I
Tien manieren om de vetrolletjes uit
het huishoudbudget weg te masseren
BETHLEHEM.
DE WI3HSTQK
4
Voor het aanhalen van de
broekriem heb je dezelfde
instelling nodig als voor lij
felijk afslanken: je moet
willen", zegt Peter Postma,
directeur van het begin dit
jaar opgerichte Nationaal
Instituut voor Budgetvoor
lichting te Den Haag. „An
ders lukt het nooit. Verder
is nodig dat je je wil naar
buiten kenbaar maakt, dat
je hem uitdraagt, dat je de
te nemen beslissingen deelt
met je leefgemeenschap:
gezin, familie, vrienden
kring, buren". Jawel, maar
welke beslissingen? Hoe
doe je dat concreet, de
broekriem aanhalen?
Teneinde een antwoord te
vinden waarmee een zo
breed mogelijk scala van
eventuele afslankers zijn
voordeel kan doen, hebben
we Postma uitgenodigd
een advies samen te stellen
voor zo'n financiële verma
geringskuur. Tien manieren
om de vetrolletjes uit het
huishoudbudget weg te
masseren. Prettige, belo
nende manieren. Hieronder
volgen ze. Wel tekent Post
ma er nadrukkelijk bij aan:
„Mijn tien manieren om de
broekriem aan te halen
richten zich op de catego
rie gezinnen of personen
die tot dusver niet op een
dubbeltje hoefden te kijken
of meenden dit niet te hoe
ven doen. De groep met
ruimte voor iets extra's.
Want ik ben me er terdege
van bewust dat beneden
modaal en zelfs in veel ge
vallen bij modaal geen
broekriemen meer aan te
halen vallen. Daar is dat al
lang gebeurd.of erger".
Peter Postma:
.je moet wel willen".
tHaal het financieel afslanken met uw leef-
genoten in de competitiesfeer. Maak er
een gezelschapsspel van. Probeer tot af
spraken te komen en verzin spelregels.
Beschouw het als een nieuwe sport. Ener
giebesparing, om een voor de hand liggend
voorbeeld te nemen. Elke vorm van energiebe
sparing wordt beloond met een aantal punten,
hoger naarmate de besparing groter is. Verspil
ling daarentegen wordt gestraft door het afne
men van punten. Wie een bepaald aantal punten
heeft verworven, krijgt een prijs; iets wat hij
graag wil. De achterliggende gedachte is dat be
zuinigingen een doel moeten hebben, dat er een
motivatie achter moet zitten: anders mislukt het
bij voorbaat. Door het binnenhalen van het spel
element ontneemt men het begrip bezuiniging
zijn negatieve klank. Immers: de prijs die men
voor een bepaald aantal punten krijgt, toont aan
dat bezuinigen juist ruimte schept voor extraa
tjes. Stel dat een besparing van 20 gulden 15
punten oplevert. De beloning voor 15 punten is
een langspeelplaat. Maar zelfs als zo'n plaat 15
gulden kost, heeft men nog 5 gulden bezuinigd,
ledereen blij.
Organiseer samen met familieleden,
kennissen of buren een ruilbeurs. Geble-
j r-2_ ken is dat grote aantallen mensen bij-
- voorbeeld hun kleding niet langer dan
een jaar dragen. Daarna verdwijnen de
spulletjes in een kast om uiteindelijk te belanden
bij het Leger des Heils of in de Zak van Max.
Kleding zou veel intensiever kunnen worden ge
bruikt. Dit blijkt ook uit het gegeven dat mensen
minstens een vijfde deel van hun garderobe
nooit aantrekken. Ruilbeurzen eens in de
maand, om iets te noemen, en met een deelne
mer of twintig kunnen aan deze verspilling
een einde maken en iedereen zou er nog leuk
bijlopen ook. Een bijkomende beloning is dat
men met dit systeem geld vrij maakt om eens
per jaar een grote uitgave te doen. Want vergis
u niet, de besparing loopt aardig op. Gemiddeld
wordt in een Nederlands gezin per maand 75 tot
80 gulden aan kleding en schoeisel besteed. Met
behulp van ruilbeurzen kan dat wel 15 gulden
per maand per persoon minder, hetgeen een ge
zin van vier personen dus maandelijks maar
liefst 60 gulden oplevert. En natuurlijk hoeven
dergelijke ruilbeurzen niet tot kleding beperkt te
blijven. Wat wordt er allemaal niet afgedankt
waar iemand in de omgeving best gelukkig mee
zou zijn?
4 |Ga allerlei zaken gezamenlijk gebruiken
Jmet familie, vrienden, buren. Waarom
Si moet iedereen zijn eigen boormachine
hebben die hij misschien maar vier, vijf
keer per jaar ter hand neemt? Peter
Postma geeft een voorbeeld uit zijn eigen huis-
houdpraktijk. „Wij hebben samen met vijf men
sen een ladder gekocht. Omdat we het samen
deden, konden we een heel stevige, veilige ne
men. Kosten 80 gulden de man. Bij ons aan de
overkant heeft iedereen zijn eigen ladder. Kos
ten 320 gulden de man en daarvoor hebben ze
nog een goedkoper, dus minder degelijk exem
plaar ook. Nou: hoe vaak per jaar gebruik je een
ladder? Twee, drie keer?". Grasmaaiers, barbe
cue-sets, de mogelijkheden zijn legio en men
kan ze uitbreiden tot het gezamenlijk afsluiten
van contracten. Postma: „Gezamenlijk onder
houd van de centrale verwarming in een rij hui
zen bespaart je zo vijfentwintig procent". Daar
naast is er de immateriële beloning. De buren
hulp keert terug in een steeds onpersoonlijker
wordende samenleving. Sociale contacten wor
den hechter. Men komt weer, net als vroeger, bij
elkaar op de stoep. Zuinigheid brengt gezellig
heid.
Benut uw hobby voor het vervaardigen
A L of herstellen van zaken. Het is onvoor-
- p1 stelbaar wat er aan meubilair bij het
TLr grof vuil terecht komt, terwijl manlief
toch zo handig is en graag knutselt.
Een opnieuw bekleed bankstel kan weer vijf jaar
mee en levert gauw een besparing van duizend
gulden of meer op. Maar ook In kleinigheden
kan men het zoeken. Per gezin per maand wordt
voor cadeautjes 25 gulden uitgegeven plus nog
een aantal guldens meer die versluierd in het ge
wone huishoudbudget zitten. Maak zelf uw ge
schenken, of het nu een eigengebakken taart is,
een eigengemaakt schilderijtje van droogbloe
men dan wel een met behulp van een leuke fles
en een aardig stofje in elkaar geknutselde sche
merlamp. En maak zelf uw vakantiekaarten door
kartonnetjes mee te nemen en ze te beplakken
met bloemetjes, blaadjes, grasjes en uitgeknipte
folders van het oord waar u vertoeft. Postma
verzekert dat de PTT dergelijke attenties wel de
gelijk bezorgt en dat de ontvanger er aanzienlijk
blijer mee zal zijn dan met de gebruikelijke con-
fectiekaart. Zelf gemaakte cadeaus worden trou
wens ook meer op prijs gesteld dan obligate
meebrengertjes. Zuinigheid beloond met dank
baarheid.
wissel man- en vrouwkracht uit, hetgeen
3 Ingewikkelder klinkt dan het is. Peter r&
•P" Postma put weer uit zijn eigen praktijk pc
^^om te demonstreren wat hij bedoelt. „Iktr
heb last van hoogtevrees. Wanneer ik bij pjj
het schilderen van mijn huis de dakgoot nader, ^ei
moet Ik het laten afweten. Nu kan ik wel een pu
vakman inhuren, maar dat kost me voor zo'n de
goot gauw honderdvijftig gulden. En waarom zou gi
ik? Mijn buurman heeft geen hoogtevrees. Die(e,
doet dus mijn goot en in ruil doe ik zijn deuren". 0
Bij vrouwen dezelfde mogelijkheden. De een,er
kapt de ander een besparing van vijfendertig de
tot veertig gulden per keer en de ander geeft j£
er per zoveel keer een zelfgebreide trui voor te- p
rug. Dat komt dan weer prachtig uit, want de, t.
handige kapster is onhandig met breien en zour
de trui anders hebben moeten kopen. Dergelijke ,nc
uitwisselingsmogelijkheden zijn bijna onbeperkt. r c
Ik vul jouw belastingbiljet in en jij repareert mijn /ai
kapotte wascombinatie. Jij past vanavond op de g
kinderen wat me twaalf gulden voor een babysit
uitspaart, en ik geef jou een tegoedbon voor een di(
keer grasmaalen. Ik heb die machine toch enn~
dan hoef jij er geen te kopen. Waarom zouden >er
alle diensten per se geld moeten kosten? Waar- p
om wisselen we diensten niet in natura uit?
goedkoper vakantiehuisje.
houd een kasboek bij!
Een stokpaard van Postma blijkt de ge-
ju, w mengde tuin. „Dat doen Nederlanders
bijna nooit, bloemen en groente door el-
kaar planten. Het moet allemaal even
keurig zijn en afgeschermd. Nou kost
zo'n afscheiding met coniferen of een schutting
nog kapitalen ook. Waarom doe je het niet met
stokbonen? Dan kunnen jij en je buurman ieder
aan zijn kant nog een maaltje plukken ook. Paar
kropjes sla tussen de petunia's. Bieten naast de
afrikaantjes. Boerenkool achter de margrieten.
Alles dwars door elkaar heen. Tegen een muur
tje twee tomatenplanten van een rijksdaalder
waar je wel honderd tot tweehonderd tomaten
van plukt. Groot is mijn tuin helemaal niet, twaalf
meter. En daar gaan nog het gras af, het schuur
tje en de tegels om op te zitten, want dat heb ik
ook allemaal. Toch haal ik per jaar voor vijfenze
ventig tot honderd maaltijden groente tussen de
bloemen vandaan. Dat scheelt je zo tweehon
derd gulden. Terwijl de overwegende indruk toch
die van een bloementuin blijft. Je moet goed kij
ken om de groente te zien. Nou: de Immateriële
beloning spreekt vanzelf. Onbespoten voedsel.
Lekker buiten bezig zijn. En met wat je over
hebt, kun je een ander gelukkig maken".
Doe-het-zelf-vakanties. Wie een dagje
naar Slagharen gaat, is met vier perso-
f* nen snel door 150 gulden heen. Organi-
I seer als tegenwicht zelf een speurtocht
of vossenjacht in de bossen. Maak eigen
programma's en schakel daarbij alle leefgenoten
om de beurt in zodat iedereen aan zijn trekken
komt. Laat je niet vermaken, maar vermaak je
zelf. Weg met de ingeblikte, voorgeprogram
meerde vakantie. Aanzienlijke besparingen kun
nen voorts bereikt worden door de dure hotelva
kantie te verwisselen voor een goedkoper huisje
of appartement. Het bezwaar dat moeder zelf
moet koken, verdwijnt wanneer alle gezinsleden
bij toerbeurt de boodschappen doen en de
maaltijden bereiden. Ook kinderen van tien,
twaalf jaar blijken daar best toe in staat en het
leert ze al jong omgaan met de huishoudporte
monnee. Maak er een spel van door aan het eind
van de vakantie een prijs te geven voor het zui
nigst, voedzaamst en lekkerst koken. Geschatte
besparing: 75 gulden per week per persoon.
ja of nee naar de ruilbeurs.
!Leer verkoopmethoden en reclamefoef-
L <jjes doorzien, alweer in spelvorm, door
g [punten toe te kennen voor elke keer dat
^gg-^iemand kan aantonen: we zijn eigenlijk
gek om daar in te trappen. Voorbeelden
te over. Bij de kassa waar het wachten geblazen
is, worden de klanten in verleiding gebracht met
onnodige aanbiedingen. Duurdere, meer luxe,
fraaier verpakte artikelen staan steevast op oog-
en grijphoogte; voor de goedkopere moet men
meestal diep bukken of hoog reiken.
Peter Postma heeft zich in een supermarkt eens
verdekt opgesteld bij het zoutvak. Een kilo zout
kostte er 49 cent, maar daar moest je dan wel
de moeite voor doen om te bukken en thuis zelf
het zoutvaatje te vullen. Voor het grijpen ston
den de strooibusjes, 100 gram zout voor 95
cent. Twintig maal zo duur dus als het zout per
kilo. Toch namen alle mensen de strooibusjes.
Ook de graaibakken in warenhuizen blijken on
bewust de kooplust te prikkelen. Daar krijgen
etaleurs soms zelfs de wind van voren wanneer
er niet een bepaald aantal winkeldiefstallen is
gepleegd, want het bewijst dat ze de artikelen
niet voldoende aantrekkelijk, niet genoeg „voor
het grijpen" hebben uitgestald. Echter: de ver
borgen verleiders die overal op de loer liggen,
consequent en prijsbewust het hoofd bieden,
kan voor een gezin wel even een besparing van
80 tot 100 gulden per maand op het huishoud
budget betekenen.
i I Maak weekmenu's. Plan de maaltijden
B zeven dagen vooruit. Onvoorstelbaar
1 veel voedsel verdwijnt in de vuilnisbak
r omdat er lukraak wordt gekocht. Dit
komt mede doordat de voorverpakte
porties in de winkels heel vaak te groot zijn voor
een eendagsmaaltijd. Bijvoorbeeld karbonades
in drie- of zesstuks pak, terwijl je aan twee of
vier stuks genoeg hebt. Zeker kleine gezinnen
worden door de voorverpakking dikwijls ge
dwongen om te veel te kopen. Heeft men een
plan in het hoofd plus een diepvriesvak in de ijs
kast, dan laat dit nadeel zich ombuigen tot een
voordeel. Stem de weekmenu's ook af op extra
aanbiedingen, of wat het seizoen schaft en op
eventuele marktverschijnselen (uitvoerverbod
voor varkensvlees; het doordraaien van bepaal
de groenten of fruit). Maak er maar weer een
spel van: punten, bekroond met een prijs, voor
ontdekkingen in de koopjesgrabbelton. Postma
schat dat op deze manier de uitgaven voor voe
ding in een gezin van vier personen kan worden
teruggebracht tot het aanvaardbare en gezonde
gemiddelde van 22 gulden per dag. Momenteel
is dat bedrag in een aantal gevallen veel hoger.
I houd een kasboek bij en maak een
begroting. Een gouden vuistregel,
maar hoe weinigen leven hem na.
SïHHP'Postma: „Steeds vaker hoor je de
mensen verzuchten: ik weet waar
achtig niet waar mijn geld blijft. En het wordt
ook wel moeilijk. Vroeger betaalden de mensen
handje contantje uit de huishoudportemonnee,
maar nu gaat veel via blauwe girokaarten, bank
cheques en al dan niet automatische overschrij
vingen. Om dan nog zicht te kunnen houden op
je uitgaven, dien je eigenlijk een kasboek bij te
houden. En dien je daarin bepaalde lijnen te ont
dekken. Wat zijn de vaste, steeds weer terugke
rende uitgaven? Hoeveel huishoudgeld is nodig?
Wat heb ik opzij gelegd voor grote aankopen?.
Vervolgens komt het begroten aan de beurt,
hetgeen betekent: weten welke uitgaven en hoe
veel inkomsten te verwachten zijn en bekijken in
hoeverre de tering naar de nering moet worden
gezet. Zo schept men een overzichtelijke finan
ciële huishouding en ontdekt men dikwijls nog
ruimte om dingen te doen die tot dusver niet
konden.
In Gaanderen dat men
onder Doetinchem
moet zoeken, ligt een
nieuwbouwwijk waar
men Monnikenstraat
In, Priorstraat uit
loopt. Geur van
vroomheid. Maar als
men de boerderij Het
Hek heeft gevonden, is
het nog anderhalve ki
lometer gaans naar de
boerderij Het Klooster.
Zo'n lange oprit had
de uitgestrektheid no
dig van het Bethlehem
waarover de kronieken
I gewagen: Vierhon
derd jaar lang hebben
de Augustijner Koor
heren er in de kapel
dagelijks de lof van
Gód bezongen; pries
ters van hen hebben In
verschillende paro
chies hun pastorale
werk verricht tot heil
van de zielen der gelo
vigen; het kapittel
heeft woeste grond In
cultuur gebracht, zijn
grote bezittingen be
stierd en In algemene
zin een beschavende
Invloed uitgeoefend op
de bevolking".
Hoe nu? Alsof bis
schop Frederlk van
Blankenhelm In 1396
de monniken van
Bethlehem niet aldus
berispen moest: „Het
Is uw plicht, broeders,
Inderdaad als broe
ders samen te wonen.
Zo niet, dan zou het
klooster wel een hel lij
ken en de broeders
waren dan als dui
vels". En waarover
ging de rel? Over de
manier waarop het de
monniken zlnde zich te
kleden. „In een linnen
opperkleed waarvan
de mouwen reiken tot
de elleboog, daarover
De boerderij Het Klooster in Gaanderen is slechts een voormalig bijgebouw.
een pij van zwart la
ken, gesloten tot op de
hielen, en verder geen
gedonder", besliste
bisschop Frederlk.
schavende invloed.
Café 't Onland, al twee
eeuwen druk beklant.
Is een goed oriëntatie
punt voor wie op pel-
maken van wat hij er
aan zal treffen. Een
droge, dichtgegroeide
gracht met geboomte
die een weiland vol
Een aangenaam, met
veel struweel gestof
feerd landschap, dat
wel, waardoor de Biel-
helmer Beek meandert
(Bielhelm is een lokale
verbastering van de
oorspronkelijke kloos
ternaam). Maar het na
tuurschoon is akelig
aangetast door de
aanleg van een snel
weg. De bossenmoord
van Bethlehem.
Voor inlichtingen wor
den we verwezen naar
de abdij St.-Willebrord
bij kasteel De Slan
genburg, nu bezin-
nlngsoord. „Voor wel-
gestelden", zegt de
plaatselijke bevolking
er fijntjes bij. Het is in
middels aardedonker
en lastig zoeken, maar
eenmaal binnen de
middeleeuwse ommu
ring maakt een pater
Benedictijn ons tussen
vesper en completen
door hulpvaardig weg
wijs, ook al heeft de
historie van Bethlehem
een concurrerende
orde betroffen. Weet
dan dat in deze zelfde
bossen tussen 1178 en
1182 magister Franco,
„doctor in de Heilige
Godgeleerdheid",
heeft rondgezworven,
herwaarts gezonden
door de kluizenaar
Ghiselbert „teneinde
mannen om zich heen
te verzamelen met wie
hij een aan God gewijd
leven zou kunnen lel
den". Tussen Hendrik
graaf van Gelre en de
adelljke broers Van
Bredevoort ontspon
zich vervolgens een
touwtrekkerij om de
heilige man als gold
het, oneerbiedig ge
zegd, een moderne
profvoetballer. Com
pleet met transfergeld,
toen al. Franco wan
kelde onder de verlei
delijke contracten die
hem werden aangebo
den, maar kwam tot
een besluit toen een
stem hem In zijn slaap
toevoegde: Hier zal Ik
wonen, want deze
plaats heb Ik verko
zen".
Dat werd dus Bethle
hem, opgedragen aan
de Maagd Maria,
reeds snel het meest
bekende klooster in
Gelre, rijk aan lande
rijen, bezittingen, privi
leges en Inkomsten,
door oude kronieken
vergeleken met „een
wijnstok waarvan de
loten zich uitstrekken
tot over de IJssel".
Maar wild sneed het
snoeimes van de Re-
formatie om zich heen.
In Juli 1579 zag het J
klooster zich achter-
eenvolgens geplun- I
derd en geslecht. De
monniken hadden toen j
al wijselijk een heen- j
komen gezocht naar I
een schuiladres in
Doetinchem en nooit is
er meer iets van hen
vernomen. Wat restte
van het Gelderse Beth
lehem of Bielhelm was
het Plenarlum, een 13e
eeuws handschrift in
fraaie band, voorzien
van Ivoorsnijwerk, zil
veren medaillons en j
edelstenen, als door I
een mirakel gespaard
gebleven. Het enige
monnikenwerk waar
voor de tijd eerbied
had.
PIET VAN MUIDEN
