Iran: opstand
tegen Koerden
afgeslagen
NIEUWE REGERING IN ITALIË
3ritse vakbonden voorspellen oproer
Algerije nog niet
over de schok heen
ASSA-ONTSLAGENBIJICI
Nobelprijzen voor
natuur- en scheikunde
naar drie Amerikanen
en een Engelsman
Verbazing in
Madrid
over rapport
Amnesty
JITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 15 OKTOBER 1980 PAGINA 9
(Van onze correspondent Roger Simons)
DEN Britse vakbondsleiders hebben de
rvatieve premier Margareth Thatcher er gis-
voor gewaarschuwd, dat haar volk in oproer
;omen, als ze de werkloosheid ver boven de
miljoen laat stijgen. Het was de eerste maal,
'hatcher vertegenwoordigers van de vakbewe-
ontving in haar residentie, Downing Street 10.
akbondsbazen voorspelden „massale stakin-
n straatgeweld", tenzij de regering haar infla-
litiek wijzigt.
Maar premier Thatcher is geen katje om zonder hand
schoenen aan te vatten. De vakbondsbazen werden ne
tjes op hun plaats gezet met de mededeling, dat de
werkloosheid nog moet toenemen, wil de Britse econo
mie over een paar jaar opnieuw tot bloei en wasdom
komen.
Het gesprek van Thatcher en de vakbondsbazen ver
liep tegen de achtergrond van het ontstellende nieuws,
dat zelfs de Imperial Chemical Industries, beter ge
kend als ICI, Groot Brittannië's belangrijkste particu
liere onderneming, niet immuun is voor de gevolgen
van de recessie. ICI heeft vanmiddag ongeveer 4000
ontslagen openbaar gemaakt.
De slachtoffers zijn arbeiders van zeven ICI-kunstve-
zelfabrieken. Het zwaarst getroffen zijn de ICI fabrie
ken in Noord-Ierland en Schotland. Zij worden prac-
tisch volledig stilgelegd. De gevolgen hiervan worden
nog verergerd door het feit, dat ze zich bevinden in
streken waar de werkloosheid respectievelijk al vijf
tien en twintig procent bedraagt. Vakbondskringen
noemen de beslissing van ICI „schandelijk". Ze drei
gen met acties. Bedoelde fabrieken werken al geruime
tijd met verlies. In de eerste helft van 1980 bedroeg het
tekort 38 miljoen pond. Verwacht wordt, dat het in de
cember 70 miljoen pond zal bedragen. Oorzaak hiervan
is de sterk verminderde vraag naar kunstvezels in Eu
ropa.
ICI wordt algemeen beschouwd als de barometer van
de Britse economie. De doorsnee Brit kan het haast
niet geloven, dat deze firma net zoals vele anderen de
weerslag van de slechte tijden voelt. Maar de 4000
ontslagen betekenen geenzins, dat IÓI op de fles dreigt
te gaan. Afgelopen jaar heeft dit reusachtige bedrijf
een winst van 560 miljoen pond (vóór de belastingaan
gifte) geboekt. Het kan dus tegen een stootje.
ihangers
lin beheersen
Drdwest-
;anda
IP ALA Ondanks een
offensief van Tanza-
ise en Oegandese troe-
lebben strtijdkrachten
rouw zijn gebleven aan
fgezette dictator Idi
de controle over ver
ende steden aan Oe-
noordwest-grens
!aïre en Soedan.
ingste berichten zeiden,
le strijdkrachten van
weinig tegenstand ont-
n en minstens vier ste-
ebben ingenomen met de
van vriendelijk gezinde
oofden.
egering van Oeganda
Saoedi-Arabië ervan be-
iigd de invasie te hebben
mcierd. Amin verblijft
ogenblik in Saoedi-Ara-
die in april 1979 werd
t is een moslim evenals
•este stamleden in het
;n van Oeganda. De hui-
)egandese regering be-
lit leden van de christe-
tammen van het Zuiden.
sident
oordeeld
OU De 44-jarige Rus
dissident Vassili Stouss,
de Oekraïne-groep
oezicht op de naleving
akkoorden van Helsin-
p 2 oktober in Kiev ver-
ld tot tien jaar straf-
en vijf jaar huisarrest,
gisteren in Moskou uit
«te kringen vernomen,
sis veroordeeld wegens
■Sovjetpropaganda". Hij is
sier en dichter en geldt als
alist op het gebied van de
vers Rilke, Baudelaire en
t£un voor
gin verder
slonken
IZALEM De reeds ge
,steun voor Israëlische
ingscoalitie van premier
chem Begin is verder ge
en doordat het parle-
ilid Yitzhak Yitsjaki het
dblok heeft verlaten. Uit
it tegen de volgens hem
inge bevoordeling van de
mensen in Israël
hij nu een onafhankelij-
„n-mans-fractie. De rege-
®|jkan nu nog slechts reke-
>p steun van 61 van de
den van de Knesseth.
ireenstemming
len vakbonden
- Na een nacht van
rhandelen hebben de
directie en de Italiaanse
onden overeenstemming
kt over een ontwerp-ak-
J\d, dat een eind moet ma-
aan de al 33 dagen duren
„ti' taking bij de autofabri
Over de inhoud van het
ord is niets meegedeeld,
vond moeten de Fiat-
tnemers zich over het on-
andelingsresultaat
ten. Zoals bekend wilde
ongveer 22.000 werkne-
tijdelijk op straat zetten
irband met de stagneren-
itoverkoop.
Ivor Richard
uwe Britse
^-commissaris
lijk
d 'SSEL Groot-Brittannië
eze week definitief laten
n, dat het de Conservatie-
i® -hristopher Samuel Tu-
eal^hat en Labourman Sir
Richard, momenteel res-
evelijk lid van de Europe-
yanfommissie en Brits ambas-
Jr bij de Verenigde Na-
zal voordragen als kandi-
voor een Europees com-
ariaat. Tugendhat, mo-
teel in Brussel belast met
irzii lortefeuille van begroting
Igemeen beheer, zal wor-
e v voorgedragen als „senior-
hiissaris", wat inhoudt dat
luen hem, gezien zijn Euro-
I ervaring, als vice-voorzit-
penoemd wil zien.
Een Parijse politieman, die Is ingezet bij de reddingswerkzaamheden in Algerije, klimt uit een
gat in de puinhopen van een huis in Al Asman.
AL ASMAN Op dertig kilometer van
Al Asman zijn voor het eerst de sporen
van de aardbeving te zien. Een omgeval
len muur. dakpannen op straat. Daarna
worden de bewijzen van de schokken die
vrijdag van de bloeiende stad een puin
hoop maakten steeds veelvuldiger.
Tien kilometer verder is een kraanwagen
bezig een ontspoorde trein weer op de
rails te zetten. Goederenwagons liggen
kriskras langs het talud. Als door een
wonder zijn de twee personenwagens op
het spoor blijven staan.
Weer wat dichter bij de stad is de aarde
langs de weg op sommige plekken omge
woeld, alsof een reusachtige mol zich er
een weg doorheen gegraven heeft. Grote
scheuren in het wegdek bemoeilijken het
rijden, al zijn de grootste oneffenheden in
tussen weggewerkt.
De stadsgrens van Al Asnam blijkt ook voor
de aardbeving een echte afbakening te zijn
geweest. Direct nadat het plaatsnamenbord
wordt gepasseerd wacht de aanblik van een
verwoeste stad. Een grote fabriekshal ligt in
puin. Een flat staat meters uit het lood. Ande
re gebouwen liggen gedeeltelijk tegen de
vlakte. Maar dat alles is nog niets vergeleken
met de ravage in het centrum. De belangrijk
ste gebouwen daar zijn ingestort: het zieken
huis, een moskee, een warenhuis, de recht
bank, bioscopen, hotels. En een groot aantal
woonhuizen. Ook een school is van de aard
bodem verdwenen. De gebouwen verander
den in onherkenbare, metershoge puinhopen,
die worden afgewisseld met bouwwerken
waaraan, op het eerste gezicht, nauwelijks
schade valt te ontdekken.
Overal zijn hulptroepen aan het werk, vier
en twintig uur van de dag en hopend op een
wonder. Het was, ook gisteren nog, niet te
vergeefs. Nog werden mensen levend onder
het puin vandaan gehaald. Een tiental, luidt
een ruwe schatting. Maar vandaag, vijf dagen
na de ramp, wordt dat voor onmogelijk ge
houden. Daarom keert een Zwitserse red
dingsbrigade, die op het eerste bericht over
de ramp naar Algerije was gevlogen, vandaag
naar huis terug. „Win werden in het leven
geroepen na de aardbeving van Skopje in
Joegoslavië", zegt de leider Adolf Grimm.
„We hebben ons erin gespecialiseerd naar
overlevenden te zoeken in ingestorte gebou
wen. We doen dat met twaalf herdershonden.
Eerder kwamen wij in actie bij aardbevingen
in Italië, Roemenië en Joegoslavië". De Zwit
sers wisten in het warenhuis tien mensen le
vend uit te graven. Maar ook werden door
hen 96 lijken geborgen.
Het reddingswerk is een moedig maar af
schuwelijk karwei. De eerste dagen werden
de brokstukken voorzichtig, steen voor steen,
verwijderd. Er was nog een grote kans op
overlevenden onder het puin. Inmiddels is de
beurt aan het grotere materieel bulldozers,
kraanwagens.
Onze verslaggever
André Horlings be
vindt zich momenteel
in Algerije. Hierbij
het relaas van het be
zoek, dat hij gisteren
bracht aan de ver
woeste stad Al As-
Als bij een hotel, dat drie verdiepingen telde,
de dikke betonnen paal wordt weggetrokken
die eens het dak stutte, zijn plotseling li
chaamsdelen van slachtoffers zichtbaar. De
lijken zijn drie dagen na de ramp tot ontbin
ding over gegaan. Uit de puinhopen stijgt een
weeë lucht op. De werkers dragen kapjes
over hun reukorganen, of bij gebrek daaraan,
watjes in de neusgaten.
„Plotseling zakte de grond onder mijn voeten
weg", vertelt een overlevende met de arm in
het gips. „Het was alsof ik op een kartonnen
doos stond. De straat golfde. Ik struikelde en
viel. En opeens begonnen om me heen de
huizen in te storten. Daarna was overal het
gekrijs te horen van mensen die bekneld wa
ren geraakt. Ik werd door een brok steen ge
troffen en brak mijn arm. Ik heb geluk ge
had".
De eerste schok, vrijdag om half twee, heeft
volgens hem het overgrote deel van de
slachtoffers geëist. „Iedereen rende als een
gek de straat op, uit de wankelende gebou
wen. Sommige zagen hun huis achter zich in
storten. Voor de meesten was het te laat.
Toen drie uur later de tweede heftige schok
voelbaar werd, had iedereen die daar ook
maar enigszins kans toe zag, zich in veilig
heid gesteld". Maar een ander vertelt, dat
toen juist veel mensen, die met reddingswerk
bezig waren, alsnog werden bedolven.
Praktische hulp is er uit verschillende landen
gekomen. Zo worden de Algerijnse militairen
en vrijwilligers bijgestaan door brandweerlie
den uit Parijs en verplegers uit de Bondsre
publiek; helicopters uit de V.S. Verbandmid
delen, medicijnen, dekens en tenten kwamen
uit alle windstreken. Het aantal vrijwilligers
werd zelfs zo groot, dat ze elkaar alleen nog
maar voor de voeten konden lopen. „De soli
dariteit van het buitenland is formidabel",
constateert de voorlichtingsambtenaar van
het ministerie voor informatie in de bus die
met journalisten naar Algiers terugrijdt. Dat
is dan ook wel nodig. Iedereen in Algerije is
gevraagd wat af te staan. Medicijnen en ver
bandmiddelen worden op talloze plaatsen in
gezameld. De ziekenhuizen in de wijde omge
ving van Al Asnam, de steden Algiers en
Oran die beide ruim 200 kilometer van het
rampgebied verwijderd zijn, liggen overvol.
En onderweg wordt de bus voortdurend inge
haald door ziekenauto's die er met gillende
sirenes gewonden heenbrengen.
ANDRE HORLINGS
BEIROET Iran heeft gis
teren bekend gemaakt dat
het een door Irak gesteunde
opstand van Koerden die
zich willen afscheiden in het
noordwestelijk deel van
Iran de kop heeft ingedrukt.
In de twee dagen dat daar
gevechten zouden zijn ge
houden, zouden er minstens
•tachtig rebellen zijn gedood.
Volgens het officiële Iraanse
persbureau Pars zouden van
Iraanse kant twintig Iraanse
soldaten zijn gedood en vijftig
gewond geraakt. De gevechten
hadden plaats in twee steden
en een legerkamp langs de
Turkse grens. Volgens een
communiqué van de islamiti
sche revolutionaire garde had
den ongeveer 300 rebellen
zondag geprobeerd de steden
Makoe en Oermia en het le
gerkamp Pirasjahr te bezetten.
Volgens de islamitische revo
lutionaire garde werd er „ook
hevig weerstand geboden door
de plaatselijke bevolking".
De opstand biedt een verkla
ring voor de concentratie van
de Iraanse luchtaanvallen op
de Koerdische stad Irbil in
Noord-Irak. De stad is door
een ruim 300 kilometer lange
verkeersweg verbonden met
de in Iraans gebied gelegen
stad Oermia. Iran heeft het ge
bied waarschijnlijk aangeval
len om mogelijke steun vanuit
Irbil aan de rebellen in Oer
mia te voorkomen.
Ondertussen nemen zowel in
Iran als in de Verenigde Sta
ten de speculaties over een op
handen zijnde vrijlating van
Amerikaanse gijzelaars toe.
Tegenover het parlement
heeft Bani-Sadr te kennen ge
geven dat dat het Iraanse par
lement de komende dagen
over het lot van de gijzelaars
een besluit zal nemen.
Het feit dat de Iraanse presi
dent gesproken heeft over de
gijzelingsaffaire, terwijl de
strijd tussen Iran en Irak in
alle hevigheid woedt, zou vol
gens waarnemers gezien moe
ten worden in verband met de
recente oproep van Bani-Sadr
tegen het isolement waarin spectaculaire doorbraak in de
zijn land verkeert. gijzelingsaffaire.
Ook in Amerika wordt in het Iraakse troepen doen hier po-
licht van de komende presi- gingen de Karoenrivier over
dentsverkiezingen ópenlijk ge- te steken in hun opmars naar
sproken over een mogelijk de oliehavenstad Abadan.
Argentijnse
junta haalt uit
naar nobel-
prijswinnaar
BUENOS AIRES De mili-
taire junta van Argentinië
heeft gisteren verklaard dat
de Argentijnse winnaar van
de Nobelprijs voor de Vrede
1980, Adolfo Perez Esquivel
„zonder het te weten" werd ge
bruikt door „terroristen" tij
dens de strijd van het leger te
gen de stadsguerrillastrijders.
Dit is de reden dat Perez Es
quivel in 1977 en 1978 14
maanden gevangen zat. Aldus
de junta in een eerste reactie
op de toekenning van de prijs
aan de Argentijn.
Perez Esquivels geweldloze ac
ties zijn gebruikt om on
schendbaarheid te verlenen
aan leden van verschillende
terroristische organisaties, on
danks de goede bedoelingen,
zegt de junta, die met deze
verklaring voor het eerst een
reden geeft voor de gevangen
neming van de Nobelprijswin
naar. Perez Esquivel verklaar
de eerder te zijn gemarteld tij
dens zijn gevangenschap.
STOCKHOLM De Nobel
prijs voor natuurkunde is
toegekend aan de Amerika
nen James W. Cronin en Val
Fitch. De Nobelprijs voor
scheikunde is in drieën ge
deeld: de helft gaat naar de
Amerikaan Paul Berg, de
andere helft gedeeld naar de
Amerikaan Walter Gilbert
en de Brit Frederick Sanger.
Cronin (49), hoogleraar aan de
universiteit van Chicago en
Fitch (57), hoogleraar in Prin
ceton, hebben de onderschei
ding gekregen voor „de ont
dekking van afwijkingen van
de fundamentele symmetrie-
beginselen bij het uiteenvallen
van neutrale k-mesonen".
Deze ontdekking heeft geleid
tot nieuwe kosmologische spe
culaties. Geprobeerd wordt te
begrijpen hoe het mogelijk
was, dat bij het ontstaan van
het heelal de materie en de
anti-materie elkaar niet direct
hebben vernietigd.
De drie geleerden, die zijn on
derscheiden met de prijs voor
scheikunde, hebben zich ver
dienstelijk gemaakt op het ter
rein van het biochemisch on
derzoek naar nucleinezuren.
Zij hebben methoden ontwik
keld, die het mogelijk maken
de structuur en de functie van
het DNA tot in bijzonderheden
te begrijpen. Paul Berg (54)
van de Stanford-universiteit
in Californië is de pionier op
het gebied van een nieuwe
technologie waarbij met genen
wordt geëxperimenteerd. Een
praktische toepassing van zijn
werk is de vervaardiging van
menselijke hormonen met be
hulp van bacterieën. Gilbert
(48) van de Harvard-universi-
teit en Sanger (62) van Cam
bridge hebben onafhankelijk
van elkaar methoden ontwik
keld om vast te stellen hoe ge
netische boodschappen binnen
de DN A-structuur worden
overgebracht. Prof. Sanger
heeft in 1958 ook al de Nobel
prijs voor chemie ontvangen
voor zijn werk op het gebied
van de structuur van protei-
nen.
(Van onze correspondent Piet Tummers)
ROME - De Italiaanse kabinetsforma
teur Arnaldo Forlani zal waarschijn
lijk tegen het einde van deze week
zijn nieuwe kabinet, het veertigste
sinds de Tweede Wereldoorlog, kun
nen presenteren aan president Pertini.
De Christen-Democraat Forlani kan
behalve op zijn eigen partij rekenen
op de steun van de links-socialisten,
de sociaal- democraten, de republikei
nen en misschien ook op die van de li
beralen. Deze hebben echter nog geen
beslissing genomen.
De oppositie bestaat dan uit de communisten,
de neo-fascisten en enkele splinterpartijen, die
samen veruit in de minderheid zijn. Toch is de
regeringsmeerderheid minder stevig dan het
lijkt, omdat de thans tot een nieuwe samenwer
king gekomen socialistische partijen een onze
ker element blijven vormen. Datzelfde kan
worden gezegd van de linkervleugel, der Chris
ten-democraten onder aanvoering van oud-par
tijsecretaris Zaccagnini en oud-premier Andre-
otti. Deze linkervleugel, die geneigd is tot sa
menwerking met de communisten, droeg bij tot
de val van het kabinet Cossiga.
De grootste problemen waarvoor het kabinet
Forlani komt te staan worden gevormd door de
economische crisis met een inflatie van 21 pro
cent en door de reeds een maand durende sta
king bij de Fiat-fabrieken, de grootste particu
liere onderneming van Italië. De staking brak
uit toen Fiat 23.000 werknemers voorlopig op
non-actief wilde zetten, hetgeen inhield dat ze
tot het einde van dit jaar 90 procent van hun
salaris zouden ontvangen en wel uit de staats
kas. Deze regeling kwam in de plaats van het
eerder voorgenomen definitieve ontslag van
14.000 Fiat-werknemers. De staking heeft Fiat
tot nu toe een produktieverlies ter waarde van
bijna anderhalf miljard gulden opgeleverd.
Daarbij dient aangetekend, dat indien de pro-
duktie was voortgezet deze waarschijnlijk
slechts voor een deel verkocht had kunnen
worden als gevolg van de daling van de export.
Berlinguer zei dat de felheid waarmee de com
munisten oppositie denken te voeren, zal af
hangen van de wijze waarop een oplossing voor
de problemen bij Fiat wordt gevonden.
MADRID De gisteren uit
gegeven verklaring van Am
nesty International, de orga
nisatie die zich sterk maakt
voor de naleving van de rech
ten van de mens, over de mis
handeling van politieke ge
vangenen in Spanje, heeft in
Madrid verbazing en veront
waardiging gewekt.
De beschuldigingen zijn geba
seerd op bevindingen van een
onderzoek dat de mensenrech
tenorganisatie in Spanje heeft
gehouden. Uit dat onderzoek is
gebleken dat gevangenen in
Spaanse gevangenissen bloot
staan aan psychische en licha
melijke mishandelingen.
In aanbevelingen onderstreept
Amnesty de noodzaak dat de
Spaanse regering wettelijke en
bestuurlijke procedures in
overeenstemming brengt met
de grondwet van 1978, die de
mensenrechten garandeert. De
organisatie wil onder meer dat
de bepaling dat personen zon
der een bevel van de rechter
langer dan 72 uur kunnen
worden vastgehouden, wordt
afgeschaft.
Zuidhoreaans mo
nument voor Hol
landse zeeman
SEOUL De Nederland-
se ambassadeur in Zuid-
Korea, Roland van den
Berg en de Zuidkoreaan-
se onderminister van
cultuur. Kim Un-Ho,
hebben een monument
onthuld ter ere van de
Nederlandse zeeman
Hendrik Hamel, die in
1653 het „Land van de
ochtendkalmte" ontdek
te.
Het vier meter hoge gra
nieten gedenkteken staat
aan de zuidkust van
Cheju, het zuidelijkst gele
gen eiland van Korea,
waar Hamel en zijn be
manning aanspoelden met
wat er over was van hun
schip „De Sperwer". De
kosten van het monument,
ongeveer veertigduizend
gulden, zijn door Neder
land eri Zuid-Korea op ta
fel gelegd.
Hamel werd door het
toenmalige Koreaanse ko
ninkrijk gedurende der
tien jaar vastgehouden. Hij
slaagde er uiteindelijk in
te ontsnappen en keerde
terug naar Amsterdam,
waar hij in 1668 het eerste
westerse boek over Korea
publiceerde.
Brezjnev roept
VS op tot
onderhandelen
MOSKOU President Brezj
nev heeft de Verenigde Staten
gisteren nadrukkelijk opgeroe
pen constructieve besprekin
gen met de Sovjet-Unie over
de beperking van strategische
kernwapens weer op te vatten,
„voor het te laat is". In een
verklaring tijdens een ontmoe
ting met Armand Hammer, de
Amerikaanse voorzitter van
de Occidental Petroleum Com
pany en een vriend van ver
scheidene Sovjet-leiders, waar
schuwde Brezjnev dat het
Kremlin nooit zou toestaan dat
de VS een militair overwicht
krijgen. Brezjnev deed zijn op
roep voor het overleg over de
eurostrategische wapens dat
waarschijnlijk morgen in Ge-
nève begint.
„Israëlische
concessie aan
Palestijnen"
WASHINGTON Israël
heeft aangeboden de Pales^
tijnen een stem te geven bij
de bepaling van het politie
ke beleid op de westelijke
Jordaanoever en in de Gaza-
strook, aldus functionaris
sen in de Verenigde Staten,
die deze stap constructief
noemden.
Nadat president Sadat van
Egypte op 2 augustus de be
sprekingen met Israël verbrak
uit protest tegen het Israëli
sche Jeruzalem-beleid, zijn
deze onderhandelingen giste
ren weer hervat. Volgens di
plomatieke kringen heeft Is
raël ook aangeboden niet méér
nederzettingen in bezet gebied
te bouwen dan de vier die tot-
nutoe zijn aangekondigd. Of
de bestaande zullen mogen
worden uitgebreid is nog niet
opgelost.
Josef Burg, de Israëlische mi
nister van buitenlandse zaken
en leider van de delegatie
heeft de berichten van de
Amerikaanse functionarissen
ontkent. Volgens leden van
zijn delegatie zijn de geruchten
verspreid om de Amerikaanse
kiezers het idee te geven dat
er schot zit in de onderhande
lingen over de Palestijnse
kwestie.