;,Costa Grava'
'vertelt bewoners alles over drankgebruik in verkeer
Effect van befaamde
uit 1974
-praktisch verdwenen
ZELFS EEN
ENKEL GLAASJE...
^^VinKgduizend koer per jaar wordt op de Nederlandse
^ueiigw proces-verbaal opgemaakt wegens het rijden
m ,der invloed van alcohol. Daar zit dan de pechvogel
f 00 j die zich 's avonds keurig met een taxi thuis heeft
P ie °ten brengen, maar bij wie de drank helaas nog niet
:hoer^% uitgewerkt toen hij de volgende ochtend met de
71 nie\jto naar zijn werk ging. Maar ook de man (vrouwen
het «ken nog niet één procent van het geheel uit) die
)Ok van dodelijk ongeluk veroorzaakte. En over
arop jjgelukken gesproken: vorig jaar werd bij zo'n
d. induizend ongevallen geconstateerd dat minstens
k >n van de betrokkenen had gedronken. Daarmee is
heb b! gezegd dat de drank altijd de directe oorzaak
m aai*°> maar wel wordt aangenomen dat het aantal
irkeer8doden als gevolg van alcoholgebruik dertig
and "r maand bedraagt.
..-^jidelijk is hef ook, dat het effect van de befaamde
y coholwet uit 1974 goeddeels is verdwenen. Vlak na
IP' ~t in werking treden van deze wet, waarbij blaaspijp
in h) v®rP,icht0 bloedproef hun intree deden, werd bij
5jntr°les in weekendnachten geconstateerd, dat nog
an heLaf 2 procent van de automobilisten meer dan 0,5
P°°' «mille alcohol in het bloed had. Nu zitten we op 11
iocent en als het zo doorgaat zitten we binnenkort
eel- >er op de 15 procent van 1973.
jekna»eraard wordt er alles aan gedaan om dit
JCk ejnzwellend getij te keren, met bijvoorbeeld in de
iratieve sector zwaardere straffen en in de
de Isventieve steeds meer voorlichting. Nieuw is de
/Simbinotie van beide, althans op de manier zoals het
s eenrtaan wordt in de justitiële strafinrichting in Grave,
moetè*r de laatste vijf jaar ruim 7000 gedetineerden
een Tjheidsstraffen van twee tot vier weken uitzaten
9ens r'Jden onder invloed.
in (^menwerking met onder meer het ministerie van
m iksgezondheid, het consultatiebureau voor alcohol
irbeid dru9s 'n Grave» de SWOV (Stichting
f 0 jtenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) en
rh m\ °P|e,d'n9 voor rechterlijke ambtenaren in Zutphen
cp mV| er regelmatig voorlichtingsprogramma's die bijna
a0n volle week duren. Inleiders zijn dan bijvoorbeeld
Tex%\ docent van de politie-academie in Apeldoorn, een
Pf^rfjrpleegkundige, een vertegenwoordiger van de
no9 chterlijke macht en een maatschappelijk werker, die
bre/ttjelbewust naar een hoogtepunt werken dat in de
7ente|cussie ligt. Daaruit komt pas goed naar voren hoe
Ving rbijsterend groot het gebrek aan kennis is omtrent
als i meest elementaire zaken rondom alcoholgebruik in
of algemeen en het rijden onder invloed in het
|zonder. Dit klemt temeer omdat de deelnemers aan
wordp* programma's doorgaans niet gerekend kunnen
>rden tot de groentjes, die nog maar net over de
)f. ErfiP van bet glas komen kijken; er moet wèl het een
ssind and®r flebeurd zijn voordat de rechter een
qqh (voorwaardelijke gevangenisstraf oplegt.
bbenbiermee is eigenlijk ook het doel van de
aangegeven; zet alles op
- - -
in rijtje en probeer erachter te komen, waar je staat,
ff jertien dagen schoffelen en harken in de
B s ^meentelijke plantsoenen van Grave de normale
°n aadpassering hier kan leiden tot nadenken en
1n ogelijk tot inkeer, maar het zal weinigen gegeven
In om er een plaatsbepaling van de eigen
wef^enssituatie uit te halen. Groter zijn de
ogelijkheden daartoe in een gesprek met mensen,
e het allemaal eens van een andere kant bekijken:
an politieman, de rechter, de medisch deskundige, de
er aatschappelijk werker. Via hulpverlenende instanties
(In het bovendien mogelijk de gezinsleden er eventueel
j te betrekken.
>t project loopt nog niet lang genoeg om resultaten
de v< kunnen meten, maar er staat een plan tot
r'ze/PardebePal'n9 °P stapel dat te eniger tijd wel
el /tjnwijzingen zal kunnen geven. Tot zolang geldt in elk
wal het credo, dat meer kennis op z'n minst kan
fachAdragen tot het beter realise-"-
teksfarm0B een mens bezig is.
lenoi
heb I
een
r lot'.
iach&dragen tot het beter realiseren van hetgeen
"jaarmee eon mens bezig is.
ok, fcAVE De gekooide
knarie in de kantine, vlak
inböiast het uithangbord met
deekt opschrift „Eerst ge-
In n^an en dan gedacht,
keniteft dat ook u in Grave
//en.ïbracht?", zit daar niet
ik B zinnebeeld, maar voor
lacht gezelligheid. En de hier
en i daar tiensteens dikke
ik e^ren' indert'id gemeten
^>or een bouwmeester die
ët over ijs van één nacht
hpöpg. zullen in het soepele
nGD (giem van Grave niemand
it uitbreken beletten.
ranr/jaar wje hier onvrijwillig
Innentreedt en dan in de
gen.fficiële taal van het huis
1/ ordt aangeduid als „be-
?rv/6t>ner" zit toch wel dege-
'n eèi in de gevangenis. Daar
It niets op af te dingen.
aar iet door onder elkaar met
dfkfzekere ironie te spre-
fen over de „Costa Gra-
rokef' waar een mens nog
ef ens tot rust kan komen
wiiook niet met de f'itsen-
b dialogen, die je overal
zoojiïdt waar mannen voor
/ojnger® of kortere tijd bij
jlkaar zijn gebracht.
fel degelijk zijn er de
'n Ireral aangeplakte regle-
n0t enten, die weliswaar het
P tegen van baard en Snor
nü<Bstaan- ..mits dit geen
0®ezwaren van hygiënische
v< »rd met zich meebrengt",
aar die voor 't overige
3n strakke dagindeling
Jleggen. Dat met die re-
jf 3ls niet te spotten valt
iron idervond zojuist nog een
mg ewoner, die op de een of
k /nadere manier een literfles
f0 never in z'n kastje had
eten te krijgen. Gealar-
oori eerd door de indrukwek-
ende kegel die de man,
oor zich uitblies maakte
"en bewaarder dat kastje
lens open, waarna de de-
ïquent spoorslags werd
Igevoerd naar het Huis
^an Bewaring in Utrecht,
7/ro daar de rest van zijn
Lftraf uit te zitten. Wel toe-
estaan is overigens het
%ttopen van flesjes alcohol
ic pij bier, die in de kantine
ook een gewild artikel
Wrmen om daarna door
la bewoners gehanteerd
e worden met routineuze
|ebaren.
Hypocrisie
Waar toch..., de gevange-
f lis dus, waarin iedereen
het ondergaan van de straf
3P zijn eigen manier ver-
^werkt. Het kan zijn dat het
wiaderhand van je afvalt als
M^ater van de veren van
■>en eend, maar een ander
■loudt er een haak in zijn
■»art aan over. Blijft de al
tijd terugkerende, vraag,
binnen en buiten de mu
ren: „Is iemand er iets mee
opgeschoten? De delin
quent, de maatschappij, of
beide? Of niemand?"
In Grave en in het
Drentse Bankenbosch,
waar ook straffen wegens
rijden onder invloed wor
den uitgezeten is het al
helemaal moeilijk er een
beetje lijn in te krijgen. Im
mers, tegen dit soort delic
ten wordt nu eenmaal heel
anders aangekeken dan
tegen andere soorten van
criminaliteit, al blijft het
een vaststaand feit dat rij
den onder invloed een
misdrijf is en daarmee wel
degelijk onder het begrip
criminaliteit valt. De prak
tijk is echter dat de ver
oordeelde zowel door zich
zelf als door zijn omgeving
wordt gezien als iemand,
die domme pech heeft ge
had. Als die agent nou
maar niet net daar had ge
staan..., als je nou maar
niet in de verboden rich
ting van een straat had ge
reden..., als, als, als...
Het komt er op neer dat
velen van ons het eigenlijk
niet zo erg vinden. Behalve
als er ernstige ongelukken
gebeuren, want dan moet
de politie .beschonken be
stuurders menigmaal be
hoeden voor een lynchpar
tij door de omstanders en
dat is natuurlijk wel een
staaltje van verbijsterende
hypocrisie. Blijft na een
veroordeling het probleem:
hoe gaan we verder en wat
doen we er als veroordeel
de en als maatschappij
aan om herhaling te voor
komen?
Toch geschrokken
Bij het voorlichtingsproject
in Grave wordt er van uit
gegaan dat het voor de
mannen belangrijk is om
twee dingen goed aan de
weet te komen: wat is er
nu eigenlijk precies ge
beurd en hoe sta ik daar
zelf tegenover? Dat eerste
lijkt eenvoudiger dan het
is. Voor de hand ligt im
mers de overtuiging, dat je
nou net die avond wat te
veel had gedronken „maar
toch minder dan de uitslag
van de bloedproef aan
gaf", zoals dagelijks door
verdachten voor de recht
banken wordt beweerd...
en dat het toen mis is ge
gaan.
Maar nu komen politie
mannen en vertegenwoor
digers van justitie er eens
gemoedelijk bij zitten en ze
zeggen veel meer dan ze
indertijd deden in de koele
sfeer van politiebureau en
rechtszaal. Er komen nu
gegevens voor de dag,
ontleend aan de praktijk
van alledag en aan minu
tieus uitgevoerde weten
schappelijke onderzoeken.
Er blijkt dan toch een
soort portret te bestaan
van de ernstige gevallen
rondom artikel 26 van de
Wegenverkeerswet, het ar
tikel dat over rijden onder
invloed gaat.
Een steeds terugkerend
gegeven is, dat er méér
aan de hand is met de de
linquent in zijn persoonlij
ke en maatschappelijke le
ven. Nu zou je op 't eerste
gezicht zeggen dat zo'n
man dat zelf ook wel weet,
maar in Grave blijkt tel
kens weer dat hij in elk ge
val het mogelijke verband
tussen het een en het an
der niet heeft gelegd. Het
is natuurlijk ook weer niet
zo dat dan in Grave
opeens bij iedereen een
groot licht gaat schijnen en
dat ze straks fluitend naar
huis gaan om alles piekfijn
op te lossen. Maar er ko
men wel gedachten los
waarvan de mannen zeg
gen dat ze nieuw voor hen
zijn. Wat ieder voor zich er
verder mee doet moet hij
zelf weten. Als het nodig is
kan hij er hulp bij krijgen
Van instanties die daarvoor
zijn.
Het is in elk geval geen
zeldzaamheid dat iemand
dagen later dat kan on
der 't biljarten in de re
creatiezaal zijn tegen
een ander zegt: „Die veer
tien dagen hier. dat doet
me niks, maar hier ben ik
van geschrokken". Dan is
er toch op z'n minst een
basis, hoe smal misschien
ook, waarop kan worden
gewerkt.
Dossiers
Al tijdens het verblijf in
Grave wordt die basis wel
licht verbreed door de on
gedwongen, soms haast
vertrouwelijke sfeer waarin
de inleiders en hun ge
sprekspartners met elkaar
optrekken. Een aanko
mend rechterlijk ambte
naar, die straks wellicht of
ficier van justitie zal zijn,
maakt wel een deur open
als hij in dit gezelschap
aannemelijk weet te ma
ken dat hij 's nachts kan
liggen piekeren over het
formuleren van een eis, die
recht doet zowel aan de
maatschappij als aan de
verdachte.
Er circuleren ook complete
voqrbeelden van dossiers,
niet van echt te onder
scheiden, waarin je nu
eens zelf kunt zien wat er
allemaal overhoop wordt
gehaald als je met de justi
tie in^anraking komt. Het
kan ook zijn nut hebben
de heftige meningsver
schillen, die er destijds bij
de aanhouding met de po
litie waren, eens uit te pra
ten met een politieman die
weet waar hij 't over heeft.
Ogenschijnlijk kleine zaken
kunnen in de echt grotere
proporties worden ge
bracht. En het omgekeer
de kan natuurlijk ook.
Een man met een voor
waardelijke veroordeling
kreeg uiteraard de hele
mep aangemeten, toe hij
weer met een borrel op
achter het stuur zat. Ach
teraf kreeg hij de ingeving:
„Als ik de bloedproef ge
weigerd had zou ik daar
wel een flinke boete voor
hebben gekregen, maar
overmatig alcoholgebruik
was dan niet bewezen en
dan had ik nu niet in Grave
gezeten". Afgezien van
ethische bezwaren onge
twijfeld een aardig idee, al
leen kon nu een rechterlijk
ambtenaar hem meedelen
dat het niet geholpen zou
hebben. Bij kennelijk alco
holgebruik en weigeren
van de bloedproef wordt
namelijk de aanwezigheid
van een ontoelaatbaar
hoog promillage aangeno
men. Een onbetekenend
stukje discussie misschien
voor de buitenstaander;
maar je zult eens blijven
rondlopen met het idee dat
je de dans had kunnen
ontspringen, als...
Zoals ook een storm van
onvrede luwde bij iemand,
die tegen de lamp vloog
doordat een ander
nuchter weliswaar tegen
zijn auto botste. „Hij rijdt
de boel in de soep en ik
krijg de douw..." Pas in de
betrekkelijke rust van de
gesprekken hier drong het
eindelijk, tot hem door,
waarvoor hij gestraft was.
Een late roeping, dat wel,
maar toch weer een stukje
verbreding van de basis
waarop hij later verder
moest gaan werken.
Kleinbeeld
Groot en triest blijkt tel
kens weer de onwetend
heid te zijn, die er heerst
met betrekking tot zaken
die met .alcoholgebruik sa
menhangen. Een gegeven
overigens dat zich onge
twijfeld niet alleen uitstrekt
tot degenen die gepakt en
gestraft worden. Je kunt
lieden tegenkomen die wel
zo ongeveer weten hoeveel
politiemannen in een be
paalde stad nachtpatrouil-
ledienst doen, maar van
een tot 25 procent ver
hoogd ongevallenrisico bij
bepaalde alcoholpromilla
ges hebben ze echt nog
nöoit gehoord.
Ook de diaprojectie met
de waarnemingstest opent
totaal nieuwe perspectie
ven. Op dat beeld staat
een cirkel, die opgevuld is
met cijfers. Wie in staat is
daar een ongesluierde blik
op te werpen ziet ze alle
maal feilloos. Maar al na
één alcoholconsumptie be
gint de buitenste rand te
vervagen, een proces dat
zich als je blijft drinken
in verhevigde mate
voortzet. Op 't laatst wordt
alleen nog maar opgeno
men wat de kijker recht
voor zich ziet, een soort
kleinbeeld-televisie. Wie
dat weet heeft weinig fan
tasie meer nodig om zich
te kunnen voorstellen hoe
riskant autorijden dan gaat
worden.
Zijwegen met alles er op
en er aan bestaan gewoon
niet meer. Wie dan na een
ongeluk zegt:„lk had hem
echt niet gezien" staat be
paald niet te liegen en wel
licht blijft het altijd een
raadsel voor hem waarom
hij „hem" niet had gezien.
Beter was het geweest te
weten dat iemand die zich
nog wel tot rijden in staat
voelt, toch aan die beeld
vernauwing lijdt.
Onwetendheid ook met
betrekking tot graden in
de afhankelijkheid van al
cohol die een mens kan
hebben. Consultatiebu
reaus en andere voorlich
tingsinstanties hebben er
keurige staatjes van, waar
op iemand die heel eerlijk
wil zijn zichzelf aardig kan
tracteren. Ook weer: niet
alleen de mannen in Gra
ve. Ook een ander kan na
veel wegstrepen en bijtel
len tot de conclusie komen
dat hij misschien veel en
veel verder heen is dan hij
tevoren voor mogelijk had
gehouden. Dit alles geldt
om even terug te keren
naar artikel 26 van de We
genverkeerswet, onverkort
voor alle stoffen die de rij
vaardigheid kunnen beïn
vloeden, zoals drugs be
paalde medicijnen. Alleen
worden daarvoor andere
controlemiddelen gebruikt
dan in eerste instantie de
blaaspijp.
Liever dit
Overigens is het voor veel
gedetineerden een positie
ve ervaring, dat in het
project nooit geprobeerd
wordt iemand „van de
drank af te helpen". Dat
hoofdstuk blijft geheel on
besproken, het gaat zuiver
en alleen om drankgebruik
in het verkeer. Van de
waardering voor deze aan
pak getuigen de deelne
mers telkens weer in de
slotbijeenkomst. Dan blijkt
dat, als ze voor de keus
gesteld zouden wórden, ze
nagenoeg eenstemmig de
voorkeur zouden geven
aan deze gevangenisstraf
met voorlichting boven een
boete van bijvoorbeeld
duizend gulden.
Een hoge score haalt
eveneens het positieve
antwoord op een andere
vraag: „Als je in dezelfde
.omstandigheden terecht
komt als voorheen, hoe
groot zijn dan de kansen
dat je in recidive valt?" Op
't eerste gezicht lijkt het
een vraag met een in
gebouwd antwoord, want
als kind weet je al dat je
bij strafoplegging nooit
moet zeggen: „En straks
doe ik het lekker toch
weer". Maar nu moet er
toch rekening mee worden
gehouden dat het gezel
schap in Grave tijdens zo'n
project een sfeer heeft
ontwikkeld, waarbij je el
kaar niet meer zo gauw
voor de gek houdt. Dat
geeft het antwoord: „Ik
denk dat ik bewuster zal
handelen" toch wel in
houd.
De voorlichting in Gra^e
wordt als zo dringend er
varen, dat vanuit de kring
der gedetineerden telkens
weer geroepen wordt om
uitbreiding op grotere
schaal. Via Teleac bijvoor
beeld. Daar zit misschien
wel iets bij van de gedach
te: „Wij zijn het toch niet
alleen", maar het signa
leert toch ook ongerust
heid over de onbekend
heid met de materie bij
vele, vele anderen.
Er zijn nog geen plannen
voor en ongetwijfeld zullen
de organiserende instan
ties eerst willen bekijken,
wat dan een redelijk effec
tieve methode zou kunnen
zijn. Het valt immers ook
niet te ontkennen dat er
vanuit verschillende disci
plines het een en ander
aan voorlichting wordt ge
daan. Zij het dat de res
pons vanuit het land moei
lijker te meten is dan die in
een kleine kring, zoals die
in Grave wordt bearbeid.
In Grave is in elk geval wel
de overtuiging gegroeid,
dat op een lange weg ook
de kleine stappen van be
lang kunnen zijn.
■genten nou mear niet net daar hadden geataan...
Wat mag nu eigenlijk wel en wat mag niet bij al
coholgebruik in het verkeer?
in Nederland is de wettelijke limiet 0.5 promille,
maar daarmee is uiteraard lang niet alles gezegd.
Veilig Verkeer houdt als stelregel aan:
„Het beste advies is helemaal niet te drinken, als
u aan het verkeer wilt deelnemen. Bedenk dat al
cohol slecht kan vallen bij gebruik van bepaalde
medicijnen, vermoeidheid, spanning, lege maag.
Zells een enkel glaasje kan tot een rijverbod van
de politie leiden. Er is weinig verschil in de hoe
veelheid alcohol per consumptie. In een glas bier
zit evenveel alcohol als in een glaasje jenever of
een longdrink. De effecten zijn vrijwel hetzelfde.
In de regel wordt de 0,5 promille-grens niet be
reikt als u zich kunt beperken tot een glas per
uur met een maximum van vier glazen en boven
dien altijd minstens een half uur wacht na het
laatste glas voordat u aan het verkeer gaat deel
nemen"
weigering van de bloedproef wordt de aanwezigheid van een ontoelaatbaar hoog promillage aangenomen.
