Proeven met nieuwe
wijze van ondertitelen
t
t
gehoordgezien
Eerste tv-bewerking van korte
verhalen van Herman Pieter de Boer
TERUGBLIK
TELEVISIE VANAVON
TELEVISIE DON DER DA
RADIO VANAVOND
RADIO DONDERDAG
W
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 8 OKTOBER 1980 PAt
3t)
Hedda
Hedda van Gennep, regis-
seuze van de VARA, is een
van de bij de omroep wer
kende vrouwen, die zitting
hebben genomen in de
emancipatiecommissie. Deze
commissie heeft men ge
vormd om Lies Janssen bij
te staan. Zoals we in een in
terview met deze Lies al
schreven wordt het haar
taak om te onderzoeken of
vrouwen in de omroep wor
den achtergesteld en zo ja
wat daaraan moet worden
gedaan. Deze commissie
kwam kortgeleden voor het
eerst bijeen. Zitting hierin
hebben verder nog: Ineke
Doorn van de NCRV, Ra
chel van Gelder van de
AVRO, Carla van Helle
mond van de TROS, Martha
Hering, Ina Kerkhof, Delia
van Schaik, Ageeth Scherp
huis, Roos Stoffer en Han-
neke van Tongeren, allen
van de NOS. Wat er in die
kennismakingsvergadering
aan de orde is gekomen kan
men ongeveer raden, maar
in elk geval is afgesproken,
dat deze commissie zich op
korte termijn duidelijk over
een aantal zaken zal uit
spreken.
Erik
Op zijn laatste persconfe
rentie heeft Ev. Omroep-di-
recteur Bert Dorenbos weer
duidelijk verteld waar hij
en zijn omroep staan en
voor willen staan. Hij deed
dit net als in voorgaande ja
ren door vooral van zijn
hart geen moordkuil te ma
ken waar het de NOS be
treft. Dorenbos vindt dat
daar vreselijk veel aan
mankeert. Elk jaar heeft hij
kritiek, en niet zulke zacht
zinnige. Ditmaal noemde hij
het nog te starten NOS-
jeugdjournaal nu al een ca
tastrofe. Wat er daarna in
Hilversum gebeurde, be
schrijft Phé Wijnbeek,
prot.-chr. tv-journaliste, die
in het vakblad „De Journa
list" telkens een pagina vult
over het rellen, reilen en
zeilen in Hilversum. Lezen
wij: „Toch nog even aan
NOS-voorzitter Erik Jur-
gens gevraagd, of de NOS
zich al die felle aantijgingen
van EO's Bert Dorenbos nu
zo maar laat aanleunen.
„Nou kijk", zei Erik, „mijn
heer Dorenbos scheldt elk
jaar in zijn persconferentie
op ons en dan schrijf ik
hem een nette brief, waarin
ik hem vraag of hij zijn be
schuldigingen misschien in
het NOS-bestuur wil bren
gen. En daarop geeft hij dan
geen antwoord. Ik zal hem
nu weer een brief schrij
ven". Wat is dat dan voor
een raar spelletje dat Bert
speelt? Is dat alleen maar
om in de krant te komen?"
Karei
Gisteren (dinsdag) startte
Karei Prior weer met zijn
praatprogramma's, weke
lijks op Hilversum 1 om
16.30 uur. Hij koos daarvoor
de titel „Kom 'ns langs op
slot Zeist", want daar resi
deert hij met zijn AVRO-
medewerkers. Elke week
luistert hij zijn programma
op met een vooraanstaande
gast, terwijl Pierre Huys-
kens de gebeurtenissen van
de afgelopen week belicht
onder de badinerende kreet:
„Het was me het weekje
wel". Karei doet dit werk
nu al een jaar of vier, vijf.
En ontlokte daarbij aan
kopstukken nogal eens ver
rassende uitspraken.
Paul
Paul van Vliet heeft zich
onder de kinderen begeven.
Met een boek en een plaat
nog wel. Het gaat over en
heet „Buster en Benjamin"
en Buster de beer speelt er
een hoofdrol in. Hij stapt op
zijn blisemstraal en vliegt
de toekomst tegemoet op
weg naar het onbekende. In
die contreien is Paul kenne
lijk goed bekend. Hij weet
er in elk geval spannend
over te berichten. En bo
vendien zet hij de kinderen
ermee aan het werk. Het
boek bevat een theater, dat
kinderen zelf kunnen knip
pen, plakken en kleuren.
En op de plaat horen zij
kinderpopmuziek. Paul
staat daar niet alleen achter.
Jan-Guus Waldorp en Coot-
je van Doesburg tekenen
voor de teksten en Jurre
Haanstra maakte er muziek
bij. Vooral op scholen
schijnt er veel belangstel
ling voor te bestaan, laat
uitgever van Reemst te Hil
versum weten. Paul is er
maar druk mee, want zijn
andere werk gaat ook door.
Deze maand trekt hij door
Vlaanderen met zijn Van
daag of morgen-show,
waarvan in januari tv-opna-
men worden gemaakt in het
Scheveningse Circustheater,
die in maart door de AVRO
zullen worden uitgezonden.
In het nieuwe jaar gaat
Paul weer naar Londen
voor zijn „An evening
with...." Daar komen impre
sario's kijken, die ook voor
Las Vegas werken. Wellicht
dat Paul daar ook nog eens
terecht komt, al moet hij
eerst nog afspraken waar
maken voor voorstellingen
in het Verre Oosten.
Wim
Presentator Wim Bloemen-
daal gaat morgenochtend
om 07.02 uur op Hilversum
4 .van start met een nieuw
VAR A-programma. Het
heet „Morgenrood". Dat
voorspelt water in de sloot,
maar daarvan willen ze bij
de VARA niet horen. Wim
althans gaat in op de
VAR A-concerten van het
komende weekeinde met
speciale aandacht voor de
muziek van bepaalde com
ponisten, in dit geval Verdi,
Mozart, Beethoven en Pro-
kofjef.
HILVERSUM Nog voor het eind
van dit jaar zal een eerste proef wor
den genomen met een nieuw systeem
van ondertiteling. Dat is het resultaat
van de activiteiten van een werkgroep,
die in de afgelopen jaren heeft gezocht
naar een eigentijdser ondertitelsys
teem. Het huidige systeem is sterk ver
ouderd. Bovendien is de gebruikte ap
paratuur niet meer leverbaar.
Aldus een bericht in het personeelsorgaan
„Spreekbuis" voor omroepmedewerkers,
waaraan wij verder ontlenen: Het onderti
telen van televisieprogramma's is een ar
beidsintensief en tijdrovend werk. Weinig
kijkers zullen weten dat er jaarlijks meer
dan een miljoen ondertitels worden uitge
zonden. Nog minder zullen ze zich realise
ren, hoeveel handelingen het kost voordat
een programma van de onontbeerlijke on
dertiteling is voorzien.
Wim Hohage, een van de leden van de
werkgroep, vertelt hoe het nü gaat: Een te
ondertitelen programma komt binnen bij
de vertaalafdeling, al dan niet met een
bijbehorend script. Het programma wordt
nauwkeurig getimed en het script eventu
eel bijgewerkt. Dan wordt er gestreept:
dat is het in kleine stukjes verdelen van
de tekst. Elk stukje krijgt een volgnum
mer. Dan worden die stukjes vertaald en
dat levert dan een titellijst met nummer
op. Die titellijst gaat naar de eindredactie
van de vertaalafdeling en vandaar naar
de afdeling electronische ondertiteling,
waar de vertaalde titels op ponskaarten
worden gezet. Na de eindcorrectie wordt
de ondertiteling voorbereid op de monta
getafel en vindt een repetitie plaats, waar
bij als het ware wordt drooggezwommen.
Tenslotte zorgt de titelregisseur er tijdens
de uitzending -live dus- voor, dat de titels
op het juiste moment in beeld verschijnen.
Jaren terug al was men er van overtuigd,
dat er hoognodig een nieuw ondertitelsys
teem moest worden ontwikkeld. Uit de
technische dienst vormde zich een werk
groep. Die kwam met een eindrapport,
waarin niet alleen werd aangegeven wel
ke technische oplossing men had gevon
den, maar waarin ook de mogelijke gevol
gen voor werkorganisatie werden aange
stipt.
Proeven moeten nog uitwijzen of het ook
in de praktijk allemaal vlekkeloos zal
werken, maar het zit er dik in dat er in de
naaste toekomst niet meer zal worden ge
werkt met betypte ponskaarten, zoals nu
nog het geval is. De titels zullen dan wor
den opgeslagen op een zogenaamde floppy
disc, een magneetbandschijf van beschei
den afmetingen die verbazingwekkend
veel tekst en instructie kan opslaan.
Niet alleen zorgt dat schijfje er voor dat
de titels zichtbaar worden, nee, het neemt
ook het automatisch wisselen (en dat na-
Zo worden de ondertitels in de naaste toekomst ingetikt
tuurlijk op het juiste moment) van onder
titels voor zijn rekening.
De letters worden electronisch gevormd;
dat houdt in dat men voor het lettertype
niet langer afhankelijk is van de gebruik
te schrijfmachines. Wel is gekozen voor
één soort letter in een bepaalde grootte.
Voor de kenners: de in de toekomst te ge
bruiken letter is een afgeleide van de za
kelijke, duidelijk leesbare Helvetica.
In het eindrapport van de werkgroep
worden drie mogelijke programmagangen
geschetst.
Systeem I lijkt erg op het huidige systeem.
De belangrijkste verschillen zijn, dat niet
meer met titelkaarten wordt gewerkt en
dat de titels automatisch in beeld worden
gebracht door het schijfgeheugen. Voor de
vertalers verandert er dan niets. De titel-
regisseurs daarentegen zullen er wel iets
van merken: ze zullen niet meer bij de
uitzendingen aanwezig hoeven te zijn. Zij
maken het programma op hun afdeling
geheel uitzendklaar. Ook de titeltypistes
krijgen met een verandering te maken: ze
typen de ondertitels niet meer op pons
kaarten maar op een floppy disc.
Dan systeem II: dat ligt iets verder ver
wijderd van de huidige gang van zaken.
De vertalers bepalen wanneer de onderti
tels in de uitzending komen; dat is dus
niet langer het werk van de titelregis-
seurs. De titeltypistes typen de ondertitel
tekst én de gegevens over starten en stop
pen van de ondertitels op de floppy disc.
Het derde en meest vergaande systeem
heeft nauwelijks meer enige gelijkenis
met het bestaande. Hierbij werken de ver
talers niet meer met schrijfmachines,
maar rechtstreeks op electronische titel-
verwerkende apparatuur. De tekst van de
door hen vertaalde titels komt direct op
de floppy disc terecht. De vertalers bepa
len daarbij ook meteen wanneer en hoe
de titels in de uitzending komen.
Van de hierboven genoemde systemen zal
er naar 'alle waarschijnlijkheid niet één
het absolute monopolie krijgen. Het zal al
tijd om een mengvorm gaan.
In het laatste kwartaal van dit jaar zal
worden proefgedraaid met de nieuwe
werkmethode. Of liever: methoden, want
het is de bedoeling dat elk van de hier
voor genoemde werkmethoden wordt ge
test. Een zestal programma's (twee per
werkmethode) zal daartoe worden uitge
zocht, uiteraard in overleg met de betref
fende zendgemachtigden. Constante on
dertiteling van de uitgekozen proefpro-
gramma's kan worden gegarandeerd door
dat een titelregisseur tijdens de uitzending
volgens het oude kaartensysteem meeti-
telt. Bij storingen in het nieuwe systeem
wordt direct op het oude systeem terugge
schakeld.
De eenakter „Halleluja, wat
lig je daar mooi", die vana
vond wordt uitgezonden, is
de eerste uit de reeks van
zes geprogrammeerde tv-spe-
len naar verhalen van de
Nederlandse schrijver Her
man Pieter de Boer. Dit eer
ste tv-spel is gebaseerd op
het verhaal „Heilsoldaat"
uit zijn verhalenbundel „Het
damesorkest en andere
stadsverhalen" en gaat over
de uiterst arme kunstschil
der Lars Cornelius, gespeeld
door Peter Faber. Als hij op
een ochtend wakker wordt,
bezit hij geen cent meer en
heeft als ontbijt alleen nog
maar een hard geworden
maanzaadbroodje. De ge
dachte aan de beroemde
kunstschilder Van Gogh, die
het tijdens zijn leven ook
erg moeilijk heeft gehad,
geeft hem voldoende moed
om de nieuwe dag te begin
nen. Op het moment dat hij
zijn bed uit springt, wordt
er door een heilsoldaat (Cox
Habbema) op de deur ge
klopt. Zij vindt het haar
plicht Lars de helpende
hand te bieden.
Ned. II 22.05 uur.
Van gewest
tot gewest
Onderwerpen van deze afleve
ring zijn de scheepswerf „De
Hoop" in Workum, de herope
ning van het gebouw „De Har
monie" in Groningen en het
veranderde waterfront van
Colijnsplaat.
Ned. I 18.59 uur.
li if - ii
Het team van het popprogramma Countdown.
Groeten uit
de Nieuwmarkt
Documentaire van Guus van
Waveren over de kunstwer
ken die de stations van de
deze week te openen Am
sterdamse metrolijn Bijlmer
meer/Centraal Station sieren
en de scheppers ervan.
Ned. I 20.00 uur.
Shakespeare
Will Shakespeare raakt in zijn
onschuld betrokken bij de op
stand tegen koningin Eliza
beth I en dénkt dat hij ter
dood veroordeeld zal worden.
Maar de koningin bewondert
zijn toneelstukken en verzoekt
hem haar te amuseren met de
opvoering van „Hendrik IV".
Ned. I 20.40 uur.
Kinderen van
de rekening
In de tweede aflevering van
deze reeks over de tweede ge
neratie Turken is het meisje
Nilgtin de hoofdpersoon. Zij is
vijftien jaar en is nog niet zo
lang geleden met haar moeder
en broertjes naar Nederland
gekomen.
Ned. II 18.59 uur.
Countdown
Behalve een overzicht van de
hitparade en het popjournaal
een special met The Doobie
Brothers. Deze zeven man
sterke formatie uit Amerika
brengt de volgende nummers:
Take Me In Your Arms, Jesus
Is Just Alright, Minute By Mi-
Tenspeed en Brownshoe moeten dit keer uitzoeken wie de persoon is die hun nieuwe,
mooie vriendin wil vermoorden.
nute, China Grove en What A
Fool Believes.
Ned. II 20.32 uur.
Tenspeed en
Brownshoe
Tenspeed moet Brownshoe as
sisteren, die voor de zoveelste
keer verstikt is geraakt in een
relatie met een vrouwsper
soon. Deze dame heeft
Brownshoe ingehuurd om uit
te zoeken wie haar wil ver
moorden.
Ned. II. 21.15 uur.
NEDERLAND 1
NOS
18.25 Nieuws voor doven en
slechhorenden
18.30 Sesamstraat
18.45 Toeristische Tips
18.55 Journaal
18.59 Van gewest tot gewest
PP
19.50 Uitzending van de PSP Nqs
NOS
20.00 Groeten uit de
Nieuwmarkt,
documentaire
20.40 Will Shakespeare,
gedramatiseerde
serie
21.37 Journaal
21.55 Den Haag vandaag
22.25 Panoramiek
22.55 Studio Sport
23.25 Journaal
23.30 Nieuws voor doven en
slechthorenden
NEDERLAND2
TELEAC
18.25 Engels voor beginners,
je daar mooi,
eenakter
22.20 Veronica info,
tweewekelijks
magazine
TELEAC
23.02 Geschiedenis van
fotografie,
les 1
IKON
18.59 Kinderen van de
rekening,
dramaserie
SOCUTERA
20.27 Film van
AVO-Nederland
Vereniging voor
arbeids-
en welzijnszorg
voor minder
-validen
VOO
20.32 Countdown
21.15 Tenspeed en
Brownshoe, komische
detectiveserie
22.05 Halleluja, wat ligt
23.37 Journaal
23.42 Nieuws voor dover»
slechthorenden
DUITSLAND 1
(Reg. progr: NDR: 18.00
18.30 Aktual. 18.45 kleut|
18.55 Onkel Brasig erzahlt.
19.25 Reg. mag. 19.59 ProgJ
WDR: 18.00 lm schonsten Bils?
de, tv-serie. 18.30 Licht muziel
18.40 lm schonsten Bilsenp
tv-serle. 19.15 Aktual. 19.45 C
minalmag., tv-serie.). 20.00 I
20.15 Matto regiert, tv-spel. 2
teraire doe. 22.30 Aktual.
DUITSLAND 2
18.20 Rep. 19.00 Journ. 19.301
rep. 20.15 Aktueel mag. 21.00l
21.20 Vegas, tv-serie. 22.05
mententips. 22.10 filmrep. 22.(
besversuche. tv-spel. Aansl.
sprek. 0.25 Journ.
DUITSLAND WDR 3
18.00 Kleuterpogr. 18.30 Cura^j
gels. 19.00 Rep. 19.45 Joui| H
20.00 Journ. 20.15 Gevar. W
21.45 Rep. 23.15 Unterglatte^—
(Un maledetto imbroglio), spPi
23.55 Journ.
BELGIE NED. 1
18.15 Kinderserie. 18.20 Alias
en Jones, tv-serie. 19.12 pj
uitz. 19.27 Meded. en Morgen
Journ. 20.10 Weerber. 20.15 Ffi
20.20 In natura, tv-film. 21.1f..
serie. 21.50 Gesprek. 22.40 Jq11*
BELGIE NED. 2
Van 18.00-20.15 Zie NET 1.»
Falstaff, opera. yC]
BELGIE FRANS fic
18.00 Malt en Jenny, tv-serie,
Reg. progr. 19.00 Reg. mag'V1,
Weerber. 19.30 Journ. 19.55 V|CH
sinform. 20.00 Historische
20.55 cultureel mag. 21.55
progr. 22.14 Weerber. 22.15 JJP
BELGIE FRANS 2 fesl
18.30 La ligne de démarcation.; K
rie. Draaiboek: Henri Grangó ri,
werken van kolonel Remy. All.ft
verhaal van Arneguy. Met Pi(
rat. Paul Bonifas, Andrë
Regie: Jacques Ertaud.
1. 19.55 Sports 2. Presentat|
chard Debeir. 22.00 Vidéograpt nj
formatie! programma.
Met Pi©*)ïj
idrè Dupa
id. 19.00
evaC
NEDERLAND 1
NOS-NOT
11.30-12.00 Schooltelevisie
NOS
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden -
NOT-NOS
14.00-15.00 Schooltelevisie
NEDERLAND2
NOS
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
DUITSLAND 1
10.00 Journ. en aktual. 10.25 Verha
len. 11.25 Aktual. 11.35 Aktueel ma-
gaz. 12.20 Aktueel magaz. 12.50 Per-
soverz. 13.00-13.10 Journ. 16.10
journ. 16.15 Filmreport. 17.00 Kin-
derprogr. 17.50-18.00 Journ. (Region.
srie. 17.00 lID
erie. 17.40
progr.: NDR: 9.30-10.00 Gevi^
derprogr. WDR: 8.50-11.55 Sc)
levisie.).
DUITSLAND 2
16.30 Inform.
17.10 Tekenfilmserie.
IIO
DUITSLAND 3 WDR pr
8.50-11.55 Schooltelevisie. (9.1es
var. kinderprogr.). r^j
BELGIE NEDERLANDS 1 Le
14.00-16.00 Schoolt*
17.00-18.00 Schooltelevisie. ,t
BELGIE NEDERLANDS 2
14.00-16.00 SchOOltè
17.00-18.00 Schooltelevisie.
BELGIE FRANS 1 P*
14 00-15.00 Schooltelevisie, tinj
Meded. 17.15 Schooltelevisie.istc
Tekenfilms. tUJ
HILVERSUM 1
leder heel uur nieuws. NCRV: 18.11 Hier en
nu - woensdagmag. 19 02 Bij de tijd. NOS:
19.30 Hobbyscoop. 20.02 Langs de lijn.
sport en muziek. (20.38 Paardekoersen
23.02 Met het oog op morgen NCRV: 00.02
Late date. 1.02 Lichte orkestmuziek. 1.30
Tussen 60 plus en 70 min. 2.02 Nachtdienst.
de Belgen. PP: 18.50 Uitz. v
VARA: 19.00 De Rode Dra
VARA-Klassiek. 22.30 Nws
Schooltijd. VARA: 23.25 Muz
eeuw. Amer. pi
HILVERSUM 3
Avondspits met de Nationale hiim
KRO. 13.02 Rauhtaser. 22.02 Rock 11
23.02 Walhalla.
7.03 (S) Het levende woord. 7 10
(S) Vandaagdonderdag. (8.03
Hier en nu 9 03 (S) W
- ,-j waar Willem Wever woon
icht (S) Muziek bi( de kotlie. 11.30 (S)
Twaalfuurtje. 12.40 (S) Middag-
pauzeoienst. 13.03 (S) Hier en nu. 13.20 (S)
NCRV-Globaal 16 02 (S) Lichte orkestmu
ziek. 16.30 (S) Rozegeur en prikkeldraad.
wat (14.30 Radiolourn.-nhjewsflltl.
Radiojourn-nieuwsflits.). 15.50 Ra^
waaipapegaai. 16 00 Hersengymn.
diojourn.-nieuwsflits. 13.32 De
Nieuwspoort 17.25 Meded. 17.
17.36 Radiojourn. 17.55 Per
INFO
AVRO-tema. 11.45 Regio-naai,
56 Eng«
inbouw. 12.30 Nws 12 36 Radiojourn.
13.00 Nws 13.11 Europa 13.35 Per Saldo.
13.57 Beursplein 5 14 00 Voor mij kan-ie
iéf. (7.30, 8.00 en 8.30 Nws
7.36 en 8.36 Radiojourn 9.00
Gymn.
12.02 (S) Lunchconcert: Klass. pif'
13.00 Het zout in de pap. 13.25 (f
-klassiek. 14.00 Nws 14.02 (S) V
eert. 15.55 Het zout in de pap. 16 t
Zoals u weet ben ik er nog
maar net ingevallen, in het
nieuwe televisie-seizoen, maar
ik kan mij nu al niet aan de
nogal benauwende indruk ont
trekken dat er veel bij het
oude is gebleven. In ieder ge
val bleek de NCRV gistera
vond teruggekeerd naar het
zeer oude. Naar „De kleine
waarheid", namelijk die, ik
meen een jaar of tien geleden,-
voor het eerst werd vertoond.
Op zich hoeft een herhaling
natuurlijk niet per se uit den
boze te zijn, maar zo'n mees
terwerk leverde Willy van
Hemert destijds nou waarach
tig ook weer niet af met dit
feuilleton naar het boek van
Jan Mens. En deze reprise
heeft dan ook iets van een al
te goedkoop gebaar.
Nieuw was „Wat een kunst...";
ofschoon, wat kan er eigenlijk
nog nieuw worden genoemd
aan de zoveelste kwis. Kick
Stockhuizen bleek van de na
tuur overgestapt op de kunst,
zowel op die met een grote als
op die met een kleine k. Hij
liet meteen bij het begin weten
dat het er mede om ging „de
kunst dichterbij te brengen",
vandaar waarschijnlijk dat hij
af en toe ook vrij docerend be
zig was. Maar afgezien daar
van, ik waa,3 het sterk te be
twijfelen of het goede doel ook
maar iets naderbij word
bracht met dit nogal drui
vraag- en antwoordspe
En de huiskamervraag
tenslotte van een onnozfj;
die lag in de orde van
neer was de oorlog van
1918?". Zo dichtbij li|C
kunst al lang, naar het n
voorkomen. m
HERMAN HOFHU1
nietvergete
bloemen stuit
II
