MMM
weekpuzzel door dr. Pluizer
postzegels
BRIDGEN
medische rubrieki;
oplossing vorige puzzel
NR. 42 OVERLAPPER
i m m m
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Vijftien, gulden:
Mevr. C.C.H. van der Horst, Haagweg 80, 2321 AG Leiden.
H.J. Jörisen, de Hietbririk 33, 7824 XM Emmen.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Op elke rij dienen twee of drie antwoorden te worden Ingevuld. Hier
van is de laatste letter van het eerste antwoord gelijk aan de beginlet
ter van het tweede, terwijl Indien per regel drie antwoorden moeten
worden ingevuld de laatste letter van het tweede antwoord dezelfde
is als de beginletter van het derde woord.
Horizontaal:
1 vreemde titel beweegbare la
terale klep achteraan een vlleg-
tuigvleugel;
2 overpeinzing - ook niet:
3 soort krokodil - vaardigheid;
4 vermetel - band om het mid
del;
5 primitief wapen In vroegere
Jaren - peulvrucht;
6 lid van verdienste -. nederig
heid - poedelhond;
7 historisch wapen - vreemde
munt;
8 muziekinstrument - Euro
peaan.
Verticaal:
vuil-
1 burgermaatschappij
grauw;
2 zeesoldaat - reptiel;
3 gekeperde stof - oorlogsvaar
tuig;
4 hoofd v.e. bedoeïenenstam -
onzinnig - streng afgescheiden
'volksgroep;
5 stad in Rusland - R.K. gods
dienstoefening - demper op de
kam v.e. strijkinstrument;
6 vreemde taal - douche - soort
walvis;
7 boek v.h. grootste formaat - op
een vroeger tijdstip - dichterbij.
Oplossingen onder vermelding van Pinzel 42 dienen uiterlijk
woensdagmiddag In bezit te zijn van:
Leldse Courant.
Postbus 11. 2300 AA Lelden.
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
Interpolistoernooi
Na de eerste drie ronden in het
grootmeestertoernooi in Til
burg stonden Larsen, Portisch
en Spassky met elk twee pun
ten aan de leiding. Naast vijf
remises was er een overwin
ning van Portisch op Kavalek.
Kavalek gaf al bij de 26e zet
op.
Laten we deze week eens de
verrichtingen van Portisch be
kijken in de partij tegen Kava
lek. Als u met weinig schaak
kennis die partij naspeelt
denkt u wellicht: „Wat een rare
partij", maar voor de kenner is
het duidelijk dat Portisch de
betere speler is met de meeste
kennis van zaken:
Wit: Portisch. Zwart: Kavalek.
1. Pg1-f3, Pg8-f6 2. g2-g3, c7-
c5 3. Lf1-g2, Pb8-c6 4. 0-0,
e7-e5 Is dit nu een Réti-ope-
ning met ietwat ongebruikelijke
zetten van de kant van zwart of
na: 5. c2-c4,... een Engelse
opening? 5..., d7-d5 6. Dd1-a4,
Lf8-d6 7. Pf3-g5, Lc8-d7 8.
c4xd5, Pc6-b4 9. Da4-d1,
Pf6xd5 10. d2-d4,... Geen pio
noffer maar dekking van het
paard op g5. En er dreigt a2-
a3, hetgeen een paard zou
kosten. 10..., Ld7-c6 11. a2-a3.
Pb4-a6 12. Dd1-b3. Ld6-e7 13.
d4xe5, Le7xg5 14. Lc1xg5,
Dd8xg5 15. Lg2xd5, Lc6xd5
16. Db3xd5, 0-0 17. Pb1-c3,
Dg5-e7 18. Pc3-e4, b7-b6 19.
f2-f4, Ta8-d8 20. Pe4-d6,...
Een pion méér én een paard
op d6 - wit staat glad gewon
nen! (zie diagram 1).
Wit: Kg1, Dd5. Ta1, Te1. Pd6;
pionnen: a3, b2. e2, e5. f4. g3.
h2.
Zwart: Kg8, De7, Td8, Tf8,
Pa6; pionnen: a7, b6, c5. f7,
g7. h7.
Er volgde nog: 20..., Pa5-c7
21. Dd5-b3, Pc7-e6 22. e2-e3,
Td8xd6 Weer eens het bewijs
dat een paard op de zesde rij
de kwaliteit kost! 23. e5xd6,
De7xd6 24. Ta1-d1, Dd6-c6
25. Db3-d5, Dc6-b5 26. f4-f5,...
en zwart kwam tot het inzicht
dat hij niets meer te hopen
had, en gaf daarom op.
Karpov maakte In een Russi
sche verdediging, die hem
door Larssen werd voorgezet,
in een minder vaak voorko
mende variant de fout, om de
zet Lc1-e3 een zet uit te stellen
en eerst te rocheren. Hij had
wel een pion gewonnen, maar-
een slechte stelling daarbij
overgehouden. In arren moede
gaf hij naderhand die gewon
nen pion terug, maar het
mocht niet baten. Hij verloor
naderhand nog enkele pionnen
en al kwam het dan uit op
een eindspel van ongelijke lo-
Diagram 1.
pars, de meerderheid van drie
tegen een pionnen op de zwar
te damevleugel kwam in bewe
ging en was uiteindelijk niet te
stuiten. Wél hield Karpov tot
de 67 zet stand, maar moest
toen het moede hoofd buigen.
Ik laat u hieronder nog het eer
ste en belangrijkste deel zien.
In totaal waren er dus vier par
tijen van de eerste drie ronden
tot winst gebracht (14 remises
dus). Nog niet eens zo'n gek
resultaat dus. Dat de wereld
kampioen een partij verliest is
al een sensatie op zichzelf.
Maar de afstand tussen de drie
eersten en de drie laatsten is
toch nog slechts één vol punt.
De andere zes spelers staan
op 50%, waaronder Karpov. En
laatstgenoemde heeft dus nog
alle kansen om zich naar de
top te spelen. Het mes op ta-
felll
Russische verdediging.
Wit: Karpov. Zwart: Larssen:
1. e2-e4, e7-e5 2. Pg1-f3, Pg8-
16 3. d2-d4, Pf6xe4 4. Lf1-d3,
d7-d5 5. Pf3xe5, Pb8-d7 6.
Ddl-e2, Pd7xe5 7. Ld3xe4,
d5xe4 8. De2-e4, Lc8-e6
9.De4xe5, Dd8-d7 En nu moet
wit zijn loper naar e3 brengen.
In plaats daarvan rocheerde hij
kort: 10. 0-0, 0-0-0 Met aanval
op de gewonnen pion. 11. Lc1-
e3,... Als de witte dame nu via
a5 naar d2 zou kunnen komen,
dan was er nog niets gebeurd.
Maar zwart belet hem die da-
mezet door: 11..., Lf8-b4. Ne
men op g7 gaat niet omdat er
dan een daverende aanval zou
volgen via de geópende g-lijn
en direkt c2-c3 houdt na 17-16
de dame ook van a5 af. Boven
dien is dan de retourweg naar
d2 afgesloten. 12. Pb1-c3, f7-'
f6 13. De5-g3, h7-h5 14. h2-h4.
Lb4xc3 15. b2xc3, g7-g5 16.
f2-f3, Td8-g8 17. Tf1-f2, Dd7-
c6 18. Le3-d2, g5-g4 19. f3-f4,
Le6-c4 Wit dreigt volkomen te
worden ingesnoerd en zag er
geen andere weg meer in, dan
afstand te doen van zijn ge
wonnen pion: 20. d4-d5,
Lc4xd5 21. f4-f5,.. Fixeert de
pion f6 op de kleur van de wit
te loper, om deze ter gelegener
tijd nog eens te kunnen ver
overen. 21..., Tg8-e8 22. a2-a3,
Te8-e4 23. Ta1-e1, Th8-e8 24.
Te1xe4, Te8xe4 Larssen is zó
overtuigd van zijn zege dat hij
best wil ruilen. 25. Kg1-h2,
Dc6-c5 26. Ld2-f4, Te4-e1 27.
Lf4-d2, Ta1-a1 28. Dg3-e3,
Dc5-d6* 29. Tf2-f4, b7-b6 30.
c3-c4, Ld5xc4 31. De3-d4,
Dd6xd4 32. Tf4xd4, Lc4-b5 33.
Ld2-h6, Ta1xa3 34. Lh5xg7,
Lb5-d7 35. Td4-f4, Ta3-a5 36.
Lg7xf6, Lf7xf5 Een tikje beter
was het slaan met de toren,
dat ook de laatste toren er af
haalt. Maar desondanks staat
zwart met zijn grote pionnen-
meerderheid op de damevleu
gel toch glad gewonnen. Kar
pov hield het toch nog dertig
zetten uit, maar dat siotspel ga
ik u besparen! Hier is alsnog
de stand bij de 36e zet van
zwart:
(Zie diagram nr. 2).
Wit: Kh2, Tf4, Lf6; pionnen: c2,
g2. h4.
Zwart: Kc8, Ta5, Lf5; pionnen:
a7. b6, c7. g4, h5.
Welzijns-en kerstzegels in Duitsland
Voor het filatelistische nieuws
van deze "week gaan we naar
West-Duitsland. Hierbij komt
voor wat betreft de jaarlijkse
„Wolfahrtsmarken" en de
kerstzegels ook het uitgifte-
programma van West-Berlijn
om de hoek kijken. Deze ze
gels werden op 9 oktober in de
verkoop gebracht. Voor wat
betreft de kerstzegels is de uit
gifte-datum 13 november a.s.
De jaarlijkse welzijnszorg-serie
bestaat uit vier zegels met toe
slag, zowel voor West-Duits
land als West-Berlijn. Deze ze
gels hebben elk een waarde
van 40 20 pf., 50 25 pf..
60 30 pf. en 90 45 pf. Op
elk van deze zegels ziet men
afbeeldingen van in het wild
groeiende planten. De toeslag
op deze zegels is bestemd
voor diverse instellingen die
zich bezig houden met de wel
zijnszorg. Naast een andere af
beelding dragen de, zegels
voor West-Berlijn de tekst
„Deutsche Bundespost Ber
lin". Het ontwerp voor deze ze
gels werd vervaardigd door
Hella en Heinz Schillinger uit
Neurenberg.
Eén van de twee bijzondere ze
gels die eveneens op 9 okto
ber werden uitgegeven heeft
als onderwerp: 2000 jaar wijn
bouw in Midden-Europa (50
pf). Reeds lang voor het keer
punt der tijden werd hier en
daar in bepaalde delen van
Midden Europa wijn verbouwd.
Van betekeniè werd dit pas na
dat de Romeinen opdrongen
naar Gallië en Germanië. Op
dit moment beslaat de wijncul
tuur in West-Duitsland meer
dan 100.000 ha. Op de zegel
ziet men de afbeelding van
drie houtsneden. Deze zijn af
komstig uit het Leerboek voor
land- en wijnbouw „Rurelia
commoda" uit plusminus 1300.
De afbeeldingen tonen kweek,
oogst en veredeling. Het ont
werp voor deze zegel werd ver
vaardigd door Erwin Poell uit
Heidelberg.
Dit jaar is het honderd jaar ge
leden dat de Dom te Keulen
werd voltooid. Op 15 oktober
1880 namelijk werd, na een
bouwtijd van exact 632 jaar en
twee maanden, dit bouwwerk
voltooid. Dit gebeurde door
het leggen van de sluitsteen in
de kruisbloem van de zuidelij
ke toren op 157 m. hoogte.
Ter gelegenheid van dit feit
werd een bijzondere zegel in
de waarde van 60 pf. uitgege
ven. De zegel toont het inmet
selen van de bewuste steen,
nu honderd jaar geleden. De
zegel werd ontworpen door
Peter Steiner uit Stuttgart.
Onder beschermheerschap van
de minister van PTT en Verbin
dingen vindt op 12 en 13 no
vember a.s. op het Jaarbeurs
terrein te Essen het 49e Con
gres van de „Fédération Inter
nationale de Philatélie" (F.I.P.)
plaats. Naar aanleiding hiervan
zal de PTT van West-Duitsland
op 13 november een bijzonde
re zegel uitgeven. Deze zegel
heeft een waarde van 60 pf.
met een toeslag van 30 pf. De
toeslag wordt geheven ten
bate van de Stichting van de
filatelie en de postgeschiede
nis.
Op de postzegel ziet men een
afbeelding van het uithangbord
van het poststation van de
plaats Altheim in het Saarge-
bied. Dit bord stamt uit 1754
en bevindt zich thans In het
postmuseum te Frankfurt. Het
ontwerp voor deze zegel werd
vervaardigd door Hella en
Heinz Schillinger uit Neuren
berg.
Het is dit jaar 500 jaar geleden
dat de kunstschilder, graveur,
tekenaar en stadsarchitect van
Regensburg Albrecht Altdorfer
geboren werd. Hij was één van
de belangrijkste kunstenaars
van zijn tijd en een grootmees
ter op het gebied van de oud-
Duitse schildersschool. Zijn
omvangrijkste werkstuk, het
altaar van St. Florian bij Linz,
ontstond in de jaren 1509 tot
1518. O.a. het in de gehele we
reld bekende doek genaamd
„Suzanna In het bad"'is van
zijn hand. Eén van zijn werken
dient als motief voor de aan
hem gewijde bijzondere post
zegel van 40 pf.: Landschap
met de twee pijnbomen. Het
ontwerp voor deze zegel werd
vervaardigd door Peter Steiner
uit Stuttgart.
Eveneens op 13 november ko
men zowel in West-Duitsland
als West-Berlijn de jaarlijkse
Kerstzegels in de verkoop. De
zegel voor West-Duitsland
heeft een waarde van 60 30
pf., die voor West-Berlijn 40
20 pf. Op deze zegels ziet men
afbeeldingen die dateren uit
het begin van de twaalfde
eeuw. Zo toont de zegel voor
West-Duitsland De geboorte
van Christus. Op de Kerstzegel
voor West-Berlijn ziet men De
boodschap aan de herders.
Het ontwerp voor deze zegel
werd weer vervaardigd door
prof. Herbed Steizer uit Mün-
chen.
Op 14 augustus kwamen in
West-Duitsland drie bijzondere
zegels in omloop. Zo was een
zegel van 60 pf. gewijd aan
Friedrich Joseph Hass die 200
jaar geleden geboren werd. Na
zijn studie in Jena en Wenen
werd hij'in 1808 geneesheer
directeur van het Pauluszie-
kenhuis in Moskou en lijfarts
van tsaar Alexander de Eerste.
Hij kreeg vooral bekendheid
door zijn werk voor de gevan
genen. De door hem geboden
„Helpende hand" is dan ook
op de zegel symbolisch weer
gegeven.
Onder de schrijfsters uit de tij^S
rond de eeuwwisseling Is Marie
von Ebner-Eschenbach wel
een der meest vooraanstaan
de. Door haar werk krijgt men
een beeld van het leven der
Oostenrijkse adel, de gewone
burger en de boerenbevolking
uit haar tijd. Ter herdenking
van Marie von Ebner-Eschen
bach (13-9-1830 12-3-1916)
werd een bijzondere zegel uit
gegeven in de waarde van 60
pf. Op de door Bruno K. Wiese
ontworpen zegel ziet men een
portret van de schrijfster.
De dichter Johann Kinau, be
kend onder de schuilnaam
„Gorch Fock", werd op 22 au
gustus 1880 te Hamburg gebo
ren. Om zijn 100e geboortedag
onder de aandacht te brengen
werd een zegel in de waarde
van 60 pf. in omloop gebracht.
Op de door Günter Jacki ont
worpen zegel ziet men de tui
gage van een zeilschip. Al de
hier besproken zegels werden
gedrukt door de Bonasdrukke-
rij in Berlijn.
Toch heeft Nederland in de
laatste ronde, tegen de Sow-
jet-Unie, nog een prima kans
op de Europese titel gehad.
Die onverwachte mogelijkheid
kwam voor in de partij Wiers-
maGanfwarg, waarin de
wereldkampioen voordeel had
kunnen verkrijgen als gevolg
van het passieve spel van zijn
tegenstander, die al in de ope
ning blijk gaf op remise uit te
zijn. De partij had een wending
kunnen krijgen na Gantwargs
38. 5-10 (zie diagram). De
Rus probeert lucht te krijgen
door de driepoot 15, 20, 25 op
te bouwen, gevolgd door de
bevrijdende ruil 24-29.
Volgens Sijbrands had Wiers-
ma nu 39, 39-34 moeten spe
len en toont dit aan met de
volgende variant: 39. 15-20
40. 34-29 23x34 41.30x39 18-
23 gedwongen 42.28-22!
17x28 43.33x22 (dreigt 22-18)
13-18 44.22x13 19x8 45.27-22!
met een prachtige stand.
Men ziet hoe belangrijk de for
matie 37, 42 is. In de variant-
Sijbrands is spelen naar. 22
met de dreiging 22-18 37x17
fataal voor zwarts korte vleu-
Europa (3)
GANTWARG
11 I 8 it I
Wiersma koos echter voor
39.42-38 15-20 40.47-41 10-15
41.41-36 24-29! 42.33x24 20x29.
Op 39-33 het geniepige 19-24
en hoe wit ook slaat, het drie
voudige offer levert Gantwarg
nog een prima stand op, want
na de slagwisseling komt 17-
22!
M W-
79f/, Wï,
WIERSMA
43.27-22 18x27 44.37-31 3-8
45.31x11 16x7 46.36-31 13-18
47.39-34 29x40 48.45x34 15-20
49.31-277 7-12 50.27x16 18-22
51.28x17 12x21 52.16x27 23-29
53.34x23 19x37 eh remise.
Volgens Sijbrands had Wiers
ma met 49.38-33 nog een po
ging kunnen wagen. Maar ook
dan blijkt remise onvermijde
lijk: 20-24 enz.
De jonge Fransman Luc Gul-
nard bleek andermaal een
veelbelovende speler. De 23-
jarige derdebordspeler scoor
de 10 uit 7 en verloor alleen
van Tsjegolew. Deze fraaie
partij, met de Rus als witspe-
Ier, mag ik u niet onthouden.
1.32-28 16-21 2.31-26 11-16
3.37-32 7-11 4.36-31 19-23
5.28x19 14x23 6.33-28 9-14
7.28x19 14x23 8.32-27 10-14
9.41-36 5-10 10.36-31 4-9 -11.
47-41 20-24 12.34-29 24x33
13.39x19 13x24 14.41-36 <1
15.42-37 10-14 16.46-41 ic
17.44-39 18-22 18.27x18 *d
19.48-42 8-13 20.31-27
21.39-33 7-12 22.50-44
23.44-39 14-20 24.37-31
25.42-37 zwart speelt cc
quent, maar komt langzal
hand in moeilijkheden, icfc
moet rekening houden meba
22.
25. 24-29 26.33x24
27.40-34 29x40 28.45x34 1
29.34-30 13-19 30.39-33 t
31.30-25 3-8 32.43-39. Voflef
tweede keer vlecht Tsjegr
27-22 enz. in de stellingr
onweerlegbaar. 32. t".
33.25x14 19x10 34.49-43 1U
35.27-22 18x27 36.31x22 pe
37.33x22. Nu kan 11-17x1lr
wegens 32-27, daarom lee>f
13-19 aangewezen, l t
dan wint 35-30 24x35 Vy
23x34 39x30 35x24 27-27, t
13-19 38.26x17 8-13 39.
14-20 40.32-28 23*32 41j£>
19-23 dreigt: 13-18 J s i
11x22 27x29 24x44 42^
en Guinard geeft zich gèeui
nen. t
Tenslotte het altijd weerjrt
rassende openingszetje a
Laporta (Italië) op het n i
kreeg tegen de Zwitser je
nard (zwart). >es
1.32-28 16-21 2.31-28
3.38-32 7-11 4.37-31
5.28x19 14x23 6.31-27 1-7 1
31 10-14 8.41-36 2 J
9.33x22! 26x37 10.26x17
11.35-30 37x26 12.30-24
13.34x1.
De laatste ronde(n) van een
parenwedstrijd voelen veel
deelnemers zich vaak. geroe
pen „er nog iets aan te doen",
omdat ze door voorafgaande
resultaten de indruk hebben
gekregen nog een of twee
topscores aan hun totaal te
moeten toevoegen om nog een
kansje op een van de prijzen te
maken.
Een mentaliteit, die wel eens
falikant kan uitpakken, omdat
het forceren van goede resul
taten in bridge bijzonder moei
lijk, zo niet onmogelijk is. Aan
de andere kant kan het „baat
het niet, dan schaadt het niet"
principe wel tot aardige resul
taten leiden, zoals op onder
staand spel, afkomstig uit
Amerika, duidelijk blijkt.
Het is de bedoeling dat de
kaartverdeling van oost-west
voorlopig aan het gezichtsveld
wordt onttrokken en dat er een
plan gemaakt wordt om aan
het ambtieuze contract te vol
doen. (Zie diagram).
Het bieden:
Zuid West
1 harten pas
3 harten pas
6 harten pas
Noord Oost
2 ruiten pas
4 harten pas
pas pas
West komt uit met schoppen-
Grootmoeder
♦9742
ÜK83
o A H 65
72
VB 1065
O 74
M *105
W™0 O V 1084
o B92
B95
Z *V 1086 43
A83
<7 AVB962
073
AH
vrouw, bij oost verschijnt de
heer. Hoe liggen de kansen?
Het ziet er allemaal niet best
uit. Er zijn elf vaste slagen,
maar waar de twee schoppen
verliezers moeten blijven en de
twaalfde slag vandaan mo,et
komen is verre van duidelijk.
Een eerste mogelijkheid is om
de eerste slag te duiken, in de
hoop dat west, naast zijn ver
moedelijke lengte in schoppen,
ook een vijfkaart (of langer) in
ruiten heeft, zodat hij in dwang
kan worden gebracht. Een
tweede kans ligt in het nemen
van de eerste slag, troef te
trekken en oost met een rui-
tentje aan slag te brengen in
de hoop dat deze klaveren
naspeelt. In dat geval komt
west in dwang als hij begonnen
Is met vijf schoppens en vier
ruitens. Maar dat is eigenlijk
een belediging voor oostj Al
het enige dat hij behoé dt
doen is ruiten naspelen «col
west geen extreem hogelnii
behoeft bij te spelen is enim
dwang.
Verreweg de beste kah F
echter te hopen dat de trfew
22 zijn verdeeld en da\we
de lengte in ruiten heeft, enf*
p-st
Zuid moet daartoe-schU^
naas nemen, hartenaas \en
seren alsmede klaveraas,|jeej
en ruitenaas en -heer.
geven, het is de manier v
grootmoeder (en mis
overgrootmoeder) het spj
hebben aangepakt: halei
je halen kunt en verderj
we wel zien, maar hier r
plan achter. Een ruiten
hoog ingetroefd, waarn
hartenheer naar.de tafel I
overgestoken. Zitten deL
ven 2—2, dan stijgen df
sen aanzienlijk, als
vierde ruiten en geen
pens meer heeft. De viert
ten wordt uit noord ger
en als oost bekent gaat
een schoppen weg. Zoa M
spel ligt, moet oost kl^^
spelen (dubbele renon<JP
het spel is binnen. Mocti
op de vierde ruiten niet
nen, dan wordt getro<
schoppen nagespeeld.
contract wordt dan nog Ja
gewonnen, als oost beg
is met schoppen H 10 s r j
(bridge)wereld kan ideaa
si
Bibberen of zweten?
Als de zon een paar jaar ach
ter elkaar ook maar even kou
der of warmer wordt, dan heeft
dat ingrijpende gevolgen voor
het klimaat. Als die veranderin
gen precies kunnen worden
gemeten, zou men kunnen
voorspellen of er éen Ijstijd-
perk op komst is, of dat het
juist warmer gaat worden. In
het kader van het zonnevlek-
kenjaar 1980 draait er een
speciale kunstmaan van de
NASA om de zon die eventuele
veranderingen van zelfs een
duizendste van een procent
naukeurig registreert. Er zijn
ook Inderdaad veranderingen
waargenomen, maar die heb
ben, zo zeggen de deskundi-
9en. te maken met het optre
den van zonnevlekken en zon
nevlammen.
Theoretisch kan vermindering
of vermeerdering van de zon-
neënergie met een half procent
per eeuw het klimaat stérk wij
zigen. Vermindering van 1 pet
van de zonnestraling leidt er
toe, dat het over de gehele
aarde 1 graad celsius koeler
wordt; een val van 1 pet maakt
dat heel de aarde met ijs be
dekt raakt.
De geschiedenis van de mens
heid, dié al enkele miljoenen
jaren oud is, heeft zich vaak in
abnormaal koude perioden af
gespeeld. Er zijn aanwijzingen,
dat de aarde al 90 miljoen jaar
aan het 'afkoelen is en in de
komende miljoenen jaar zal de
temperatuur nog wel tien of
meer graden zakken. Honderd
vijftig miljoen jaar geleden was
de aarde bijna 8 graden war
mer dan nu. Sedertdien heb
ben warme en koude perioden
elkaar afgewisseld. Er waren
ijstijdperken bij van zo'n 20
jaar, maar ook van miljoenen
jaren.
Het jongste ijstijdperkje begon
in het midden van de 17e eeuw
en duurde tot voorbij het mid
den van de vorige eeuw. De
gemiddelde wereidtemp
was toen anderhalf graaj
dan nu (momenteel 14
met strenge winters,
de Hollandse en
meesters zo prachtig
wigd zijn en die leidden
waarneembare uitbrei
de Alpengletsjers.
Inmiddels staat er alv
nieuwe satelliet op
waardoor wij misschien
afzienbare tijd weten of
periode van bibberen
zweten tegemoet gaan
