Fakkeltocht Belgische
collaborateurs afgelast
Troepenoverleg in Wenen op dood spooi
Vrijlating gijzelaars ojl
lange baan geschoven
Geen enkele Amerikaansepresiden
had ooit steun meerderheid kiezers
Stakingsdreiging bij British Leylaift
Ben Bella
vrijgelaten
Ecevit uit de
politiek
GROTE VERKIEZINGSWINST
CONSERVATIEVEN JAMAICA
Voornaamste
adviseur Reagan
trekt zich terug
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 31 OKTOBER 1980 PAGINA
'NE
DEMONSTRATIE NAAAR OUD SS-KAMP WEKT STORM VAN PROTESTEN
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
BRUSSEL Na een storm van
protesten van oud-strijders
heeft het Belgische uiterst-
rechtse Taal Actie Comité
(TAC) afgezien van zijn voor
nemen om een fakkeloptocht te
houden naar het voormalig
SS-intemerirtgskamp Breen-
donk (halverwege Brussel en
Antwerpen). Het Taal Actie
Comité, dat vooral bekendheid
kreeg door botsingen met Fran-
staligen in de omstreden Voer
streek (onder Maastricht), wil
de met de groots opgezette ma
nifestatie volledige amnestie
bepleiten voor de duizenden ex-
collaborateurs in Vlaanderen,
die nog altijd van burgerrech
ten zijn beroofd en financieel
worden aangeslagen vanwege
hun gedragingen In de Tweede
Wereldoorlog.
Vanuit de vijf Vlaamse provinciehoofd
steden zouden fakkellopers op zaterdag
11 november naar het beruchte fort
van Breendonk vertrekken, omdat
daar na de oorlog veel collaborateurs
zouden zijn mishandeld. De plannen
hadden heftige reacties tot gevolg bij de
zogeheten vaderlandslievende vereni
gingen van ex-illegalen. Zij spraken
van een „krankzinnige actie" en van
een „diepe belediging van alle Belgi
sche oorlogsslachtoffers" indien uitge
rekend in Breendonk gemanifesteerd
zou worden voor amnestie. Ook kwa;
men bij het Taal Actie Comité tal van
anonieme dreigementen binnen en in
Gent richtte de plaatselijjke communis
tische partij deze week het „Natio- naai
Jeugd Comité tegen het Nazi-gevaar"
op, met als eerste doel de TAC-fakkel-
loop te verhinderen.
In Fort Breendonk hebben in de Twee
de Werldoorlog 3.500 mensen vastgeze
ten. Maar dan 800 daarvan werden
door de SS vermoord, veelal op afschu
welijke wijze. Na de bevrijding van
Belgie in 1944 hebben er vele collabora
teurs gevangen gezeten in afwachting
va een proces. Het Fort Breendonk is
thans een oorlogsmonument.
Chaotisch
De emoties rond het TAC-voornemen
zijn kenmerkend voor de gecompliceer
de Belgische oorlogsgeschiedenis. De
Vlaamse beweging, die voor onafhan
kelijkheid dan wel gelijkberechtiging
tegenover de Franstaligen streeft, heeft
vrij massaal gecollabareerd met de be
zetter. De Vlaminganten zagen in Hit-
Ier een mogelijkheid om zich van de
Francophonen te ontdoen. Verzetsstrij
ders uit Vlaanderen werden daarom
vaak voor anti-Vlaamse unitaristen
aangezien. Die gevoeligheden leven
nog altijd en worden vanuit Wallonië
aangewakkerd.
In Vlaanderen overheerst oe mening
dat naar verhouding meer Vlamingen
door de strenge na-oorlogse maatrege-
Leon Degrelle veel fascisten met de
Duitsers hebben samengewerkt.
Bovendien is de geschiedschrijving het
erover eens, dat in de chaotische tijden
na de bevrijding fouten zijn gemaakt in
de opsporing en vervolging van colla
borateurs. Vast staat dat enkele van de
242 uitgevoerde doodvonnissen niet te
recht waren. De verzetsbewegingen
waarin Vlamingen en Franstaligen
verenigd zijn verwijten TAC dat ze
met de verering van deze „martelaren"
de indruk willen vestigen dat ook de
overigen executies niet hadden mogen
plaatshebben.
Naar scnatting zo n 6.000 mensen erva
ren in België nog de straf voor hun
houding in de Tweede Wereldoorlog.
Ze hebben geen stemrecht, mogen niet
in een openbaar ambt en derven soms
pensioen. Een van de meest omstreden
effecten van deze maatregelen is.de zo
genoemde vererving, waardoor kinde
ren en kleinkinderen kunnen worden*
aangesproken voor niet voldane boetes.
Plannen voor algehele amnestie-verle
ning, onder meer de Belgische bis
schoppen hebben daar herhaaldelijk op
aangedrongen, zijn in de loop der voor
bije jaren telkens geblokkeerd door
vooral Franstalige politici.
Een beeld van de stemmingen onder de arbeiders bij de Britse automobielfabriek British
land, waarbij een nieuw loonakkoord met 35.000 man tegen, terwijl 31.000 man voor ven
werd verworpen. pri
h:
LONDEN Het produktiepersoneel van
het Britse staatsautomobielbedrijf British
Leyland heeft gisteren met een kleine
meerderheid van stemmen het aanbod tot
loonsverhoging met 6.8 procent afgewezen.
Een staking lijkt daarom onvermijdelijk.
De vakbonden die hierover gaan, zullen
maandag een beslissing nemen. Zij eisen
K\
iste
be
een loonsverhoging van 20 procent. De
rectie zegt dat ze wegens de deplorabel^
nanciële positie van het bedrijf slechtre
procent kan betalen. »en
Komt er een staking, dan zal die ookma
productie treffen van de nieuwe Mini h l
tro, de kleine auto, waarvan het succesje
bepalen of British Leyland kan overlev 0,
rar
ALGIERS De Algerijnse
president Chadli Benjedid
heeft de vroegere president
Ben Bella vrijgelaten, die na
een staatsgreep in 1965 van
wijlen president Houari Bou-
medienne 15 jaar in gevangen
schap heeft doorgebracht. De
64-jarige Ben Bella was een
van de sleutelfiguren in de
strijd die Algerije aan het ein
de van de jaren vijftig en in
het begin van de jaren zestig
voerde voor onafhankelijkheid
van Frankrijk. In 1962 werd
Ben Bella de eerste president
van Algerije.
ANKARA Bulent Ecevit,
voormalig Turks premier en
een van de prominentste poli
tici van zijn land in de afgfelo-
pen twintig jaar, heeft in een
verklaring aan de pers laten
weten af te treden als leider
van de Socialistische Republi
keinse Volkspartij. Na de mili
taire coup van 12 september
werd Ecevit samen met Tur-
kijes drie andere toppolitici
voor enige tijd in hechtenis ge
nomen. De Politici werden
door de militairen vooral ver
weten, dat zij geen antwoord
hadden op het toenemende po
litieke geweld.
De 55-jarige Ecevit is drie keer
premier geweest: in 1974 voor
negen maanden, in 1977 voor
een maand en van januari
1978 tot december 1979.
Met ingang 1 januari
1981
EG gaat
hormonen
in vlees
verbieden
BRUSSEL De EG-commis-
sie in Brussel wil het gebruik
van hormonen bij het fokken
van dieren per 1 januari 1981
verbieden. Zij heeft gisteren
een voorstel voor zo'n verbod
naar de Europese ministerraad
gestuurd. De commissie wil
ook het in de handel brengen
van dieren en vlees die meer
dan een bepaalde, nog vast te
stellen hoeveelheid hormonen
bevatten, verbieden.
Het voorstel van de commissie
is gebaseerd op de overeen
stemming die in de Europese
landbouwraad werd bereikt.
De ministers waren toen ge
dwongen over deze zaak te
spreken, omdat rapporten van
consumentenorganisaties in de
EG spraken over het voorko
men van hormonen in kalve
ren en in verschillende EG-
lidstaten de consumptie van
kalfsvlees hierdoor drastisch
daalde.
geji
WENEN - Het overleg dat Oost en West in Wenen
voeren over een vermindering van hun troepen in
Midden-Europa (het zogenaamde MFBR-overleg)
'vierde' gisteren zijn zevende verjaardag. Aanlei
ding tot feestvreugde is er overigens niet, want in
de zeven jaar van onderhandelingen tussen NAVO
en Warschau Pact is men er niet in geslaagd een
overeenkomst te sluiten en de strijdkrachten in
Midden-Europa met ook maar een enkele soldaat te
verminderen.
Langzaam maar zeker komt Wenen ook onder de druk
van de tijd te staan. Zou namelijk een Europese ontwa
peningsconferentie tot stand komen voordat bij de be
sprekingen over troepenvermindering een wezenlijke
doorbraak plaatsvindt, dan wordt het nut van de verga
deringen in Wenen zeer twijfelachtig. Oost en West zijn
het er weliswaar over eens dat het permanente contact
van de troepenverminderingsdeskundigen nuttig is om
dat het een stabiliserend effect heeft op het gecompli
ceerde terrein van de ontwapeningsproblematiek,
waarover in Wenen betrekkelijk openlijk van gedach
ten gewisseld kan worden.
Wat men echter momenteel nodig heeft, is de politieke
wil de belangrijkste hindernissen door middel van com
promissen op te ruimen. Het is evenwel de vraag of iets
dergelijks in de nabije toekomst verwacht mag worden.
Het is nu eenmaal het noodlot van het troepenvermin-
deringsoverleg dat het steeds weer terecht komt in de
schaduw van gebeurtenissen die de sfeer tussen Oost en
West gevoelige knauwen geven. Zo was het met de
Sovjet-inval in Afghanistan en zo kan het weer worden
als de verhoudingen in Polen zich verder toespitsen,
want ook hier zijn belangrijke militaire belangen van
de Sowjet-Unie aan de orde.
Deze invloeden van buiten hebben er voor gezorgd dat
het bij het overleg in de Oostenrijkse hoofdstad voort
durend 'eb en vloed' is. Steeds weer zijn de onderhan
delaars op een 'dood punt' beland, om enige tijd later
melding te maken van 'beweging' of 'vorderingen'.
In feite hebben de negentien delegaties uit Oost en
West elkaar in de loop der jaren op slechts enkele pun
ten gevonden. Zo is men het erover eeps geworden dat
de maximale sterkte van de troepen aan beide zijden
900.000 man moet bedragen. Er heerst ook ove'het
stemming over het punt dat in een eerste fase alle^
Sowjet-Unie en de Verenigde Staten militairen uiti[e
den-Europa zullen terugtrekken. Eng
luss
Een van de^neteligste problemen blijft de kwestiichi
de uitwisseling van gegevens over eikaars trotte
sterkte. De NAVO blijft op het standpunt dat hetinee
schau Pact 150.000 man te weinig opgeeft. Volgeiióli
Oostblok zijn de getalssterkten van beide blokk«ag<
Middep-Europa praktisch gelijk. Indien vermindi w
van de troepensterkte bereikt zou worden, tellen [e c
eerste plaats'de positief politieke gevolgen, veel Is
dan de strategische. Men denke slechts aan de rak—
senalen van beide landen. m
Edward Seaga, de
leider van de als
grote winnaar uit
de gisteren gehou
den verkiezingen
naar voren geko
men Jamaican La-
bourparty, verlaat
samen met zijn
vrouw het stemlo
kaal waar zij hun
stem hebben uitge
bracht.
KINGSTON De conservatieve Jamaica
Labourpartij onder leiding van Edward Sea
ga is op weg naar een overweldigende over-
winning op de linksgerichte Nationale
Volkspartij van premier Manley in de alge
mene verkiezingen die gisteren werden ge
houden in Jamaica.
Volgens computervoorspellingen heeft de oppo
sitiepartij waarschijnlijk meer dan 50 van de 60
zetels in het parlement veroverd. Aan de ver
kiezingen is de met het meeste geweld gepaard
gaande verkiezingscampagne voorafgegaan op
het eiland sinds de onafhankelijkheid van En
geland in 1962.
In Kingston was in de nacht zo nu en dan ge
weervuur te horen. Volgens een partijwoord-
voerder had dit deels te maken met uitgelaten
festiviteiten van aanhangers van Seaga. De ra
dio meldde echter dat er een aanslag was ge
pleegd op het hoofdbureau van politie. Dit be
richt kon niet worden bevestigd.
TEHERAN De voorzitter van
het Iraanse parlement, Hojatoles-
jam Rafsanjani, heeft gisteren ge
zegd dat de „internationale zionis
tische propaganda" enerzijds en
de raketbeschieting van de Iraan-
se stad Dezfoel anderzijds, de
sfeer zo gespannen hebben ge
maakt dat de discussie In het par
lement over de gijzelaars zeer
moeilijk is geworden. Ook zei hij
dat er aanwijzingen zijn dat Ame
rika Irak steunt.
Waarnemers leiden uit hieruit af dat de
verdeeldheid binnen het Iraanse parle
ment, waardoor gisteren zelfs niet verga
derd kon worden, zo groot is dat een spoe
dige oplossing van de gijzelaarsaffaire nog
niet in zicht is. Zondag wordt het debat
voortgezet. Overigens ontkende Rafsanja
ni op een speciale persconferentie dat er
verband bestaat tussen een oplossing van
de gijzelaarsaffaire en de gebeurtenissen
in de Iraans-Iraakse oorlog.
i d
i n
Het Iraakse leger heeft het belan^gi
noordelijk deel van de door een t j,
doorsneden Iraanse havenstad Chorij
jar veroverd. Dit hebben corresponds
ter plaatse gemeld. De stad is vooiVC
grootste gedeelte verwoest en de bL-
ners van het deel dat nu in handen i£_
Irak, zijn gevlucht. De Iraanse oliehal-
stad Abadan wordt door Irak omsiijjJ
Rond andere grenssteden wordt
steeds zwaar gevochten.
De opperste defensie-raad van Iran I
gisteren met de geestelijke leider
meiny vergaderd. Volgens het Irl
persbureau Pars vindt de presideA
toestand van Irans grondstrijdkraa^
beter dan in het begin van de oorlog;
Terwijl de voorzitter van het Iraanse p
ment Rafsanjani toekijkt, viel gistere
Iraanse opperrechter en het parlemefl
Khalkali woedend uit naar de ledera
het parlement die een oplossing veil
gijzelaars wilden vertragen. Daarbij v»l
hij in zijn woede even zijn tulband. Di
ting moest vervolgens worden gesel
bij gebrek aan voldoende vergader!
leden.
NA BESCHULDIGING CORRUPTIE
WASHINGTON Richard Allen, de belangrijkste ad
viseur van de Republikeinse presidentskandidaat Ro
nald Reagan voor nationale veiligheid, heeft zich te
ruggetrokken. Dit is in Washington bekendgemaakt in
communiqué, dat de campagneleider van Reagan, Ed
win Meese, uitgaf.
De „Wallstreet Journal" had Allen ervan beschuldigd dat
hij zijn officiële functies tijdens de regering-Nixon gebruikt
had om winstgevende contracten van buitenlandse onder
nemingen te verkrijgen. Allen gaf toe, dat hij nog steeds
adviseur is van de Japanse maatschappij Nissan die de Dat-
sun-automobielen maakt, maar hij ontkende dat hij zijn
functies had misbruikt.
Allen was een van de belangrijkste adviseurs van Reagan.
Hij werd beschouwd als de vermoedelijke opvolger van
veiligheidsadviseur Zbigniew Brzezinski ingeval Reagan
de presidentsverkiezing zou winnen. Reagan had woensdag
nog verklaard, dat zijn medewerkers een onderzoek naar
de beschuldigingen zouden instellen. Hij voegde er aan toe
ervan overtuigd te zijn dat de zaak een storm in een glas
water was.
OPKOMSTPERCENTAGE OOK NU WEER ROND 50 PROCENT
WASHINGTON Amerikanen heb
ben een merkwaardige relatie met
hun president. Ze kiezen de man, die
toch een van de machtigste figuren in
de wereld is, met grote tegenzin, me
nigmaal komen ze er later achter de
verkeerde te hebben gekozen en zo
ongeveer iedere vier jaar beklagen ze
zich erover, dat het politieke proces
alweer geen kandidaten heeft opgele
verd die ze onvervaard aan de borst
kunnen drukken.
In feite zijn er van de 39 presidenten
uit de iets meer dan 200jaar lange ge
schiedenis van de Verenigde Staten
maar vier geweest, die het predikaat
„populair" volledig hebben verdiend.
Alle vier keer gebeurde dat echter
wel onder oorlogsomstandigheden. De
vraag is of George Washington (Onaf
hankelijkheidsoorlog), Abraham Lin
coln (Burgeroorlog), Franklin Roose
velt (Tweede Wereldoorlog) en John
Kennedy (Koude oorlog) ook zonder
wapengekletter dezelfde zieleroerse-
len teweeg zouden hebben gebracht.
Meerderheid
Geen enkele Amerikaanse president
heeft overigens ooit de meerderheid
van het kiezersvolk achter zich weten
te krijgen. Vier jaar geleden nam iets
meer dan 54 procent van de ruim 150
miljoen kiesgerechtigde Amerikanen
de gelegenheid te baat om een keuze
te maken tussen Ford en Carter. Voor
Carter stemde uiteindelijk niet meer
dan 27,2 procent van alle kiesgerech
tigde Amerikanen. En toch zat Carter
daarmee nog op een aanzienlijk hoger
percentage dan Nixon in 1968, Tru
man in 1948 en Coolidge in 1924. Het
was veel hoger dan het dieptepunt
van 11,4 procent, waarmee de van Ne
derlandse afkomst zijnde Martin van
Buren in 1836 in het Witte Huis werd
gekozen, zij het dat toen nog alleen
blanke mannen hun stem mochten
uitbrengen. Het hoogste percentage
werd in 1964 behaald door Lyndon B.
Johnson, maar hij bleef met 37,8 pro
cent nog ver verwijderd van een
meerderheid van de kiesgerechtigden.
De reden voor de lage Amerikaanse
opkomstcijfers is onder meer het feit
dat kiezers zich bij gebrek aan een
burgerlijke stand zelf moeten laten
registreren. Maar hoewel ook hier re
gelmatig wordt geklaagd over de
apathie van de kiezers, lijkt de voor
naamste reden voor het wegblijven
dat het niet-uitbrengen van een stem
vrijwel algemeen even belangrijk
wordt beschouwd als het kiesrecht
zelf.
Opkomstpercen tage
De in Nederland veel gehoorde stel
ling dat een hoger opkomstpercentage
altijd in het voordeel werkt van de
'meer progressieve kandidaat, gaat in
de Verenigde Staten in ieder geval
niet op. Drie keer na de oorlog kwam
minder dan de helft van de kiezers
naar de stembus. In twee gevallen
werd een progressievere kandidaiQ
gekozen (Truman in 1948, Kennedyv
1960), in één geval een meer conse
vatieve, Nixon in 1968. De twee ve
kiezingen met een opkomst boven t g
60 procent (Johnson in 1964 en Nixo e
in 1972) bieden wat dat betreft evei n
min houvast. Deze ervaringen neme u
niet weg, dat ook in de Verenigde Stia
ten een onbedwingbare behoefte b$\
staat de mensen naar het stemhok l
krijgen. Bij een grote keten van si
permartken krijg je je boodschappe n
zelfs verpakt in een zak, waarop m^si
grote letters staat: Vote as you pleas g
but please vote", oftewel: stem zoalsj r
wilt, maar stem alsjeblieft. Maar het
nog maar de vraag of aan die oproe i,
wordt voldaan. Volgens de huidig
prognoses zullen ook dit jaar opmety
kelijk veel Amerikanen geen enkeki
boodschap in een van de eerderge f
noemde supermarkten hebben ge
daan.
DICK TOE
