Tijdschrift „Streven" na
109 jaargangen opgeheven
Willem Ruis pakt
Privé" aan
Voorbereiding
verkiezing in
Pastorale Raad
Joke van Leeuwens
droomhuis
krijgt gouden en
zilveren kamers
kerk
wereld
Muziekliefhebber kopieert voor
miljoenen van platen
99
KORTE METTEN
Dr. Vriens nam afscheid
van kerkprovincie
igg :unst
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 1 OKTOBER 1980 PAGINA 9
Schitterende stukjes gevoel voor hu
mor heeft de 27-jarige Joke van Leeu
wen gelegd in haar „Een huis met ze
ven kamers", waarvan de tekst een
zilveren griffel opleverde. De illustra
ties van de schrijfster waren goed
voor het gouden penseel. Niet voor de
eerste keer gaan penseel en griffel
naar één persoon; Wim Hofman kreeg
in het verleden beide versierselen
voor zijn Koning Wikkepokluk de
Merkwaardige. Dat Joke van Leeu
wen en Wim Hofman beiden niet al
leen schrijven maar ook tekenen, is in
feite van ondergeschikt belang. Het
aardige ligt hierin, dat in hun werk
teksten en illustraties elkaar aanvul
len of op elkaar aansluiten.
De grapjes en vondsten in Jokes „Een
huis met zeven kamers" zijn zowel in
de tekst als in de illustraties vastge
legd. Het gevolg werd een fraaie een
heid, zoals ook Hofmans Wikkepo
kluk een eenheid werd. Beiden heb
ben bovendien een nogal gesloten ui
terlijk gemeen, dat zich moeilijk laat
openbreken. Maar éls het gezicht van
Joke van Leeuwen door een lach in
honderd plooitjes valt, wordt duidelijk
waar haar geestige vondsten vandaan
komen. Joke: „In het dagelijks leven
ben ik helemaal niet zo grappig. De
invallen voor een boek, maar ook
voor cabaretteksten krijg ik op alle
mogelijke momenten, ik hoef er niet
speciaal voor te gaan zitten".
Jokes „Een huis met zeven kamers" is
een bundeling geworden van zeven
korte verhaaltjes, die inhoudelijk niets
met elkaar te maken hebben. Wel
zorgde de schrijfster/illustratrice/ca
baretière ervoor, dat de verhaaltjes
vanuit wisselende vertrekkamers
konden beginnen. Maar daarmee
houdt het verband wel op. Erg is dat
niet, want in elk kamerverhaaltje,
met de daarbij behorende pentekenin-.
De omslag van het
dubbelbekroonde boek
gen, breekt hetzelfde gevoel voor hu
mor van Joke door.
Dat gevoel voor humor bestaat overi
gens niet uit gemakkelijke kinder
grapjes, maar is gebaseerd op woord
spelingen, dubbele bodems en relativi
teit. Zelden zal de lezer van „Een huis
met zeven kamers" hardop in de lach
schieten, maar het hele boek kan wel
worden vergezeld van een stralende
glimlach.
Als schrijfster heeft Joke van Leeu
wen, die sinds 1966 in België woont,
nauwelijks enige naam. Voor haar uit
gever Omniboek schreef zij eerder
een boek dat zij zelf illustreerde, maar
dat vrijwel onopgemerkt bleef. Haar
„Een huis met zeven kamers" leek de
zelfde weg op te gaan, tot bekend
werd dat er goud en zilver op toe wa
ren gelegd. Joke: „Sinds bekend is dat
het boek is bekroond, steeg de ver
koop snel; er komt nu al een tweede
druk van. Gelukkig maar, want in de
eerste druk staan drie zetfouten, die
er dan uit kunnen worden gehaald".
Cabaret
Liefhebbers van cabaret zal de naam
Joke van Leeuwen bekender voorko
men. Na het Delftse Camerettenfesti-
val in december 1978 waar zij alle
prijzen won, besloot Joke als cabare
tière actief te worden. Met de Amster
damse Henriëtte Oudshoorn aan de
piano bracht zij het zelfgeschreven
programma „Moeder dan gisteren",
dat per maand zo'n vier tot zeven
voorstellingen beleefde. Joke: „Ik ben
nu bezig een nieuw programma te
schrijven. Met dat nieuwe programma
wil ik februari volgend jaar het land
weer in, al moet ik er nog stevig aan
werken. Het gaat „Hoe langer hoe
zwanger" heten.
Dat ik alle teksten nog niet bij elkaar
heb vind ik niet erg en ik maak me er
ook niet bezorgd om. Natuurlijk ken
ik de momenten, waarop ik denk dat
ik helemaal leeg ben en nooit meer
iets aardigs zal kunnen bedenken.
Maar ik weet, dat zulke momenten
overgaan en dat er altijd weer nieuwe
ideeën ontstaan. Daar vertrouw ik op;
het zal wel lukken. Misschien maak
ik nog wel een derde cabaretprogram
ma, maar zover ben ik nog niet, ik zie
wel".
Het ontvankelijke brein van Joke van
Leeuwen legt dagelijks nieuwe vond
sten vast, die worden geselecteerd en
gevormd: tot tekeningen, vertellingen
en cabaretteksten. Dat brein vormt
een éénmansbedrijfje, waarvan de
produktiviteit groot is. Joke, die vol
gend jaar een universitaire studie ge
schiedenis hoopt af te maken: „Ik ben
in Antwerpen en Brussel naar de
kunstacademie geweest. De moeilijk
heid is, dat zulke instellingen je wel
technieken bijbrengen, maar geen en
kel lesuur besteden aan de manier
waarop je jezelf met die verworven
kennis in de maatschappij kunt hand
haven. Wat je voor je werk mag vra
gen. Hoe je een tentoonstelling orga
niseert. De moeilijkheid was ook, dat
tijdens je opleiding aan de ene kant
van je werd verlangd opgelegd werk
te maken in opgelegde technieken,
terwijl je aan de andere kant je eigen
heid niet mocht verliezen".
„Die combinatie vormde soms een on
mogelijke opdracht. Maar ik ben me
er altijd van bewust geweest, waarom
ik die opleiding volgde. Als ik met
schrijfwerk bezig was, ging ik ter
compensatie tekenen en andersom,
dat is altijd zo geweest. Ook toen ik
nog thuis woonde en één keer per
maand onze huiskrant vol schreef en
tekende. Ik kom uit een groot gezin
met zes kinderen en iedereen deed
iets creatiefs. Ik ging schrijven, waar
bij ik tekeningen maakte. Misschien
zat daarachter, dat ik iets anders wil
de doen dan de anderen. Op die ma
nier ben ik ook viool gaan spelen.
Toen alle kinderen uit de muziekklas
voor piano kozen, ging ik dus viool
spelen; al had ik nu liever piano ge
speeld..."
Karakteristiek
Deze vioolkeuze is karakteristiek voor
Joke van Leeuwen. Zij gaat rechtsaf,
als alle anderen linksaf gaan. Niet uit
rancune of eigenwijsheid, evenmin
omdat zij zich in een groep niet zou
thuisvoelen. Joke, licht gereserveerd:
Joke van Leeuwen, cabaretière die schrijft en illustreert.
„In een groep kan ik me heel goed
thuisvoelen, maar het is waar dat ik
me in m'n eentje ook uitstekend kan
vermaken".
De schrijfster/illustratrice licht dat
niet verder toe, maar de wisselende
uitdrukkingen op haar gezicht zijn
voldoende duidelijk. De ogen in dat
gezicht nemen op als een spons en al
zijn de daarachter liggende hersens
niet hoorbaar werkzaam, ze zijn
voortdurend in actie. Joke: „In gezel
schap van vrienden en kennissen ben
ik niet opvallend grappig; gewoon".
Niemand zal iets van het rusteloze
hersenwerk merken, als Joke van
Leeuwen haar luistergezicht opzet,
waaraan rimpeltjes en lachspoortjes
ontbreken. Alleen in haar ogen,
waaks en scherp, brandt een rood
lampje: opname van impressies. Tot
de impressies zijn verwerkt en het ge
zicht, dat zo lang op neutraal stond,
plotseling in stralende lijntjes open
breekt. Onherkenbaar. Joke: „Als
schrijfster en tekenaar zal ik wel een
nieuwe naam zijn. Het is me eerder
gezegd, dat ik wat dat betreft uit de
lucht ben komen vallen. Vreemde uit
drukking".
Het gezicht van Joke van Leeuwen
toont plotseling weer die hoekige
lachplooitjes: vermoedelijk wordt op
dat moment het idee geboren voor
een pentekening in het volgende
boek. Joke: „Natuurlijk ben ik aan
een volgend boek bezig; ik blijf im
mers schrijven en tekenen".
FRITS BROMBERG
DEN HAAG De Neder
landse muziekliefhebber
kopieert tweemaal zoveel
muziek van radio en gram
mofoonplaat op onbespeel-
de muziekcassettes dan in
1976. Hij benadeelt daar
mee auteurs, artiesten en
platenmaatschappijen voor
miljoenen guldens per jaar.
Aldus blijkt uit een rap
port dat is uitgebracht door
de Stichting Economisch
Onderzoek van de Amster
damse universiteit.
In 1976 werd 25 miljoen uur
gekopieerd, twee jaar laten
was dat opgelopen tot 47 mil
joen uur. In platen omgere
kend komt dat neer op 70
miljoen langspeelplaten. Op
59 miljoen daarvan staat
werk, waarover auteursrech
ten zouden moeten worden
betaald.
Zoals al voor het onderzoek
bij ingewijden vaststond, is
het motief om thuis van ge
leende platen muziek over te
nemen het" kostenaspect de
belangrijkste factor. Een on-
bespeeld bandje kost gemid
deld 5,-, een grammofoon
plaat tegen de 25,-. Een der
de van diegenen, die zowel
opname-apparatuur als een
platenspeler bezitten, zei
minder grammofoonplaten te
kopen dan vóór de aanschaf
van de apparatuur. De helft
van de ondervraagden zei
niet minder platen te kopen.
Aan het antwoord van de
laatste categorie wordt enigs
zins getwijfeld. De onderzoe
kers gingen ervan uit, dat de
thuiskopieerder zich wel
vaag bewust is van iets onbe
hoorlijks, maar daar niet lang
van wakker ligt. Stemra en
NVPI (Nederlandse Vereni
ging van Producenten en Im-
f>orteurs van beeld- en ge-
uidsdragers) trekken zich
het feit wel aan, dat door het
thuiskopièren van platen niet
alleen minder platen worden
gekocht, maar ook anderen
rechtstreeks worden bena
deeld.
Via een heffing op appara
tuur en cassettes zou de over
heid de gedupeerden althans
gedeeltelijk schadeloos moe
ten stellen, vinden Stemra en
NVPI. De consument zou
hiervan nauwelijks iets mer
ken. Met de uit het onder
zoek verkregen cijfers zou
het vermoeden, dat de thuis
kopieerder een regelrechte
bedreiging vormt voor de
phonografische industrie, be
waarheid zijn. Totaal zouden
platenproducenten en arties
ten tegen de 120 miljoen
per jaar worden benadeeld.
Opvallend is voorts, dat naar
verhouding veel apparatuur
is aangetroffen bij gezinnen
met kinderen van 6 tot 17
jaar. Reeds in 1975 zijn tussen
de 30 tot 40 miljoen onbe-
speelde cassettes verkocht.
Vooral zij, die regelmatig
muziek kopiëren, zouden
grammofoonplaten als bron
gebruiken; popmuziek het is
favoriete genre.
In het onderzoek is aan het
overnemen van film op vi-
deo-apparatuur via het tele
visietoestel nauwelijks aan
dacht besteed.
FRITS BROMBERG
(Van onze radio- en t.v.-redactie)
AMSTERDAM Televisiepresenta
tor Willem Ruis heeft geëist dat het
weekblad „Privé" van Henk van der
Meyden een artikel rectificeert, waar
in de financiële reputatie van Ruis in
discrediet wordt gebracht. Dat ge
beurde in een kort geding dat diende
voor de president van de rechtbank in
Amsterdam, mr. W. J. Borgerhoff
Mulder.
Tevens wenst Ruis dat Van der Meyden
zich niet opnieuw zou schuldig maken
aan het publiceren van onwaarheden
over Ruis, met een dwangsom van 50.000
gulden voor iedere keer dat dit wel ge
beurt.
De raadsman van Ruis, mr. H. N. Voete
link, voerde aan dat zijn cliënt door het
artikel niet alleen morele schade had ge
leden, maar ook materiële: „Privé"
schreef namelijk letterlijk deze maand:
„Willem Ruis komt in ernstige financiële
moeilijkheden te verkeren als hij niet
binnen zeer korte tijd zijn luxe droom
villa weet te verkopen".
Volgens mr. Voetelink is daardoor het
onroerend goed van Ruis in waarde ge
daald. De raadsman voegde er aan toe
dat de publikaties in „Privé" steunen op
een systeem van onwaarheden en ver
valsingen. Al eerder had er in dit blad
een artikel gestaan over Ruis. Weliswaar
stond dat ook vol met onwaarheden
maar het was niet kwetsend, waardoor
het toen niet tot een kort geding is geko
men zoals nu. Hij bracht verder naar vo
ren dat er ook andere artikelen verschij
nen in „Privé", die ver naast de waar
heid zitten, zoals onlangs over Rudi Car-
rell, wiens belangen mr. Voetelink ook
heeft behartigd en die tot een financiële
schikking zijn gebracht.
Mr. Oranje, de raadsman van „Privé",
moest toegeven dat achteraf gebleken is
dat het artikel over Ruis onjuist was. Dat
was onder meer bevestigd door een ac
countantsrapport. Hij vroeg zich alleen
af waarom Ruis en diens raadsman het
kort geding toch hadden doorgezet, na
het aanbod tot rectificatie in „Privé",
waarbij ook het verbod tot verdere pu-
blikatie zou zijn aanvaard.
Mr. Voetelink merkte hierover op dat hij
niet zulke goede ervaringen had met
rectificaties in „Privé", omdat direct on
der de rectificatie de mening van „Pri
vé" wordt gegeven, waardoor de recht
zetting in feite wordt ontkracht. Boven
dien wil Ruis geen geld maar recht.
De president van de rechtbank zal don
derdag 9 oktober om 16.00 uur uitspraak
doen.
Het tijdschrift „Streven" zal aan
het einde van dit jaar na 109 jaar
gangen worden opgeheven. De per
soneelsbezetting en de financiële si
tuatie zijn twee van de belangrijk
ste redenen voor dit besluit. De Ne
derlandse jezuïeten, die dit cultu
reel maatschappelijk maandblad
leiden, deden twee jaar geleden een
laatste poging om het blad te red
den, maar deze leverde te weinig
resultaat op. Er zijn nu 1290 abon
nees, terwijl er voor een sluitende
exploitatie ongeveer drieduizend
nodig zijn.
De leiding van de jezuïeten slaagde er
ook niet in een geschikte opvolger te
vinden voor pater drs. G. Adriaansen,
die ruim zeventien jaar hoofdredac
teur is geweest en volgend jaar vijfen
zestig wordt. Volgens hem is de op
heffing deels te wijten aan de ver
schuiving van het lezerspubliek naar
weekbladen en bijlagen van dagbla
den. Het werd ook steeds moeilijker te
beantwoorden aan de doelstelling.
Deze i
i christelijke optiek
zowel aanvullende als analyserende
informatie te verschaffen bij de ont
wikkelingen, zoals die zich op cultu-
reel-maatschappelijk terrein binnen
en buiten Nederland voordoen.
In een verklaring naar aanleiding van
de opheffing noemt de provinciaal
van de jezuïeten, dr. Hans van Leeu
wen, „Streven" een „belangrijk apos
tolisch middel, dat vooral de katholie
ke intelligentsia in Nederland bereik
te". Hij vindt het zorgwekkend, dat er
steeds minder jezuïeten zijn die schrij
ven en publiceren. Vroeger gaf de
orde onder mer bladen uit voor de
Mariacongregaties, voorts het theolo-
gisch-filosofisch tijdschrift „Bijdra
gen" en het weekblad „De Linie".
Via het Apostolaat van het Gebed
geeft de orde onder meer onder re
dactie van Hans Bijmans het maand
blad voor geloofsbezinning „De Her
aut" uit, het jongerenblad „Jonge
Kerk" en het tijdschrift voor ouderen
„Ons Blad". Aan een aantal andere
bladen en tijdschriften wordt door je
zuïeten meegewerkt.
Tweehonderd personen ne
men deel aan de assemblee
van de Wereldbond van
Bijbelgenootschappen, die
momenteel in Chiang Mai
in Thailand wordt gehou
den. Bij hen zijn ook zeven
katholieke waarnemers, af
komstig van het Vaticaan
se secretariaat voor de een
heid en de katholieke
wereldfederatie voor het
bijbels apostolaat. Een be
langrijk punt op de agenda
is de vraag hoe de bijbel
kan worden doorgegeven
aan de ruim achthonderd
miljoen analfabeten in de
wereld. Een ander punt is
hoe in de komende tien
jaar de bijbels moeten wor
den gefinancierd die voor
het eerst in mer dan hon
derd talen zullen worden
overgezet. Een derde punt
is hoe meer samenwerking
tot stand kan komen met
rooms-katholieken en
oosters-orthodoxen aan wie
steeds meer bijbels worden
geleverd.
Volgens een verslag van de
protestantse drankbestrijding
in de DDR, gepubliceerd in
het Oostberlijnse weekblad
„Die Kirche" is een miljoen
van de zeventien miljoen in
woners van de DDR alcoho
list. Niet alleen in het ver
keer maar ook bij echtschei
dingen speelt alcoholmis
bruik een grote rol. Behalve
de oorlog heeft niets zo veel
leed over de mensheid ge
bracht als de drankfles, aldus
het verslag.
De politici en de grote
staatslieden hebben hun
ogen gesloten voor wat ie
dere huisvrouw, die in de
rij voor de levensmiddelen
staat, zag aankomen: de
economische catastrofe.
Deze is echter nog gemak
kelijker te overwinnen dan
de morele crisis in Polen,
aldus de aartsbisschop van
Warschau, kardinaal
Wyszynski, in een toe
spraak tot de dekens van
Warschau. Hij noemde de
officiële propaganda van
het atheisme de hoofdoor
zaak van de huidige toe
stand. Daardoor is het
christelijk verantwoorde
lijkheidsbesef ondergraven
en de publieke moraal
zwakker geworden. Niet al
leen de hoogste partijfunc
tionarissen waren schuldig
aan verrijking uit de
staatskas, maar het mid
delbaar en lager personeel
had dit voorbeeld grif na
gevolgd, zo zei hij.
De liturgie voor de jaarlijkse
Wereldgebedsdag, die over
de gehele wereld op de eerste
vrijdag in maart wordt ge
houden is voor 6 maart 1981
samengesteld rondom het
thema „De aarde is des He
ren". Het Nederlands Comité
heeft dit thema ingediend en
de liturgie is gemaakt door
indianen uit Noord-Amerika.
In Nederland worden ter
voorbereiding van de dag
twee kaderdagen belegd en
wel op 4 november in de
Marturiakerk aan de Thor-
beckelaan te Assen en op 8
november in gebouw „De
Schutse" aan de Jac. Lois-
straat te Rotterdam. De be
doeling van deze dagen is
een zo groot mogelijk aantal
comité-leden in staat te stel
len de Werelgebedsdag 1981
gezamenlijk voor te bereiden.
„Ontvangen als intersub
jectieve act" was de titel
van de oratie, waarmee dr.
Th. van Velthoven aan de
Universiteit van Amster
dam het ambt heeft aan
vaard van bijzonder hoog
leraar vanwege de Rad-
boudstichting in de betrek
kingen tussen christendom
en wijsbegeerte. Prof. Van
Velthoven (46) studeerde
in Nijmegen en Leuven,
was docent wijsbegeerte
aan het groot-seminarie te
Haaren en medewerker
aan het Diocesaan Pasto
raal Centrum van het bis
dom Den Bosch. Sinds 1974
is hij wetenschappelijk
hoofdmedewerker aan de
Universiteit van Amster
dam voor geschiedenis van
de middeleeuwse wijsbe
geerte.
Studiedag van
St.-Willibrord-
vereniging
over eenheid
en vrede
De St.-Willibrord Vereni
ging (SWV), die zich
vanuit de katholieke
kerk in Nederland wijdt
aan de oecumene organi
seert zaterdag 25 oktober
in het kader van haar
jaarlijkse ledenvergade
ring een studiedag onder
de titel „Eenheid en Vre
de".
De bijeenkomst, die wordt
gehouden in het Doopsge
zind Centrum Amersfoort
aan de Stadsring te
Amersfoort, wordt georga
niseerd in samenwerking
met de plaatselijke raad
van kerken in Amers
foort.
Inleiders zijn dr. W. E.
Verdonk, hoogleraar et
hiek aan de universiteit te
Leiden en Amsterdam en
Jan ter Laak, omroeppas-
tor en nauw betrokken bij
het werk van Pax Christi
en IKV.
De Diocesane Pastorale Raad Rotterdam komt maan
dagavond om half acht weer bijeen op de gebruikelijke
plaats, te weten de Adelbcrthof aan de Röntgenweg 99
te Delft.
Aan de orde komt onder meer de vaststelling van de gros
lijst in verband met de bestuursverkiezing, die in de verga
dering van november zal worden gehouden. Dan zal ook
een nieuwe voorzitter moeten worden gekozen in de plaats
van mr. dr. B. A. Meulenbroek, die aan de beurt van aftre
den en niet herkiesbaar is.
Andere punten op de agenda zijn de rapportage over het
jaarthema (diaconie) en een rapportage van de commissie
„Beleggingen".
Dr. P. Vriens ofm cap heeft gisteren afscheid genomen
als secretaris-generaal van de kerkprovincie in Neder
land, nadat hij deze functie als eerste sinds 1972
heeft bekleed. Binnenkort zal pater Vriens een functie
aanvaarden in het basispastoraat.
De bisschoppenconferentie zal in haar vergadering van 11
november een besluit nemen over zijn opvolging. Tot dan
zal dr. W. Rood, adjunct-secretaris van de bisschoppencon
ferentie de leiding waarnemen van het secretariaat van de
conferentie. Het voorzitterschap van de Bisschoppelijke Be
heerscommissie wordt waargenomen door de vice-voorzit-
ter mgr. drs. J. van Laarhoven, vicaris-generaal van het
bisdom Den Bosch. De dagelijkse leiding van het secrp*
riaat van de kerkprovincie is tijdelijk geheel in hand'
de directeur mr. H. Meeussen. -
