Monopoly
voor
heren...
Plussen
en pluizen
met
tweede
huizen
AL
SINDS 1600
WORDEN
ERIN F:
EFFECTEN E
AMSTERDAM
EFFECTEN
VERHANDELD
Het hoogtij van een
tweede huis in bin
nen-, maar bij
voorkeur in zonnig
buitenland lijkt ge
keerd, en de oorza
ken liggen nogal
voor de hand. Al
lereerst is de waar
destijging van on
roerend goed door
de economische
teruggang tot een
aanzienlijk minder
vaste zekerheid ge
devalueerd dan tot
voor kort het geval
placht te zijn. Hoe
ging het in de gou
den jaren zeventig?
Het eerste huis
ontpopte zich als
een riante bron van
vermogensvorming
en het leek een lo
gische gedachte
daarom ook maar
tot de aanschaf van
een tweede woning
over te gaan. Voor
bij die tijd en het is
de vraag of hij ooit
nog terug zal ko
men.
Een volgende rem op het vliegwiel der ont
wikkelingen wordt gevormd door een
wetsontwerp van de gewezen staatssecre
taris Nooteboom dat weliswaar in een bu
reaula rust, maar dat tevoorschijn kan
worden gehaald wanneer het de Tweede
Kamer belieft. Een bedreigende weten
schap. Het voorstel beoogt immers een
grens van 5000 gulden te stellen voor de
maximaal aftrekbare rente bij aankoop
van een tweede huis (dit buiten de rente
van het eerste huis die nog wel geheel af
trekbaar is, maar voor hoe lang en tot
welk bedrag?). Ook de onzekerheid over
de aftrekbaarheid van rente heeft de
kooplust aanzienlijk doen bekoelen.
Nog andere factoren spelen mee. Zo heb
ben bezitters van tweede huizen door
schade en schande ontdekt dat de ver
huur van hun aanlokkelijke eigendom lang
niet zoveel opbrengt als ze hadden ge
dacht of als hun was voorgespiegeld; het
hieruit verkregen rendement blijkt meestal
te verwaarlozen. En de telkens opduiken
de berichten over malafide praktijken heb
ben huiver gewekt.
Schelmenstreken
30.000 Gulden aanbetaling naar de maan
omdat een in Spanje gekocht huis al in het
bezit was van een ander; 11.000 gulden te
beuren aan huurpenningen, maar onvind
baar wegens faillissement van het Spaan-
AMSTERDAM
„Vijf mij tien",
galmt een stem bo
ven het chaotische
geroezemoes uit,
dat de hoge, holle
ruimte tot de nok
toe vult. „Zes U
vijf". Hier klinkt de
geheimtaal van de
Amsterdamse Ef
fectenbeurs. Een
leek kan er even
veel touw aan vast
knopen als aan het
handjeklap van
boeren op een vee
markt. En leken
zijn wij, veertien
miljoen Nederlan
ders, allemaal, met
uitzondering van de
vijfhonderd uitver
korenen die tot het
heilige der heiligen,
de „vloer", worden
toegelaten. Com
missionairs heten
ze, hoeklieden, ar
bitrageanten, dag
handelaren en
beursmakelaars.
Zelfs de benamin
gen werken verhul
lend. Wie Is wie?
Wat wordt be
doeld?
„GEEF MIJ DIE" -
„JE HEBT ZE"
Mannen in stemmige kledij rennen van hot naar her...
Buitenstaanders het hele Nederlandse
volk dus op die 500-koppige kaste na
mogen, vrij naar Vondel, „de Ijdelheden
daar beneden slechts met een lodderoog
gadeslaan" vanachter balustrades. En met
mondjesmaat alsjeblieft; de beurs schuwt
pottekijkers, zoals af te leiden valt uit de
feiten dat een bezoek tevoren moet wor
den aangevraagd en dat er jaarlijks amper
11.000 belangstellenden welkom worden
geheten. Sinds het begin van de openstel
ling voor het publiek in 1956 hebben
200.000 Nederlanders toegang gekregen
tot de galerijen, meer niet. Het zal wel met
de krappe ruimte te maken hebben, maar
dat argument geldt evenzeer voor het par
lement of de verschillende rechtbanken
met hun desalniettemin publieke tribunes.
Een ijzeren gordijn met kijkgaatjes..., die
indruk wekt het.
Noch wordt men veel wijzer van wat men
ziet. Het is alsof men kijkt naar een mie
renhoop van de soort „lasius flavus". Men
weet uit de boeken dat die bladluizen vet
mest en melkt ter verkrijging van honing
dauw, maar geen enkele waarneming be
vestigt dit. Men ziet slechts een ogen
schijnlijk ordeloos gewriemel waarin nie
mand of niets zijn plaats weet. Zo ook op
de Amsterdamse Effectenbeurs. Oorver
dovend gerinkel en geratel uit alle hoeken.
Mannen die hun stemmige kledij onrecht
aandoen door potsierlijk van hot naar her
te rennen, alsof overal tegelijk de vlam in
de pan is geslagen. „Geef mij die", klinkt
het. „Je hebt ze". Monopoly voor heren.
Maar wat wordt gegeven, wat wordt ge
had?
Twijfel
En weten ze het zelf wel? Men hoeft
slechts door het beursnieuws van de laat
ste tijd te bladeren om zich bekropen te
voelen door twijfel. Denk aan de paniek
waarin de Amsterdamse Effectenbeurs
ontstak toen een grappenmaker via de te
lex op Beursplein 5 het gerucht verspreid
de dat de Nederlandse Bank zijn disconto
met maar liefst anderhalf procent had ver
laagd. Handelaren in aandelen ijlden naar
tientallen telefoons om hun grote klanten
in binnen- en buitenland op de hoogte te
brengen van de sensationele ontwikkeling.
Hypotheek- en handelsbanken staakten
onmiddellijk de uitgifte van hun pandbrie
ven en de geldhandel kwam nagenoeg tot
stilstand. Er ontstond een wedren op obli
gaties en ook de koersen van sommige
aandelen schoten als raketten omhoog.
Men had voor hetzelfde effect rt molotov
cocktail in een mierenhoop kunnen
gooien. En wie schetst de vlammende ver
ontwaardiging toen er een moderne Tijl
Uilenspiegel aan het werk geweest bleek
te zijn. Een schandaal was het. Geschokt
voelde men zich. Een diepgaand onder
zoek moest worden ingesteld. Het sprook
je van de keizer zonder kleren, bewerkt
voor heren in pak met krijtstreep. Verder
van ons bed, in het New Yorkse Wall
Street, ontstond gelijktijdig alarm door
een andere oorzaak. Genetech Incorpora
ted, een vrijwel onbekende Amerikaanse
onderneming die zich bezig houdt met
proeven op het terrein van de manipulatie
van erfelijk materiaal (u weet wel; het ge
vreesde knutselen aan genen) waagde zich
voor het eerst op de beurs en bood zijn
aandelen aan voor 35 dollar per stuk. Tot
ieders verbijstering waren ze binnen enke
le minuten uitverkocht om vervolgens voor
85 dollar per stuk weer van de hand te
gaan. Hier werden in een oogwenk fórtui
nen verdiend, maar degenen die hadden
vertrouwd op de voorspelling van de
beursdeskundigen dat de aandelen Gene
tech nooit meer dan 50 dollar zouden
doen, zaten er tandenknarsend naast.
Wat weten beursdeskundigen? Wat weten
ze wanneer terug in eigen huis de
melding van een belangrijke olievondst
voor de kust van IJmuiden een klein, zeer
incourant fonds als een jonge hengst doet
stijgeren, gelijk in een wat verder verleden
Is gebeurd? Van wie kwam die melding?
Was het nieuws waar?
Onder luifels
Al sinds omstreeks 1600 worden er In Am
sterdam effecten verhandeld. Aanvankelijk
gebeurde dit op primitieve wijze onder de
luifels en In de portieken van de winkels
aan de Warmoesstraat, misschien wel in
de schaduw van het pand waar Vondel zijn
kousennering dreef, en later in het voor
portaal van de Oude Kerk. Het doet den
ken aan de stiekeme wijze waarop mo
menteel heroïne en cocaïne van hand tot
hand gaan en ook de lokatie is nagenoeg
dezelfde. Sindsdien is de effectenhandel
respectabel geworden, maar gek: de leden
van de Vereniging van de Effectenhandel
beschikken langs de „vloer" die alleen zij
en niemand anders behalve de schoon
maaksters mogen betreden, nog steeds
over nissen waarin ze zich terug kunnen
trekken. Alweer: om wat te doen? Welke
zaken kunnen hier het daglicht niet ver
dragen?
De tot zijn balustrade veroordeelde leek
krabt zich achter het oor. Minstens, ver
moedt hij, herinneren die spelonken aan
de schemerige portieken van weleer waar
in de handel schimmelde en woekerde.
Het lijkt verdorie Artis wel waar de dieren
zich laten bezichtigen zolang ze niets be
ters omhanden hebben, maar waar ze ook
in nachthokken en holen wegkruipen wan
neer ze zich willen overgeven aan uitgere
kend de bezigheden die we zo graag zou
den willen zien. Alleen aan oppassers, he
laas, is het gegeven de raadselen te ken
nen.
In het geval van Beursplein 5 fungeert het
bestuur van de Vereniging voor de Effec
tenhandel als oppasser. En da's niet niks.
Per dag wordt er op de „vloer" voor 170
miljoen gulden omgezet (jongste cijfer; vo
rig jaar bedroeg het gemiddelde 154 mil
joen per dag). Bovendien blijkt dat een re
latief begrip. Tussen half twaalf en kwart
over één slechts speelt zich de handel af;
105 minuten voor 170 miljoen. Ofwel 1,6
miljoen per minuut. Hou dat eens in de ga
ten. Maar het bestuur klaart de klus (be
houdens ontregelingen door grappenma
kers, zoals laatst) en beschikt daartoe
over de zweep en dresseerstok van stren
ge regels die nauwkeurig worden nage
leefd: het Reglement voor de Effectenhan
del, het Fondsenreglement, „houdende
bepalingen voor het opnemen van fondsen
in de Prijscourant", het Reglement voor
de Notering en het Provisiereglement.
Eigenlijk is de Amsterdamse Effectenbeurs
een centrale marktplaats voor de verhan
delingen van in effecten belegd kapitaal.
Ze vormt, aldus de Vereniging, een onmis
baar hulpmiddel voor het tot bloei bren
gen van een centrale emissiemarkt die de
overheid en het bedrijfsleven de nodige
middelen verschaft voor de financiering
van onze economische groei. De dagelijk
se verhandelbaarheid van de genoteerde
fondsen (ongeveer 2100) opent de moge
lijkheid om elke beursdag op betrekkelijk
eenvoudige wijze en voor geringe kosten
effecten om te zetten in baar geld dan wel
deze contanten te beleggen in obligaties
of aandelen.
Zo worden spaarders die hun kapitaal niet
voor een lange reeks van jaren willen vast
leggen, ertoe gebracht toch in te schrijven
op langlopende obligatieleningen of aan
delen. Ze kunnen immers op elk gewenst
ogenblik hun effecten weer verkopen.
Deze zekerheid doet jaarlijks een brede
stroom van besparingen naar de effecten
beurs vloeien en maakt het mogelijk nieu
we aandelen of obligaties uit te geven of
te plaatsen. „Ware er geen effecten
beurs", zegt de Vereniging ter rechtvaar
diging van zijn bestaan, „dan zouden aan
zienlijk minder spaargelden beschikbaar
komen voor de overheid en hef bedrijfsle
ven". En: „Het Nederlandse bedrijfsleven
zou in de laatste halve eeuw nooit die gro
te groei te zien hebben gegeven wanneer
niet via de effectenbeurs een beroep op
de Nederlandse spaarders had 'kunnen
worden gedaan. Philips, Unilever, AKZO,
Koninklijke Shell, vrijwel de hele scheeps
bouw en de grote scheepvaartmaatschap
pijen zouden er niet in geslaagd zijn de
wereldfaam te veroveren die ze nu bezit
ten, als ze niet in de gelegenheid waren
geweest door middel van emissies in hun
kapitaalbehoefte te voorzien. En ook de
overheid is zeer gebaat bij een zo volledig
mogelijk functioneren van de Amsterdam-
gouden bergen schrompelen niet
se bemiddelingsbureau, uitgerekend op
het moment van afdracht; 110.000 gulden
betaald voor een bungalow die de Spaan
se aannemer weigert af te bouwen omdat
hij nog geen cent heeft gezien. Niet tot
Spanje overigens beperken zich deze
schelmenstreken. Meldingen komen uit
alle landen waar een meteorologisch of fis
caal klimaat het bezit van tweede huizen
aantrekkelijk maakt; tot en met het Caraï-
bisch gebied en sommige Amerikaanse
staten. Gouden bergen schrompelen niet
zelden ineen tot molshopen voor wie te
goed van vertrouwen is (of te benauwd om*
met de billen van zijn zwarte geld bloot te
komen) en verzuimt zich terdege op de
hoogte te stellen van het waarheidsgehalte
dat de vele lokkende aanbiedingen bevat
ten.
Geen wonder, kortom, dat de beleggers in
ineen tot molshopen.
een tweede huis behoorlijk kopschuw zijn
geraakt. „Toch blijft het een wens van ve
len een eigen tweede huis te hebben, het
zij in Nederland dan wel ergèns in het bui
tenland", constateert hoofdredacteur Th.
E. Mebius van het financieel economisch
weekblad „Beleggers Belangen". Naar
deze periodiek wordt verwezen door de
Consumenten Bond wanneer daar verzoe
ken om inlichtingen over tweede huizen
binnenkomen; dat moet dus snor zitten.
Inderdaad bevat de jongste „Geldgids"
(een kwartaaluitgave van Beleggers Belan
gen) een schat aan gegevens en vooral
ook waarschuwingen betreffende tweede
woningen. Daarnaast staat uiteraard een
organisatie als de Vereniging Buitenlands
Bezit (secretariaat in Voorburg) voor het
inwinnen van informatie beschikbaar.
Toch het verlangen naar een tweede huis
dus. „Jawel", stelt Mebius in zijn voor
woord bij de Geldgids vast, „en niet zel
den heeft dit tot achtergrond dat men in
de toekomst ons land met weinig zon en
hoge belastingen vaarwel wil zeggen.
Daarom zal er altijd een markt voor twee
de woningen blijven, want wij Nederlan
ders zijn een internationaal georiënteerd
volk". De voordelen laten zich als volgt
opsommen. Een tweede huis staat altijd
ter beschikking..., en wie wil er tegenwoor
dig niet eens een weekje op uit zonder
verplicht te zijn vele maanden van tevoren
te moeten reserveren? Juist aan die spon
tane behoefte kan een eigen onderkomen
voortreffelijk beantwoorden.
Bovendien neemt de hoeveelheid vrije tijd
voortdurend toe. VUT-regelingen winnen
aan populariteit. Tweede vakanties worden
schering en inslag; denk aan de periode
rond en tussen de grote feestdagen.
Straks misschien extra lange weekends als
gevolg van arbeidstijdverkorting. Maar de
huren van buitenverblijven en de prijzen
van hotels schieten snel omhoog. Dan
loont het al snel de moeite en de kosten
om een eigen huis voor vrije-tijdsdoelein-
den te bezitten. Bovendien kunnen vrien
den, familieleden of kennissen er mogelijk
ook eens gebruik van maken, hetgeen
zo'n luxe bezit een sociale functie geeft
(let wel: echt rendement uit verhuur valt
niet te verwachten, gelijk hierboven al is
betoogd).
Ruilcentrale
Nadelen blijven er ook. Wie een tweede
huis bezit, moet er regelmatig naar toe.
Men is niet meer vrij in het kiezen van een
vakantiebestemming, of het zou zo gere
geld dienen te zijn dat men kan ruilen met
andere bezitters van een tweede woning.
„Vaak heb ik gedacht dat er misschien
best plaats is voor een ruilcentrale voor
tweede woningen", merkt Mebius in dit
verband op. Een nadeer is voorts dat een
tweede huis altijd werk geeft. Het moet
schoongehouden worden en de tuin
vraagt, als het om een vrijstaande woning
gaat, van tijd tot tijd een onderhouds
beurt. Ook zijn veel potentiële bezitters te
recht of onterecht bang voor kraak- of
vernielingsacties wanneer het huis vaak
in ik z
elemt
van I
en n
feerstt
3der
onbeheerd staat. Toch is het niet aan
nadelen te wijten dat de belangstelt aPa
voor een tweede huis begint te tarfe n°Q
vindt Mebius. Nee, de Nederlandse fisfiaar
en het zigzagbeleid van het CDA inzakeï en n
aftrekbaarheid van rente zijn er de cringen
zaak van dat het publiek zich extra ik jij v
denkt alvorens een beslissing over van
tweede huis te nemen. nlacht
Frankrijk lijkt op het ogenblik nog het
ge land te zijn waar de verkoop van L.
kantiewoningen een beetje loopt, z\\ y9eno
dat de belangstelling voornamelijk
Fransen zelf uitgaat. De Cóte d'Azur tèf fe d
de meeste interesse, het gebied vanj de p
Franse Alpen minder, de kust van Lanjben
doc-Rouisillon weer minder en de restj?", gh
het beeld is sterk wisselend. Daarn<feec/
wordt de samenhang bevestigd zoals U/,e j
in de meeste landen bestaat: de drua„ Wi
bezochte streken zijn ook de beste rhi^
ten voor onroerend goed. Maar onderL
huidige omstandigheden lijkt het gewa
er scherp op te letten dat men niet te \onde
voor een woning betaalt, waarschfu rr?
„Geldbelangen", want ook in Frankrijkf Mei
er tekenen dat de vraag wegebt en|s'
markt voor onroerend goed inzakt, f wa'
nator
Duitsland wordt door de deskundigenkagor
de markt van de toekomst voor recre# ook,
ve behuizingen getipt, dit mede omdav duur
energiecrisis steeds meer mensen ei vooi
brengt dichter bij huis te blijven. Hub tegt
zijn in Duitsland bovendien, relatief lachU
sproken, zeer betaalbaar. Een bedrag Uf je
tegen de 2000 gulden per vierkante n£r wek
is voor de niet-stedelijke gebieden Ls je
goed gemiddelde (ter vergelijking: aarwe'rkja.
Azuurkust 3750 gulden per vierkante i.es k
ter, in Zwitserland 4000 gulden, in der' nCj
dennen 2650 gulden). Spanje blijft i
1900 gulden per vierkante meter orr
Duitsland, maar kent wel verreweg Pr' -
hoogste percentage aan voetangels?"
klemmen. Ook elders echter zit dit Dan
knijpijzers kwistig verborgen (de Fri^guidt
belastingdienst is onvriendelijk jegenswoaal
zitters van tweede hulzen; de Duitse mèrdeliji
laars berekenen hogere courtages dam schc
Nederlandse, om een greepje te don. „Vc
Bezinnen alvorens te beginnen moet tt niks
het motto zijn. Plussen en pluizen met eg ik
tweede huizen. \en sc,
PIET SNOËfe. na\
arle
ht oi
toon
eede
jrnsig
hoei
upend
or zie
maakt
igeme
tieplic
)r de
jmloz<
en ve
inde
litters
ken
ën. J
ken e
lucht'
r p. v
eken.
jeteur
Femis
prate
belt
irvan
vra
Ul 1,11 |roeid
cteur
)t er r
Nede
se Effectenbeurs, getuige het grote aarat t0*
ter beurze genoteerde Staatsleningen" on
Dekmantel
Zo krijgt het verhaal nog een nobele dri.
En inderdaad lijken de dagen van de JJ"
tiehandel, ook wel windhandel 90noerL~l'
voorbij. De term stamt uit de 18e eér° j*1
toen steden als Rotterdam, Middelbi®^
Delft, Gouda en Hoorn lieten inschrijf®.,
op projecten die ze helemaal niet wilff®
uitvoeren, maar die slechts dienden
dekmantel voor de handel in aandelf
Geen plan was te dwaas om aandeelhL,
ders te lokken. Middelburg zou zijn vlf 9
doen uitzwermen „over de hele werelj
Naarden zou de fel begeerde „toebaföQO D
gaan telen in het eigenste Gooi en Utrej
zou door het graven van een rechtstreePar nu
verbinding met zee Amsterdam overvlf2i'n
gelen. id en r
nier ai
Maar men viel snel door de mand,on<#PJ!''a
tussen wel veel gezeten families mee#"®11®*3
pend die huizen, buitenplaatsen, paarcr" aa'
en rijtuigen moesten verkopen omdat
waren geruïneerd. Voorbij? Wordt er F d®
genwoordig niet meer in wind gehande? and*
Hoe dient men dan de luchtbel te verk'de d
ren van die vermeende olievondst voor Panke
kust van IJmuiden? Antwoorden verdr®n-Ll
ken in het geroezemoes op de „vloer"Tp- E.n
smoren in de schemering der „nissersl®r,n
Geef mij die. Je hebt ze. De eeuwige raPn*®"
van de Mammon, overschreeuwend 'r l,e
vogels des hemels die niet zaaien n<fan
maaien noch verzamelen in de schurer* m®'
en uw hemelse vader voedt nochtans
zelve..." 15an£
piet snoerlde f
