4
Weerstand
tegen s
kernenergie
speelt
Urenco i
parten s
Tien jaar
UC-project
nvP
„Ik geloot niet dat Pakistani
zoveel via ons te weten zijn
gekomen. Natuurlijk is de
zaak-Kahn verschrikkelijk
naar voor ons, maar volgens
mij heett hij hooguit wat
adressen van toeleveranciers
meegenomen". Aldus mr.
J.Ph. van Hasselt, algemeen
directeur van Ultra
Centrifuge Nederland (UCN),
de Nederlandse partner van
het UC-project dat zo'n tien
jaar geleden „in de benen"
werd geholpen.
Al probeert de UCN-
directeur de affaire-Kahn
(althans tegenover de
buitenwacht) te
bagatelliseren, een en ander
heeft er wei toe geleid dat de
„toelatingscriteria" voor
nieuw personeel verscherpt
zijn, terwijl ook de
„screening" van derden is
uitgebreid. Volgens Van
Hasselt gebeurt dat laatste
echter slechts één keer. „Is
de man eenmaal over de
drempel dan is hij binnen en
blijft hij binnen". Vóór alles
wil hij gezegd hebben dat
het binnen de landsgrenzen
hebben van een nucleaire
installatie als een uranium-
verrijkingsfabriek geenszins
leidt tot een politiestaat,
zoals de tegenstanders van
kernenergie beweren.
Gelooft Van Hasselt naar
eigen zeggen niet zo hard in
de bedrijfsspionage die de
metallurg Kahn zou hebben
gepleegd minister Van
Aardenne blijkt daar toch
wat genuanceerder over te
denken hij is wel van
mening dat er vertrouwelijk
materiaal is weggevloeid
rond de verrijking van
uranium via ultra snel
draaiende centrifuges. In dit
verband wijst hij op Japan,
dat deze technologie gaat
aanwenden en waarbij de
UCN-directeur naar de
Bondsrepubliek kijkt als
zijnde de bron, waar de
meester-kopiisten hun
kennis vandaan haalden.
Een andere zaak waaraan
Van Hasselt wat
schouderophalend voorbij
gaat is de verwerking in
Almelo van uranium, dat in
het door Zuid-Afrika
beheerste Namibië is
gewonnen. Van Hasselt over
deze „heel moeilijke zaak":
„Nederland neemt een
houding in, waarbij men zich
op het standpunt stelt dat
iedereen moet doen zoals
wij. Wij zijn een volk van
theologen, Prinzipiënreiters.
Maar ik kan me toch
voorstellen dat andere
landen over sommige zaken
wat anders denken. Dat
eenzijdige denken is vaak zo
dom".
Al deze opmerkingen
kwalificeren Van Hasselt als
een man, die van mening is
dat Nederland (en andere
landen) zich niet kan
permitteren kernenergie nog
langer af te wijzen of er
moeilijk over te doen. In dat
licht gezien stelt hij zich op
het standpunt dat Urenco-
UCN een belangrijke rol
vervult, die er op gericht is
de toekomstige
energievoorziening veilig te
stellen.
Geconfronteerd met de soms
massale oppositie tegen
kernenergie zegt hij dat heel
veel mensen in Nederland
bezig zijn de onderliggende
basis van de
maatschappelijke zekerheid
te vergeten en er vanuit te
gaan dat „de sociale
structuur van heden altijd zal
blijven bestaan". Samen met
mr. Van Hasselt keek een
van onze verslaggevers terug
op tien jaar UC-project in
Nederland, c.q. Almelo.
elingi
/oor
en en
n dar
dan r
laniei
r die
nel d<
jechtt
DOSh€
aanl
land
nnen
t grc
lland
gedi
in de
r)ze n
Als
de I
I ste
linger
jrees.
aat d
l er
Iplich
■erge
Oven:
ijamer:
In de
Renter
I dezi
Bnsto
I hee
Jring
ilijks
'ir aar
iok zi
Mr. J. Ph. van Hasselt, algemeen-directeur
van Ultra Centrifuge Nederland (UCN) bij
welk bedrijf hij sinds 1978 werkzaam is.
Daarvoor was hij werkzaam bij Shell, voor
welk bedrijf hij in Oldenzaal begon (bij de
NAM). Na een achtjarig verblijf in Indone
sië, kwam mr. Van Hasselt in 1964 terecht
in Londen, waar hij voor Shell het Opec-
gebeuren coördineerde en waar hij mee
maakte dat een vat ruwe olie (159 liter) nog
voor ruim eén dollar verhandeld werd.
(Thans schommelt de prijs voor een vat
ruwe olie rond de 35 dollar). In 1975 werd
mr. Van Hasselt te werk gesteld bij de nu
cleaire divisie van Shell. Hij werkte daarbij
aanvankelijk in Den Haag en later in New
York. Het ziet er naar uit dat de UCN-staf
op enkele functionarissen na volgend
jaar naar het nieuwe kantoorpand in Alme
lo zal verhuizen.
Een cascade-opstelling van centrifuges in de Almelose verrijkingsfa- land een optie van 80 ton heeft genomen, omdat de vergunningspro-
briek. De bouwactiviteiten hebben thans betrekking op de 400 tons cedure voor een verrijkingsfabriek in Gronau vertraagd is. Men ver-
fabriek, waarin Nederland en Duitsland elk voor 200 ton deelnemen., wacht dat daarna de Duitsers hun aandeel in de verrijkingstrojka al-.
De volgende fase is een tweede tranche van 160 ton, waarop Duits- daar gaan realiseren.
DEN HAAG/ALMELO „In de afgelopen met name in Nederland en West-Duitsland voorraden beschikt ook de toegevoegde gje wordt omkleed, dan vraag ik me af of ranclers getoond, die thans echt<
J*-waarde daarvan zoveel mogelijk zelf wij die ooit de kans zouden hebben gehad zelfde prijsniveau zitten als de
operationeel te worden. Alle ongelukken, nen. In Europa is tegen de opstel
die tot op heden met kernenergie zijn ge- de Amerikanen, waarbij gebleken
thans niet te voorspellen, evenmin als de, beurd, zijn zonder doden gebleven. Ook principiële opstelling van de V
Harrisburg. Daarbij zet ik vraagtekens bij Staten vaak gepaard gaat met coi
de omstandigheid dat een orgaan als de Ie voordelen, een zekere afkeer
Nuclear Regulatory Commission (NRC) in Le, we|. |k „eb niets tegen Al
tien jaar hebben wij de basis gelegd om de ontwikkeling van de kernenergie uiter-
de volgende tien jaar te kunnen doorbou- mate langzaam verloopt. (Zo hadden de realiseren. Of we inderdaad een „deal"
wen, zowel voor wat betreft de centrifuge- Westduitse elektriciteitsmaatschappijen met Australië zullen kunnen maken, is
bouw als het verder ontwikkelen van de reeds contracten afgesloten voor de nog thans niet te voorspellen, evenmin als de
technologie. We beschikken thans ovér te bouwen kerncentrales In Brokdorf en vorm, waarin dat zou moeten geschieden,
een leefbasis. Het is allemaal niet geweldig Wyhl, waarvan op dit ogenblik nog steeds Wel heb ik de indruk dat Urenco hoog op
florissant, maar we hebben een basis. Als niet zeker is of ze ooit metterdaad de lijst voorkomtMaar hoe een en ander
I
tein
gaat aantrekken, zal het nooit een grote de behandeling in de Tweede Kamer van biedt wel interessante aspecten, aan de
business worden. Op dit ogenblik is die het veelbesproken Brazilië-contract 1978 andere kant ga je ook helpen een concur-
markt beroerd, alierbedonderdst. We gaan bleek hoe gevoelig de exportpolitiek van rent op te bouwen. We hopen ook wat in
dan ook op zoek naar alternatieve moge- Urenco ligt bij het Nederlandse parlement. Zwitserland en Zweden te kunnen doen.
lijkheden om de technologie, die we in Na tien jaar UC-project zegt Van Hasselt Weliswaar betekenen die landen geen ge-
huis hebben verder te exploiteren tenein- dan ook dat „De Nederlandse parlementa- weldig grote markt, maar wellicht dat we
de de basis van het bedrijf te verbreden riërs zeker niet populair zijn in de trojka", er een redelijk goede boterham aan over
en de bestaanszekerheid ervan te vergro- Een opmerking, waar hij aan toevoegt dat kunnen houden. Wel heb ik de indruk dat
ten". de regeringen van de drie betrokken lan- het allemaal heel lang gaat duren. Als Au-
de markt varT kêrnrëactoren echter niet gebouwd zullen worden). Onder andere bij zich zal voltrekken weet.ik niet. Het geheel volstrekte openbaarheid werkt in'geval er besDeur 'bn ÈTjroDGsa
•- Hoh^nHofmn in Ho t..,aaHa Uor-nor wan KioHt u/aI intor«s<5flnt« asnar.tAn aan Ha storingen bij Centrales Zijn. Dat betekent tAiKïhAririivAnppn TAkArA wonrki*?
namelijk ook da. hee, kleine storingen In Ue'n™.
hAt rnnupnlinnP A daHaa tA vAn AAn kArn-
het conventionele gedeelte van een kern- ken, di0 h 2jjn dan di
centrale worden gemeld en in de publici- vs ^rbij hun pr^en aan ledenr, Haa
schee^trekt'' ^een 23 volstrekt dQ pn,zön van niet-led©n liggen. IIr,
Verder maakt Van Hasselt duidelijk dat
ook al zou ons land afzien van het verder Bovendien zal de Eurodiff-capacitej
uitbouwen van het kerncentrale-potentieel.
ien «..w ww„w„„w„schijnlijk voor een groot deel afgt
Tot die uitsnraak komt mr J Ph van Has- den „volstrekte overeenstemming bereikt stralië zou doorgaan, betekent dat dat die Nederland heel goed kan blijven deelne- den In Frankrijk zelf, waar na verl£a® v
selt algemeen-directeur van Ultra Centri- hebben over wat hun voor ogen staat" zaak pas over twee drie jaar gaat lo- men In het UC-project. „Het is toch geen enige tijd elke zes of acht weken
fugê Nederland (UCN) wanneer hij de ba- met betrekking tot dat exportbeleid, „al pen",
lans opmaakt van tien jaar ultra centrifu- 2iln er n°9 verschillen omtrent de te ne-
ge-project, waarin Nederland, West-Duits- men stappen, waarmee dat doel bereikt |ff0@|0 GiSSfl
land en Engeland op basis van evenredige [J100* worden Hoe het ook zij: mede door
verteoenwoordiaina samenwerken om ura- de scrupuleuze houding van de Tweede Uit de woorden van de UCN-directeur
niumtö verriiken ten behoeve van kern- Kamer heeft de Duitse partner Uranit-Jü- blijkt dat Urenco momenteel In een soort teit". Op de vraag of gezien deze omstan- niet leeg, zoals wel het geval is m#l[aT
reactoren ODvallend is dat het breed uit- üch Van Hasselt geeft dat onomwonden vacuüm verkeert, waarbij het wachten is digheld Urenco commerciële prijzen voor diff. Onze prijzen zijn commercieeFJ
besloten tot de vestiging van een op tekenen, die er op wijzen dat het met zijn produkt kan blijven berekenen, ant- ze nog niet helemaal concurrerend F
verkeerd gerichte inventiviteit?" Daar- centrale moet gereedkomen. Nojwerk.
naast stelt hij nadrukkelijk dat Urenco niet onze technologie is heel goed en sT 031
bijdraagt tot de huidige overcapaciteit aan in staat te concurreren met allenaers
scheidingsarbeid. „Wij bouwen uitsluitend technologieën, met name de gasi"1 ian
reactoren. Opvallend is dat het breed uit
stromende optimisme van de eerste jaren,
waarin da bomen tot aan de hemel leken Urenco Deutschland in Gronau, ook al de elektriciteitsopwekking via kernenergie woordt de UCN-directeur bevestigend, van Amerika, die gebaseerd zijn 'ana
te zullen aroeien Dlaats heeft aemaakt speelt de houding van de Westduitse elek- „de goede kant uit gaat". In dit verband „De verrijkingsmarkt wordt wereldwijd ge- principe kostprijs-zonder-winst. Prf0
althans bii Van Hasseltvoor een veel triciteitsbedrijven zeker ook een rol, die merkt Van Hasselt op dat „er ten aanzien zien beheerst door Amerika, Rusland, pulaties hebben echter geen zin; al®
nraomatischer benaderina en een veel be- zich °P 0en zeker ogenblik uitspraken van de kernenergie volstrekt irreële eisen Frankrijk (Eurodiff) en Urenco. (Waarbij prijs gaat naar omlaag, je krijgt f
scheidener doelstelling v00r 06,1 »eigen" uraniumverrijkingsfa- worden gesteld". het goed Is te weten dat het deel dat extra volume door. Alleen het g
Od da vraao wanneer Urenco in Almelo de briek. ..En dat kost ons natuurlijk ook „Als men de introductie van stoom of Urenco voor zijn rekening neemt geschat van de stagnatie in de reactormaJ p
ocnn wArknemArs zal hebben bereikt Geld", zegt Van Hasselt, die verderop In elektriciteit met evenveel zorg zou hebben moet worden op zo'n vijf procent red.), verandering In de bestaande situatl®
1 Rrt. AnmA.I/l Kn. A/.Av,Aml»AK aaa am.I/Iaa/4 aIa ...nn.mAA Ikoni- r4n L.a—aaaa—_ f\n dn»ran kftkhnn *,I/*K KnlrmnaiKttrA Iawa_ AAn" 1/1 a A s—
waarmee de vroegere minister van econo^ het Gesprek opmerkt „het economisch een omkleed als waarmee thans de kemener-
mische zaken. Lubbers, schermde, ant- crime te vinden dat de Duitsers In Gronau
woordt hij ondubbelzinnig: „Nooitl". ö300 douwen
„We gingen toen uit van heel andere aan
names, van 3000 tons fabrieken alleen in V6rtraQinQGn
Almelo, maar we liggen daar ver en ver 3 3
onder. Zoals we er nu tegenaan kijken zul- Hoewej het 550 man sterke personeel van
len we verschrikkelijk blij zijn met een ge- UCN eind november het tienjarig bestaan
zamenlijke produktiecapaciteit van 4000 van het drie landen-project feestelijk gaat
ton (te verdelen over locaties in zowel Ne- vieren, is er toch geen onverholen juich-
derland, Duitsland als Engeland red.), stemming in het statige pand aan de
maar zover zijn we nog lang niet. Voorlo- Scheveningseweg in Den Haag, waar de
pig gaan we uit van een Urenco-produktie- Nederlandse directie nu nog zetelt. Aan-
capaciteit van 2000 ton, die we aan het vankelijk uitgesproken verwachtingen blij-
eind van de jaren tachtig hopen te hebben ken niet te zijn uitgekomen, al heeft men
atrttlitttord". een orderpakket kunnen Verwerven van in
totaal 20.000 ton scheidingsarbeid, waar-
MM!«^lié»i^k van d« waarde rond enkele miljarden gul-
Nationalistiscn den schommelt. De helft van de afgesloten
De „Realpolitik". die op het ogenblik bi) contracten bestaat evenwel uit contracten-
Urenco c.q. de Nederlandse partner UCN op-afroep, hetgeen wil zeggen dat Urenco
wordt gevoerd, krijgt een extra dimensie pas kan leveren wanneer de klant de wens
wanneer bedacht wordt dat hoewel men daartoe te kennen geeft. En gezien de
bij de drie respectieve ondernemingen stagnatie in de kernenergie, die er toe
zegt „buitengewoon goed samen te wer- heeft geleid dat de bouwprogramma s in
ken" er wel degelijk sprake is van ontwik- met .na!7?® West-Duitsland en Nederland
kelingen binnen de trojka, waaraan gevoe- aanzienlijk zijn vertraagd, is dat een alles-
lens van nationaal prestige niet vreemd behalve gunstige propositie. Op dit ogen-
Z|in w blik produceert Urenco dan ook „op voor-
Zo bestaat er nog steeds niet één Urenco- raad", waarbij Intussen zeker Is geworden
centrifuge. Waar minister Van Aardenne dat Japan definitief is afgevallen als klant.
(Economische Zaken) ooit sprak van het in (De Japanners hebben zich wat hun be-
produktle nemen van een Duits centrifuge- hoefte aan verrijkt uraniurn betreft plus
ontwerp, dat geoptimaliseerd was met Ne- de nod!g geachte voorraadvorming ln-
derlandse kennis, daar blijken Nederland 020we' als het Europese
en de Bondsrepubliek zich thans steeds Eurod.ff-concern) Blijfttover -voor Uren-
verder van elkaar te verwijderen wanneer 00 althans Australië, waar de regering
het gaat om nieuwe types centrifuges, besloten heeft de rijke uraniumvoorraden
Toch zullen belde machines in produktie toch te gaan exploiteren, ondanks eerder
worden genomen opdat de ene partner de gehoorde protesten, die zelden dat Au-
ander niet voor het hoofd zal stoten. stralië daardoor zou bijdragen tot het on-
Een ander punt is het voeren van een ge- h™**90 van de wereld,
meenschappelijk exportbeleid met name over cont*cten met Au-
voor wat betreft de opstelling tegenover
De Russen hebben zich betrouwbaré leve- oen",
stralië: „Een commissie in dat land bestu-
vlerde landen. Van Hasselt laat er geen °P ?p *5^° me.n
twijfel over bestaan dat de trojka-landen het best de kwalitatief zeer goede uranl-
zelf een te smalle basis vormen voor de unwoorraden in AustraHé kan exploiteren,
beoogde Urenco-expansle, temeer daar Het is logisch dat een land, dat over zulke
Ook dat Is UCN: vrij rogelmatig wordt geprotesteerd tegen de verrijkingsfabriek In Almelo. Vandaar dat op dK
blik de laatste hand wordt gelegd aan een beveiligingssysteem dat zos tot seven mHjeen gulden gaat kosten.
w
v
c
len
bio-i
we n
de C
'„Ned
kreet
maar
word
