Aangrijpende KRO-documentaire
over doofblinde kinderen
Schrijver Jan de Hartog
vertelt Amsterdamse
herinneringen aan NCRV-tv
Berend Boudewijn
terug op de beeldbuis
T
TERUGBLIK
TELEVISIE VANAVONh
TELEVISIE VRIJDAG
RADIO VANAVOND
RADIO VRIJDAG
hou f1
het lJ
scherm
in het
oog
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 23 OKTOBER 1980 PAO
HILVERSUM Rodehond oftewel rubella
is een aandoening van de luchtwegen en is
een tamelijk onschuldige virusziekte zolang
kinderen ermee besmet worden en zolang
zich geen complicaties voordoen. Anders
ligt dat, wanneer een niet-immune aan
staande moeder, vlak vóór of tijdens de
zwangerschap, met deze virus in contact
komt. Zij loopt dan het risico (van één op
zes a zeven) een kind ter wereld te brengen,
dat doof óf doof en blind is. Over deze laat
ste categorie, de dubbel zintuiglijk gehandi
capte kinderen, maakte filmer Hans Koe
koek de KRO-documentaire „Leren leven"
(vanavond om 20.55 uur via Ned. I). Op aan
grijpende wijze laat hij daarin zien hoe men
in het Instituut voor Doven in Sint Mi
chielsgestel deze kinderen naar een mens
waardig bestaan probeert te leiden.
Per jaar worden er in Nederland nog zes tot
tien baby's geboren, die als gevolg van de ver
woestende werking van dit virus in de moeder
schoot doof én blind zijn. Aan dr. Jan van Dijk,
specialist op het gebied van de rodehond en
verbonden aan het Brabantse instituut, de
vraag hoe dit in ons land waar de gezond
heidszorg toch goed heet te functioneren nog
mogelijk is. Dr. van Dijk, die binnenkort op het
rubella-onderwerp promoveert, glimlacht een
beetje weemoedig en beaamt dat deze opvatting
alom in ons land wordt gehuldigd. „Maar de
praktijk wijst anders uit. We zijn erg slordig op
het terrein van de voorlichting, doen bijna niets
aan preventie voor wat rubella betreft. Sommi
ge artsen denken zelfs nu nog, dat rodehond na
de eerste drie maanden van de zwangerschap
geen kwaad meer kan eri dat is volstrekt on
waar. Van twee maanden vóór de conceptie tot
in de achtste, negende maand van de zwanger
schap kan dit virus de ooglens aantasten en tot
de achtste maand het gehoororgaan of de spie
ren".
Ook al zouden alle artsen van deze gegevens op
de hoogte zijn, dan nog is het volgens Van Dijk
niet uitgesloten dat er geen rodehond-kinderen
meer geboren zullen worden. „De diagnose ru
bella is moeilijk vast te stellen en lijkt veel op
andere ziekten", geeft hij daarvoor als een re
den aan. „Daarbij denken vele vrouwen eens
Filmer Hans Koekoek laat In „Leren leven" zien hoe doofblinde kinderen zich bewust
kunnen worden van zichzelf, hun ouders en omgeving.
rodehond te hebben gehad, terwijl dat niet zo
is. Zij veronderstellen daardoor immuun te zijn
voor deze ziekte en gaan niet voor een onder
zoek naar hun huisarts. Ook hebben we nog
veel buitenlanders, die niets van deze ziekte af
weten en op wiens donkere huid bovendien de
rode vlekjes moeilijk zijn te constateren. Tot
slot kennen we nog hei zogenaamde CMV-vi-
rus die voor of tijdens de zwangerschap doof
heid bij de vrucht kan veroorzaken en waarte
gen we nog geen vaccinatie hebben uitgevon
den."
De geboorte van althans dubbel zintuiglijk ge
handicapte kinderen zou bijna uitgesloten kun
nen worden, wanneer alle vrouwen zich voor
rodehond zouden laten inenten. Sinds 1974 ge
beurt dat ook bij meisjes in de zesde klas van de
lagere school. Maar die meisjes zijn nu pas ze
ventien jaar en boven die leeftijd zit nog een
grote categorie vrouwen die in verwachting
kan raken en die dankzij deze virusziekte de
kans loopt een visueel en auditief gestoord kind
op de wereld te brengen. Momenteel verpleegt
het Instituut voor Doven in St. Michielsgestel,
dat overigens uniek is op het terrein van de ru-
bella-behandeling, tweeëndertig doof-blinde
kinderen, die ieder afzonderlijk een eigen ver
zorgster hebben. „Dat is beslist noodzakelijk",
vertelt dr. Van Dijk. „Deze kinderen missen de
tweê belangrijkste zintuigen waarmee baby's,
peuters en kleuters de wereld ontdekken, con
tact met hun omgeving krijgen; ruiken, tasten
en proeven zijn immers handelingen^die meer
gericht zijn op je eigen persoon. Door dit gemis
zijn deze kinderen zich nauwelijks bewust van
hun eigen bestaan, laat staan van hun omge
ving en ouders. Zij weten zelfs niet hoe zij moe
ten kauwen, slikken, lopen of omhelzen. Dat
besef moet letterlijk aangeleerd worden. Daar
naast dreigt voor deze kinderen altijd het ge
vaar van volledig isolement, wanneer zij niet
voortdurend prikkels uit hun directe omgeving
krijgen. Dat wegvallen in zichzelf uit zich door
stereotype bewegingen als tikken en schudden
met het hoofd die telkens en telkens maar weer
herhaald worden. De taak van de verzorgster is
dan om hen hier uit te halen en hun voorzich
tig te betrekken in een gebeuren buiten zich
zelf".
Juist door hun repeteerdwang en hun wegval
len in zichzelf verkijkt men zich volgens Van
Dijk nog al eens op deze kinderen. „Ze worden
dan bestempeld als zijnde „zwaar idioot" of
„autistisch" en komen daardoor in de verkeer
de inrichtingen terecht. Ontwikkeling is dan
niet mogelijk. Dankzij de oplettendheid van
een of andere verpleger, die signaleert dat er
bij het kind wel degelijk affectiviteit is err geen
vermijdingsangst of stijf houden van het li
chaam, komen deze kinderen in de meeste ge
vallen toch wel op de juiste plaats terecht. Soms
echter pas op zes- a zevenjarige leeftijd en dat is
natuurlijk verschrikkelijk. Ze hebben toch al
zo'n achterstand, vergeleken bij hun gezonde
leeftijdgenoten".
Een lichtpuntje, dat volgens hem dit werk
draaglijk maakt, weet dr. Van Dijk ook te ver
tellen. „Globaal gesproken kan een derde deel
van onze patiëntjes later, op 21- a 22-jarige leef
tijd, een zelfstandig bestaan leiden. Ik spreek
dan wel van die kinderen die met behulp van
een bril enkele lichtreflexen kunnen opvangen,
die braille kunnen lezen en van wie het ge
hoororgaan niet volledig gestoord is. Daarnaast
hebben we nog een derde deel dat wél verzorgd
moet worden, maar tenminste nog in sociale
werkplaatsen zin kan geven aan het leven. Het
lot van de resterende kinderen is, helaas, dat zij
hun hele leven in verpleeghuizen moeten ver
blijven. Maar dan nog hebben we iets gewon
nen: zij zijn zich bewust van hun eigen bestaan,
hun omgeving en hun ouders".
LUDÜINA SALTERS
NEDERLAND 1
nos
18.25 Nieuws voor doven en
slechthorenden
18.30 Sesamstraat
18.45 Paspoort
18.55 Journaal
kro
18.59 De KRO komt langs in..
Mijdrecht
19.50 De BB-Show
20.55 Leren leven,
documentaire
nos
21.37 Journaal
21.55 Den Haag vandaag
22.10 Denk-Beeld
23.05 Journaal
23.10 Nieuws voor doven en
slechthorenden
NEDERLAND2
teleac
18.25 Welzijnsplan, 1e
cyclus (4)
vara
18.59 Pinokklo
19.25 J.J. de Bom v-h de
Kindervriend
vara
20.27 Hoe bestaat het
20.45 Merijntje Gijzen's
'Jeugd
21.35 Ombudsman
22.05 De onvoorstelbare
wereld
van Roald Dahl
22.30 Achter het Nieuws
nos
23.25 Journaal
23.30 Nieuws voor doven en
slechthorenden
"DUITSLAND 1
(Reg. progr. NDR: 18.00 Die
Ier. tv-serie. 19.25 Sporl. 1!
gr.overz. WDR: 18.00 Amu:
18.10 Auf Achse, Iv-serie. 1!
19.45 Das Kriminalmagaz.. t
20.00 Journ. 20.15 Discu«i
21.00 Amusem.progr. 21.45 «Dl
.progr. 22.30 Act. 23.00v.hi
24.00-00.05 Journ. u"
DUITSLAND 2 c<
18.20 Kreuzfahrten elnes Gr.
ters, tv-serie. 19.00 Jourif*®'
Muz.progr. 21.00 Act. 21.2011 h
progr. 22.20 Jungfrauen, zunkrai
zum zweiten... Mai, tv-film^or]
DUITSLAND WDR 3
18.00 Kleuterprogr. 18.30 Cui
ciale Wetenschappen. 19.
duitz. 19.45 Journal 3. 20.00 J
20.15 Die Banditen von
(Bandltl a Orgosolo), Italiaans!
film. 21.50 Inform, progr.
form, progr. 23.20 Journ.
BELGIE NED. 1 V
18.00 Poppenfilmserle. 18 05
kinderprogr. 18.35 Epidemie.
19.00 Sport. 19.30 LiefdiL
sprogr. 19.35 Meded. en 1®
19.45 Journ. 20.10 Dagboek
herdershond, tv-serie. 21.15 r
ma. 22.05 Dallas. i
22.50-23.05 Journ. M
BELGIE NED. 2
18.00-20.10 Zie NET 1. 20.1
rubr. 21.00 De collega's, "r
21.45-22.10 De stille komt XU
reout du privé), speelfilm, r
BELGIE FRANS
18.15 Spelprogr.
19.00 Reg. magaz.
19.30 Journ. 19.55 Inform
20.15 l'Homme de la lol
man), speelfilm. 21.55 Fllrnrv
22.55-23.15 Weerber. en jouiiy^
BELGIE FRANS 2 1-
18.30 Les amours de la Belle r
Serie tv-spelen. Serie 1: Ce4F&
aux chapeaux verts (4). Drjj
Robert Scipion naar het
Germaine Acremont. Met
Presle. Odette Laure, Josiaj
que, e.a. Regie: André
19.00 Zie NET I. 19.55 ContaJ'
keersinformatie (herh.). 20.00 m
Allegro con stérèo. C'est cl r
la musique. Het Waals Kam(,
mmv. Abdel R. El Bachd, pfl
Jean-Michel Tanguy, fluit. Rreiye
Thierry Luthers. Regie: Gérar
rius. 21.15 Les pygmöes. Do*
talre. 22.15-22.45 Follow me.fdt
Engels. Les 7: What's this?.
What's that? 1
I7:
ram
rnruf ci
3e.
nil
„Ieder kent ze wel in de
huiselijke kring, van die on
verbeterlijke verhalenver
tellers. Sommigen hangen
bij die mensen aan de lip
pen. Anderen snakken naar
het moment waarop ze ein
delijk hun hoofd eens dicht
houden. In mijn geval is dat
gemakkelijk. Je zet gewoon
het toestel uit".
Aldus over zichzelf schrijver
Jan de Hartog, die speciaal uit
Amerika over is komen vlie
gen om voor NCRV-tv ver
haaltjes van tien minuten a
een kwartier te vertellen over
zijn jeugdjaren in Amsterdam.
Op zijn wandelingen over
boogbruggen en langs oude
panden werd hij gevolgd door
een cameraploeg o.l.v. Jan
Grijpink. Op die manier kwa
men er twintig persoonlijke
belevenissen op de band, die te
beginnen morgenavond (Ned. i
om 22.45 uur) met enige regel
maat het winterprogramma
zullen kruiden onder de titel
„Herinneringen aan Amster
dam".
Jan de Hartog vervolgt: „Ik
ben geen geboren Amsterdam
mer. Ik ben van Haarlem,
maar kwam op mijn derde jaar
naar de hoofdstad. Mijn jaren
als jongeling daar bracht ik
door in de directe omgeving
van de Magere Brug over de
Amstel en tegenover Carré.
Elke wandeling nu door deze
stad brengt mij een brug, een
hoek of een pui in het oog, die
mij herinnert aan iets wat
mijn leven bepaald heeft.
Soms weet ik zelf niet meer of
ik die verhalen zelf beleefd
heb of dat ik ze van mijn va
der heb gehoord, want die kon
ook prachtig vertellen. Ik zie
de mensen nog io rijen langs
de Amstel staan om het ge
bouw „Salvatore" binnen te
komen, de huidige Kleine Ko
medie. waar mijn vader, een
dominee, openbare debatten
hield met godloochenaars. Als
klein jochie had ik daar ook
mijn eerste religieuze erva
ring, een beetje bijbels. Dat zat
zo. Mijn vader nipte heimelijk
wel eens aan de jajum, die hij
op een stille plek in huis ver
stopt had. Daar was mijn oude
re broer achter gekomen. Hij
nam de neuten met flinke
'scheuten tot zich. Tot hij be
zweek en voor lijk op de vloer
kwam te liggen. Ik vond hem
daar en haalde verschrikt mijn
moeder er bij. Zij liet ijlings de
dokter komen. Die zei: „Die
jongen is lazerus. Die komt zo
wel weer bij". Hierbij gaf hij
hem enige tikken in het ge
zicht, waarna mijn broer in
derdaad zijn ogen opsloeg. Ja
ren lang heb ik met groot res
pect tegen mijn broer opge
zien. Uit de bijbel kende ik het
verhaal ,van de opwekking
van Lazarus. Dat was bij die
gelegenheid voor mijn ogen
met mijn broer gebeurd. Voor
mij bleef mijn broer vele jaren
een jongen die uit de doden
was opgestaan".
Hij schudt ze zo uit zijn mouw.
dit soort verhalen. Hij schreef
er zestig op. De NCRV maakte
daaruit een keus van twintig.
De rest gaat naar Uitgeverij
Elsevier, die ze volgend voor
jaar in boekvorm laat verschij
nen. Een grabbelton van hu
moristische, ook melancholie
ke verhalen, alles dooreen en
net hoe het uitvalt, soms ook
droef. Het eerste verhaal mor
genavond eindigt met het uit
spreken van.de overrompelen
de schaamte die hem overviel
op de Magere Brug in 1943.
Het was de eerste dag waarop
de joden zich verplicht moes
ten optuigen met een ster. Op
die brug daar ontmoette hij
NEDERLAND 1
nos
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
NEDERLAND2
nos
DUITSLAND 1
10.00 Journ. en aclual. 10.25 Mord
lm Orient-Express (Murder on the
Orient Express), Engelse speelfilm.
12.30 Serie slapsticks. 12.50 Perso-
verz. 13.00 Journ. 16.15 Journ. 16.20
Filmreportage. 17.05 Country music.
17.50 Journ. (Region, progr. WDR:
8.10-11.55 Schooltelevisie.)
DUITSLAND 2 3"
10.30 Kinderprogr. 16.20 Info
rie. 16.45 Journ. 16.55 Kindl
17.40 Gevar. progr. ger
DUITSLAND WDR 3 f t
8.00 Gymn. 8.10-11.55 erfeer
Schooltelevisie. |en
a v
BELGIE NED. 1 u
14.00-16.00 en 17.00-18.00 S<
levisie.
jer
BELGIE NED. 2 Mei
14.00-18.00 Zie net 1. ft
BELGIE FRANS
14.00-15.00 Schooltelevisie.
Meded. 17.15 Schooltelevisie,^
Tekenfilms.
Jan de Hartog dwaalt met filmer Jan Grijpink door Am
sterdam.
toen een jong joods meisje, dat
huilde om dat schandelijke
brandmerk op haar jas. In een
opwelling liep hij op haar toe
om haar te troosten. Juist toen
wilde geen passend woord bij
hem opkomen. Hij liep bruusk
door en zag dat anderen dat
ook deden. Dat ongetrooste
meisje op die brug ziet hij nog
staan, tekent nog zijn leven.
In datzelfde jaar trok hij als
Engelandvaarder naar Lon
den. Nadien vestigde hij zich
in Amerika, waar hij een boe
renbedrijf opzette, oorlogswe
zen jopnam en boeken schreef.
Maar in hart en nieren en van
nationaliteit bleef hij altijd
Hollander, die een keer of
twee per jaar de stad van zijn
ieugd niet uit het oog wil ver
liezen en dan naar Amsterdam
reist. Hij vestigde intussen zijn
naam als schrijver van vele
boeken, terwijl hij in New
York als toneelschrijver uit
muntte met het huwelijksspel
„Het hemelbed", dat ook in-
Europa jaren achtereen werd
opgevoerd.
Zijn Amsterdamse herinnerin
gen noemt hij „vignetten uit
zijn jeugd". Met het oog op zijn
leeftijd, 66 jaar, voegt hij hier
aan toe, dat bij hem als oude
man lopend in Amsterdam de
jeugdherinneringen in ver
haalvorm als pluisjes van een
paardebloem opdwarrelen, fin
zoals hij erover vertelt, met
zijn mimiek en met de beel
dende steun van zijn bewee
glijke handen, is het hem aan
te zien, dat hij ze ondergaat als
pas gisteren aan den lijve on
dervonden. Filmer Jan Grij
pink levert er de Amsterdam
se beelden bij.
Jan de Hartog: „Het zijn ver
haaltjes bestemd voor de huis
kamer, voor de kleine kring
waar een verteller binnen
treedt. In de bioscoop zouden
ze niets doen. Al kijken er
.miljoenen, ik praat steeds te
gen die paar die bij elkaar in
de huiskamer zitten".
TON OLIEMULLER
HILVERSUM 1
NCRV (S) Hier en nu. 18 30 (S) Berichten uil
Europa. 18.45 (S) Leger des Heilskwartier.
19 02 (S) De wereld zingt Gods lol. 19.53
Lichtsein. 20.03 (S) Oorgelconcert. 20.35 (S)
Literama-donderdag. 21.02 (S) Op de vrij®
loer. 22.02 (S) NCRV-Donderdag-Sport.
22.50 (S) Politiek bekeken. NOS:
23 02-24 00 (S) Met het oog op morgen.
KRO: 0.02 (S) De Nachtspiegel. 1.02 (S) Tus
sen de hoezen met Winfried Povet. 3.02 (S)
HaU-WEG. 4.02 (S) Herrie of Harry op I. 6.02
HILVERSUM 2
IKON: 18.05 Kleur. OVERHEIOSj
18.35 Mens en samenl
Uitz. PPR. 18.00 Zo hoor ie nog 4
19.20 (S) In de kaarl gespeeld. I
zoeken. 21.00 (S) Don Quijote Ir
<22.30 Nws.) 23.15 (S)
23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM 3
NOS: 18.03 (S) De Avondsplts rr
nale Hitparade. TROS: 19.02
(S) V
(6.50 Hel Ie-
leder heel uur nieuws. KRO: (7 03
Echo 8.03 Echo.) 9 03 (S) Anne
van Egmond. 12.03 (S) Van Uur
tot Uur 13.03 Echo. 13.15 (S)
firkt Kruis of Munt. 14.02 (S) The
Complet. 16.02 (S) Op de val-
VPRO: 7.00 Nws. 7.20 Radio-
nieuwsdienst VPRO. (7.30. 8.00
en 6 30 Nws.) 9.00 Gymn. voor
de- vrouw. 9.10 Waterstanden.
9.15 (S) Expres-VPRO. NCRV:
10.30 Onder Schooltijd. NOS:
10 45 Werkbank. AVRO: 10.55 Optimisme.
TROS: 11.20 Week in - Week uit. 12.26 Me
ded. voor land- en tuinbouw. 12.30 Nws.
12.36 Aktua. NOS: 13 00 Nws. 13.11 Meer
over minder. 14.20 Op de zeepkist.... komt u
maar. 14.45 "t Kan van nul zijn. (14.45 Rech-
toprecht. 15.00 Stad en land. 15.15 Knollen
VOO: 17.00 Into Radio. (17.24 K
mrciSS EO: 7.02 (S) Ronduit |en
JÊ/jSr gospelprogr. 8 03 (S) EJ
(ft, daad-memo. 8 05 (S) 1
rO 9.03 (S) De muzikale tu—
-WtP" verzoekpl.progr. van eni
ken. 10.03 (S) Muzie mt
11 03 (S) Pop non slop. 12 03 Goe fg:
i 12.25 Weerpraatje en
NOS: 7.00 Nws. 7.02
Klassiek. 9.00 Nws. 9.1
ziek uit de Middeleeuw
naissance. 9 45 (S) V
dagconcert. VOO: 11.0
-- ziek voor miljoenen. (1!
(Met om 12.02 Muziekkwis. 12.10
de klass. top-10. 12.30 Nieuwe
klassieken.) EO: 13.00 (S) Klass.
len 14.00 Nws. 14.02 (S) Theolog
kenningen. 14.20 (S) Klass. conc
15.00 (S) Muziek-op-vier: Hel i
Flamenco.
Berend Boudewijn, die en
kele jaren geleden ais gere
puteerde quizleider maan
delijks op de beeldbuis
was te zien, komt terug.
Hij zal de presentator zijn
komende seizoen acht keer
op het scherm verschijnt
en waarvan vanavond de
eerste uitzending van start
gaat. In dit spelletjespro-
gramma spelen twee vaste
teams van drie bekende
Nederlanders, te weten
Joan Haanappel, Patricia
Paay, Jennifer Willems,
Jan Keyzer (BZN), Barry
Hughes en Huib Koekoek,
tegen elkaar. De punten
die zij met de diverse be
hendigheidsspelletje en
hun gevatte antwoorden
kunnen vergaren, worden
omgezet in guldens. Het
winnende team kan In de
slotronde het ogenschijn
lijk magere bedrag tot een
zeer aanzienlijke som geld
opvijzelen. De opbrengst
van elke uitzending gaat
naar een project, ergens in
een Derde Wereldland.
Ned. 119.50 uur.
Muziek cnsernuie
„Flairck" treedt op in het
rsrrtnramma no KRO
Ensemble
Van huis uit
Eerste aflevering van een se
rie programma's over veran
deringen in de religieuze bele
ving van mensen.
Ned. I 22.10 uur.
Pinokkio
Gina is bang haar vriendje,
het beroemde ezeltje Pinokkio,
kwijt te raken.
Ned. II 18.59 uur.
J.J. de Bom
Titia Konijn,'Jan de Bom en
Hein Gatje gaan deze keer in
op het thema „Verliefd en dis
criminatie".
Ned. II 19.25 uur.
V.l.n.r. Barry Hughes, Patricia Paay, Berend Boudewijn,
Jennifer Willems en Joan Haanappel in de „BB-show".
programma
komt langs In.
,pe kro Hoe bestaat het
De KRO komt
langs in...
Hans van Willigenburg pre
senteert vanuit Mijdrecht o.a.
Conny Vandenbos, Willem
Ruys, Flairck en Frida Bocca-
Ned. 11&59 uur.
Het trio van „Hoe bestaat het"
laat opnieuw zien op welke
absurde situaties Nederlanders
kunnen stuiten.
Ned. II 20.27 uur.
Merijntje
Gijzen
Armoede leert de Gijzens de
tegenstrijdigheden kennen tus
sen de leer en de praktijk van
de samenleving.
Ned. II 20.45 uur.
Ombudsman
Frits Bom stelt zaken aan de
orde van mensen die maat
schappelijk in de knel zitten.
Ned. II 21.35 uur.
Roald Dahl
Wijnkenner Mike Schofield
durft er de hand van zijn
dochter om te verwedden, dat
hij een zeldzame wijn van on
bekende huize heeft gevon
den.
Ned. II 22.05 uur.
Meer vakantie
gangers luister
den naar Wereld
omroep
HILVERSUM Bijna
één miljoen Nederlandse
vakantiegangers hebben
deze zomer naar Radio-
Nederland-Wereldom-
roep geluisterd. Vergele
ken met vorig jaar bete
kent dat meer dan een
verdubbeling van het
luisterpubliek, dat de
Wereldomroep onder de
vakantiegangers in Eu
ropa heeft
Dit blijkt uit een enquête
door de afdeling kijk- en
luisteronderzoek van de
NOS over het luisterge
drag tijdens de vakantie.
Hoewel het aantal mensen,
dat hun vakantie buitens
lands heeft doorgebracht,
is teruggelopen van 6,3
miljoen in 1979 tot ruim 5
miljoen dit jaar, is het aan
tal radio's, dat werd mee
genomen met 500.000 ge
stegen. Van de 3,4 miljoen
radiotoestellen die werden
meegenomen, waren er
anderhalf miljoen geschikt
voor ontvangst van de
kortegolfuitzendingen van
de Wereldomroep.
Weer zo'n avond waarop, zon
der dat er opzet in het spel is,
thema's min of meer parallel
lopen. Dat gebeurde met de
film Gekkenbriefje van de Ne
derlandse cineaste Olga Mad-
sen en met wat in Kenmerk te
sprake kwam over gewetens
vrijheid respectievelijk gewe
tensbezwaardheid in militaire
dienst. Gekkenbriefje, vpor
een Nederlands produkt hele
maal niet gek gemaakt en ge
speeld, gaat over een jongmens
dat geen bezwaar heeft tegen
dienstnemen maar wel tegen
dienstnemen in een koloniale
oorlog. Een vorm van gewe
tensbezwaardheid die tijd ge
bonden was. Van toepassing
toen we in Indonesië de zaken
probeerden recht te zetten. Die
Willem van Jassen, een moei
lijke rol maar uitstekend ge
speeld door Esgo Heil, wordt
met een medische verwijzing,
een zogenaamd gekkenbriefje,
weer vrij burger. Intussen
heeft hij via een beperkte ob
servatie in een hospitaal beter
zicht gekregen op zichzelf. In
hoeverre in zijn geval mëer
sprake was van echte gewe
tensbezwaren of dat hij alleen
maar in de knoop zat met per
soonlijke neurosen wordt niet
helemaal duidelijk. In elk ge
val een knap werkstuk waarin
alle componenten, regie, spel
en zelfs ae muziek samenwer
ken. In de gemiddelde voor te
levisie bestemde Nederlandse
film wil na een half ui|
spanning al gauw ven
Het vakmanschap lijll
toereikend er een cq
film van te maken. Old
sen is naar mijn menij|
geslaagd. Zij heeft de
ristische trekjes die in
waarin uitsluitend mc
teurs wordt gewerkt,
kelijk de ovefhand
krijgen, goed onder di
gehouden. Zonder tel
doen aan de werkelijkh
de militaire entourage,
ven er toch momenten
je je afvraagt: zou het
werkelijk zo aan toe g<
sommige dialogen lekei
Kenmerk spitste het ge
bezwaar toe op de MH
centrale van Dodewaarj
vraag of hier misschien
mag zijn van verschl
recht. Bepaalde mogelijj
tot vrijstelling zouden c
gen moeten worden,
gulden middenweg i
len. Ook aalmoezenier^
leger kampen met deze)
men. Interessant waW
merk voorts met een itq
Nederlandse betrekkinl
geheime wapenhandel'
Zuid-Afrika. Relus ter
drong aan op een uitr"
onderzoek.
HAN JOtle
4i
