„Hier ligt
Michele
Chierico
13 jaar
omgekomen
tijdens
het werk"
Les enlants
ie Naples
Dagelijks
55 miljoen
kinderen
aan de slag.
Kinderarbeid is in vrijwel
alle landen bij de wet ver
boden. Niettemin zijn in
al die landen dagelijks
bijna 55 miljoen kinderen
aan de slag. De meeste
kinderen werken in Azië,
maar ook ontwikkelde
landen kennen nog
steeds kinderarbeid. De
VN-commissie tegen sla
vernij maakte onlangs in
een rapport bekend, dat
in Europa, met name In
Italië en Spanje nog op
grote schaal kinderarbeid
voorkomt. Armoede
dwingt daartoe, een om
standigheid die ook in
het Nederland van de 19e
eeuw mede oorzaak was
van veelvuldige kinderar
beid. Overigens, ook
thans duikt in Nederland
kinderarbeid weer op.
Het zijn vrijwel uitsluitend
kinderen van Turkse en
Marokkaanse arbeiders
die in ons land een steen
tje bijdragen aan het ar
beidsproces. Hun ouders
zetten hier de gewoonte
uit hun geboorteland
voort. Ze begrijpen niets
van het verbod hier,
waardoor het ook niet
eenvoudig is er tegen op
te treden. Zoals gezegd
spant Italië in Europa de
kroon wat kinderarbeid
betreft. Sinds mensen
heugenis is tn veel Zui'd-
Italiaanse steden Maria
Hemelvaart de <jag waar
op ouders hun kinderen
aanbieden voor arbeid
waarvoor ze nog niet rijp
zijn. Op de korte-broe-
kenmarkt". Bijgaand een
impressie van onze Ro
meinse correspondent
rond dit gebeuren.
Het Frans» weekblad
l'Express bracht
onlangs deze foto van
een 8-jarig jongetje in
Napels, dat koffie uit
een koffiebar bezorgt
bij omliggende
winkelbedrijven. Zulke
kinderen maken vaak
werkdagen van zes tot
acht uur, gedurende
zes dagen per week.
Schoolgaan is er niet
bij.
Beide kinderen, die aan de voor
avond van Maria Hemelvaart hele
maal alleen de koffiebar runnen, zijn
er twee uit het leger van een half
miljoen die Italië In Europa een eer
ste plaats bezorgen op de lijst van
landen waar veelvuldig klandestiene
kinderarbeid wordt verricht.
Deze avond is het druk in de midde
leeuwse hoofdstraat van Altamura.
Vanwege het hoogfeest van de vol
gende dag en de daaropvolgende
patroondag van San Rocco zijn de
straten met Zuid-Italiaanse uitbun
digheid geïllumineerd. Naast de
Dom speelt de muziekkapel uit Nar-
dó de triomfmars uit Aïda in een
kiosk, die iets heeft van een openge
werkte oosterse moskee.
De vergelijking is niet toevallig.
Oriëntaalse invloeden zijn in deze
zuidpunt van Italië in overvloed aan
wezig. In Brindisi, Bari en Taranto
scheepten de kruisvaarders zich in
en als ze niet in de pan werden ge
hakt. keerden ze terug met nieuwe
Levantijnse indrukken.
Als paus Johannes Paulus II bin
nenkort Otranto bezoekt, zal hij er
zeker worder herinnerd aan de holo
caust die de Turks-islamietische
grootvizier Achmed Breche Deute
Pasja er in 1383 aanrichtte en waar
bij 813 christenen gruwelijk werden
afgemaakt.' Een holocaust die moge
lijk werd doordat Venetië beloofd
had zich afzijdig te zullen houden.
De oude stadsgedeelten met hun
sloppen en steegjes In deze hoek
van Italië, Altamura niet uitgezon
derd, lijken op de witte kashbahs uit
de landen aan de overkant van de
Middellandse Zee.
Onder de mannen die deze warme
zomeravond in de straten van Alta
mura krioelen vrouwen zijn er bij
na niet te zien zijn er veel met Le
vantijnse en Griekse koppen. Opval
lend is ook dat de kleding veel be
scheidener van snit en kwaliteit is
dan in Rome, 700 kilometer hier
vandaan, of in Milaan en Turijn. Ge
legen op de grens tussen het on
vruchtbare gedeelte van Apuliën en
Italië's armste regio, de Basilicata,
vormt Altamura niet alleen het epi
centrum van het belangrijkste emi-
gratiegebied van het land, maar met
Napels ook dat van de klandestiene
kinderarbeid.
Lavoro infantile
Een vakbondsman die al jaren strijd
levert tegen de „lavoro nero infanti
le", de zwarte kinderarbeid en de
daarmee gepaard gaande onderbe
taling en ontduiking der sociale wet
ten, maakt ons opmerkzaam op een
zwaargebouwde besnorde man met
een jongetje van een jaar of tien, elf
aan de hand. Het lijkt een vader die
zijn zoontje mee laat genieten van
het feest van. Maria Hemelvaart en
Sint Rochus, maar het kennersoog
van de vakbondsman heeft nog iets
anders ontdekt. Vader en zoon wor
den in de drukte staande gehouden
door een keurig geklede man. Er
volgt een praatje van enkele minu
ten en dan begeeft het drietal zich
naar een zijstraat waar het gesprek
wordt voortgezet.
„Zo gaat dat hier nu al sinds men
senheugenis", zegt onze man. „Ma
ria Hemelvaart is in Altamura van
oudsher de dag waarop ouders hun
v kinderen aanbieden voor arbeid
waarvoor ze nog lang niet rijp zijn.
ALTAMURAHet meisje dat in de koffiebar aan de Corso
Federico II dr Svevia in Altamura de koffiemachine be
dient, zal amper veertien jaar zijn. De cappuccino die ze
wat onhandig heeft gebrouwen wordt ons door een joch
van twee turven hoog overhandigd en bij dit manuaal voor
zien van een voetbad. Hoe kan het anders. Het loopt tegen
elf uur in de avond en de jongen valt bijna om van de slaap.
Nadat we tweemaal hebben geïnformeerd naar zijn leef
tijd lispelt hij bijna onhoorbaar dat hij elf jaar oud is. Het
komt ons voor dat hij overdrijft.
ivec leur visage grave ait regard de vieux
rosé sur un corps gracile, ik sant
les milliers ajlairés dans les ruelles de Naples.
[20, 8 ans, peul'être,
>t déjil au travaillis transportenI
les cageotx de Jruits ou de tégumes,
■amassrnt les vieux cartons, set-vent Ie café.
"Is vendetu dés cigarettes de ctrntrebande.
iu savim, des iacets. A mains qu'ih
je travaitlefil dans un garage
nt fun de ces ateliers d'oit sortetit
touvettirs pour touristes. chaussun-s au gants
ie luxe. Les plus leunen fabriquent des jlrttrs
m papier. Urte lire piéce.
ióit. a Ia fin d'tttte bonne - et longue
mtrnée, mille fleurs acltevées.
Et cinq Francs de solaire.
Reportage phoio i Jacques Hail lof.
jfef82
Mini
tfjig
i lp
lp
fft
1''WWW
Britse armoede is
kindermoordenaar
LONDEN Armoede dwingt heden
ten dage in vele landen niet alleen
nog tot kinderarbeid, armoede is ook
nog steeds een kindermoordenaar. Dit
laatste blijkt uit een'onlangs versche
nen rapport dat is uitgebracht door
topfiguren in de Britse medische we
reld. Volgens een analyse van sterfte
cijfers in 1978-72 zouden toen bijna
tienduizend kinderen alleen maar zijn
gestorven, omdat zij in een arme wieg
terecht zijn gekomen.
Engeland, Schotland en Wales tonen
kindersterfte-statistieken die tot de
hoogste in het Westen behoren. Uit het
onderzoek is gebleken dat bij de ge
boorte en in de eerste levensmaand de
kinderen van ongeschoolde arbeiders
een tweemaal zo grote kans hebben
om te sterven dan kinderen van ou
ders die er maatschappelijk beter aan
toe zijn.
Armoede is ook de oorzaak van de
voortijdige dood van volwassenen. Het
blijkt dat chronische ziekten onder de"
„lagere standen" tweemaal zoveel
slachtoffers maken dan in de beter be
schermde delen van de Britse maat
schappij.
De opdracht tot het onderzoek werd
gegeven door de voormalige regering-
-Callaghan. De huidige minister voor
sociale zaken, Patrick Jenkin, zegt dat
er niets aan het probleem kan worden
gedaan. De aanbevelingen die door de
onderzoekscommissie worden gedaan,
zouden volgens hem negen miljard
gulden per jaar kosten en dat kan de
Britse economie niet trekken.
De Italiaanse wet verbiedt dat, maar
u weet hoe het met de toepassing
van veel wetten in dit land gaat. Ze
worcfen ontdoken bij het leven. U
heeft die kinderen in de koffiebar
aan het werk gezien? Dat zijn nog
slechts onschuldige gevallen van
kinderen die licht werk verrichten, al
zijn zes uren per dag en zes werkda
gen in de week erg lang. Er zijn ook
jongetjes van tien, elf, twaalf jaar die
van school worden gehaald om te
gaan werken op bouwwerken of in
fabrieken en kleine ateliers. Naast
de legale grootindustrie bestaan er
in Italië en voornamelijk in de Mez-
zogiorno ten zuiden van Rome dui
zenden niet-geregistreerde bedrijf
jes. Daar worden de namaak- merk
artikelen gemaakt zoals pseudo-
Omega-horloges of pseudo-Parker-
vulpennen. Ze worden ver onder de
prijs van de echte artikelen als
„contrabanda" aan toeristen aange
boden.
Meisjes die nog op de lagere school
behoorden te zitten, werken in ach-
teraf-atellertjes als hemdenstlksters
of ze vervaardigen lederwaren. Er
zijn gevallen bekend uit Napels,
waar kinderen in ziekenhuizen te
recht kwamen omdat hun luchtwe
gen in de slecht geventileerde fa-
brieksruimten waren aangetast door
lijmdampen".
We krijgen het advies om de volgen
de dag eens op het kerkhof van Al
tamura te gaan kijken.
Grafschriften
Opschrift op een grafsteen: „Hier
rust Michele Colonna. 13 jaar; hij
pleegde zelfmoord uit eenzaam
heid". Het is maar een half verhaal:
het kind was verdrietig omdat het
niet meer met zijn vriendjes mocht
spelen en naar school gaan, maar
tussen volwassen mannen aan het
werk moest. In een onbewaakt
ogenblik drukte het de loop van va
ders jachtgeweer tegen de slaap.
Een ander grafschrift: „Hier ligt Mi
chele Chierico, 13 jaar, omgekomen
tijdens het werk". Ook dit is slechts
een half verhaal. Het jongetje is op
een bouwwerk van een steiger ge
vallen.
Klandestiene kinderarbeid voltrekt
zich in Italië niet alleen in het ver
borgene. In de grote steden kan
men kinderen openlijk en voor ie
dereen zichtbaar aan het werk zien
in koffiebars, restaurants, hotels en
winkels. Ze verdienen verder de kost
als schoenpoetsertjes, sjouwers op
markten, bloemenverkopers, leur
ders bij stoplichten met papieren
zakdoeken of wegwerpaanstekers,
verkopers van ongebanderolleerde
sigaretten of als bedelaartjes. Som
migen zijn zelfs opgeleid tot geraffi
neerde straatrovertjes. In de Abruz-
zen en op Sardinië brengen kleine
kinderen angstige dagen en nachten
in eenzaamheid door als schaapher
dertjes. Napels is berucht om zijn
talrijke niet-geregistreerde fabriek
jes van lederwaren met tien tot twin
tig minderjarige jongens en meisjes
als werknemers. De fabriekjes ver^
anderen voortdurend van naam om
zich aan belasting- en sociale con
trole te onttrekken. Een artikel in de
Britse Observer begon onlangs met
de zin: „Als u weer een paar schoe
nen koopt met het stempel „Made
in Italy", denk dan aan de duizenden
kinderen, uit Aversa in de buurt van
Napels, die werken in omstandighe
den uit de tijd van Charles Dickens".
Tijdens zesdaagse werkweken van
zes tot tien uren verdienen de kinde
ren 7.000 tot 15.000 lire (f 7.50 tot
f 17.50). Het minumumloon in Italië
bedraagt 75.000 lire per week
(f 87,50). Voor de kinderen worden
geen sociale premies betaald, laat
staan loonbelasting. Worden ze ziek
of bereikën ze de leeftijd waarop ze
een minimumloon moeten verdie
nen, dan kunnen zé ophoepelen.
„Rijkdom"
Altamura is niet de enige Zuid-Ita
liaanse stad die met „ferragosto"
(15 augustus) een „Mercato dei Cal-
zoni corti" (korte-broekenmarkt)
kent. In andere steden van de door
de onbarmhartige zon verschroeide
Murge tussen Apulië en de Basilica
ta, waar weinig wil groeien en weinig
legale industrie voorhanden is, ge
beurt hetzelfde: in Gravina, in Spi-
nazzola, in Minervino. Naar aloude
gewoonte trekken ouders, veelal
analfabeten die zelf in hun jeugd
niet anders gewend waren, er op uit
om in de feestelijk versierde maar
armelijke straten van de stad een
baas te zoeken voor hun kinderen.
Niet zelden wordt daarbij een hand
geld ineens gevraagd van zo'n
30.000 tot 50.000 lire (f 75 tot
f 125), waardoor het idee van kin
derslavernij nog wordt versterkt;
Zo lang de rijkdom wordt bepaald
door het hebben van grote zwermen
kinderen en het arbeidsaanbod ge
ring is, zullen vaders hun zoontjes
en moeders hun dochtertjes met
„ferragosto" bij de hand nemen om
ze in de kermisdrukte voor een hab-
bekrats aan te bieden.
Als we Altamura verlaten, stoppen
we bij een tankstation. Het hoofd
van het manneke dat onze tank vult,
reikt amper tot naast het zijraam
van de auto.
