m
m
deTijd
Mgr. Ernst: Gehuwden moeten zelf
identiteit christelijk gezin vinden
Golfstaten gerustgesteld
door stationering Awacs
HP
Saoedi's bereid
olieproduktie
te verhogen
BISSCHOPPENSYNODE
Parlementariërs
willen niet langer
nomaden zijn
Industrielanden tegen wijziging rol van IMF
Forlani gevraagd
als formateur
Italiaans kabinet
^BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 2 OKTOBER 1980 PAGINA 15
VATICAANSTAD - Het kerkelijk leerre-
xag moet zich terughoudend opstellen bij
het verkondigen van de morele leer over hu
welijk en gezin. De kerk moet zich. net als
bij de sociale leer, wel bindend uitspreken
over de richting ervan, maar de concretise
ring overlaten aan de gehuwden.
Dit heeft mgr. H. Ernst, bisschop van Breda,
gisteren naar voren gebracht tijdens zijn inter
ventie (spreekbeurt) in de bisschoppensynode
over het gezin. Hij woont deze bij namens de
Nederlandse bisschoppenconferentie. Mgr.
Ernst betoogde, dat het de gehuwden zijn, die
in het licht van hun eigen ervaring, de arbeid
van theologen, filosofen en beoefenaren van de
menswetenschappen en de uitoefening van het
kerkelijk leergezag, de identiteit van het chris
telijk gezin moeten vinden. Bij een dergelijke
benadering blijft de kerk trouw aan de waar
den die zij altijd heeft voorgestaan en hoeft het
pastorale handelen niet langer tegengesteld te
zijn aan het leerstellig spreken van de kerk.
Mgr. Ernst constateerde in zijn toespraak een
kloof tussen enerzijds het geloof, zoals dat
wordt beleefd door christenen die proberen
volgens het evangelie te leven en anderzijds
uitspraken van het leergezag van de kerk, met
name over morele vragen over huwelijk en ge
zin. Er zijn meer christenen die zich onbegre
pen voelen dan christenen die zich gesterjct we
ten door het spreken van de kerk in deze. De
identiteit van het christelijk gezin, die geen
vaststaand gegeven is, kan derhalve niet wor
den gevonden door leerstellige uiteenzetting al
leen. De bijdrage van de bisschoppen moet
vooral van pastorale aard zijn.
Bisschop Ernst bepleitte een nadere bestudering
De bisschoppensynode in Rome over het gezin
functioneert niet alleen als officieel gesprekscol-
lege over zaken de kerk betreffende, maar is
daarnaast, minder officieel, een aanleiding tot
persoonlijke ontmoetingen, van nieuwe en her
nieuwde kennismaking. Een ongedwongen voor
beeld hiervan: kardinaal Willebrands met de
aartsbisschop van Marseille, Roger Etchegaray,
op straat aan de praat.
van de manier waarop het leergezag van de
kerk morele vraagstukken betreffende het hu
welijk, met name de geboorteregeling behan
delt. De criteria voor rechtmatig en onrechtma
tig ingrijpen in de menselijke natuur komen
voor verder onderzoek in aanmerking, aldus
mgr. Ernst.
Het Italiaanse dagblad „La Repubblica" maakte
gisteren gewag van kritiek van kardinaal Peri
cles Felici, voorzitter van de Vaticaanse com
missie voor het kerkelijk recht, op de interven
tie van de aartsbisschop van San Francisco,
mgr. John Quinn, die namens de Amerikaanse
bisschoppen, had gepleit voor een evaluatie van
de ervaringen met de enycliek „Humanae Vi-
tae". Voor Felici is de discussie over dat docu
ment gesloten. Mgr. Quinn zei tegenover de
pers, dat hij met zijn interventie in het geheel
niet heeft willen tornen aan de leer van de
kerk over anti-conceptie.
WASHINGTON, BAHREIN
Door dinsdag vier radar
vliegtuigen van het type
Awacs naar Saoedi-Arabië
te sturen hebben de Verenig
de Staten een eventuele uit
breiding van de Iraaks-
Iraanse oorlog willen tegen
gaan en hun bondgenoten
willen geruststellen, zo
krijgt men te horen in diplo
matieke kringen in Was
hington. In de Golfstaten is
inderdaad met een zucht van
verlichting gereageerd op de
komst van de Awacs-toestel-
len waarvan er gisteren
reeds twee in Saoedi-Arabië
aankwamen. Ook de bekend
making van Iran dat het
scheepvaartverkeer in de
straat van Hormuz niet ge- Het Amerikaanse radartoestel Awacs
hinderd zal worden, heeft
aan de vermindering van de Emiraten vormen, zijn de
spanning bijgedragen. Koe- laatste dagen herhaalde ma-
weit, Bahrein, Qatar en de len bedreigd door Iran. Met
leven sjeikdommen die sa- uitzondering van het links-
:n de Verenigde Atabische georiënteerde Koeweit, heb-
PARIJS/BEIROET Saoedi-Arabië zal niet toestaan dat
de westerse landen de komende winter aan „oliehonger"
gaan lijden. In een boodschap aan het Internationaal Ener
gie Agenstschap (IEA) in Parijs hebben de Saoedi's laten
weten dat zij, als de strijd tussen Iran en Irak langere tijd
voortduurt, bereid zijn hun olieproduktie te verhogen. Saoe
di-Arabië neemt momenteel al ruim een derde van de totale
OPEC-produktie voor zijn rekening. Als enige voorwaarde
zou Saoedi-Arabië de bescherming van haar olie-installaties
tegen Iraanse aanvallen of sabotage hebben gevraagd.
Waarnemers verwachten echter, dat het nog wel een tijdje kan
j duren voor Saoedi-Arabië en mogelijk ook andere Arabische
staten hun produktie opvoeren. Niet alleen zijn de voorraad-
tanks in het Westen momenteel tot de rand toe gevuld, maar te
vens heeft een aantal OPEC-staten al afgezien van de produc
tievermindering met tien procent, waartoe kort voor het uitbre
ken van de oorlog tussen Iran en Irak was besloten. Hierdoor
kan de westerse wereld het wegvallen van de invoer uit Irak en
Iran ongeveer acht procent van het totaal tot zeker begin
volgend jaar zonder problemen verwerken.
Verder heeft het IEA bekendgemaakt, dat de voornaamste wes
terse olieverbruikers zullen proberen-te voorkomen, dat op de
I vrije oliemarkten „paniekaankopen" worden gedaan. Het IEA
zal waarschijnlijk maatregelen uitvaardigen, die een evenwicht
in de olietoever en de olieprijs moeten bewerkstelligen.
ben zij eerder deze week sa
men met Saoedi-Arabië ge
zinspeeld op de vorming van
een gezamenlijke strijd
macht om eventuele gevol
gen van de Iraans-Iraakse
oorlog het hoofd te bieden.
Het Amerikaanse ministerie
van defensie heeft verklaard
dat de leverantie van de
Awacs-toestellen louter van
verdedigende aard is en ge
schiedt op verzoek van Saoedi-
Arabië. Toch lijkt het onge
bruikelijke aantal van vier
Awacs-toestellen te wijzen op
een toezichthoudende missie
van grote omvang.
Militaire deskundigen hebben
namelijk met belangstelling
opgemerkt dat de Verenigde
Staten geen ogenblik geaarzeld
hebben met de levering van
de Awacs aan Saoedi-Arabië,
hoewel de Amerikaanse lucht
macht zelf over maar 22 toe
stellen van dit type beschikt.
De Awacs-toestellen die een
soort gewijzigde Boeings-707
zijn,zijn gemakkelijk herken
baar aan de radarschotel die
op de rug van het toestel is
aangebracht.
De toestellen
NAVO in 1982 zal worden uit
gerust, hebben een drievoudi
ge opdracht: surveillance op
geringe hoogte, het alarmeren
van onderscheppingseskader,
onfeilbaar gestuurd per com-,
puter en automatische over
dracht door dezelfde computer
van de gegevens over het slag
veld aan het algemeen hoofd
kwartier te velde.
De vier Awacs zullen de VS
niet alleen waarschuwen voor
een aanval, maar kunnen elke
activiteit registreren in een
wijde omgeving van het ge
bied, die van Russische vlieg
tuigen in het zuiden van Af
ghanistan incluis. Met behulp
van straalvliegtuigen op het
vliegdekschip Eisenhower in
de zee van Oman is een doel
treffende onderscheppings
macht te vormen.
De drie Westduitse kinderen, die gisteren zijn vrijgelaten na
ruim twee maanden ontvoerd te zijn geweest, konden enke
le uren later vanuit een venster van het politiebureau weer
opgelucht zwaaien naar bekenden. Het zijn Susanne en Sa
bine Kronzucker, dochters van een Westduitse televisie
commentator en (links) hun neef Martin Wachter.
„Schat 1980"
weigert
half miljoen
Isabella Ardlgo,
door het Ameri
kaanse mannen
blad Penthouse uit
geroepen tot
„Schat van het
Jaar", wuift naar fo-
rograven, nadat zij
In een restaurant In
New York de kro
ning tot „Schat
1980" en het bijbe
horende bedrag
van ruim een half
miljoen gulden van
de hand had gewe
zen. Isabella ver
klaarde „liever vrij"
te zijn.
SIMONE VEIL VOORZITTER
EUROPEES PARLEMENT:
DEN HAAG Simone Veil, de voorzitter van het Europees
Parlement, verwacht veel van het Nederlandse voorzitter
schap van de Europese ministerraad, van 1 januari tot 1 juli
van het komend jaar. Zij zei dit gisteren, na het gesprek dat
zij, aan het slot van haar driedaags bezoek aan Nederland,
had met premier Van Agi
Nederland zal in 1981, zo verwacht zij, de aandacht kunnen
richten op de verhoudingen binnen de gemeenschappen zelf.
Tiidens haar onderhoud met premier van Agt, minister Van der
Klaauw en commissies en vertegenwoordigingen uit het parle
ment, heeft mevrouw Veil nogmaals haar voorkeur uitgespro
ken 'voor één vaste werkplaats voor het Europees Parlement.
Het reizen tussen Brussel, Luxemnberg en Straatsburg is kost
baar, vermoeiend en inefficiënt. „De parlementariërs willen niet
langer als nomaden leven", aldus mevrouw Veil.
Mugabe zet leger in tegen geweld
SALISBURY De Zimbabwese premie Mugabe heeft gisteren
bekendgemaakt, dat hij het leger heeft ingezet om tegenstanders
op te pakken die verantwoordelijk zijn voor een golf van wette
loosheid.
„De taak van de ingezette troepen zal zijn recht en orde te her
stellen in de betrokken gebieden door alle dissidente elementen
op te pakken en alle illegale wapens in beslag te nemen" aldus
Mugabe in een uitzending voor radio en televisie.
Dodental München gestegen tot 13
MUNCHEN Het aantal doden door de bomaanslag op feest
vierders tijdens het oktoberfeest in München, vrijdag, is gisteren
tot 13 gestegen.
Het laatste slachtoffer is een 17-jarige jongen uit München, die
bij de aanslag zwaar gewond was geraakt.
Negenennegentig personen liggen nog in het ziekenhuis.
WASHINGTON De industrielanden
zijn niet van plan tegemoet tc komen
aan de wens van de ontwikkelingslan
den om verandering te brengen in de
functie van het Internationale Mone
taire Fonds (IMF). Dit bleek op de
jaarvergadering van het IMF en de
Wereldbank in Washington. Uit de Der
de Wereld was kritiek geuit op de voor
waarden die het IMF verbindt aan het
verstrekken van leningen aan lidsta
ten.
Het IMF is in 1944 opgericht om landen
met betalingsbalansproblemen uit de
brand te helpen. Bij de oprichting waren
vrijwel uitsluitend Westerse landen be
trokken en ook nu speelt het Westen nog
steeds een overheersende rol binnen het
fonds. De ontwikkelingslanden vinden
het IMF een verouderde instelling, die op
gericht is om een herhaling van de finan
ciële crisis in de jaren dertig te voorko
men, maar niet is ingericht op het voldoen
aan de behoeften
de Derde Wereld.
De directeur van het IMF, Jacques de La-
rosiere, toonde zich dinsdag bewust van
de noodzaak tot aanpassing. Wanneer het
IMF een rol wil blijven spelen in het cen
trum van het internationale monetaire
stelsel zal het zich in staat moeten tonen
tot verandering en zal het ontvankelijk
i de jonge staten
nieuwe ontwikkelingen
de wereldeconomie, zo verklaarde hij.
ROME De Italiaanse president Sandro Pertini heeft van
morgen de 54-jarige ex-minister van buitenlandse zaken en
momenteel voorzitter van de christen-democratische partij,
Arnaldo Forlani, verzocht een nieuw kabinet te vormen.
Slaagt hij niet, dan lijkt het aannemelijk dat in socialisti
sche op republikeinse kring naar een formateur zal worden
gezocht.
Eerder had de zaterdag weggestemde premier Cossiga laten we
ten, niets te voelen voor de formatie van een derde kabinet on
der zijn leiding. Hij is diep teleurgesteld door het feit, dat tot zijn
val is bijgedragen door een dertigtal parlementsleden uit de drie
partijen die zijn kabinet steunden.
Bij de formatie zal waarschijnlijk blijken dat de meest voor de
hand liggende regeringscombinatie volgens de uitslag van de
verkiezingen: christen-democraten en communisten opnieuw
uitgesloten zal zijn.
Communistenleider Berlinguer heeft al vast laten weten, geen
genoegen te zullen nemen met tegemoetkomingen aan zijn partij
zonder dat deze een aantal zetels krijgt in, bijvoorbeeld, een na-
ELSEVIER heeft een enquête
laten houden met de volgende
„onthutsende" uitslag. „Vrij
wel de hele Amsterdamse be
volking (95 procent) heeft wei
nig of geen vertrouwen meer
in het beleid van burgemees
ter Polak. Bijna 90 procent
heeft begrip voor de protestac
tie van de Amsterdamse poli
tie. Meer dan de helft is van
mening dat het kraakbastion
aan de Keizersgracht terstond
dient te worden ontruimd".
Ook een interview met de
Iraanse president Bani-Sadr.
„De oorlog helpt ons in zover
re, dat zij de mensen duidelijk
maakt, dat zij het hoofd moe
ten bieden aan de moeilijkhe
den van de revolutie. In dit
opzicht is de oorlog voor ons
zeer nuttig. Maar ik moet toe
geven, dat er een kans op de
duizend is, dat onze revolutie
ineen zal storten". Een hoofd
artikel over de noodzakelijke
versobering stelt: „Het is een
bedroevend schouwspel, dat in
een volwassen democratie op
zo'n manier kiekeboe moet
worden gespeeld. Het is de
verdienste van Arie Groene-
velt dat hij aan dit spelletje
niet meedoet". Ook een necro
logie van de«KVP. Voorzitter
Piet van Zeil: „Wat er in het
CDA van overblijft, is de
kunst van het relativeren en
hopelijk wat roomse blijd
schap. Die misstaat niet naast
de gedrevenheid en sterke ge
motiveerdheid van de oud
anti-revolutionairen en de
ruimhartige tolerantie van de
christelijk-historischen".
Het 85ste nummer van
NIEUWSNET is tevens het
laatste. Een verlies van min
stens 20 miljoen gulden heeft
de uitgever genoopt het op te
hellen. Geen woord erover
echter in de redactionele zwa-
nezang. Wel veel aandacht
voor het atoom-pacifisme van
de Nederlandse soldaat. „Onze
enquête toont aan dat 28 pro
cent van de iongemannen
(leeftijd 18 tot 24 jaar) gewa
pend militair optreden ver
werpt, waarbij 15 procent ab
soluut pacifistisch reageert.
Atoom-pacifisme scoort 31
procent". Een portret ook van
VARA ombudsman Frits Bom,
die ruiterlijk toegeeft dat hij
chanteert. „We zoeken de zaak
uit en doen een voorstel aan
betrokkenen. De beste onder
werpen komen niet op het
scherm omdat ze tevoren wor
den opgelost of bijgelegd. Dat
is de macht van het medium.
Men zwicht voor de bedrei
ging om voor de televisie aan
de schandpaal te worden gena
geld". Voorts een gesprek met
mr. P. Dobbelmann die Ame
rikaanse bedrijven naar Ne
derland moet lokken. „Ik hoop
nu maar, dat de vermogens-
aanwasdeling geen nieuw le
ven ingeblazen wordt. Van be
lang is voor ons werk hier, dat
er in Nederland niet wordt ge
sleuteld aan wettelijke regelin
gen, zoals met de Wet op de
Investerings Rekening is ge
beurd".
De HAAGSE POST conclu
deert bij de oorlog tussen Irak
en Iran: „Het vreemde is, dat
het westen in zijn geheel veel
meer belang heeft bij een be
middelingspoging van de Sov
iet Unie dan bij een Ameri
kaanse militaire ingreep. Pas
wanneer de brand is geblust,
kunnen de diplomaten uit
Washington proberen iets van
het eventueel verloren terrein
terug te winnen". Aandacht
ook voor de acties van de on
derwijsbonden. „De bereidheid
om te matigen is op dit mo
ment erg gering, en wel op
grond van het totaal ontbre
ken van een werkelijk per
spectief en van de dwangposi
tie waar je in feite inkomt,
doordat je tegenover een vol
strekt falend beleid niets an
ders kunt doen dan de eis stel
len: wij wensen te houden wat
we hebben". Voorts wordt ge
praat met kinderboekenschrij
ver Guus Kuijer. „De algeme
ne gedachte is dat kinderen zo
snel mogelijk ontkinderlijkt
moeten worden, dat kinderen
zo snel mogelijk aan ons moe
ten worden gelijk gemaakt.
Het kind wordt nog steeds on
derdrukt en daarvan zullen
we binnenkort de rekening
gepresenteerd krijgen. Het
wordt oorlog". De rest van het
blad is eveneens gewijd aan de
kinderboekenweek.
In VRIJ NEDERLAND een
groot interview met Aantjes.
„Ik dacht in het begin dat er
in het nationaal socialisme ook
dingen zaten die positief wa*
ren. Het leger was defect, ter
wijl onze jongens mijn broer
was militairmet zwachtels
om de benen eruit werden ge
stuurd en in vier dagen van de
kaart waren geveegd. Ik be
wonderde de gedisciplineerd
heid van de Duitse militairen".
Ook met ex-KVP-politicus
Schmeltzer wordt gepraat.
Komt hij terug? „Een nog niet
bekendgemaakt feit is, dat hij
op verzoek van het CDA-be-
stuur het voorzitterschap heeft
aanvaard van de buitenland
commissie die de nieuwe partij
rijk zal zijn. Hij is straks niet
meer alleen een adviseur op
de achtergrond; hij gaat weer
een hoofdrol spelen". Het blad
vreest escalatie rond Dode-
waard. „Straks komt de Mo
biele Eenheid met wurgkettin-
gen. Het is minder de vraag of
de meerderheid van de actie
voerders tegen geweld is, het
is de vraag of zij dat principe
in confrontatie met de politie
weten vol te houden". Een
vraaggesprek tenslotte met ex-
beatle John Lennon die voor
het eerst sinds tien jaar weer
een plaat heeft gemaakt.
„Yoko werd indertijd kostwin
ner. Ik werd huisvrouw. Maar
nu wil deze huisvrouw wel
een beetje carrière maken. Op
9 oktober word ik 40 en dan
zal onze zoon 5 zijn en dan kan
ik het me permitteren te zeg
gen: pappie doet ook nog iets
anders". Het blad heeft een
kinderboekenbijlage.
De TIJD speculeert over Irak,
Iran en de onvermijdelijkheid
van een kernoorlog. „Druk
van de publieke opinie, druk
van de kleine landen in de
richting van tweezijdige wa
penbeheersing en wapenbe
perking, dat is de enige oplos
sing. Kerken, vakbonden, in
dividuen en regeringen, allen
moeten daaraan meewerken,
want anders is het snel te laat
en vluchten kan niet meer".
Veel aandacht in het blad voor
het einde van de KVP. Eric
Jurgens, christenradicaal van
het eerste uur, schrijft: „Heel
duidelijk is ook nu te merken
hoe de katholieke CDA'ers
hun nieuwe partij op de eerste
plaats waarderen vanwege de
nestgeur van hun bloedgroep.
Dit betekent dat bij een ver
dergaande deconfessionalise
ring in roomse kring het CDA
steeds meer zal toegroeien
naar de algemene volkspartij,
die de KVP anders toch wel
geworden zou ziin". Ook een
artikel over de boosheid van
de binnenschippers. „We zul
len ons recht krijgen, goed
schiks of kwaadschiks. Des
noods door blokkades van Rot
terdam. Als het moet, dan slui
ten we wereldhaven nr. I
weer helemaal af". De rest
van het blad is gewijd aan lite
ratuur.
In HERVORMD NEDER
LAND zegt professor Goud
zwaard over de nieuwe politie
ke partij waarvoor hi; zich
sterk wil maken, dat het geen
evangelische partij moet zijn.
„Want dan wek je de sugge
stie, dat door alle politieke ac
tiviteiten iets van het konink
rijk Gods zou kunnen worden
bewerkstelligd. Daar heb ik
moeite mee. Het overschat de
rol van de politiek, maar geeft
de politiek ook iets zelotisch".
Bij de „verdwazing" in Irak en
Iran verzucht' een commenta
tor: „We horen wel wanneer
de eerste kernbom klaar is".
Een gesprek ook met de Gro
ningse socioloog Hans Ormel
die onderzoek heeft gedaan
naar het welbevinden onder
Nederlanders. „Weerbaarheid
is veel belangrijker voor je
welbevinden. In hoeverre ben
je in staat er tegenaan te gaan?
Als je weerbaar bent, richten
zelfs ernstige gebeurtenissen
geen blijvende schade aan. We
moeten niet persé tegenslag
willen voorkomen. Dankzij
treurige gebeurtenissen zijn
andere dingen prettiger".
Voorts wordt gepraat met een
vertegenwoordiger
wegin,
strijc
gevoerd tegen drie vijanden:
tegen de Russen die het land
willen overheersen, tegen de
Amerikanen die via de Islam
hun invloed in een deel van
de wereld willen uitbreiden,
en tegen de Islam zelf, de ex
plosieve godsdienst die rege
ringen kan laten sneuvelen.
Scheiding tussen kerk en staat
is onontbeerlijk, wil Afghani
stan onafhankelijk kunnen
Z'jn PIET SNOEREN
