Wat is wijsheid
Een
journalist
moet
mensen
in hun
waarde
laten"
Rechts
Portugal
stevent
opnieuw op
overwinning af
ALGEMENE BESCHOUWINGEN IN TWEEDE KAMER:
INNENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 4 OKTOBER 1980 PAGINA 9
nstaande dinsdagmorgen om elf uur
ginnen in de Tweede Kamer de alge-
ene politieke en financiële beschou
wingen over de rijksbegroting voor
volgend jaar, die de regering op Prins
jesdag in een sfeer van sombere gela
tenheid presenteerde. De debatten, die
drie dagen zullen duren en waarschijn
lijk pas zullen eindigen in de nacht
van donderdag op vrijdag, worden on
getwijfeld de moeilijkste sinds jaren.
„Wat is wijsheid?", zal de centrale
vraag worden. Wie weet nu werkelijk
het juiste antwoord op de sociaal-eco
nomische problemen waar ons land in
gedompeld is?
Dat het kabinet geen pasklare toverfor
mule tot z'n beschikking heeft, is inmid
dels wel duidelijk. Zo'n toverformule,
hoezeer ook door velen gewenst,., bestaat
trouwens niet eens. In de staathuishoud
kunde kun je nooit door middel van een
maatregelen direct uit de zorgen ra-
Wat je ook doet, het is altijd een zaak
lange adem. Effecten worden pas i
vele maanden,
ïichtbaar.
Het ontbreken v;
het kabinet dus
■ingsploeg echter
een toverformule zij
feven. Wat de rege-
verweten kan wor
den, is dal er geen geloofwaardig, hoopge
vend, inspirerend herstelplan is gelan
ceerd. Dat was ook de algemene klacht
die (zelfs uit regeringsbevriende hoek) in
vrijwel alle kritische commentaren op de
niljoennenota doorklonk.
Welnu, het woord is volgende week aan
dp Tweede Kamer. Elke fractie op zich zal
pretenderen de juiste weg te weten, die
het kabinet moet bewandelen om de
werkloosheid terug te dringen en de prijs
stijgingen een halt toe te roepen. Het Cen
traal Planbureau is overspoeld met ver
zoeken vanuit de verschillende politieke
partijen, om rekenmodellen te maken. Als
we het eens zus en zo aanpakken, wat le
vert dat dan op En met hoeveel daalt de
'werkloosheid als we dit en dat doen Op
[die manier heeft bijna elke fractie volgen
de week z'n eigen „inkomensplaatje" voor
zich. Er blijken nog altijd vele wegen naar
IRome te leiden. De vraag is echter of ze
'allemaal begaanbaar zijn.
Maatregelen
Welke maatregelen staan het kabinet ook
zelfs pas na jaren
al weer voor ogen In het kort komt het
begrotingspakket hierop neer:
Bezuiniging van in totaal 1,4 miljard op
alle afzonderlijke departementen tezamen.
Verhoging van de sociale premies (0,4
pet. voor de werkgevers, 1 pet. voor de
werknemers);
Verhoging van het 4-procents BTW-ta-
rief (heffing op de eerste levensbehoeften)
naar 4,5 procent;
Een korting op de ambtenarensalaris
sen, die in totaal 800 miljoen gulden moet
opleveren;
Een extra korting op de onderwijssala-
rissen, die in totaal 265 miljoen gulden
moet opleveren;
Verlaging van de arbeidsongeschikt
heidsaftrek;
Verlaging van de bejaardenaftrek;
Inkomensmatiging voor iedereen, waar
door de minimum-inkomens 1,25 procent
in koopkracht achteruit gaan, de hoogste
inkomens (vanaf 130.000 gulden) 3,5 pro
cent.
Algemene lastenverlichting voor het
bedrijfsleven. In totaal is hiervoor 1,3 mil
jard gulden beschikbaar, afkomstig uit de
aardgasopbre ngsten
Sociale partners
Afgezien van de vraag wat de Tweede
Kamer van dit alles vindt, is het van we
zenlijk belang, te weten of de vakbewe
ging al dan niet akkoord kan gaan met de
door het kabinet gewenste inkomensmati
ging. Gebeurt dat niet, dan neemt het be
grotingstekort direct toe en zal het kabi-,
net zich ernstig beraden over een nieuwe
loonmaatregel. Tijdens het overleg van
minister Albeda (sociale zaken) met werk
gevers en werknemers is gisteren al ge
bleken, dat FNV en CNV een forse loon
matiging, zoals het kabinet zich die voor
stelt, niet zien zitten als niet door de
werkgevers de garantie wordt gegeven
dat het inleveren van loon ook daadwer
kelijk meer werkgelegenheid oplevert en
als de regering er niet voor kan zorgen
dat de koopkracht van de minimum-inko
mens gehandhaafd blijft. Vooralsnog heb
ben de sociale partners (werkgevers en
werknemers) echter de bal teruggespeeld
naar de Tweede Kamer. Eerst moet de
volksvertegenwoordiging maar spreken,
zo vindt men.
Schoten voor de boeg hebben de vakbon
den al wel gegeven. Zij vinden onder
meer, dat de BTW-verhoging niet mag
doorgaan (dat tast de koopkracht te zeer
aan) en dat de lastenverlichting voor het
bedrijfsleven (1,3 miljard uit de aardgas
opbrengsten) niet zo maar in het wilde
weg aan alle bedrijven mag toekomen. De
lastenverlichting moet „gericht" worden
toegepast: alleen bedrijven die werkelijk
arbeidsplaatsen zullen scheppen, kunnen
een financiële oppepper krijgen. Het CNV
gaat zelfs nog verder. Het wil een alge
meen werkgelegenheidsfonds in het leven
roepen, waarin iedereen 1 procent van z'n
inkomen moet storten en waarin boven
dien de genoemde 1,3 miljard gulden aan
aardgasbaten moet terechtkomen. Met dit
fonds zouden in „gerichte projecten" vol
gend jaar 16.000 arbeidsplaatsen kunnen
worden geschapen.
Tweede Kamer
De Tweede Kamer zijn deze hints natuur
lijk niet ontgaan. Om met de laatste vin
gerwijzing te beginnen: de aardgasbaten
gebruiken ten behoeve van het bedrijfsle
ven zal volgende week een belangrijk
punt van discussie worden. De oppositie
en het CDA zullen een sterk pleidooi voe
ren voor een „gericht" gebruik van het
aardgasgeld. De VVD zal zich daar echter
met hand en tand tegen verzetten. Alle
bedrijven in Nederland moeten, zoals het
kabinet heeft voorgesteld, meeprofiteren
van onze aardgasinkomsten, zo vinden de
de neus gewreven krijgen: de koopkracht
voor de minimum-inkomens is zelfs in dit
jaar ondanks de belofte van het kabinet
niet gehandhaafd. Immers, minister Albe-
da heeft deze week laten weten, dat het
onmogelijk is, in te gaan op het CDA-plan
om alle gezinnen die van een minimum
aan inkomsten moeten rondkomen, een
eenmalige uitkering van vijftig gulden te
geven. In een poging om toch iets voor de
minima te doen nam de Kamercommissie
voor Sociale zaken deze week een CDA-
motie aan, waarin staat dat per 1 decem
ber de minimumlonen en -uitkeringen
met 24 gulden moeten worden verhoogd.
Albeda voelt daar echter bitter weinig
voor. De Kamer zal nu haring of kuit wil
len: voert de bewindsman de motie uit of
niet?
Werkgelegenheid
liberalen. Naar verluidt zal de VVD dit
„hard spelen", zoals dat in het politieke
jargon heet.
Verder zal de PvdA volgende week pro
beren, van de regering de garantie los te
peuteren, dat de koopkracht voor de
laagstbetaalden in 1981 gehandhaafd blijft
Dat zou onder meer kunnen door af te
zien van de BTW-verhoging, het voeren
van een strak prijsbeleid en het niet laten
doorgaan van bepaalde premieverhogin
gen in de sociale verzekeringen. Wat de
BTW-verhoging betreft bestaat er een
grote kans, dat de PvdA het CDA mee
krijgt. De christen-democraten denken in
de richting van een uitbreiding van het
hoge BTW-tarief (18 procent), onder meer
door bepaalde goederen die nu nog onder
het lage tarief vallen, bij het hoge tarief
onder te brengen. Tevens denkt men aan
invoering van een speciaal tarief op luxe
goederen.
Toch is het CDA er niet gerust op, of het
financieel wel haalbaar is volgend jaar de
koopkracht voor de laagstbetaalden ge
heel onaangetast te laten. Men is er op dat
punt nog niet uit. De VVD heeft zich
neergelegd bij de stelling van het kabinet:
„Werkgelegenheid" zal in de komende
debatten het sleutelwoord zijn. Een be
langrijke voorwaarde voor het creëren
van nieuwe arbeidsplaatsen is het omlaag
brengen van de loonkosten, daar is ieder
een in de Kamer het wel over eens. Voor
stellen van het CDA om de prijscompen
satie „af te toppen" en een stuk af te
knabbelen van de hogere vakantie-uitke
ringen, kunnen dan ook zeker op een
meerderheid rekenen.
Vrijwel unaniem zal de Kamer volgende
week het voornemen van minister Pais
afwijzen, om de onderwijssalarissen extra
te snoeien. Daarmee verdwijnt dus voorlo
pig f 265 miljoen uit de begroting, die be
doeld was om de werkloosheid in het on
derwijs te bestrijden. Dat gat moet natuur
lijk wel weer opgevuld worden. De VVD
wil dat onder meer doen, door nog forser
te bezuinigen op de collectieve uitgaven,
maar ook op dit punt zal de VVD weinig
succes kunnen boeken.
Wat de details betreft is er nog nauwelijks
iets bekend van wat de fracties volgende
week te berde zullen brengen. In sommi
ge fracties wordt dit weekeinde en aan
staande maandag nog druk gerekend, ge
wikt en gewogen. Dat er enkele gaten in
de begroting zullen vallen, is wel zeker.
Ook is zeker, dat die gaten niet in dezelf
de week alweer opgevuld zullen worden
Het laatste woord is uiteindelijk aan de
werkgevers en werknemers.
DICK VAN RIETSCHOTEN
TILBURG
„Tilburg is
begonnen", heet het
nu in de
journalistieke
onderwijswereld.
Na een korte
voorbereidingstijd
is de tweede
opleiding voor de
journalistiek in ons
land ongeveer twee
weken geleden in
Tilburg gestart. Op
dit instituut, waar
momenteel 105
studenten staan
ingeschreven,
zullen uiteindelijk
450 aspirant
journalisten,
volgens een strak
leerplan, hun drie
jarige opleiding
krijgen.
DIRECTEUR VAN NIEUWE
ACADEMIE IN TILBURG:
De nieuwbakken katholieke academie
is naast de veertien jaar oude, algeme
ne School voor de Journalistiek in
Utrecht, in het leven geroepen om te
kunnen voldoen aan de groeiende be
hoefte aan journalisten. Maar nu ook
de Theologische Hogeschool in Kam
pen een school voor de journalistiek
taat starten (een protestants-christelij-
e in dit geval), en de Utrechtse
School voor de Journalistiek haar ca
paciteit gaat uitbreiden, is de kans
niet denkbeeldig dat er in de toe
komst te veel nieuwe journalisten bij
komen. Anders gezegd: het is de
vraag of de afgestudeerde journalisten
de arbeidsbureaus of de krantenredac
ties gaan bevolken.
Intussen gaat de Tilburgse academie
door het leven als een katholieke ho
gere beroepsopleiding: onderwijs ge
baseerd op de christelijke beginselen.
„Juist het etiketje „katholiek" heeft
de gemoederen hier en daar in beroe
ring gebracht", zo vertelt de heer
G.A.M. van de Heuvel (43), directeur
van de Academie voor de Journalis
tiek in Tilburg.
„Laatst heb ik op een feestje zelfs ge
zien hoe twee mensen vanwege het
katholieke aspect van deze academie
met elkaar op de vuist gingen. Ik
krijg trouwens van velen de vraag
waarom deze school een katholieke
geworden is. Wat we in feite willen is
de studenten een soort geestelijke
kaart voorleggen. Er moet ruimte zijn
om .godsdienstige en levensbeschou
welijke zaken te bespreken. Eéns
móet een ieder van ons bepalen op
wat voor manier hij of zij bijvoorbeeld
met anderen om wil gaan. De studen
ten moeten ook voor hun toekomstige
beroepsuitoefening een houding bepa
len en daar willen we hen bij helpen.
Vergeet niet dat juist de journalistiek
een geweldig middel is om mensen te
maken of te breken. Volgens mij moet
een journalist mensen in hun waarde
laten, die waarde zelfs verhogen. In
feite staat deze academie dus een
meer ethische benadering van de
journalistiek voor", aldus Van de
Heuvel.
Om op de academie toegelaten te wor
den, behoeven de studenten en docen
ten niet katholiek of christelijk te zijn.
Wel moeten zij de christelijke basis
van het onderwijs onderschrijven. De
overgrpte meerderheid van de mo
menteel ingeschreven studenten en
van de staf, is overigens wel katholiek
of christelijk.
Uitgangspunt
Directeur Van de Heuvel: „De studen
ten die binnen deze school komen,
moeten eerst kennis nemen van een
tekst die ons uitgangspunt verduide
lijkt. Dan later zeggen: „Vent, je kunt
doodvallen met je ideeën", dat kan
hier niet. Begrijp me goed, ik heb het
niet over hagepreken in de kantine en
ik zeg evenmin dat niemand hier zelf
z'n richting mag bepalen".
Van de Heuvel merkt voorts op dat de
toevoeging „katholiek" voor de acade
mie wellicht meer te maken heeft met
de Katholieke Leergangen, die het be
voegd gezag over de academie uitoefe
nen. De Katholieke Leergangen over
koepelen namelijk verschillende on
derwijsinstituten, vooral academies, in
het zuiden van het land. Vandaar een
Tilburgse academie in plaats van een
school voor de journalistiek, zoals in
Voorlichting
De opleiding heeft als hoofdvakken
de journalistieke technieken, de taal
beheersing en de massa-communica
tie. Hieraan is een groot aantal zoge
heten ondersteunende vakken toege
voegd. Economie, politieke weten
schappen, sociologie, psychologie, mo
derne geschiedenis, moderne talen,
geestelijke en maatschappelijke stro
mingen zijn er enkele van. De studie
wordt afgerond met een zogenaamd
dossierdiploma. De opleiding gaat ook
aandacht schenken aan voorlichting.
Volgens de directeur heeft het be
drijfsleven een zeer grote behoefte
aan journalistiek geschoolde voorlich
ters.
Dit veronderstelde tekort illustreert
overigens de behoefte aan journalisten
die al geruime tijd ook bij met name
de schrijvende pers bestaat. De School
voor de Journalistiek in Utrecht kon
echter vanwege de geringe capaciteit
de afgelopen jaren niet aan die geste
gen vraag naar beroepskrachten vol
doen. Wel zijn er jaarlijks vele aan
meldingen méér dan studieplaatsen.
(Vorig jaar 1300 aanmeldingen, 150
konden worden toegelaten).
Van de Heuvel: „Er moesten meer
iournalisten komen en wat is er dan
logischer dan nog een school voor de
journalistiek op te richten? Wat had je
anders kunnen doen? Wanneer de ca
paciteit van de Utrechtse school zou
zijn uitgebreid, waren er wel meer
studenten dan voorheen gekomen,
maar dan vooral uit de Utrechtse re
gio en niet uit bijvoorbeeld het zuiden
van het land. Ik doel op de regionale
functie van een instituut dat landelijk
functioneert. De meeste van ónze stu
denten komen uit de Tilburgse regio.
Ik denk dat velen van hen in Utrecht
niet aan de bak waren gekomen. Je
zou kunnen zeggen dat deze nieuwe
academie bijdraagt aan de spreiding
van opleidingen voor journalistiek".
Verhuizen
Voorlopig speelt het onderwijs van de
academie zich nog af in een noodbe
huizing: de twee bovenste kantooreta
ges van het voormalige directiege
bouw van Volt Tilburg. Over een jaar
betrekt men elders in de stad een
nieuw gebouw.
In dit opzicht verschilt de academie
weinig van de School voor de Journa
listiek in Utrecht, zo blijkt uit de
woorden van P. Craghs, directeur van
die school. Naar hij vertelt, nestelt
ook de Utrechtse opleiding zich over
een jaar in een nieuw gebouw.
„Utrecht" zal dan net als „Tilburg"
beschikken over onder meer een tele
visie- en radiostudio, telefoons en
schrijfmachines. Faciliteiten, die de
Utrechtse opleiding nauwelijks heeft
gekend.
De verhuizing van de SvdJ in Utrecht
heeft meer betekenis dan op het eer
ste gezicht lijkt. De SvdJ gaat name
lijk haar capaciteit na de verhuizing
optrekken van 440 naar 530 studen
ten. Craghs rekent desgevraagd voor
dat wanneer Utrecht, Tilburg en een
nieuwe school in Kampen over enkele
jaren voluit „draaien", er jaarlijks on
geveer 300 afgestudeerde journalisten
naar een baan zullen zoeken.
Craghs: „Werkelijke kwantitatieve
gegevens zijn er niet, maar toch denk
ik dat de rek in de arbeidsmarkt er
nog vóór 1990 uit is. Je kunt er wel
haast zeker van zijn dat de boel dan
spaak loopt. Nu is er nog wel wat
ruimte, denk aan de groeiende be
hoefte aan voorlichters, en misschien
komen er nog wat tijdschriften bij,
maar bij radio en televisie is al be
kend dat daar in de toekomst zeker,
niet méér mensen geplaatst kunnen
worden".
Viewdata
Een woordvoerster van de Nederland
se Vereniging voor Journalisten
(NVJ) beklemtoont eveneens dat er
geen betrouwbare gegevens voorhan
den zijn om de gevolgen voor de ar
beidsmarkt te voorspellen van de uit-
breiding van opleidingen in de jour
nalistiek.
„Overigens hebben we van verschil
lende perscombinaties de verzekering
dat zij hun eigen, uit nood geboren be
drijfsopleidingen stoppen, wanneer de
drie scholen goed draaien. Maar de
krantenwereld is zeer conjunctuurge
voelig, alles blijft dus afhankelijk van
de economische ontwikkelingen. Ook
wij hebben het jaartal 1990 horen noe
men. Verder hangt veel af van de
ontwikkeling van Viewdata en Tele
tekst, want wie weet hoeveel werkge
legenheid hierdoor geschapen
wordt?", aldus de NVJ-woordvoerster.
Tot slot Van de Heuvel: „Hoe vraag
en aanbod van studenten zich ia de
toekomst gaan verhouden, dat is voor
ons een secundair probleem. Momen
teel houden we ons voornamelijk be
zig met het opstarten van het onder
wijs".
HENK ENGELENBURG
LISSABON In Portugal wordt morgen een nieuw parle
ment gekozen. Afgezien van het feit dat de ongeveer zeven
miljoen stemgerechtigden hopen dat er een duidelijke meer-
I derheid uit de bus zal komen die het land een krachtige re
gering kan geven, waagt nauwelijks iemand zich aan een
voorspelling over de uitsla; en de ontwikkeling in de ko
mende jaren. Het is de zevende maal dat de kjézers naar de
stembus gaan sinds het leger met de 'Anjerrevolutie' van 25
april 1974 een einde maakte aan de regering van Marcelo
Caetano en daardoor een tijdperk van bijna 50 jaar rechtse
dictatuur afsloot
Tijdens de heftige, officieel tot verkiezingen van 2 december
drie weken beperkte verkie- 1979 behaalde de Democrati-
zingscampagne, heeft de sche Alliantie (AD) 128 van de
belangstelling zich geconcen- 250 zetels en daarmee de abso-
treerd op twee coalities. De lute meerderheid in de Natio-
meeste kans wordt gegeven nale Vergadering. Sindsdien
aan de rechts van het centrum regeert de Democratische Al-
staande Democratische Allian- liantie het land. Vele waarne-
tie (AD), bestaande uit de So- mers betwijfelen echter, of de
ciaal-Democratische partij AD opnieuw een absolute
(PSD) van premier Francisco meerderheid zal kunnen krij-
Sa Carneiro en de partij van gen.
het Sociaal-Democratisch Cen
trum (CDS). Bij de tussentijdse Vol vertrouwen ziet het Repu-
Ramalho Eanes.
blikeinse en Socialistische
Front (FRS) de uitslag tege
moet. In deze beweging neemt
de socialistische partij van
oud-premier Mario Soares de
belangrijkste plaats in. Zij
kreeg in december 74 zetels.
Nu werkt zij samen met een
afgescheiden groep van de
partij van Sa Carneiro en de
radicale splinterpartij Unie
van Socialistisch en Democra
tisch Links (UESD).
Nederlaag
Na hun zware nederlaag van
eind vorig jaar hebben de so
cialisten verrassend veel
belangstelling gekregen. Hun
verkiezingsbijeenkomsten
worden druk bezocht. Deze
gang van zaken doet denken
aan de situatie in de nazomer
van 1975, toen de partij van
Soares vele duizenden om zich
verzamelde die de invloed van
de communisten die de laatste
Mario Soares.
keer bijna 20 procent kregen,
te sterk vonden.
Premier Sa Carneiro moet op
drie fronten strijden: tegen
zijn socialistische rivalen, te
gen persoonlijke aanvallen
omdat hij zich op oneerlijke
wijze zou hebben ontdaan van
grote bankschulden, én tegen
het staatshoofd, generaal An
tonio Ramalho Eanes.
Tot dusver zijn alle pogingen
van de eerste-minister mislukt
om de grondwet zodanig te
wijzigen, dat de uitgebreide
bevoegdheden van de presi
dent worden ingeperkt. Vol
gens de huidige grondwet kan
pas het nieuwe parlement tot
een grondwetswijziging beslui
ten en daarvoor is wel een
meerderheid van twee derde
nodig.
De socialisten streven, zij het
met minder klem dan Sa Car
neiro, naar een afzwakking
van de in de eerste grondwet
Francisco Sa Carneiro.
neergelegde nationalisaties en
de landhervorming. Toen zij
van 1976 tot 1978 aan de rege
ring waren, gaven zij in toene
mende mate aan de economi
sche sanering voorrang boven
de in de grondwet voorge
schreven socialistische poli
tiek.
Het is echter de vraag of de
socialisten na de verkiezing Sa
Carneiro, die tijdens de ver
kiezingscampagne elke samen
werking met hen heeft afge
wezen, zullen helpen de „ver
worvenheden van de revolu
tie" te beperken.
Wanneer Eanes na. zijn ver-
moedlijke overwinning bij de
in december te houden presi
dentsverkiezing er niet in
slaagt zijn oude streven naar
een samenwerking tussen Sa
Carneiro en Soares te verwe
zenlijken, moeten de Portuge
zen erop rekenen dat zij nog
lange tijd op een stabiel be
wind zullen moeten wachten.
