In emancipatie kunnen (jonge) vrouwen
een sigaar of zware pijp leren roken
Academisch Ziekenhuis Leiden maakt
niet langer geheim van eigen fouten
Gemeente Leiden kijkt terug op 25 jaar administratief werk
„Zangkoor van de derde
oktober" bestookt de
grote optocht weer
NAI TAD/REGIO LEIDSE COURANT WOENSDAG 1 OKTOBER 1980 PAGINA 5
ERFTEMEIJER EN DUBELAAR ONTWIKKELDEN EEN NA-ZOMERSE
Hoe nu? Hoe moet dat een
vervolg kriigen denk je
algauw na net lezen van
een advertentietje in het
Leids universitair weekblad
Mare. Biedt me daar het
Opleidingsinstituut
Dövelmeijer, decent
gehuisvest aan de
Klikspaanweg 39, 2324 LX
Leiden (inderdaad gaat het
ab origine om brieven) een
cursus sigaren roken aan,
aan dames van 19 tot 23
iaar. Les door bevoegde
leraren. Schriftelijke
reacties verwacht, voorzien
van pasfoto. Ook het leren
pijproken behoort tot de
mogelijkheden, hoorde ik
later. Je denkt aan een
grap, warm gedijend in het
studentikoze brein van deze
of gene aspirant-
afgestudeerde. Je vraagt je
af, wie er nu een zware pijp
zal gaan roken of wie er de
sigaar wil zijn. Maar geen
sprake van be- of
verdenkingen. Ik sprak
gisteren even snel met de
twee aanstichters van de
gedroomde cursus: de heren
Antoon Erftemeijer en
Jean-Marie Dubelaar.
Erftemeijer bekwaamt zich
in kunsthistorische richting
aan de universiteit en
Dubelaar bepaalt zich in
hoofdzaak tot geschiedenis
en rechten. Inmiddels
vragen ze zich ook af,
welke bijdrage ze zouden
kunnen leveren in de
emancipatie van de vrouw.
Want die blijft in het
nieuws, nietwaar die
emancipatie.
De illustere heren maakten
weliswaar een semi-
betrokken indruk. Ik
bedoel, het leek er sterk op,
dat ze met iets groots bezig
wilden zijn. Heer Antoon
had een gekrabbelde
apologie bij zich en die
werd gestut door vriend
Jean-Marie. Alleen kon ik
niet, in de loop van het
gesprek, van de gedachte
afkomen, dat heer Antoon
moeite had, niet in een
schaterlach uit te barsten.
Erftemeijer dan („je moet
de naam van ons instituut
zien als een samenvoeging
van de geslachten
Erftemeijer en Dubelaar
met genealogische zij-
verbintenissen met
Dövelaar, maar daarop
dieper ingaan zou ons te ver
voeren"): "Onze
voorgenomen actie bestaat
uit twee elementen. Vrij
exact, dacht ik. Daar is,
inderdaad, u heeft enigszins
gelijk, het element grap, de
lichte humor. Anderzijds is
Een nazomerse zotheid. Of: wat je als student niet allemaal verzinnen kunt...
de
de
er de serieuze kant
zaak. De advertentie valt
waarlijk ernstig op te
vatten, omdat hier
willen meewerken
emancipatie van de vrouw
De gelaatskleur van heer
Antoon werd iets roder.
Het gaat erom,
gelegenheden te scheppen
om tot meer gelijkheid te
komen. Erftemeijer: „En de
ongelijkheden zijn er: in
studierichtingen, in de
politiek, in promotiekansen.
En dan is er hgt sigaren- en
pijproken. Dat is tot nogtoe
een mannending. Duidelijke
ongelijkheid. We vragen
ons, bijna in gemoede, af:
vrouw niet
Natuurlijk staat het
eenieder vrij te roken of
niet. Ook een vrouw rookt,
of rookt niet. Ze kan zelfs
ongehinderd naar de sigaar
grijpen. Maar in de praktijk
gebeurt dat sporadisch. Ze is
nog niet geheel
geëmancipeerd. Pure onzin
en een vreemd gegroeide
traditie, dat niet sigaren en
een pijp roken door de
meeste vrouwen. Toch gaat
het hier om het eerlijke
sigaren roken, een edele
kunst. We willen een
rollenpatroon doorbreken.
Het is een experiment; kan
het pijproken en de
zwaardere sigaar dan een
cigarillo erin komen, voor
zover het de vrouw betreft
Hmmm, wat Ah, er zijn
dames die er voor voelen.
Leuke reacties al gehad. Die
willen met de sigaar
kennismaken".
Het gaat om een geestelijke
ontspanning, die
Erftemeijer en Dubelaar als
jong instituut de jongere
dames willen voorschotelen.
Erftemeijer weer: „Die
ontspanning is er meer dan
bij het sigaretten roken. Het
is rustiger, met de sigaar, je
gaat er voor zitten. Er is
gezelligheid, naast het
genot. En dan het sociale
aspect: sigaren uitdelen
heeft veel meer inhoud dan
een sigaretje presenteren.
En dan pijproken hè, dat is
ook minder ongezond dan
een shagje of een sigaret. De
leeftijdsgrens van 19 tot 23
jaar? Dat slaat ook op de
gezelligheid; je krijgt zo
cursisten die in leeftijd bij
ons passen. En je moet ook
vrij jong beginnen met de
sigaar of pijp. De pasfoto
Bijzonder verklaarbaar. Het
werpt enig licht op de
vraag: welke sigaar hoort
bij welk hoofd We moeten
ook een inzicht hebben in
wat we aan sigaren moeten
inslaan, voordat de cursus
start. En dan het type pijp,
of het type sigaar; dat moet
je laten aansluiten op het
type rookster. Enfin".
Inschrijvingen worden
tegemoetgezien op
bovengenoemd adres.
Waartoe kunstgeschiedenis
'en rechten al niet kunnen
leiden. Verbrede vrouwen
emancipatie; aangericht
door Erftemeijer en
Dubelaar. Een
frontdoorbraak die in rook
opgaat. Geen telefonische
aanmeldingen, want
Antoon is als
kantoorhouder niet de
godganselijke dag aanwezig.
Hij heeft nog wel wat
anders te doen ook. En
verder wil het instituut niet
de kant op van reclame
slogans, zoals: "ik ben wild,
ik ben zuiver, ik ben
vurig..!" Dat doen ze maar
ergens anders. Voorlopig
prijzen Erftemeijer en
Dubelaar zich al gelukkig,
als ze tegen een
deelneemster-in-
emancipatie kunnen
zeggen: „Have a cigar...!"
Dat vredige uitdelen....,
Holy smoke Ook zo kom je
je studententijd wel door en
ik vind het helemaal niet zo
benauwend, ook daar eens
op te wijzen. Ik hoop nog
een keer iets van het ge-
institutionaliseerde duo te
vernemen, nadat de eerste
animo in as is opgegaan.
Hoe zeggen ze dat
tegenwoordig ook alweer
„Ashes to ashes..!" Maar de
vrouwen-emancipatie leve
hoog Was getekend
„Erftemeijer en Dubelaar".
Zomaar een nazomerse
zotheid. Of niet soms?
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
MET STRIJDLIEDEREN EN LEUZEN
TEGEN PROGRAMMA VERSPREIDING
Vorig jaar heb ik het nog
gehoord, op de hoek van de
Morsstraat en de
Steenstraat en
geruggesteund door de tap
van het etablissement dat in.
het Nederlands
„Schoonzicht" zou kunnen
heten. Het viel me toen wel
op, dat het geluid
ongecoördineerd was en
enigszins aan kracht had
ingeboet. Ook komt het me
voor, dat de kwaliteit van
zang te lijden kan hebben
onder een nauwelijks te
lessen dorst. Maar het zal er
vrijdagmiddag weer staan,
gehavend of niet, het
gelegenheidszangkoor op 3
oktober dat aan z'n eerste
lustrumviering toe is.
Beschermheer is nog steeds
woelige Henny Kwik, die
veel op touw zet en zelf ook
graag op het vinkentouw
zit. Omtrent het „koor"
deed hij mij weer een
missive toekomen.
In hoog-Kwikkiaans
vertelde hij iets over „het
unieke koor, dat slechts
eenmaal per jaar van zich
laat horen"; „ze werken
(dat zijn de leden) in slecht
gebundeld
verenigingsverband en
weigeren hardnekkig elk
jaar een bedrag van duizend
gulden aan subsidie. Het
zangkoor wil zich absoluut
niet gebonden voelen, aan
wie dan ook". Men mag
weten, dat de
ledenvergadering „altijd
twee weken vóór 3 oktober
begint". Kwik deelde niet
mede, wanneer die
vergadering sluit. Ter
vergadering wordt dan de
strategie voor de ontzet
tende feestdag bepaald. Dat
is een plezierige
aangelegenheid in de
gelagkamer. De leden
stroomden in voorgaande
iaren toe en dreven bijkans
net café uit. Kwik: „Nu is
dan ook besloten een
ledenstop in te voeren. Een
uitzondering wordt slechts
gemaakt voor talentvolle
dames en heren met prima
stemmateriaal".
Op 3 oktober wordt weer in
hetzelfde drank, pardon
hoofdkwartier verzameld
tussen 11 en 12 uur,
„waarbij nog een laatste
generale repetitie wordt
gehouden onder het genot
van een glas bier". Men ziet:
het zangkoor van de derde
oktober is nog springlevend
en der dagen niet zat.
Volgens Henny Kwik wordt
wederom een strategisch
punt in de binnenstad
ingenomen om de optocht
want dat is het hoofddoel
van het koor met
strijdliederen te bestoken.
Wel deed hij in zijn
rondschrijven uit de
doeken, dat dit jaar de
liedteksten zich toespitsen
op onderdelen van de
optocht „die on-eigenlijk
Nederlands" zijn. Ook hier
plaats ik een vraagteken:
Kwik weer: „Bovendien wil
het koor deze keer het
bestuur van de 3 October
Vereeniging aan de kaak
stellen. De leden zijn „boos"
op dit bestuur, waar ze
normaliter een hoge hoed
van op hebben. Wat is er
gebeurd Alle Leidse
gezinnen hebben het
programmaboekje kosteloos
thuisbezorgd gekregen in
een huis-aan-huis-actie.
Zangkoor heeft daar geen
enkel bezwaar tegen, maar
dat de leden van de 3
October Vereeniging
hetzelfde boekje dan ook
nog eens per post
ontvangen gaat onze
zangkoorleden te ver.
Vandaar dat ze ditmaal het
oer-Nederlandse liedje
„Twee ogen zo blauw" op
het repertoire hebben
genomen, voor deze keer
omgedoopt in „Twee
boekjes van jou".
Overigens wordt de leden
verzocht, een „stevige
hoeveelheid serpentines
mee te nemen, terwijl het
bestuur Hongkong-3
truffels zal verstrekken, ter
verhoging van de
feestvreugde". Aldus Kwik.
LEIDEN Het Academisch Ziekenhuis in
Leiden (AZL) is het eerste Nederlandse zie-
kenhuis, dat het heeft aangedurfd cijfers open
baar te maken van fouten, ongevallen en goed
I afgelopen vergissingen, die bij de behandeling
I en verpleging van patiënten door medici, ver
plegend personeel of anderen in het recent ver
leden zijn begaan. Het AZL maakt over 1979
melding van 15 „ernstige" fouten, waarvan er
zes aan de inspectie voor de volksgezondheid
en de officier van justitie zijn doorgegeven en
waar door de betreffende patiënten schade
claims tegen zijn ingediend. Het AZL ontving
in de afgelopen vier jaar enkele honderden
klachten over de interne medische verzorging
van zowel patiënten als van de eigen medewer
kers zelf. Het ziekenhuis mag wat de behande
ling hiervan betreft een nationale primeur
voor zich opeisen, want geen ander ziekenhuis
in het land heeft het tot dusverre gewaagd op
een dusdanig openlijke manier zijn vuile was
buiten te hangen.
Dat het Academisch Ziekenhuis Leiden dit toch
heeft gedaan is te danken aan de Nationale Zie
kenhuis Raad, die in 1975 alle ziekenhuizen advi
seerde een betere reglementering toe te passen ten
aanzien van de aanmelding en behandeling van
klachten over de interne medische verzorging.
Het AZL heeft zich dit advies ter harte genomen
en startte kort hierop met een officiële klachten
procedure voor patiënten, familie en medisch per
soneel. Een speciale commissie werd in het leven
geroepen, die de klachten diende te onderzoeken,
de zogeheten FONA-commissie. De letters FONA
staan voor Fouten, Ongevallen en Near (bijna) Ac
cidents (ongevallen).
In het Academisch Ziekenhuis in Leiden worden
per jaar circa 22.000 patiënten verpleegd, terwijl
daarnaast nog eens een kwart miljoen mensen
voor een consult bij de poliklinieken aankloppen.
Er worden in een jaar meer dan een miljoen me
dische handelingen in het AZL verricht, waaron
der het toedienen van medicijnen tot aan het uit
voeren van grote operaties. In dit enorme scala
van verrichtingen worden fouten gemaakt, waar
van een aantal ernstige. Voor medisch directeur
A.Th Schweizer van het AZL wil een en ander
echter niet zeggen, dat zijn ziekenhuis nu opeens
door patiënten moet worden gemeden: „Elke fout
is er eén te veel, maar uit het aantal ernstige fou
ten, dat in ons ziekenhuis is gemaakt, kan en mag
beslist niet worden opgemaakt dat het hier onvei
lig zou zijn. Bovendien heeft het merendeel van
de gemaakte fouten niet tot ernstige gevolgen
voor de betreffende patiënten geleid. Het had ge
kund, maar is gelukkig niet gebeurd. Uit de cijfers
mag zelfs worden afgeleid, dat in het AZL zéér
zorgvuldig te werk wordt gegaan door de medi
sche staf en het verplegend personeel. We willen
alleen af van het verstoppertje spelen met patiën
ten. Fouten moeten ruiterlijk kunnen worden toe
gegeven. Men moet fouten durven melden. Door
er op toe te zien, dat er zo min mogelijk brokken
worden gemaakt, kan de kwaliteit van de verzor
ging alleen rnaar toenemen. Het is tevens erg be
langrijk, dat de patiënt voor gemaakte fouten ge
noegdoening kan krijgen."
De totnogtoe gesignaleerde fouten zijn op verschil
lende manieren en op verschillende afdelingen
binnen het ziekenhuis tot stand gekomen. Onder
bezetting van het personeel, drukte en vermoeid
heid zijn factoren die daar een grote rol in hebben
gespeeld. Een fout kan al worden begaan bij het
vervoer per ambulance of bij het voorschrijven
van een verkeerd dieet. Een van de ernstigste fou
ten, waar de FONA-commissie gewag van maakt,
is afgelopen jaar begaan in een van de laboratoria i
van het AZL, waar in een bepaalde periode con-
stant verkeerde uitslagen werden doorgegeven.
Het ging hier om een persoonlijke fout van een
van de laboratoriummedewerkers.
Het ziekenhuis kan in bij het constateren van een
al dan niet ernstige fout zijn nmedewerker op het
matje roepen, formeel berispen, een uitbrander
geven of zelfs schorsen. Volgens AZL-directeur
Schweizer kan zo'n strafexpeditie in bepaalde ge
vallen buitengewoon ver gaan en bijzonder nare
gevolgen hebben voor de verdere loopbaan van zo
iemand.
Wat betreft de honorering van de vrijwillig door
personeel of patiënten bij de FONA-commissie ge
melde klachten stelt de heer Schweizer, dat 1/3
hiervan terecht was, 1/3 twijfelachtig en 1/3 onge
grond. Klachten over bijvoorbeeld een zoekge
raakt kunstgebit of gehoorschelp tijdens de perio
de van verpleging zijn in het genoemde honderd
tal ook inbegrepen, maar worden natuurlijk als
minder ernstig van aard gekwalificeerd. Op dit
moment zit het AZ1 op een klachtenniveau van
twee aanmeldingen pe: week en dat wordt door
AZL-directeur Schweizer „bijzonder laag" ge
noemd.
LEIDEN De afdeling Gemechani
seerde Persoons- en Leerlingen Admi
nistratie (GPLA) van de gemeente Lei-
den viert vandaag het feit dat het 25
jaar geleden is dat de administratie ge
mechaniseerd werd. Ter gelegenheid
hiervan heeft deze afdeling een boekje
geproduceerd waarin de technische ont
wikkelingen op de afdeling in de afge
lopen 25 jaar beschreven worden en
herinneringen worden opgehaald.
I De afdeling GPLA houdt zich onder meer
bezig met gegevens over de Leidse (be-
I roeps)bevolking, kerkelijke gezindte, leef-
tijdsopbouw, situering van schoolgebou-
j wen en de leerlingen van deze scholen. In
de j?.ren vijftig bleek dat de methode van
beantwoording van allerlei vragen over
deze gegevens niet meer uitvoerbaar was
volgens de tot dusver gehanteerde metho
den. Deze werkzaamheden waren zeer ar
beidsintensief en vaak geestdodend. De
heer C. Montanus die tot 1961 op deze af
deling werkte: „Er was bijna geen perso
neel meer te vinden voor dit zeer verve
lende werk en we konden de werkzaam
heden ook niet meer aan. Het werd nood
zakelijk dat er gebruik gemaakt ging wor
den van f
r efficiente methode."
In oktober 1955 gingen de ambtenaren
van GPLA gebruik maken van de 'Cito-
graf-ponsmachine'. Dit apparaat werd ge
bruikt om gegevens in te ponsen op licht
metalen platen. Via een ingenieus systeem
was het nu mogelijk om de gewenste ge
gevens op een snellere manier op een rijt
je te krijgen dan tot dusver. Zo konden
onder meer oproepkaarten voor verkie
zingen veel sneller geproduceerd worden.
Een nadeel van deze machine was wel dat
hij een zoveel lawaai maakte, dat een ge
sprek op een normaal geluidsniveau niet
meer mogelijk was. De gemeente Leiden
was in 1955 zeer progessief want zij was
één van de eerste Nederlandse gemeenten
die van deze apparatuur gebruik maakte.
Dit gebeurde na intensieve schermutselin
gen tussen de diverse betrokkenen over
het nut van de invoering van deze machi-
In de jaren zestig werd het machinepark
van de heren en dames gemeente-ambte
naren aanzienlijk uitgebreid. De appara
tuur werd verbeterd waardoor een snelle
re verwerking van de gegevens mogelijk
werd. Zo werd het fenomeen zelfklevende
etiketten ingevoerd. Aan het eind van de
jaren zestig werd een ponsmachine aange
schaft die veel minder luidruchtig bleek
dan zijn voorganger. In de jaren zeventig
werd de voortschrijdende techniek ook op
de afdeling GPLA merkbaar. De heer J.
de Bruin, chef van de afdeling bevolking:
„Er werden in 1976 elektronische pons
machines en elektrische adresseermachi-
nes geïnstalleerd. Die ponsmachines zijn
de modernsten die er op dit gebied te vin
den zijn. Ze zijn eigenlijk niet meer voor
verbetering vatbaar". Momenteel is ge
meente aan het uitzoeken of het tegen een
aanvaardbare prijs mogelijk is de bevol
kingsadministratie nog verder te mecha
niseren zodat de afdeling GPLA in de toe
komst haar werkzaamheden nog sneller
en efficiënter kan uitvoeren.
Om dit 25-jarig jubileum te vieren wordt
er voor de medewerkers en oud medewer
kers enige festiviteiten op touw gezet.
Ponsen nu....
Vanmiddag vanaf drie uur is er voor hen
de mogelijkheid het huidige machinepark
van de afdeling GPLA te bezichtigen.
Ook is er een kleine herdenkingstentoon
stelling ingericht. Vanaf vier uur wordt
een receptie*gehouden in de koffiekamer
