Meesterlijk piano-duel
tussen „Daniël" en „Louis"
Ondanks al zijn voorgangers is Messiah
van Hogwood een openbaring
LICHT KLASSIEK
PLATEN
Concertagenda
Louis van Dijk heeft de laatste ja
ren een belangrijk deel van xijn
kwaliteiten en activiteiten ont
plooid als lid van een pianoduo.
Enkele seizoenen achtereen sat hij
w&ek in, week uit oen dik kwartier
ten overstaan van de KRO-ra-
diomicrofoons met Jules de Corte
achter de 88 toetsen. En op 31 mei
van dit jaar deed hij in bet Amster
damse Concertgebouw hetzelfde
met zijn klassieke collega Daniel
Way en berg. Hoewel...dat etiketje
.Jtlassiek" is even betrekkelijk
voor Wayenberg als dat ran Jicht"
voor Louis ran Dijk op de lp die
van dit Amsterdamse gebeuren is
gemaakt (Polydor 2925.105), blij
ken ze eikaars genres uitstekend te
beheersen, zij het niet so briljant
als hun eigen genre. Wie deze in
teressante, zowel ontroerende als
geestige, happening onlangs op tv
heeft gezien, kan via deze plaat
weer alles opnieuw beleven. Mis
schien zelfs beter beleven, omdat je
bij het luisteren niet meer wordt
afgeleid door het uiterlijk vertoon.
Hoewel je dit (het heen-en-weer lo
pen van beide heren bijvoorbeeld)
er ih stereo best bij mag denken en
er zelfs bij kunt hóren.
Nadat Louis begonnen is met „My
funny Valentine" van Eodgers, pre
senteert Daniel zich met een lichtvoe
tig, zonder veel pathos gespeelde. Im
promptu no. 3 opus 51 van Chopin.
Daarna wordt het eerste duet ingezet'
..Blue Daniel-Blue Lou", een blues
nummer vol vrolijkheid. De A-kant
wordt besloten met het Grand Rondo
in A voor qautremains van Schubert,
dat helaas wat al te spectaculair, wat
al te nadrukkelijk is en daardoor mis
schien wat houterig in de diskant,
maar toch goed doorleefd.
De B-kant wordt eveneens geopend
door Louis van Dijk, met een eigen
mix van Jungle Bells, Bill Evans en
Felix Mendelssohn-Bartholdy: het
walsje „Selma is waltzing around".
Voordat Louis in z'n eentje een Prelu
de en fuga van Bach ten gehore
brengt (een wat blikkerig toucher, he
laas) en een gezamenlijk „Strike up
the band" van Gershwin de plaat be
sluit, krijgen we eerst nog van beide
heren het klapstuk van deze verruk
kelijke schijf: „AU the things your
are" van Jerome Kern, een elf minu
ten durende, ronduit adembenemen-
Daniel Wayenberg (I.) en Louis van Dijk hebben als duo hun virtuoze pianospel op de plaat gezet.
de, vertolking van deze „song of
songs" met haar prachtige modulaties.
Wayenberg speelt het op de manier
van o.a. Rachmaninof, Chopin, De
bussy en ProkofietLouis valt op met
razendsnelle triolen, beiden doen het
ook nog jazzy (Daniel nauwelijks min
der virtuoos dan Louis!) en tenslotte
nemen de heren beurtelings een aan
tal noten voor hun rekening.
De naam van Louis van Dijk wiens
onvergetelijk samenspel met Jules de
Corte ook wel eens op de plaat zou
mogen!) prijkt ook op de hoes van een
van de opvallendste, meest „aparte"
sfeer-elpees van dit najaar: „Secret
Gardens" van ex-Flairckvioliste Judy
Schomper en haar vriendin de fluitis
te Berdien Steunenberg (Phonogram,
Philips 6423.394). Samen met o.a. de
gelukkig weer teruggekomen Rob van
Kreeveld (ex-pianist van Paul van
Vliet) spelen deze twee jonge vrou
wen een aantal zeer uiteenlopende
nummers, waaruit hun veelzijdige
belangstelling en hun grote muzikale
onafhankelijkheid blijkt: zowel van
Judy Collins (de titelsong), Dave Bru-
beck („Blue rondo la Turque"),
Chuck Mangione (de zigeuner-jazz-
rock van „Children of Sanches") en
Billy Joel („James", waarin vooral
Rob van Kreeveld in zijn element is)
als van bijvoorbeeld Edward Elgar
(„Nimrod", prachtig ingetogen ge
speeld, en toch boordevol allure) en
Louis van Dijk: „Zwei Engel im Drei-
vierteltakt".
Niet alleen de composities op deze
schijf, maar ook de muzikale karak
ters van beide vertolksters lopen nog
al uiteen. Het spel van Judy Schom
per is warmbloedig, nu eens mooi
rond van toon (typische leerling van
Herman Krebbers) en dan weer heel
zigeuner-achtig, een beetje la Gre-
gor Serban en Herman van Veen. Ze
heeft vaak duidelijk moeite om zich
in te houden. Daarentegen zorgt Ber
dien Steunenberg (leerling van Frans
Vester) voor wat de hoestekst terecht
noemt „weldadig fluitspel": heel fijn
zinnig, lieflijk,-licht en lyrisch a la Ja
mes Galway, maar zonder diens nei-.
ging tot commercialiteit. Ze kan ook
heel romantisch zijn, getuige het oude
Duitse volkslied „Ich bin dein Baum
(met Matjes Benoist achter de vleu
gel): een beetje aarzelend, weliswaar,
maar wét een toon vorming!
JAN VAN DER KLEIJ
Si&dStewart en
Rob de IVijs totpopuiairste
zangers van 1980gekozen
HILVERSUM Rod Stewart is in ons land de populairste
buitenlandse zanger en Rob de Nijs de meest geliefde natio
nale zanger. Dat blijkt uit een ondersoek dat Hitkrant on
langs verrichtte onder 4200 lezers in de leeftijdsklasse van
twaalf tot achttien jaar. Uit Hitkrants Poppoll WO blijkt
verder dat Herman Broods populariteit danig is gezakt
was hij vorig jaar nog beste zanger binnenland, nu komt bij
niet verder dan de vierde plaats. De Haagse popgroep Gol
den Earring blijkt daarentegen nog steeds onverslaanbaar:
beste binnenlandse groep én populairste binnenlandse bar
drockgroep van 1980.
Bij de buitenlandse groepen voert Abba de lijsten aan: beste
groep, beste Middle-of-the-road-act, beste elpee en beste single.
Bij de zangeressen wint Patricia Paay in het binnenland en Kate
Bush buiten de grenzen. De Dolly Dots werden tot beste M.O.R.-
act gekozen en Spargo tot beste soul/disco-groep van Nederland.
Ais veelbelovend werden voor wat onze nationale talenten be
treft de nieuwe Delftse groep Mo genoemd, de sindskort beken
de zanger Gary Fane en de nieuwe zangeres van de Haagse
groep Renée. Van de buitenlandse meestbelovende nieuwe werd
The Korgis als groep verkozen, Freddy Aguilar als zanger en
Stephanie Mills als zangeres. Status Quo blijft de populairste bui
tenlandse hardrock-groep en Earth Wind Fire de soul/disco-
groep.
De Hitkranttrofeeën die aan deze verkiezingen zijn verbonden,
worden aan de Nederlandse winnaars uitgereikt in het tv-pro-
gramma Toppop, dat op Tweede Kerstdag om 19.05 via Ned. II
wordt uitgezonden.
Diverse Artiesten The Hague WO Live
Dit is een Haagse live-elpee die op 16 en 17
oktober van dit jaar werd opgenomen in het
Paard van Troje. Op de plaat leveren Haagse
popgroepen „een bewijs van kunnen De zes
groepen die op deze in eigen beheer opgeno
men langspeier zijn te horen, hebben stuk
voor stuk moeite met het versieren van op
tredens en komen bij grote platenmaatschap
pijen niet aan de bak. Initiatiefnemers Ton
van Goor, Dik Hes en Joop Wiersma huur
den de mobiele 24-sporen studio Mirasound,
die ook tijdens de Beatnach dienst deed, en
maakten twee dagen lang opnamen van
Haags muziektalent. Het resultaat is een
„zweterige" plaat met een opvallend goede
geluidskwaliteit. Een groot nadeel is het (te)
grote verschil in muziekstijlen dat de luiste
raar krijgt voorgeschoteld. Motorbike Girl
van Leopard is bijvoorbeeld onvervalste har
drock die in het betonuurtje van Alfred La-
garde op Hilversum Drie geen gek figuur zou
slaan. Het snoeiharde geluid van Leopard
wordt net zo makkelijk ingewisseld voor de
klanken van Iguana, een formatie die Latin
speelt. Gitarist Hans Eerhart verraadt talent
in You Never Know. Jammer dat hij zich zo
laat beïnvloeden door zijn voorbeeld Carlos
San tana. De Brommerz hebben misschien
nog de meeste plaatselijke bekendheid. Toch
stelt juist het Brommerz-geluid, dat nog een
beetje naar punk hangt, op deze liveplaat te
leur. Alleen de M.M. Band, een gelegenheids-
formatie waarin drie leden van de Urban
Heroes spelen, treedt echt overtuigend naar
voren in Bad News. Eerlijk is het natuurlijk
niet, om deze plaat met dezelfde maten te
THE IMGVE HO
sch
meten als bijvoorbeeld een nieuwe
Rod Stewart. De groepen die zich op
gue Live laten horen hebben te
andere omstandigheden: overdag wer p
leren, geen oefenruimte, weinig opt
enzovoort. Om die redenen moet de elp )rP
ook gezien worden als een „optimistiscr P
duct". Van de liveplaat zijn voorlopig
duizend exemplaren geperst, die verk" 1
zijn bij de betere Haagse platenboer.
Lou Reed
Rock And Roll Diary 1967-1980 (Arista)
Een sobere zwart-wit hoes, Rock And Roll
Diary 1967 1980. Het lijkt haast een overlij
densadvertentie, de afsluiting van een carriè
re. Lou Reed van het rauwe begin met Wai
ting For The Man tot het 11-minuten duren
de Street Hassle. Daar tussen zowel commer
ciële (Walk On The Wild Sideals artistieke
(Berlin) successen van de dertiger. Voor een
kennismaking met Lou Reed is het nooit te
laat
Ian Dury and The Blockheads
Laughter (Stiff)
Dat gezeur over die Chaz Jan kei
maar eens afgelopen zijn. Goed, hij hi^
aanzienlijk aandeel in hits als „Sex,
and Rock 'n Roll" en „Hit Me
Rhythm Stick", om maar eens een
cessen van Ian Dury and The
noemen. Maar als „Laughter" de
elpee van The Blockheads zonder
kei één ding onomstotelijk bewijst
wel dat Ian Dury met zijn companen
Gallagher, John Turn buil, Davey
Wilko Johnson (ex-Dr. Feelgood)
lende composities in staat is, die niet
onder te doen voor die op „New
Panties". Met deze derde elpee is
stand genomen van „Do It
trouwens na New Boots eigenlijk wat
viel. Voor een extra dimensie op het
album zorgen jazz-trompettist Don
percussionist Ray Cooper (Elton uvuuj
dat zoals gewoonlijk bij Ian Dury - 1
inlegvel met songteksten ontbreekt, bl
op lange termijn voor de modale p
draaier niet alleen muzikaal, maar ooi
stueel veel te ontdekken. Een hoge draa
heidsfactor van deze vinylschijf is da
gewaarborgd, daar doen de afschrik we
de violen op „Sueperman's Big Giet*
„Fucking Ada" niets aan af. Dat dit om g.
Ie uitstapje ook door anderen
is gesteld, bewijzen wel de volgende
uit een Engels muziekblad: „Of finding
self holding a raw sausage, blindfold at
party".
Boz Scagss Hits (CBS)
In feite is de elpee „Hits" van Boz Scaggs een
goede staalkaart van zijn prestaties in de af
gelopen acht jaar. Van zijn in 't algemeen
als beste plaat beschouwde „Silk Degrees"
(1976) zijn maar liefst vier nummers verte
genwoordigd en van zijn nog pas dit jaar
verschenen „Middle Man twee tracks. Te
kenend is dat op dit verzamelalbum songs
ontbreken van de flop-elpee „Down Two
Then Left" uit 1977. In plaats daarvan maken
songs van de eerder verschenen „My Time"
en „Slow Dancer" deel uit van het overzicht.
De nog niet eerder op een Boz Scaggs-elpee
verschenen composities „Look What You've
Done To Me" uit de film Urban cowboy en
„Miss Sun" maken het aantal van tien hits
vol. „Hits" is een aaneenschakeling van blue-
eyed funk, die met de term good-time-music
het best getypeerd is.
TvR
20 december The Passions,
Paard van Troje in Den Haag.
20 december Tutti Frutti,
Meervaart in Amsterdam.
24 december The Golden
Earring, Meervaart in Amster
dam.
26 december Gruppo Sporti-
vo, Paard van Troje in Den
Haag.
27 december National Imi
tator Festival, Theater Kunst
min in Rotterdam.
28 december Ray mom
het Groenewoud,
terdam.
11 februari
Mann's Earthband,
gebouw in Den Haag.
Wat zou het mooiste kerstge
schenk zijn voor een liefheb
ber van klassieke platen? Een
vraag die heel dikwijls wordt
gesteld maar waarop natuur
lijk alleen een algemeen ant
woord kan worden gegeven,
buiten elke individualiteit
om. Met deze voor de hand lig
gende beperking, zeg ik zon
der aarzelen: de nieuwe „Mes
siah" van Christopher Hog
wood en zijn Academy of An
cient Music, door l'Oiseaux
Lyre zowel op platen als op
musicasettes uitgebracht (nr.
D 189 D 3) en dit voorjaar
door Philips geïmporteerd,
eerst in minder gelukkige, la
ter in betere persingen.
Menigeen hoor ik nu zeggen:
wie voor dit onvolprezen
meesterwerk belangstelling
heeft, bezit het al lang! Dat is
een halve waarheid omdat er
gelukkig steeds nieuwe be
wonderaars bijkomen, die
worden gegrepen door dit
krachtige maar in wezen toch
lyrische, door dit vitale maar
toch ook ontroerende getuige
nis van universeel geloof. Af
gezien van die nieuwe bewon
deraars is er voor de oude be
wonderaars alle reden er even
bij stil te staan dat er over dit
unieke werk na de laatste we
reldoorlog musicologisch veel
nieuws is gepubliceerd. Het
werk in zijn geheel is al zo'n
keer of twintig op langspeel
platen vastgelegd maar de re
gistraties en vertolkingen lo
pen sterk uiteen, in muzikale
benadering, in stijl, in betrek
kelijke volledigheid, kortom:
in kwaliteit.
Waar is dit meesterwerk al
niet tegen bestand gebleken?
Het bleef overeind in de Wag
neriaanse aanpak van de le
gendarische Beecham (zijn
tweede opname, op RCA, be
kort maar met de instrumen
tatie van Goossens, dus met
toegevoegde klarinetten, tuba,
triangel en bekkens). Het
handhaafde zich in de patheti
sche, zware opvatting van Sar
gent op Columbia (die zijn
standpunt in een toelichting
overigens bijzonder boeiend
verdedigde). Verder presen
teerde Bernstein zijn ietwat
theatrale en ook weer roman
tische maar tevens muzikan-
teske visie op Philips. Onaan
vaardbaar was Ormandy op
Fontana: vlot maar grof en op
pervlakkig. Een Decca-opna-
me onder Boult boeide met dat
al verreweg het langst.
Vóór de tweede wereldoorlog
moesten we deze Handel (zon
der puntjes op de a) voorna
melijk als Handel (mét pun
tjes) in Duitse bewerkingen
accepteren. Weliswaar bracht
Evert Cornelis met veel in
spanning in 1927 de eerste Ne
derlandse uitvoering „in het
Engels" maar voor de meeste
koren was dat toen te moeilijk
zodat vrijwel de bewerkingen
van Hi Her, Mozart of Franz, of
combinaties daarvan, werden
uitgevoerd. Mede door de „be
werkingen" bracht de veran
dering van taal een veel
zwaarder, plomper stijl met
zich mee. zonder de voor Han
del zo karakteristieke „Ita
liaanse" trekjes, vooral in de
originele instrumentatie.
Gelukkig wil men de laatste
tien, twintig jaar in de eerste
plaats horen wat Handel zélf
componeerde, en ook wat hij
bedoelde als hij het niet op
schreef, omdat het in zijn da
gen vanzelf sprak. Dit geldt
met name voor de
gen die tot de geïmproviseerde
inbreng van de zangsolisten
behoorden, maar naar heden
daagse opvatting niet alleen
virtuoos maar ook stijlzuiver
behoren te zijn. Na een „uitge
dunde" maar stilistisch niet
erg consequente „Messiah"
van Bonynge, de echtgenoot
van Joan Sutherland, ver
scheen er een veel betere van
Mackerras, die musicologisch
was voorbereid door Basil
Lam. Deze onderzoekt veel ar
chiefmateriaal en probeerde
een verantwoorde keus te
doen. In feite deden anderen
dat ook, soms met verschillend
resultaat. In het Holland Festi
val 1974 kwam onze Ton
Koopman met een „Messiah"
waarvoor hij met steun van
CRM manuscripten en af
schriften had mogen onderzoe
ken op grond waarvan hij
meende „de authentieke Mes
siah" te kunnen uitvoeren. Hij
was evenmin strikt authentiek
als de op Ar go vastgelegde
„Messiah" van Neville Marri-
ner die gebaseerd was op de
eerste Londense uitvoering in
1743, bijna een jaar na de pre
mière in Dublin.
Terecht wordt in het tekst
boek bij de opname van Hog
wood gezegd dat de „Messiah"
nooit zal klinken zoals het
werk in eerste instantie werd
neergeschreven of zoals het bij
de première heeft geklonken.
Ofwel om artistieke redenen,
ofwel omdat de uitvoerings
mogelijkheden het niet toelie
ten, begon Handel al vóór de
première te veranderen en hij
bleef dat doen tot de laatste
keer dat hij het werk leidde.
De veranderingen waren soms
zeer ingrijpend. Hogwood ba
seerde zich op alle materiaal
dat de componist zelf na een
door hem geleide uitvoering in
1754 aan het Foundling Hospi
tal (tegenwoordig Thomas Co-
ram Foundation) had nagela
ten. Hogwood vond het echter
onverstandig zich daartoe te
beperken, wetende dat Handel
zelf in sommige gevallen alter
natieven had gemaakt die be
ter waren. Daar wordt reke
ning en verantwoording gege
ven, tot en met de (kleine) be
zettingen van vocale en instru
mentale koren.
Met dat al is het verrassende
van de nieuwe opname niet
zozeer de gebruikte editie
(Hogwood deed óók al het
voorbereidende werk voor de
opname van Neville Marri ner
met moderne instrumenten en
dienovereenkomstige uitvoe
ringspraktijk), maar vooral de
materiele en bovendien artis
tieke eenheid. Zowel het koor
van de Christ Church Cathe
dral in Oxford als Hogwoods
eigen orkest met authentieke
barokinstrumenten vormen
mét de vijf solisten een vol
strekt homogeen ensemble.
Toch is de directie van Hog
wood niet autoritair zoals zijn
opvattingen nergens extreem
zijn. Hij wil dat het musiceren
natuurlijk, vrij, vanzelfspre
kend klinkt en is eerder ge
neigd de dynamiek en zelfs de
expressie wat te beperken ten
bate van een volmaakt samen
gaan. Het lijkt alsof de expres
sie nooit is opgelegd maar van
zelf ontstaat door de inwer
king van de muziek op de uit
voerenden. Dat is je ware en
dat sorteert een weinig voor- George Frederick Handel
komend maar verrassend ef
fect.
JOHN KASANDER
