Gifgolf methylbromide gaat
aan Leidse regio voorbij
a
Restauratie monument gestart zonder subsidie CRM
Onvoorwaardeli jke steun van Pools
episcopaat voor Solidariteit
1980 voorGijsen
zwart jaar
REGIO
>TAI
TWEE EEUWEN OUDE BOERDERIJ KRIJGT WOONFUNCTIE
VE
Mi
Korte metten
LEIDSE COURANT
DINSDAG 6 JANUARI 1981 PAGIf
LEIDEN Een gifschandaal met
het landbouwgif methylbromide in
de hoofdrol, zoals zich dat onlangs
in het Westland manifesteerde, valt
in de tuindersgebieden in de Leidse
regio niet snel te verwachten. Het
gebruik van dit omstreden gas, dat
door de tuinders wordt aangewend
om de tuinbouwgrond te vergassen
teneinde deze te reinigen en geschikt
te maken voor de volgende aanplant
is zeker niet onbekend in Rijn- en
Bollenstreek, maar de omstandighe
den verhinderen dat het gas negatie
ve gevolgen zou kunnen hebben voor
het drinkwater in de Leidse regio.
"Mij is niet bekend in hoeverre de tuin
ders hier gebruik maken van methyl
bromide, maar het staat voor mij vast
dat het gas niet de tijd krijgt om het
drinkwater te vergiftigen. Het is allang
verdampt voordat het zelfs maar in de
buurt komt van de waterleidingen", al
dus een woordvoerder van het labora
torium van de Leidse Duinwatermaat
schappij in Katwijk. „Wij verkeren in
de gelukkige omstandigheid dat we ge
bruik kunnen maken van het opper
vlaktewater. Eventuele gassen krijgen
alle tijd om te verdampen in de polder-
grond en de polderwateren. Daarbij be
schikken we over dermate gevoelige
controle-apparatuur dat een gas als
methylbromide, ook als het in zeer lage
concentraties zou voorkomen direct
door ons zou worden ontdekt. Tot nu
toe zijn we nooit iets gestuit dat op de
aanwezigheid van methylbromide
wees. Ik geloof ook niet dat we het zul
len aantreffen. Als het gas hier al
wordt gebruikt dan zal het zeker niet
in die enorme hoeveelheden in de
grond voorkomen als in het Westland,
waar de tuinbouwbedrijven kas aan kas
staan", aldus de woordvoerder van het
laboratorium van de Leidse Duinwater-
maatschappij.
Ook een vertegenwoordiger van de
Land- en Tuinbouwbond (LTB) in
Haarlem ziet een aanmerkelijk verschil
tussen de „Glazen Stad" in het West-
land en „Glazen Dorpje" in de Leidse
regio. „Er zijn weinig grote kassenge-
bieden in de Bollenstreek. Het gaat,
zoals in Rijnsburg, met name óm bol-
lenkwekers en die beschikken over
„trekkasjes" waar de bloemen voor de
winter in bloei worden „getrokken".
De bollenkwekerij is verder in de zo
mer natuurlijk een buitengebeuren
waar geen kas bij aan te pas komt", al
dus de LTB-woordvo'erder.
Rijnstreek
Ook in Alkemade. waar zich een repre
sentatief tuinbouwgebied voor de Rijn
streek bevindt, maken de tuinders ge
bruik van het giftige methylbromide
voor het ontsmetten van de grond.
Toch is volgens de heer Jacques Hoog-
enboom, voorzitter van de plaatselijke
LTB hier het risico dat het grondwater
vergiftigd raakt, vele malen kleiner
dan in het Westland. In het Westland
worden de kassen minstens een maal
per jaar uitgegast; in Alkemade gebeurt
dit hooguit eens in de drie a vier jaar.
Methylbromide wordt alleen toegepast
bij teeltwisselingen. Als gevolg daarvan
hoeven rozenkassen maar eens in de
zes a zeven jaar uitgegast te worden,
want dat is de levensduur van de ro-
zenplant. Het gevaar van vergiftiging
van het grondwater als gevolg van het
gebruik van methylbromide is in Alke
made ook belangrijk kleiner, omdat de
verhouding van watervolume tot grond
met kassenbouw aanzienlijk gunstiger
ligt dan in het Westland. Hier zijn veel
meer sloten en de grond is minder in
tensief bebouwd met kassen. Zoals be
kend is het ontsmetten met methylbro
mide niet alleen goedkoper dan sto
men, maar de kassen kunnen ook na
hooguit een week alweer in gebruik ge
nomen worden. Na stomen is de kas
soms wel een paar weken buiten ge
bruik. Overigens zijn in Alkemade
geen tuinbouwbedrijven bekend die ge
legen zijn tioven waterleidingbuizen.
Vrijwel overal zijn de woonhuizen aan
de weg gesitueerd en liggen de kassen-
bedrijven erachter. De toepassing van
methylbromide, lang niet het gevaar
lijkste gif dat gebruikt wordt in de
tuinbouw, is altijd in handen van des
kundigen. Zij zijn het die de kassen na
hooguit een week weer vrijgeven om
betreden te worden. Deze ervaren
mensen halen welk- zelf de plastic af
dekzeilen weg en laten de kas luchten.
Genoemde maatsegelen zijn nodig om
dat met! 'lbromide in hoge cc
ties gevat jk is bij inademen.
Laa tste Kozijn -
weg bij de
„Meerhreuk
OUDE WETERING We-
gens reorganisatie en centra
lisatie bij Waterschap „De
Oude Veenen" is de heer
Arie Kozijn niet meer werk
zaam als machinist van het
gemaal „De Meerkreuk" aan
de Langeweg bij het Braas-
semermeer. Met hem is de
laatste van het molenaarsge
slacht Kozijn uit het vak
vertrokken.
De eerste bekende voorvader
van de heer Kozijn, ene Arie
Dirckszoon was al in 1711 mo
lenaar op de Poelwijker Molen
aan de Kerksloot te Rijpwete-
ring, diens zoon, Dirck, klein
zoon Jan en achterkleinzoon
Hein volgden hem op. Hein
bediende trouwens nog een
Alkemadese molen, de Loets-
lootmolen aan het einde van
de Loetsloot, waar deze uit
mondt in de Wijde Aa. Een
van de zonen van Hein, Arie,
werd in 1832 de eerste mole
naar op de toen gereed geko
men Meerkreukmolen, een
achtkantige met riet gedekte
bovenkruier met een scheprad
op de stenen voet, die de
Veender- en -Lijkerpolder-
buiten-de-bedijking bemaalde.
Drie van zijn zonen werden
ook molenaar, waarvan Tinus
op de Meerkreukmolen. Zijn
zoon Jan en diens zoon Jan
De in 1924 afgebroken „Meerkreukmolen".
volgen hem op. In 1924 werd
de molen gesloopt (aanleiding
voor de oprichting van de Mo
lenstichting) en moest plaats
maken voor het gemaal dat er
nu nog staat. De oude Jan Ko
zijn, grootvader van de nu
vertrokken Arie, kon de sloop
van zijn maalwerktuig niet
aanzien en heeft gedurende
die tijd elders gewoond.
De andere molens, die door
milieleden van de heer Koz
bediend zijn geweest, zijn:
Akerslootpoldermolen tuss
Rijpwetering en Oud Ade?
Mopmolen tussen Rijpweter,
en Nieuwe Wetering, de Hoi
eveense poldermolen
Noordwijkerhout, de Poelp
dermolen te Lisse en de Zu
nenburgermolen te Warmori
HOOGMADE Ondanks het feit dat het Ministerie van
CRM en het gemeentebestuur van Woubrugge onlangs heeft
laten weten dat een subsidie voor restauratie van de boerde
rij aan de Voorhofsepolderkade voorlopig niet gehonoreerd
kan worden, is men eind vorig jaar toch begonnen met een
eerste aanzet van de restauratiewerkzaamheden. Als alles
meezit hoopt de nieuwe eigenaar, de familie P. C. G. Schul
pen uit Reeuwijk, over ongeveer anderhalf jaar zijn intrek
te nemen in de uit het begin van de zeventiende eeuw date
rende boerderij. Met de komst van deze nieuwe bewoners
zal dan een einde gekomen zijn aan een reeds lang bestaan
de „traditie". Immers, meer dan tweehonderd jaar hebben
er onafgebroken telgen uit het geslacht Van Wieringen „op"
deze boerderij gewoond. Met het vertrek van de laatste vee
houder met die naam is dat voorgoed voorbij.
De familie Schulpen heeft grootse plannen met de oude boerde
rij. Het ligt in de bedoeling dat hun nieuwe bezit van onder tot
boven, van binnen en van buiten „aangepakt" wordt. Daarvoor
heeft de Leiderdorpse architect F. Peetoom een bestek gemaakt.
„Van buiten wordt er onder meer het volgende werk verricht:
wegens bouwvalligheid wordt enig metselwerk inclusief vlech-,
tingen, togen enzovoorts vervangen, worden scheuren door mid
del van „inboeten" gerepareerd, wordt plaatselijk bestaand werk
vervangen door enkele stenen en gaat men voorgemetselde plin
ten verwijderen door middel van het inboeten van het nu in
zicht komende metselwerk", vertelt de nieuwe eigenaar, die nu
nog met zijn gezin in Reeuwijk woont.
Moeite
..Ongeveer drie jaar geleden werden wij geconfronteerd met het
bestaan van deze boerderij en omdat we een nieuwe woning aan
het water zochten, waren we direkt „weg" van deze plek. Het
koètte heel wat moeite om de boerderij in eigendom te verwer
ven. De kosten die daarmee gepaard gingen waren enorm hoog,
reden waarom onderhandelingen met enkele adspirant-kopers
afsprongen", vertelt de heer Schulpen.
De hoge kosten die de overname en de restauratie met zich mee
brengen zijn mede een voortvloeisel uit het feit dat de laatste
eigenaar, de heer H. J. van Wieringen, niet langer bij machte
was om zijn monumentale bezit te onderhouden. De veehouder
was aanvankelijk niet bereid om de boerderij van de hand te
doen. Hij wilde alleen dan afstand doen als er voor hem en zijn
twee kinderen in de onmiddellijke nabijheid van de boerderij
vervangende woonruimte zou komen. Met het gemeentebestuur
van Woubrugge heeft Van Wieringen inmiddels overeenstem
ming bereikt en zijn intussen twee woningen, aangepast aan de
landelijke omgeving, door zijn zoon en dochter betrokken. Van
De monumentale boerderij aan de Voorhofsepolderkade.
Wieringen behoudt zelf het recht on
bewonen. Hij krijgt daarbij het recht v
ren te kunnen bezoeken.
het zomerhuis te blijven Zoals gezegd dienden zich de laatste jaren ettelijke belangstel-
in overpad om zijn kinde- lenden aan die wel trek hadden in bewoning van het 17de
monument. Stuk voor stuk moesten ze echter het over
leg opgeven omdat één en ander toch te duur zou uitpakken
gemeente Woubrugge had zelf niet zo veel belangstelling on
boerderij te kopen, maar speelde wel een moment met het
om hem in te richten tot museum. Dat idee liet men al gai
weer los omdat ook dit plan financieel niet haalbaar zou
Het gemeentebestuur was overigens wel van mening dat de
ste boerderij van Hoogmade voor het dorp behouden moest
ven. De familie Schulpen heeft, zoals gezegd, grootse plann
met haar nieuwe bezit. „Omdat wij de stal als woonruimte
len gaan inrichten is ons er alles aan gelegen om deze goed
isoleren. Want om deze grote ruimte te verwarmen, kost er
veel geld. Om het monument zo min mogelijk te ontsieren,
len de overige ruimten in hun originele staat gerestaureerd
den. waarbij alleen de functies van sommige ruimten zullen
anderen, gezien de hedendaagse woonopvattingen. Er komt
der een tuin waarin planten zullen worden geplaatst die vroeg
ook in de buurt van dergelijke boerderijen hebben gestaai
vertelt mevrouw Schulpen, die uitkijkt
op zij met haar man en twee zoons naar Hoogmade zal kunn
verhuizen.
Half dwarsbouw
Blijkens een insnijding in het kalf van de oostelijke ingang is
boerderij gebouwd in 1613. Het is een boerderij van het ty
„halfdwarsbouw", omdat de kaaskelder met de opkamer aan éi
zijde enigszins een uitbouw vormt. Men vraagt zich overige
wel af of de huidige bouw de oorspronkelijke is, aangezien Ij'
metselwerk van de voorgevel tussen de kaaskamer en de ka
kelder mét de opkamer een duidelijke scheiding vertoont, al
het metselwerk uitgevoerd in oorspronkelijke warmrode Ri
steen. Aan de zijde van de grote kaaskamer moeten bedstee
zijn geweest. Achter de kaaskamer bevindt zich het oorspronl
lijke woonvertrek. Hier is in de vorige eeuw de schouw
broken die elders in het woongedeelte door
vervangen. In de plaats van twee 19de
voorgevel was vroeger één 17de eeuws raam, met een klein
genaamd „diefraampje". Versieringen worden gevormd do
een fraaie deur (onder- en bovendeur) met een eenvoudig b
werkt deurkalf. Boven de deur is een boog met mozaïekwe
van tweekleurige tegeltjes en verder metselwerk en bekrooi
door een gemetseld kruis of lelie. Twee kruisen op een 1
ondergrond zijn aan twee zijden te zien. De oorsprong van
kruisen berust op bijgeloof; ze dienden voor het afweren
boze geesten. Vroeger stond er ten zuiden van de boerderij n
een karnmolen.
Met de restauratie van dit Hoogmadese monument is voorkom»
dat de ruim drieëneenhalve eeuw oude boerderij, definitief
onder ging.
HANS VAN DER WERE!
Kardinaal Wyszynski, r.k. primaat van Po
len, heeft de onafhankelijke Poolse vak
bond Solidariteit de onvoorwaardelijke
steun van het Poolse episcopaat toegezegd.
Wyszinski deed dit zondag op een audiëntie
die hij verleende aan een afvaardiging van de
afdeling Warschau van Solidariteit. Met de de
legatie was ook de dissident Adam Michnik
naar het aartsbisschoppelijk paleis gekomen.
Hij werd samen met de afvaardiging door de
kardinaal ontvangen. Adam Michnik is een
van de drijvende krachten achter het KOR,
het „comité voor maatschappelijke zelfverdedi
ging". De afvaardiging wilde de kardinaal
spreken in verband met de kritiek op bepaalde
dissidenten van de woordvoerder van het epis
copaat, de geestelijke Alojzy Orszulik.
Wyszynski, zo zeiden de afgevaardigden na af
loop van de audiëntie, deed tijdens ons onder
houd zijn best deze kwestie te bagatelliseren.
Hij vond dat het incident „gesloten moest wor
den" en voegde hieraan toe dat de kerk volle
dig achter Solidariteit staat. De kardinaal had
echter ook een beroep op de rede en de gema
tigdheid gedaan. Hij had, zij het in milde be
woordingen, Solidariteit verweten het sta
kingswapen misbruikt te hebben om zijn eisen
ingewilligd te krijgen. Men moet andere actie
middelen vinden en niet altijd zijn toevlucht
nemen tot buitengewone pressiemiddelen, zo
had hij gezegd.
Zonder zich persoonlijk te verplichten tussen
beide te komen, had Wyszynski toch door la
ten schemeren dat hij wel als tussenpersoon
wil optieden tussen Solidariteit en de Poolse
autoriteiten.
Radio
De protestantse kerken, aangesloten bij de
Raad van Kerken van Polen, zijn diep teleur
gesteld door de weigering van de regering aan
de niet-katholieke kerken zendtijd te verschaf
fen. Toen in september van het vorige jaar de
r.k. kerk iedere zondag een eucharistieviering
mocht gaan uitzenden hebben de leden-kerken
van de raad van kerken eveneens alles in het
werk gesteld om radiozendtijd te krijgen.
Vooral hadden zij haar hoop gesteld op de
kersttijd. Verschillende kerken hadden alle
nodige voorbereidingen al getroffen. De enige
kerk, die met kerstmis toegang tot de radio
kreeg, was de r.k. kerk, terwijl de Poolse radio
en televisie bovendien ruime aandacht schon
ken aan de kersttoespraak van paus Wojtyla.
De Poolse protestantse kerken hebben de
moed nog niet opgegeven. Vooral de evange-
lisch-lutherse kerk van Polen en de evange-
lisch-hervormde kerk maken zich er druk
voor. De orthodoxe kerk van Polen stelt zich
veel terughoudender op.
Tijdschrift
De Poolse veiligheidspolitie heeft in de stad
Lublin duizenden exemplaren van een onder
gronds roomskatholiek tijdschrift in beslag ge
nomen. Ook zou bij een reeks van acties die al
voor kerstmis zijn begonnen apparatuur in ille
gale drukkerijen zijn geconfisceerd. Dit is gis
teren onthuld door Keston College, een Britse
groepering die de religieuze ontwikkelingen in
Oost-Europa in de gaten houdt.
Volgens de groepering was de actie tegen het
tijdschrift Spotkania „het scherpste optreden
tegen de groep van katholieke dissidenten
sinds de religieuze oppositie in het land drie
jaar geleden politiek actief begon te worden".
Een groot aantal personen dat aan het tijd
schrift verbonden is zou zijn verhoord.
Spotkania werd in oktober 1977 opgericht. De
kwaliteit van het tijdschrift nam toe toen voor
aanstaande Poolse katholieke journalisten en
wetenschappers hun medewerking gingen ver
lenen. In 1979 ging een reeks van ondergrond
se edities van start.
Graham
De Amerikaanse evangelist Billy Graham is
gisteren ontvangen door de Poolse minister
van religieuze zaken. Graham brengt een be
zoek van enige dagen aan Polen en reist dan
naar Hongarije. Het is het tweede bezoek van
Graham aan Polen, het eerste vond plaats in
1978. Toen werd er weinig ruchtbaarheid aan
gegeven, nu wordt er zeer veel aandacht aan
besteed door de pers, via radio en televisie.
Een .deel van het twaalfde-
eeuwse Grieks-orthodoxe
klooster van Koutloumous-
siou op de berg Athos is
het afgelopen weekeinde
door brand in de as gelegd.
Het vuur, dat door zware
wind wérd aangewakkerd,
vernielde vijfentwintig ka
mers en zalen. Veel waar
devolle ikonen en boeken
konden worden gered. Om
trent de omvang van de
aangerichte schade is nog
niets bekend. De oude
kloosterkerk met haar
schatten bleef gespaard.
30 leden van zijn gemeente
niet de middelen kunnen op
brengen voor de aanschaf
rollen.
Uit
synagoge in de
Newyorkse wijk Brooklyn
zijn het afgelopen weekeinde
zeven met de hand geschre
ven Thora-rollen gestolen,
die per stuk ongeveer
f 30.000 waard zijn. Rabbijn
Solomon Shapiro deelde gis
teren mee dat de rollen niet
verzekerd waren en dat de
In Tokio is zondag een Va
ticaanse tentoonstelling ge
opend van ongeveer 120
kunstvoorwerpen die de
Japanners enig inzicht
moeten verschaffen in de
eeuwenoude geschiedenis
van het Vaticaan. De ten
toonstelling van acht
maanden in Tokio en ande
re steden in Japan werd ge
opend door de apostolisch
nuntius in Tokio, mgr. Er
nesto Gallina, die een bood
schap van de paus voorlas
waarin deze zei uit te zien
naar zijn bezoek aan Japan
in februari. Onder de ten
toongestelde voorwerpen
zijn een pauselijke troonze
tel, grote processiekruisen
en kelken en relieken van
sint Franciscus Xaverius,
de eerste missionaris in het
Japan van 1549.
Verplicht godsdienstonder
wijs op confessionele scholen
in Engeland leidt niet tot een
positievere houding tegeno
ver de godsdienst bij de leer
lingen dan die van openbare
scholen zonder godsdienston
derwijs. Dit is een van de
conclusies van een onderzoek
onder 802 leerlingen (jongens
en meisjes van 15 of 16 jaar)
op 21 scholen van voortgezet
onderwijs in verschillende
delen van Engeland. Bij het
onderzoek waren openbare,
rooms-katholieke en Angli
caanse scholen betrokken. De
enige uitzondering vormde
kinderen op openbare scho
len die vrijwillig godsdien
stonderwijs in hun examen
pakket opnamen. Een eerder
onderzoek heeft uitgewezen
dat leerlingen in het basison
derwijs (tussen 5 en 11 jaar)
op katholieke scholen positie
ver tegenover de godsdienst
staan dan op openbare of an
glicaanse scholen. Bij het
voortgezet onderwijs gaat
deze voorsprong echter weer
verloren.
Het afgelopen jaar is voor
bisschop Gijsen van Roer
mond een zwart jaar ge
weest. Hj zei dit gistera
vond in zijn nieuwjaarstoe
spraak voor Radio Omroep
Zuid. t
Als redenen voor zijn sombe
re beoordeling noemt bis
schop Gijsen onder meer de
dramatisch afgenomen werk
gelegenheid in Limburg, de
morele en criminele ontspo
ringen bij de jongeren, de
ontwrichting van de gezin
nen door de echtscheiding, de
aanvaarding van de abortus
wet door de Tweede Kamer
en de bijna eensgezinde af
wijzing door de Nederlandse
katholieken van hetgeen de
jongste bisschoppensynode
over huwelijk en seksualiteit
heeft gezegd.
Over de abortuswet merkt
bisschop Gijsen op, dat het
„meer dan verbijsterend is,
dat uitgerekend katholieken
dit mogelijk maakten". Vol
gens de bisschop kan het pro
test tegen deze wet niet fel
genoeg zijn. Het benutten er
van kan niet scherp genoeg
worden afgekeurd.
Een dag eerder bij gelegen
heid van de start van het in
ternationaal jaar voor het ge
handicapte kind in Maas
tricht zei bisschop Gijnen dat
door het aanvaarden van het
wetsontwerp legalisering van
abortus de Nederlandse rege
ring en de Tweede Kamer
hetzelfde doen als eertijds
koning Herodes die in Betle-
hem en omgeving pasgebo
ren kinderen liet doden.
Hij sprak daarbij de wens uit
dat de leden van de Eerste;
Kamer het abortuswetsont
werp niet zullen aanvaarden.
Bisschop Gijsen vreest dat
„nu kinderen voortijdig mo
gen worden weggemaakt de
weg open ligt naar euthana-
Over de bijzondere bisschop
pensynode der Nederlandse
bisschoppen van januari
zei bisschop Gijsen voo
ROZ-microfoon onder r
„De trouw aan de eenheid
van de kerk en haar door
Christus gegeven inrichting
zoals deze in de bijzondere
bisschoppensynode van de'
Nederlandse bisschoppen var
verleden januari is onder
lijnd, vindt bij de spraakma
kers in den lande nauwelijks
aandacht, laat staan aanvaar
ding".
De bisschop verwijt hun, dat
zij zich liever een eigen soort
kerk scheppen met ambts
dragers-van-onderop. In die
visie mogen volgens bisschop
Gijsen „paus en bisschop
hoogstens nog vriendelijke
voorbijgangers zijn,
schouderklopjes uitdelen
plaats van verkondigers van
het blijvende woord van God
en behoeders van v\
en edel is en de mens echt tot
vrede en geluk kan
Positief uit de bisschop zich
over het seminarie Rolduc
waar zich rond tachtig jonge
mannen op het priesterschap
voorbereiden, terwijl 25
deren er hun vorming tot
permanent diaken ontvan
gen.
LEID
gister
plan
van L
eens.
plan i
pen p
De 1
brach
de v»
aan d
bestei
doek
wiste
lege
gunni
werk
tief
handi
haaldi
ning c
gen d
