J
in reis-
I
wereld
meer
eerbied
voor
grijze
haren...
derlandse reiswereld gaat op de kleintjes let-
en reisorganistie heeft tenminste al aange-
d, dat zij haar vakantieprogramma's niet
gratis kan verstrekken. Er zal twee en een
ulden voor neergeteld moeten worden en al-
die later boeken krijgen dit bedrag terug,
deze reisbijlage werpt het grote inleveren
B1 zijn schaduw vooruit. De meeste vakantie-
rs willen best wat zuiniger aan doen met de
kra jzen en/of nauwlettend hun benzinemeter in
eta en houden. Het logische gevolg daarvan is
krimpende horizon voor het toerisme buiten
x. Mjrenzen. Vandaar dat men in dit nummer te~
fs zal zoeken naar exotische reizen naar ver-
a**, den. Bewust is gekozen voor vakantiebestem-
1 n niet al te ver van huis, die met wat goede
J fa per auto te bereiken zijn.
groeiende eerbied voor de grijze haren bij de
ouroperators wordt in deze reisbijlage aan
besteed aan:
een kampeerauto begint elke vakantie al bij
lur. 1700 Nederlanders zijn tot die ontdekking
nen en hebben zich verenigd in de Nederland-
impeerautoclub.
ug naar de lampetkan in de Ardennen of in de
voor prijzen die zich aanpassen bij het jeugd-
nent.
Bulgarije, een
ver Balkanland,
dat dichterbij wil
komen.
derlanders blijven geloven in de stabiliteit en
horigheid van de in cultuur en karakter zo ver
lende Joegoslavische volkeren.
'5
_|hutromantiek
n Spartaanse
vorm van
kntiebesteding
Veekt tot de
rten van vele
II Noorse
stedelingen.
-Ulië, de „hak" van de Italiaanse laars, is zich-
f( lebleven en heeft tal van gebruiken en levens-
uit het verleden bewaard.
Portugal, een
weelderig
begroeid,
blijstemmend
berg- en
heuvelland met
stille rotsige
baaien en breed
uitgemeten
zandstranden.
Lachende engel
in Regensburg,
feestelijke barok
in Passau en de
rust van het
Beierse land.
Wielewaal" vindt het de normaalste zaak van
'ereld dat ook kinderen met een handicap met
1 teugen moeten kunnen genieten van een va-
I fed actie: Wim Hugens
^Beving: Charles Bels
£eidóe <2o
Af en toe strekt men de benen voor een korte wandeling temidden van overweldigend natuurschoon.
De reiswereld verwacht profijt van een „seniorengolf", een nieuw
verschijnsel in het toerisme als reactie op een periode waarin alles
draaide ohi de jongere generatie. Een recent marktonderzoek heeft
uitgewezen, dat in Duitsland miljoenen bejaarden nog de koffers
pakken en aan hun vakantie gemiddeld duizend gulden per per
soon uitgeven. De Nederlandse touroperators hebben de zilverdra
den tussen het goud nooit zo zien zitten, maar zijn door het succes
van bijvoorbeeld de „Stichting 55+ Reizen" langzamerhand wakker
geworden. Een van onze verslaggevers trof in Oostenrijk zo'n
55plus-groep en volgde de „senioren" op bergen en in dalen.
SANKT ANTON Reisorganisatoren
hebben tot op heden weinig eerbied ge
toond voor de grijze haren, eens zo ont
roerend bezongen door Gert en Her-
mien Timmermans. De kleurenfoto's in
de brochures blijven gereserveerd voor
een jeugdiger publiek, vlot ter been en
begiftigd met een uitbundige levenslust.
Deze eenzijdige presentatie geeft de
wat oudere mensen het gevoel, dat zij
er niet meer bij horen. De eindeloze va
riaties op het thema jeugd en schoon
heid wekken de indruk als zou het va-
kantieparadïjs ontoegankelijk zijn voor
mensen met een kunstgebit, het onge
mak van spataderen of enige stijfheid in
de gewrichten. Op dit (valse) beeld
wordt nu een correctie aangebracht. De
zilverdraden tussen het goud. door zo
menige touroperator over het hoofd ge
zien, worden plotseling bezongen als
het symbool van een tweede jeugd.
Grootouders die hun kleinkinderen wat
toestopten voor de vakantie, maar zelf
thuisbleven, deinen nu mee op een
nieuwe golf in de toeristenindustrie.
Men signaleert deze snel aanzwellende
golf bijvoorbeeld in Duitsland, Zwitser
land en Oostenrijk. Speciale aanbiedin
gen voor de .derde generatie" eisen
daar hun plaats op in warenhuizen, su
permarkten en boekhandels, maar ge
ven ook aan de reisbureaus een ander
gezicht.
Grijs? Op reis! Er op uit met de eigen
leeftijdgenoten. De „Deutsche Studien-'
kreis für Tourismus" te Starnberg heeft
de opzienbarende resultaten gepubli
ceerd van een marktonderzoek. Conclu
sie: mensen van boven de zestig zijn
lang zo oud niet, als men altijd heeft
aangenomen. (Het ontbreekt hun noch
aan reislust, noch aan de middelen om
dit verlangen te bevredigen. In Duits
land pakten vorig jaar bijna drie miljoen
mensen van tussen de zestig en zeven
tig jaar de koffers en van de nog oude
ren ging maar liefst 37 procent met va
kantie; score nog eens 1,8 miljoen pas
sagiers.
Nieuwe markt
Het onderzoek heeft bevestigd, wat veel
reisorganisatoren en horecamensen
reeds vaag vermoedden. Er kan een
nieuwe markt bewerkt worden, een
markt die perspectief biedt. Het budget
van de senioren blijft slechts ongeveer
veertig gulden onder dat van de andere
vakantiegangers, hetgeen in Duitsland
neerkomt op een besteding van bijna
duizend gulden per 60-plusser.
Ook in de andere nog welvarende
landen van Europa zijn de eerste kab
belingen van deze „seniorengolf" gere
gistreerd. In Sankt Anton am Arlberg
treffen we de 41-jarige landgenoot Wim
A. van Zanten aan temidden van 270
andere landgenoten, die al lang geleden
de leeftijd des onderscheids hebben
bereikt. Hij is directeur van de Stichting
55+ Reizen te Baarn.
Zijn groep behoort tot de categorie rei
zigers, die energiek de in het voor- en
naseizoen dreigende leegstand van ho
tels en pensions bestrijdt. Juist daarom
worden de oudere mensen overal met
open armen ontvangen en kunnen zij
profiteren van goedkope aanbiedingen.
doelgroep te karakteriseren. „Wij zijn
niet zo blij met die „seniorengolf". Nu
de boekingen in andere sectoren terug
lopen, ziet de commercie er brood in.
„Daar komen de oudjes", hoor je nu
overal in de slappe tijd, „opa en oma
zullen het geld eens laten rollen". Men
heeft in Duitsland ontdekt, dat ruim 40
procent van alle 60-plussers die nog
met vakantie gaan, over de grens trekt.
Een verrassende mobiliteit. Wie nog vi
taal is en reiservaring heeft gaat er zelf
standig op uit".
„Maar veel van de mensen die zich
aanmelden voor een groepsreis zijn erg
kwetsbaar. Mensen, die vroeger niet de
kans hebben gekregen om reiservaring
op te doen, alleenstaanden, weduwen
en weduwnaren die hun verlies nog niet
te boven zijn, eenzamen vaak, soms op
aandrang van de kinderen aan het gro
te avontuur begonnen („Geniet nu nog
maar eens van je geld"). Een groepe
ring dus, die terugschrikt voor de kille
zakelijkheid van het massatoerisme. Je
kunt deze mensen niet bij elkaar in een
bus stoppen en ze als stukgoed naar
„Dag vader, dag moeder, neem het er nog maar eens van".
Zij hebben een zee van vrije tijd en zijn
niet gebonden aan schoolvakanties. Ve
len van hen beschikken over de midde
len om zich een reisje te kunnen veroor
loven.
Deze „tiendaagse", met Oostenrijk als
bestemming, komt hun in totaal op
590,-, inclusief twee overnachtingen
onderweg, vol pension ter plaatse, ka
mers met eigen douche en toilet, alle
verzekeringen, excursies naar Liechten
stein en Zwitserland, Tiroleravonden,
een afscheidsdiner enzovoort.
Bescheiden
Toch presenteert de directeur zich niet
als een weldoener voor dit deel van de
mensheid. Hoewel zijn stichting niet aan
de weg timmert en pas vijf jaar bestaat,
zal dit jaar het totaal van 4000 passa
giers overschreden worden. Een be
scheiden aantal dus nog, maar dij past
in de stichtingsfilosofie.
In Sportcafé Schneider onderbreekt de
heer van Zanten even de bespreking
met zes chauffeurs over het ophaal-
schema voor een excursie, om zijn
een hotel verzenden. Ze hebben het
maximum aan begeleiding nodig, een
persoonlijke benadering, aandacht voor
individuele situaties, variërend van hun
bloeddruk tot de gevoeligheid voor
tocht".
De zes chauffeurs knikken instemmend.
Zij hebben in de 55-plus formule een
gewichtige functie. Het kloksgewijs ver
wisselen van zitplaats in de bus voltrekt
zich onder hun toezicht. In het over
nachtingshotel dienen zij op de bres te
staan voor die ene mevrouw, wier dieet
extra werk vraagt van de kok, en er
voor te zorgen dat een goed diner op
tafel komt, enzovoort enzovoort.
Gulden middenweg
Het reeds genoemde onderzoek heeft
uitgewezen, dat de oudere generatie
nog veel belangstelling heeft voor ande
re bezigheden dan eten en slapen. Ve
len zijn nog zeer fit en nemen deel aan
allerlei activiteiten, variërend van wan
deltochten tot dansen op de tonen van
de blaasmuziek. Dat blijkt ook in Sankt
Anton. Daar komen de schutters! Er
Reizen voor 55plussere worden zelden in de drukke zomermaanden georganiseerd. Voor- en naseizoen garanderen niet
alleen lagere prijzen, maar .ook ifrinder drukte. En bovendien dikwijls meer zon dan in de verregende zomer.
verzwikte enkels en gebroken benen
gezien". Zenuwen gieren zijn passagiers
vaak door de keel, als ze er niet zeker
van zijn of de begeerde éénpersoonska
mers wel aanwezig zullen zijn. Het één-
kamersyndroom beheerst deze leef
tijdsgroep sterker dan welke andere
ook.
Maar in die dingen is 55+ onvermurw
baar. „Alle afspraken moeten strikt
worden nagekomen. Ik neem onder
geen beding genoegen met dependan
ces. Maar al te vaak denkt men nog,
dat er met die „oudjes" wel wat ge
schoven kan worden"
Hoe komt een 41-jarige dermate in de
ban van deze specifieke bejaardenzorg
dat hij van „heerlijk werk" gewaagt.
(„Dankbaarder dan in welke andere
leeftijdsgroep ook?"). Er moeten twee
ambulances naar Sankt Anton komen
om zieken op te halen, twee andere
passagiers blijven er achter Hn een hos
pitaal en 150 kilometer, verderop ligt
een grijsaard uit een andere 55plus-
groep op sterven. Daar moet de direc
teur morgen zelf beslist heen. Kansbe
rekeningen wijzen terecht uit, dat in
deze groepen risico's van ziek worden
en overlijden groter zijn.
wordt met ballen gegooid in het ont
spanningspark, men stort zich vrolijk in
de jolijt van het „Frühschoppen" en
neemt deel aan door een gids begeleide
bergtochten.
Een stichting als 55+ zoekt de gulden
middenweg. Tussen het onpersoonlijke
van een vakantie uit de computer en de
even afkeurenswaardige betutteling na
het bereiken van een zekere leeftijds
grens. De directeur maakt ons onge
vraagd duidelijk wat hij bedoelt, als wij
hem vergezellen naar Seefeld en Schar-
nitz, waar nieuwe contracten worden af
gesloten met hotel- en pensionhouders.
Een „Seniorenurlaub" in de slappe tijd
is overal welkom, maar het gevaar dat
aldus een soort getto's ontstaat, is niet
denkbeeldig. In de Oostenrijkse vak
pers is al gewezen op de bedenkelijke
neiging, bejaarden als „tweede keus"
te beschouwen, temeer omdat in voor-
en naseizoen scherpere calculaties wor
den gemaakt met een krappe winstmar
ge. Een geringschattende behandeling
wordt soms hun deel, nonchalance in
het dienstbetoon, neerbuigendheid.
Wie kan een goede mondreclame ver
wachten, als men deze mensen een laf
fe eenheidskost voorzet? In een op
maat gesneden programma moet reke
ning worden gehouden
met individuele wen
sen. Juist dit publiek is
zeer ontvankelijk voor
een persoonlijke'bena
dering, aldus de waar
schuwende stem van
deze deskundigen.
In ons land zijn het
voornamelijk stichtin
gen als die in Baarn,
het al langer bestaande
„Uit boven 60" enz.,
die er begrip voor heb
ben, als de Knödel ie
mand als een steen op
de maag ligt en er
soms tranen vloeien
over gerimpèlde wan
gen van mensen die
zich in de groep toch
alleen voelen. Allerlei
kerkelijke en sociale
organisaties bewegen
zich eveneens op dit
terrein, voornamelijk
binnen de grenzen.
Maar niemand weet
veel meer over die ou
dere generatie dan dat
ruim elf procent van
onze bevolking de 65-
jarige leeftijd heeft
overschreden. Dank zij
de VUT groeit het aan
tal gepensioneerden in
snel tempo. Deze markt
wordt dus williger. Nie
mand weet ook, hoe- Wim A. van Zanten, directeur van de Stichting 55+
veel mensen uit deze Reizen: „Het is heerlijk en dankbaar werk",
categorie mee gaan op
de „normale" georganiseerde reizen of
zich toevertrouwen aan de bureautjes
of verenigingen op levensbeschouwelij
ke grondslag.
De grotere touroperators volstaan met
het werven van overwinteraars of inci
dentele aanbiedingen voor senioren. Dit
jaar heeft de Engelse reisorganisatie
Travelscene in ons land de „Club 60
Reizen" gepresenteerd, met al6 be
stemming de Spaanse kusten, Mallorca
en Malta, maar alle extra's ten spijt
(Nederlandstalige verpleegkundigen,
enz.) is dat op niets uitgelopen. Mis
schien viel het accent ook te sterk op
het in populariteit afnemende overwin
teren, verblijfsduur tot 22 weken.
„Uitbenen"
In Scharnitz, onder de machtige flanken
van het Karwendelgebergte, maakt di
recteur Van Zanten kwartier voor zijn
gasten. Een zonder winstoogmerk wer
kende stichting heeft het voordeel, dat
onderhandelingen op het scherp van de
snede achterwege kunnen blijven. Het
„uitbenen" van de hoteliers leidt maar
al te vaak tot beknibbeling op spijs en
drank en op ander dienstbetoon.
Van Zanten heeft het oog laten vallen
op een rustig gelegen pension. Oosten
rijk is voor veel 55-plussers het beloof
de land, dank zij de hooggeprezen „Ge-
mütlichkeit" en het natuurschoon. „De
mensen voelen zich hier thuis. Maar
dan moet wel aan allerlei speciale voor
waarden worden voldaan. Zout- en vet
arm eten, rekening houden met diëten,
wandelmogelijkheden" in de omgeving,
een rustige ligging, géén hoge bordes
sen en trappen, liften, een geduldige en
persoonlijke bediening".
Later zullen we hem in Duitsland een
hotel zien afkeuren, omdat het slechts
bereikt kan worden via een pleintje met
gladde bazaltkeitjes. „Ik heb al te veel
Aan de begeleiding doorgaans vrij
willigsters worden vaak zware eisen
gesteld. In Sankt Anton hangt de heer
Van Zanten urenlang aan de telefoon,
als een sociaal werker met avonddienst.
Heerlijk werk. Inclusief het inlichten van
familieleden, verzekeringsinspecteurs,
ambulancediensten, bedienaars van be-
Maar lang niet altijd is hij een bood
schapper van slechte tijding. Een me
vrouw laat weten, dat zij twee warme
maaltijden per dag verfoeit en snakt
naar de middagboterham. De gepensio
neerde tramconducteur heeft zijn porte
feuille verloren; medicijnen zijn op en 't
recept zit niet in de koffer. Een zeer
kordate deelneemster klaagt over volle
asbakken in de bus.
De bus. Het vervoermiddel dat favoriet
blijft voor deze groepsreizen, luchtge
veerd, voorzien van alle comfort, nooit
meer dan twee jaar oud. Op de muziek-
cassette eert men de nagedachtenis
van een circusartiest. „Hij was maar
een clown". Men zingt uit volle borst
mee. Na afloop bespreekt een dame
met haar buurvrouw het merkwaardige
verschijnsel, dat de Oostenrijkers elk
meertje „zee" noemen. „Dan hebben
ze zeker nog nooit de Noordzee ge
zien".
„Hij was maar een clown, maar nu is hij
dood". In toeringcars heerst al gauw
een sfeer van collectief plezier, een
groepsgebeuren onder leiding van har
telijke chauffeurs. Maar ten onrechte
wordt altijd aangenomen, dat alle oude
re vakantiegangers schouder aan
schouder in zo'n bus zitten. De Stich
ting 55+ Reizen heeft weliswaar 175 op
stapplaatsen, maar werft ook passa
giers voor luxe cruises en stacaravans
aan het Meer van Tiberias. En één van
de kerst(vliegreizen heeft dit jaar Mal
lorca als bestemming.
LEO J. LEEUWIS
