Colditz herleeft
'nvoormalig Brits
eger ziekenh uis
Reders willen
meer steun
fem eenschapsk uns t
og actueel
Oud en nieuw
op volle zee
Onevenredig
zware straf
voor Menten"
FNV: Geen
kort geding
tegen Staat
Boetes voor
frauderende
ambtenaren
Grondaankoop door overheid niet meer vrij
Jpkt
ANTOON
KINDEREN
IN
DÉN BOSCH
MNENLAND/BUITENLAND
WOENSDAG 26 NOVEMBER 1980 PAGINA 9
UIM 150 GULDEN VOOR WEEKEND OORLOGJE VOEREN
NDEN In Colditz ging het er
t zo aan toe. Daar hadden ze ra
ti, ze mochten soms slapen en ze
Dhten zeker niet naar de kroeg op
trdagavond. Toch is het in een
.irmalig legerziekenhuis gevestigde
Inp in het Engelse graafschap
Vnpshire, waar een aantal fanatie-
fingen bijeen is gekomen om de
•schrikkingen van de Tweede We-
Hoorlog persoonlijk te ervaren, in
Ie opzichten een exacte nabootsing
f i het gevreesde gevangenenkamp.
t enige verschil is dat de 24 „gevan
gen" ruim 150 gulden moesten beta-
voor het voorrecht wreder behan-
d te worden dan de krijgsgevange-
i die ze voorstellen.
idee van een vakantiekamp annex
langenkamp dat de naam Butlitz heeft
pgekregen, is ontsproten aan het
(in van Bob Acraman, tijdens de oór-
sergeant bij de Engelse luchtmacht,
doordeweekse dagen geeft Acraman
t les in parachutespringen,
het kamp wemelt het van de nazi's
jt een uitgesproken Engels accent. De
ge echte Duitsers zijn twee verslagge-
?s van het weekblad Stern uit Ham-
fg, die in khaki gevechtskleding rond-
len. Van hun gezichten valt af te lezen
I ze de grootste moeite hebben het
iemde enthousiasme van de Engelsen
M^lr het doen herle'ven van de donkere
■■"llogsdagen te begrijpen.
1 lprkleden
gr/ t merendeel van de in oorlogsuniform
art on ito^en aanwezigen is lid van de Vere-
art en jjng tot Herleving van de Strijd (Battle
k ^enactment Association), allemaal
m Hansen die in het weekend niets liever
yn^n dan zich verkleden als soldaten
v r» het Engelse of Duitse leger.
met al valt het moeilijk vast te stellen
—ll^veel krijgsgevangenen daadwerkelijk
bben betaald om vernederd en ver-
jpt te worden. Volgens Acraman zijn
t er 19, maar de meesten van het
éemdsoortige samenraapsel RAF-offi-
jjjCBfren, sergeants en majoors zegt lid te
uPCn van de Vereniging tot Herleving
SïïSn de Strijd.
rid alf k denk dat we er trots op kunnen zijn
i aroo^ We iedereen door een absolute hel
fMrtikr^en laten gaan", aldus de 41-jarige
ttredinf Acraman, die rondstapt in een com-
indantsuniform met een verblindende
C beelding van Lily Mariene op zijn re-
„Ik ben ervan overtuigd dat_.de
feesten hier veel over zichzelf en hun
^(houdingsvermogen hebben- geleerd,
weten nu of ze opgewassen zouden
geweest tegen de verschrikkingen
de echte oorlog".
...achts worden parades en strafexpe-
;elendejjes gehouden en de deelnemers lopen
DUSiasWfs de kans opgesloten te worden in
■time bb grote metalen cylinder, die vroeger
ïnst deed als sterilisator van het zie-
ïnerzijdfihuis.
r en
kaarter
Sabotage
Bob Acraman, de commandant van namaak-oorlogskamp Colditz, verlaat
samen zijn vriendin Janet Korsak de „Kommandantur", om de wacht te
inspecteren.
„Net echt
De stormtroep Adler, zoals de „Duitse"
tak van de Vereniging tot Herleving van
de Strijd zichzelf noemfe^.zegt eveneens
het tamelijkmoeilijk te hebben gehad.
„Vanmorgen kón ik voor het eerst even
slapen en op een bepaald moment heb ik
drie en een half uur in de stromende re
gen in een uitkijktoren gezeten", zegt de
18-jarige Tony Dudman. „Het is allemaal
net echt", volgens zijn commandant te
velde, Graham Lancaster. „We vatten de
oefeningen zeer ernstig op en we steken
er enorm veel energie in".
Lancaster is 31 en ongetrouwd. Hij zegt
dat zijn moeder blij toe is als hij een
weekendje weggaat om soldaatje te spe
len. Lancaster, die als jongeman in het
echte Engelse leger heeft gediend, zegt:
„De jongens hebben het dit weekend be
trekkelijk makkelijk gehad. Het soort
oefeningen dat wij als rekruten moesten
doen, was veel zwaarder".
Uit de luidsprekers op het exercitieter
rein galmen Nazi-muziek en gedeelten
uit de toespraken van Adolf Hitler. Als
dit afgelopen is, heft de Duitse groep die
naar de kantine is gegaan om een kopje
thee te drinken, plotsklaps spontaan het
Panzerlied aan, het marslied van de
Duitse tanktroepen. Na een poosje krijgt
een van hen in de gaten dat er een
vreemde in hun midden zit. Hij komt
onmiddellijk naar me toe en zegt: „Be
grijp ons niet verkeerd, wij zijn geen
nazi-sympathisanten, we doen graag als
of om het allemaal zo echt mogelijk te
laten lijken".
MALCOLM STUART/
THE GUARDIAN
In tegenstelling tot de echte krijgsgevan
genen, moeten de namaak-gevangenen
allemaal proberen over een prikkel
draadversperring heen te klimmen, niet
bij wijze van vluchtpoging, maar óm sa
botage te plegen in een denkbeeldige
vliegtuigenfabriek. Ook op zaterdaga
vond wordt er massaal uitgebroken...
naar de kroeg. w
Gary Howard uit het Engelse stadje II-
ford, een handelaar in militaire dump-
goederen, speelt de rol van een hoge En
gelse officier en beweert bijna 70 kilo
meter langs de vluchtroute te hebben af
gelegd. „Op een gegeven moment komen
we langs het RAF-station in Boscombe
Down. Die mensen daar moeten gedacht
hebben dat ze geesten uit het verleden
zagen langs gaan", zegt Howard, die het
uniform van een vliegofficier draagt.
Zijn achtervolgers mogen geen uniform
dragen „De politie zei dat ze niet konden
toestaan dat we rondliepen met wapens
en in Nazi-uniformen", aldus Acraman.
„Natuurlijk zullen sommige mensen zeg
gen dat we de oorlog verheerlijken,
maar dat is echt niet zo. Er is een groot
aantal mensen dat oprecht wil weten hoe
het in de oorlog geweest is. Ze willen na
tuurlijk niet doodgeschoten worden of op
een mijn lopen, maar ze willen zelf erva
ren wat het is om constant op de vlucht
te zijn in verschrikkelijke weersomstan
digheden, bang, doodop, uitgehongerd.
De oefeningen die we dit weekend heb
ben gehouden, hebben ons een enorme
kick gegeven".
UTRECHT De FNV zal
geen kort geding tegen de
Staat aanspannen over de
rechtmatigheid van de loon
maatregel. De federatieraad
van de vakcentrale, waarin
alle voorzitters van de aange
sloten bonden zitten, heeft op
juridische/ gronden besloten af
te zien van gerechtelijke stap
pen. Vooral het feit dat de
FNV-centrale geen partner is
bij de cao's heeft de FNV van
het geding doen afzien. Alleen
de Industriebond zal de plan
nen tot een kort geding door
zetten.
BREDA De politierechter
in Breda heeft gisteren zes
topambtenaren van het
GAK en de Raden van Ar
beid in Dordrecht, Breda,
Tilburg en Middelburg bij
verstek veroordeeld tot boe
tes variërend van 3236 tot
23.400 gulden wegens belas
tingfraude.
De berechting van het zestal
vormde een onderdeel van de
landelijke belastingfraude
waaraan 150 hoge ambtenaren
zich hebben schuldig gemaakt.
Het gaat om personen, met
functies als directeur, adjunct-
directeur en afdelingschef, die
les gaven aan de Stichting Op
leiding Sociale verzekering in
Amsterdam. De bijverdiensten
uit dit lesgeven hebben de
ambtenaren voor de belasting
verzwegen.
AMSTERDAMSE
KRAAKCROEPEN:
Oorlogsverklaring
komt niet van ons
AMSTERDAM Volgens de
propagandagroep van het
kraakcomplex de Grote Wete
ring is de verklaring die
maandagnacht in Amsterdam
circuleerde niet van de kraak-
groepen afkomstig. Het is
vooralsnog onduidelijk waar
de persverklaring, waarin de
krakers de oorlog verklaarden
aan de gemeente Amsterdam,
vandaan komt, aldus de propa
gandagroep.
^(Van onze parlementaire redactie)
een erg bescheiden plaats in. Dit is uit een
recent Engels onderzoek gebleken. Het is
dan ook zaak dat de overheid meer voor de
scheepvaart gaat doen. Belangrijkste punt
daarbij is het verstrekken van premies in
het kader van de Wet Investerings Reke
ning (WIR) en het recht voor Nederlandse
reders als eerste te kunnén bieden op ver
schepingen - direct of indirect - voor de Ne
derlandse overheid. Daarbij speelt niet al
leen het ministerie van Economische Zaken
een rol maar valt ook te denken aan ver
scheping van goederen in het kader van ont
wikkelingshulp (ministeries van Ontwikke
lingssamenwerking en Buitenlandse Za
ken).
Dit heeft ir. M. van Heeswijk, voorzitter van de
Koninklijke Nederlandse Reders Vereniging
(KNRV) vanmiddag gezegd op de jaarvergade
ring van zijn organisatie. De voorzitter uitte
kritiek op het hele kabinet maar vooral op mi
nister Van Aardenne (economische zaken). Van
Heeswijk wees op de nog steeds in zwang zijnde
praktijk om bij omstreden investeringsbeslissin
gen ook de WIR-premies achter te houden tot
dat de beslissing positief is uitgevallen. Dit in
strijd met de opzet van de WIR die bedoeld is
als een algemene maatregel en niet vermengd
dient te worden met een financiële steunverle
ning aan de scheepsbouw. Bovendien wordt de
scheepsbouw hiermee gediscrimineerd, aldus de
KNRV-voorzitter, omdat er altijd gezegd is dat
de WIR-premies in de plaats zouden komen
van eerder bestaande steunregelingen. Deze
werden afgeschaft toen de WIR kwam maar
door het achterhouden van die gelden onstaat is
feite een achterstand.
Begrotingstekort Stichting
Ombudsman nog niet gedekt
DEN HAAG De Stichting Ombudsman is er nog niet in
geslaagd definitieve toezeggingen te krijgen voor financiële
bijdragen van omroeporganisaties en van organisaties op
het gebied van maatschappelijk werk om het tekort van
een ton op haar begroting voor volgend jaar te dekken.
De NOS en het IKON verwachten wel dat ze eep beroep zullen
doen op de stichting om mee te werken aan informatieve pro
gramma's. Op een hoorzitting van de commissie voor CRM van
de Tweede Kamer over de door staatssecretaris Wallis de Vries
beoogde afschaffing van de overheidssubsidie aan de stichting
werd door zowel het IKON als de NOS een zeer welwillend
standpunt ingenomen ovër samenwerking met de ombudsman.
Niemand is echter bereid definitieve toezeggingen te doen over
de financiële bijdrage aan de ombudsman.
FNV wil volledige leerplicht
voor 16-en 17-jarigen
DEN HAAG De FNV wil volledige deelname van alle 16-
en 17-jarigen aan het dagonderwijs door uitbreiding en ver
betering van de onderwijsvoorzieningen voor die leeftijds
groep. De FNV constateert dat minister Pais van onderwijs
aan de opzet van de partiële leerplicht, namelijk het toe
groeien naar volledige leerplicht, onvoldoende uitvoering
heeft gegeven.
Onderwijs aan anderstaligen en aan kinderen in achterstandssi
tuaties moet versneld worden uitgebreid en de middelen voor de
middenschoolexperimenten moeten worden uitgebreid. In het
volwasenenonderwijs zouden om-, her- en bijscholingsmogelijk
heden gericht op de arbeidsmarkt samen met de invoering van
educatief verlof kunnen worden ingebouwd, zo stelt de FNV.
Nederland van de
partij op dag
Palestijnse volk
(Van onze parlementaire
redacfie)
DEN HAAG Het ministe
rie van Buitenlandse Zaken
zal met twee ambtenaren
vertegenwoordigd zijn op
een bijeenkomst ter gelegen
heid van de Dag van de Soli
dariteit met het Palestijnse
volk. De bijeenkomst wordt
morgen gehouden in het
Congresgebouw te Den
Haag.
Uit de aanwezigheid van de
ambtenaren mag niet worden
afgeleid dat de Nederlandse
regering het eens is met dit
evenement, aldus een woord
voerder van „buitenlandse za
ken". Nederland stemde in
1977 in de Algemene Vergade
ring van de Verenigde Naties
tegen de resolutie, waarin tot
de instelling van een dergelij
ke dag werd besloten. De bij
eenkomst van donderdag is
georganiseerd door de ambas
sadeurs van de Arabische lan
den in Den Haag. Dat is één
van de redenen, waarom „bui
tenlandse zaken" van de partij
zal zijn. Weg blijven zou als
een blijk van onbeleefdheid
kunnen worden opgevat.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Overheden kunnen in
de toekomst alleen nog landbouwgron
den kopen als zij tegelijk met die aan
koop een overeenkomst met de agra
riër overleggen da( de grond in de toe
komst ook weer als landbouwgrond
van de hand zal worden gedaan. Wordt
een dergelijke overeenkomst niet over
legd dan gaat de aankoop niet door.
Het overleggen van een overeenkomst
gaat niet op voor landbouwgronden die
in een bestemmingsplan een niet-agra-
rische bestemming krijgen of waarvan
de overheid verklaart dat de grond niet
als landbouwgrond gebruikt zal wor
den.
Deze wens van de regeringspartijen CDA
en VVD zal alsnog tegen de zin van mi
nister Braks (landbouw), in de Wet ver
vreemding landbouwgronden worden op
genomen. Met deze wet kan de bewinds
man door het stellen van eisen aan de
kopers van grond, het aantal kopers te
rugdringen. Op die manier wil hij de
grondprijs laten zakken. Braks had eerder
beweerd dat de overheden de ruimte moe
ten hebben gronden aan te kopen om die
in de toekomst uit te geven aan onteigen
de grondbezitters.
Er werd een voorstel van de PvdA over
genomen om het kopen van landbouw
grond niet meer aan een bepaalde leeftijd
van de koper te binden zoals Braks wilde..
Volgens PvdA, CDA en VVD worden
daarmee de ontwikkelingsmogelijkheden
van vooral oudere boeren teveel beperkt.
Ook wil de Kamer dat de bewindsman af
ziet van het stellen van een eis aan de om
vang van een agrarisch bedrijf na de aan
koop van landbouwgrond.
BOSCH An toon Derkinderen 1859-
1 is een kunstenaar wiens werk tijdens
^teven is verheerlijkt en verguisd. Na zijn
is hij, behalve in zijn geboorteplaats 's-
ogenbosch, goeddeels vergeten. In het
'dbrabants Museum in deze plaats is nu
overzichtstentoonstelling van zijn werk
laniseerd en weer zijn er reacties in veler-
ionaarden losgebarsten. Omdat de belang
de werken van Derkinderen bestaan uit
\mentale schilderingen en glazen die
gebonden zijn, bestaat de presentatie
Fie zaken uit een diaserie, terwijl er te-
\uitvoerige aandacht besteed wordt aan de
ontwerpen, waaruit de ontwikkeling van
„De o^dercns kunstenaarsschap kan worden
do lid Jezen.
s, dat tfnderen werd kort na het opnieuw instellen
goeddde bisschoppelijke hiërarchie geboren en
de VJt zijn jeugd door in een tijd dat het katholie-
l. 30 «Volksdeel zich emancipeerde. Geïnspireerd
jde ideeën die er bij de bouwmeesters en cul-
P0®b®yitici leefden, werd er gestreefd naar een
stvHtnl rï°or en voor ^et v werd gemaakt. Er
aemaSl^een democratische kunst mee beoogd, maar
3eromru^tuur die de maatschappij doordrenkte
ir, bij Ipj de organisaties van kunstenaars (gilden)
okto&rgerlijke en kerkelijke overheid. Opidracht-
js en kunstenaars streefden weer naar een si-
pgehe* van vóór de individualisering van de re
de stafcnce Voor de groep bouwmeesters en nijver-
Jkunstenaars wérden de middeleeuwen dan
i gedeget ideaal en voor de schilders werd Antoon
Jbbendjnderen de grote wegbereider.
*®fidividuele uitdrukking moest dienstbaar ge-
jt worden aan de gemeenschap. De gemeen-
i gedeiskunst richtte zich vooral op historische en
^®"4euze onderwerpen die op een heldere, een-
iuQnhruNe wÜze en in monumentale maten toe
ft Soetr wert*en 'n gebouwen met een openbare
lie. Dat waren allereerst kerken, maar ook
lat vtfiuizen, beurzen en (want de tijden waren
van de middeleeuwen veranderd) in gebouwen
•en. I verzekeringsbedrijven. Derkinderen heef*
Hfrnet geschriften in de discussie over de ge-
cle 2Jscbapskunst gemengd, als directeur van de
Tacademie te Amsterdam had hij veel invloed,
F vooral met zijn werk heeft hij zijn bedoelin-
|tunnen etaleren. Al ruim voor de eeuwwisse-
dljkgrtverd het aanleiding tot soms hoog oplopende
retarisjcten over de functie van de kunst, een dis-
over individuele vrijheid en maatschappe-
Heeswijkse Ballade.
lijke gebondenheid die tot op heden voortduurt.
Monumentaal
De monumentale werken van Antoon Derkinderr
maken het grootste deel van de Bossche tentoon
stelling uit. In 1884-1888 werkte hij aan een bred
wandschildering voor de Begijnhofkerk te Am
sterdam. De voorstelling met de processie van he
Heilig Sacrament van Mirakel, de zgn. stille om
gang wilde Derkinderen weer tot een uitbundige
vóór-reformatorische feeststoet maken. Deze eer
ste proeve van gemeenschapskunst werd echte,
niet verstaan; zij werd afgekeurd en kwam pas in
1929 in de kerk te hangen. Op de tentoonstellinp
zijn allerlei ontwerpen en schetsen, alsmede een
olieverfschets te zien.
De stichting van Den Bosch mocht Derkinderen
van 1884 af verbeelden in de hal van het Bossche
stadhuis. Aanvankelijk kon er één wand uitge
voerd worden. De architectonische gegevens van
de hal gaven de kunstenaar aanleiding om met
UjLijti
een aantal afzonderlijke historische taferelen toch
een eenheid te bereiken. De tentoonstelling laat
aan de hand van een groot aantal ontwerpen zien
(dat de kunstenaar pas na intensieve studie tot de
door hem beoogde heldere monumentaliteit
kwam. De schildering zelf is nog steeds in het
stadhuis aanwezig en gedurende de tentoonstel
ling zullen de belangstellenden op werkdagen mo
gen komen kijken. Tegenover de genoemde
wandschildering heeft de kunstenaar na veel
strijd van gelijkgestemden tussen 1888 en 1893 een
tweede schildering mogen aanbrengen. Borstelde
hij de scènes van de eerste wand nog op een losse,
impressionistische wijze tot een zekere realistische
voorstelling, de tweede werd streng gestileerd tot
een historisch idealisme dat onmiddellijk doet
denken aan gotische kerkvensters.
Aandacht is er verder voor de wandschilderingen
met zinnebeeldige voorstellen voor een verzeke
ringsbedrijf en de opdracht voor versieringen van
Berlage's beurs in Amsterdam. In dit laatste ge
bouw zijn na conflicten over de inhoudelijke en
technische aspecten van het werk (dus niet over
de mentaliteit van de gemeenschapskunst) de
glas-in-lood ramen wel, de schilderingen niet
doorgegaan. Het religieus idealisme dat Derkinde
ren in de gevelschilderingen van de Rozenkrans
kerk te Amsterdam meende te moeten uitdruk
ken, zal bij de tegenwoordige kijker als te dwepe
rig overkomen.
Meesterwerken
Tussen de vele niet-monumentale werken van de
tentoonstelling is er een aantal dat toch de begin
selen van de gemeenschapskunst in zich draagt.
Het beeldverhaal in aquarel van de Heeswijkse
ballade bezit een voordracht en compositie van die
allure. Enkele portretten, waarvan dat van Tris
tan Corbière en het drieluik met de kinderen Tu-
tein Nolthenius meesterwerken zijn, tonen de
kwaliteiten van de vrije kunstenaar aan. Er zitten
ook werken bij die van een theatrale banaliteit
zijn. Verrassend is het afdelinkje met boekversie
ringen en gebruiksgrafiek. De band en de illustra
ties van de Gijsbrecht van Amstel-editie uit het
einde van de vorige eeuw zijn er de hoogtepunten
van. Verder zijn er bankbiljetten, een postzegel en
series vignetten en ex libri.
Helder overzicht
Tegenwoordig wordt veel gesproken over de so
ciale functie van de kunst, over de monumentale
kunst die nu omgevingsvormgeving heet en daar
om is het juist zo goed om in een helder overzicht
de slechts ten dele gelukte pogingen van zo'n
tachtig jaar geleden te kunnen volgen. De ten
toonstelling laat het zien en in de goed verzorgde
catalogus kunnen opstellen gelezen worden over
de achtergronden van persoon, werk en milieu.
Tot 30 november in het Noordbrabants Museum te
's-Hertogenbosch, van 19 december 1980 tot 1 fe
bruari 1981 in het Amsterdams Historisch Mu
seum en van 13 februari tot 29 maart in het
Drents Museum.
PETER KARSTKAREL
ADVOCAAT-GENERAAL HOGE RAAD:
11
DEN HAAG De advocaat-generaal bij de Hoge Raad. mr.
J. Remmelink, vindt dat de gevangenisstraf van tien jaar
die de bejaarde en doodzieke Pieter Menten wegens oorlogs
misdaden is opgelegd, „onevenredig zwaar" is.
Mr. Remmelink zei dit gisteren voor het hoogste rechtscollege
van ons land in antwoord op de vorige maand gehouden plei
dooien van Mentens raadslieden, mr. L. van Heijningen en mr.
P. Mout. Volgens mr. Remmelink kon de Rotterdamse recht
bank echter moeilijk een lichtere straf opleggen, omdat Menten
een „afgrijselijk feit" heeft begaan, waarvqor hij destijds ver
moedelijk de doodstraf had gekregen. De argumenten op grond
waarvan Mentens advocaten om vernietiging van het vonnis
hebben gevraagd, wees de advöcaat-generaal alle van de hand.
Op 13 januari aanstaande, neemt de Hoge Raad een beslissing.
Als het vonnis inderdaad wordt gehandhaafd, moet de 81-jarige,
doodzieke Blaricummer niet alleen tien jaar cel uitzitten, maar
ook 100.000 boete betalen.
ADVERTENTIE
Traditiegetrouw organiseert uw krant in samenwerking met
North Sea Ferries wederom de mogelijkheid de jaarwisse
ling op volle zee te vieren. Dampende appelflappen, heerlijk
gebruinde oliebollen, schuimende champagne, alsmede ex
clusieve warme en koude schotels worden geserveerd aan
de deelnemers van dit oud en nieuw-festijn op de „North-
star", het Nederlandse schip van de NSF. Bovendien is er
in de verschillende bars van het schip live music.
Voor deze tocht is nog een beperkt aantal plaatsen be
schikbaar, die in volgorde van binnenkomst worden ge
boekt.
De prijs van deze party, geheel verzorgd (excl. dranken,
maar incl. champagne) en met hutaccommodatie Is ƒ155
p.p. Inschepen Beneluxhaven Europoort 16.00 uur. Wie niet
met eigen vervoer naar Europoort komt, kan gebruik ma
ken van de NSF-bus, die oudejaarsdag om 14.30 uur ver
trekt van het Centraal Station in Rotterdam (busstation,
haltepaal UU). De bus brengt u dinsdagochtend, na aan
komst van het schip om plm. 11.00 uur, weer terug.
Boekingen uitsluitend telefonisch bij North Sea Ferries, tel.
0181962077 t.a.v. mej. Patty v.d.Krogt.
