Prolongatie
op tv wegens
groot succes
van Antigone
in spijkerbroek
li
,Mijn vriend, de moordenaar' over
strijd van consul tegen bureaucratie
TERUGBLIK
hou il
het l
scherm
in het
oog
Joden verstoord door uitzending van VPRO
TELEVISIE VANAVONI
TELEVISIE ZATERDAGi
RADIO VANAVOND
RADIO ZATERDAG
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 26 SEPTEMBER 1980 PAGljJ,
Zes acteurs (trices) van het Amsterdamse
Publiekstheater voelden in een verloren
uur tussen de repetities de niet te stuiten
lust in zich opkomen eigen toneel te ma
ken. De keus daarvoor viel op „Antigone",
niet het oorspronkelijke stuk van de klas
sieke tragicus Sophokles met alleen al vijf
tien man koor, maar de bewerking hiervan
door de Franse toneelschrijver Jean
Anouilh. Hans Croiset zou koning Kreon
doen en Josée Ruiter de titelrol.
Zonder decor, belichting en toneelkledij, met
alleen tot hun beschikking het woord en de
persoonlijke inleving, en gestoken in wat zij
droegen: spijkerbroek, gingen zij er in de bo-
venfoyer vier hoog van de Amsterdamse
Stadsschouwburg mee staan gewoon op de
vloer temidden van een besloten gezelschap,
eigen aanhankelijk publiek. Na de eerste voor
stelling ging de mare al door Amsterdam, dat
er daar in kleine kring iets bijzonders gebeur
de. Zo kwam het van de ene voorstelling tot de
andere, op Basis van mondreclame, prolongatie
wegens groot succes. Schouwburgdirecteur Be
rend Boudewijn wilde ook wel eens weten wat
er boven zijn hoofd hing en gebeurde. Hij snel
de vier trappen op, zag, onderging en belde de
KRO, want Berend blijft ondanks zijn huidige
functie een gewaardeerd adviseur dramatische
zaken van KRO-tv. Die zond er tegelijk een
reportagewagen van de NOS op af, vond dat
Berend dan ook zelf maar gelijk de beeldregie
moest doen en zet dit spel zondagavond op de
tv op Ned. I om 21.40 uur.
Ook snelden jury's toe, altijd op zoek in dit
land aan wie nu weer een onderscheiding uit
gereikt kan worden. Er vielen er twee voor
deze voorstelling. Josée Ruiter kreeg voor haar
Antigone-vertolking de Theo d'Or en Hans
Croiset als Kreon mocht de Louis d'Or komen
afhalen. Zij werden met deze lof behangen tus
sen de repetities en het spelen door tijdens een
Berend Boudewijn kwam bij de kro met
„Antigone" aandragen.
feestelijk gebeuren in Leiden, onderweg waar
heen zij lunchten met een broodje uit het vuis
tje-
In de klassieke noodlotstragedie „Antigone"
handelt het om de karaktervastheid van de ge
lijknamige jonge vrouw, die tegen het verbod
van haar oom, koning Kreon, in het lijk van
haar broer Polyneikes begraaft. Zij handelt
daarmee volgens het gebod van de goden, die
de niet begraven gestorvenen geen rust toe
staan, veroordelen tot eeuwig dolen. Antigone
meent dit haar broer niet te mogen aandoen.
Bovendien is het gebod van de goden haar hei
lig. Zij komt te staan tegenover haar oom, die
de begrafenis van haar broer verbiedt, omdat
deze als opstandeling de macht over Thebe aan
zich wilde trekken. Zijn lijk moet blijven lig
gen in de open lucht, een vernederend lot als
prooi van de roofdieren. Antigone ziet ook niet
in, waarom haar andere broer, Eteokles, die bij
dezelfde gelegenheid werd gedood, wel begra
ven mocht worden, maar Kreon heeft hiervoor
zijn eigen redenen.
Antigone stemt hiermee niet in, begraaft haar
broer toch en kiest daarmee vrijwillig voor de
dood, waarin zij wordt gevolgd door haar ge
liefde Hemon, zoon van Kreon, met wie zij
juist op die dag zou trouwen. Hij deelt haar lot,
omdat hij haar niet van haar plan kan afbren
gen, evenmin als dat is gelukt aan haar zuster
Ismene.
Bij Sophokles ligt het zwaartepunt op het
noodlot, de onontkoombare tragiek, gelegen in
de keus tussen het gebod van de goden en de
wil een eigen weg te gaan. In de theatervorm,
waarin hij dit goot, ligt het levenslot besloten
in het karakter van de mens, waaruit het dra
matisch gebeuren te verklaren valt. Met Anti
gone valt niet te marchanderen. Haar weer
strevende aard belet haar dit, prachtig te be
luisteren in de dialoog die zij met Kreon heeft.
De Franse toneelschrijver Jean Anouilh vond
in dit spel aanknopingspunten met de na de
Tweede Wereldoorlog in zwang geraakte exis
tentialistische levensfilosofie. In zijn bewer
king klinkt die duidelijk door, de levensvra
gen, de levensangst, de vuile handen die men
zich maakt welke keus ook wordt gedaan. Hij
scheept daar Kreon mee op, die tegen zijn wil
tot het koningschap werd geroepen, in die hoe
danigheid beslissingen moet nemen die van
hem een steeds eenzamer mens maken.
Dit existentialisme zijn we intussen bezig te
overleven, maar overeind staat nog volop, ze
ker ook in deze tussengeschoven voorstelling,
de door het eigen karakter ingegeven levens
keus, en de consequenties daarvan, neergelegd
in het conflict tussen Antigone en Kreon. Beel
dregisseur Boudewijn benadrukt dit door niet
uitsluitend in beeld te brengen wie het woord
heeft, maar vooral wie door het woord gesla
gen wordt. In dit tot zijn essentie ingedikte
spel in de bestaande vertaling van Adriaan
Morriën krijgt elk woord zijn eigen intonatie,
tekent ook trekken op de gezichten.
Berend Boudewijn: „Een sympathieke kant
van deze kleine zaalproduktie is dat minder
gemakkelijk oneerlijke theatrale middelen ge
bruikt kunnen worden. Het spel wordt er veel
natuurlijker door. Op tv kun je daar meer mee
doen dan met de grote theaterbewegingen die
nodig zijn om in een grote zaal ook de achter
ste rijen te bereiken. Het stuk heeft trouwens
enorm gewonnen door het weglaten van een
teveel aan poëzie. Het bodeverhaal wordt bijv.
sterk verkort door Antigone's zuster Ismene
(Maijolijn Verwijnen) verteld.
Hans Croiset: „Wij hebben in onze voorstelling
zonder regisseur gewerkt. Uit ons kleine col
lectief kwamen zoveel goede ideeën naar vo
ren dat een soort vader-figuur daarboven al
leen maar overdreven zou hebben aangedaan.
Er kwamen bij de voorbereiding van dit spel
dingen omhoog die ik nooit verwacht had en
die onder de vaste leiding van een berekende
regie waarschijnlijk niet aan bod zouden zijn
gekomen. We hebben met maar zes mensen in
dit spel wel tekst moeten inkrimpen. Van het
verplichte klassieke koor hebben we helemaal
afgezien. Wat daarin nodig gezegd moet wor
den, bespiegelingen op het spel en aanzetten
tot de tragiek, nam Siem Vroom voor zijn re
kening en zijn rol. Dit spel is echt uit zes men
sen gegroeid. In het zaalwerk moet je conces
sies doen aan je natuurlijkheid, omdat je spel
vérdragend moet zijn. Dat was het boeiende
van deze opvoering, dat je gewoon vanuit je
zelf kon werken".
TON OLIEMULLER
Schoonhoven-
(KRO)
gevraagd als
opvolger van
Jan deTroye
inNOS-bestuur
(Van onze radio- en tv-redac-
tie)
HILVERSUM Naar aan
leiding van ons bericht over
het vertrek van Jan de
Troye (VARA) uit de func
tie van tv-commissaris in
het NOS-bestuur en diens op
volging in deze kwaliteit
door Richard Schoonhoven,
momenteel tv-directeur bij
de KRO, heeft laatstgenoem
de gisteren opheldering ge
geven. Hij deelde mee door
Jan de Troye persoonlijke te
zijn gevraagd voor deze
functie.
Een beslissing hierover heeft
hij evenwel nog niet genomen.
Hem is slechts gevraagd hoe
het zat met zijn beschikbaar
heid. Schoonhoven voegde
hieraan toe, dat hij niet staat te
dringen om Jan de Troye op te
volgen. Hij is zich ervan be
wust, dat hij door heen te gaan
bij de KRO „een gat slaat" en
dat er voor hem bij de KRO
een opvolger gevonden zal
moeten worden. Voor hem
mede een reden om het aan
zoek voor deze functie ernstig
in overweging te nemen. Voor
het overige stelt hij zich op het
standpunt, dat er nog wel eens
heel andere namen uit de bus
zouden kunnen komen dan de
zijne.
KRO-voorzitter J.Hendriks
onthoudt zich voorlopig liever
van commentaar. Hij is zich
ervan bewust een goed tv-di
recteur te verliezen bij het
eventuele heengaan van
Schoonhoven. Formeel weet
hij alleen, dat er bij de NOS
- een commissie bezig is een
nieuwe raad van beheer te
vormen. In deze commissie
zou nog geen enkele naam zijn
genoemd. Pas in december zal
daarover meer klaarheid ont
staan. De heer Hendriks zegt
zich voordien niet bezig te wil
len houden met de vraag naar
een eventuele opvolger van
Schoonhoven. Hij voegde
eraan toe, dat deze zaak t.z.t.
zeker bespreekbaar moet kun
nen zijn. Op dit moment wenst
hij alleen maar vast te stellen
dat Schoonhoven nog niet weg
In dit verband zijn intussen
voor de opvolging van Jan de
Troye ook de namen genoemd
van Cees Baay (TROS), Hans
van Maanen (NCRV) en Her
man van Wijk (VARA). Wat
Baay betreft, de voorzitter van
de TROS heeft laten weten
geen medewerking te zullen
verlenen aan zijn eventuele
overstap van de TROS naar de
NOS.
„Mijn vriend, de moorde
naar" luidt de titel van de
novelle die de Vlaamse au
teur Marnix Gijsen in 1958
schreef en waarvan de tv-be-
werking vanavond op het
scherm wordt gebracht. Al
eerder maakten we kennis
met het werk van Gijsen,
pseudoniem van Jan Albert
Goris, door de verfilming
van „Klaaglied om Agnes",
die maar liefst drie maal op
de beeldbuis werd vertoond.
Gijsen, die in 1974 werd be
kroond met de driejaarlijk
se prijs der Nederlandse let
teren, was als schrijver een
laatbloeier. Behalve zijn ge
dichtenbundel „Het huis"
(1925) publiceerde hij op
jonge leeftijd niets. Pas op
49-jarige leeftijd schreef hij
zijn eerste novelle „Joachim
van Babyion". Daarna volg
den o.a. „Klaaglied om Ag
nes", „Diaspora" (verhalen
bundel) en „Overkomst
dringend gewenst" (boeken
weekgeschenk
De novelle „Mijn vriend de
moordenaar" is autobiogra
fisch getint (Gijsen verbleef
toentertijd in New York waar
hij directeur was van de Belgi
sche voorlichtingendienst) en
verhaalt over de jonge Belgi
sche diplomaat, Jan Vermast,
(gespeeld door Luk de Ko-
ninck) die naar de Verenigde
Staten wordt gestuurd. Hij be
landt in Mason in het Midden-
Westen en wordt vice-consul.
Tijdens de uitoefening van
deze functie gaat de diplomaat
zich het lot aantrekken van
een landgenoot „de moorde
naar" (gespeeld door Kees
Brusse) die in behoeftige om
standigheden achter slot en
frendel zit. Jan stelt alles in
et werk om de man een
menswaardiger bestaan in de
cel te bieden, maar komt daar
bij zelf in moeilijkheden.
Ned. II 20.27 uur.
Toppop
10 jaar
Presentator Ad Visser laat in
deze jubileumuitzending de
tienjarige historie van de hi
trubriek in vogelvlucht passe
ren. Behalve een overzicht
van het toonaangevende hit-
werk van Abba en Queen be
vat dit programma optredens
van o.a. Gilbert O'Sullivan,
Bonny M., Golden Earring en
Emile Zola
Vanavond de laatste twee de
len van de achtdelige tv-serie
over het leven van Zola en de
zaak Dreyfus. Zola verblijft in
Engeland waar hij zich" een
zaam voelt, omdat hij de taal
niet spreekt. Bovendien mist
hij vrouw en kinderen. Een
klein jaar later gaat hij weer
terug naar Frankrijk, waar de
zaak Dreyfus zich nog steeds
voortsleept. (Om 21. 20 uur
wordt deze serie onderbroken
voor het wekelijks gesprek
met de minister-president en
het journaal).
Ned. I 20.20 uur.
Open huis
Samenvattende reportage van
de Open-huis-manifestatie
1980 op het NCRV-terrein in
Hilversum op 6 september.
Ned. II, 18.59 uur.
Licht klassiek
kennis van de licht-klassieke
muziek met elkaar kunnen
meten.
Ned. II 21.40 uur.
Morgenmiddag
Voor de kinderen morgenmid
dag vanaf 15.32 uur op Ned. I
de natuurfilm „De schoenbek-
ooievaar", het muziekpro
gramma „Een muzikale reis
door de seizoenen" en de na
tuurserie „De bedreigde die
renwereld" over psychische
verlammingsverschijnselen bij
wilde dieren in Zuid-Afrika.
(Van onze radio- en tv-redaktie)
HILVERSUM De VPRO heeft de
luisteraars, die zich op 19 september
gekwetst hebben gevoeld door anti
semitische uitlatingen in het pro
gramma „radio nieuwsdienst
VPRO" verontschuldigingen aange
boden.
In dit programma zei radiomedewerker
Philip Scheltema naar aanleiding van
een exportweek in Zuid-Afrika, geor
ganiseerd door het Israëlisch exportin
stituut, dat in die week „door de slacht
offers van discriminatie, maar liefst
een half miljoen dollar werd verdiend
aan de uitvoerders van apartheid". Hij
voegde er aan toe: „over het inrichten
van gaskamers in Zuid-Afrika wordt
nader overleg gevoerd".
Tegen deze uitlatingen werd geprotes
teerd door de stichting bestrijding anti-
semistisme (STIBA), terwijl ook de Is
raëlische ambassadeur in Den Haag zei
zeer geschokt te zijn. Hij vroeg de
VPRO op de uitzending terug te ko-
In een verklaring van de VPRO wordt
nu gezegd dat men het onjuist acht dat
de gewraakte zinsnede is uitgesproken.
In de eerstvolgende uitzending van
„Radio nieuwsdienst VPRO" zal er op
worden ingegaan waarom Scheltema
die uitlatingen heeft gedaan. De VPRO
zegt overigens niet te twijfelen aan de
goede trouw van zijn medewerker en
niet graag te zien dat ze het predikaat
anti-joods zou krijgen op grond van
deze ene door haar zeer betreurde uit
lating.
18.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
18.49 Poll en Plll
18.55 Journaal
AVRO
18.59 10 Jaar Toppop
20.20 Emile Zola
of het menselijk
geweten, tv-serle
IKON
22.55 De beslagen spiegel,
serie drama's
NOS
18.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
18.55 Journaal
NCRV
20.27 Mijn vriend de
moordenaar,
tv-film
21.50 Speel's met licht
klassiek,
spelprogramma
22.50 Tot besluit
l-1
;T
DUITSLAND 1
(Reg. progr. NDR: 18.00 Wei
-Hospital, tv-»efle. 19.25 Reg. ri
19.59 Progr.3
progr. 18.30
rle. 18.40 Licht progr. 19.1
20.00 Journ. AansL: Verkl
20.15 Der Forster vom Sill
speelfilm. 21.45 Fllmreport.
Akt. mei parlement, ovea. 23.(
tori, tv-serle. 0.35-0.40 Journ.
DUITSLAND 2
18.20 Tekenfilmserie. 18.35 Sla|
19.00 Journ. Aansl.: Verkle
19.30 Bultenl. reportages. 20. f
Alte, tv-serle. 21.15 Showprogr.K
Akt. Aansl.: Verkiezingen. 22.20
magaz. 22.50 Sport. 23.20 Trej
(La course du llevre a travel
champs), speelfilm. 1.25 Journ.^,
DUITSLAND 3 WDR
18.00 Kinderserie,
nomle. 19.00 Vrljetljdsmagaz.
Journal 3. 20.00 Journ. 20.15 R
cument. 21.00 Reportages. 21.3
lig. progr. 22.00 Aus dem Nest
len. tv-serie. 23.00 Discussie.
BELGIE NEDERLANDS (NET 1
18.15 Kleuterprogr. 18.30
School. 19.00 Inform, serie.
Cult, magaz. 19.30 Liefdadlj
sprogr. 19.35 Meded. en Mc*]]
19.45 Journ. 20.10 Weerber.
De graat van Monte Christoj"®
count of Monte Christo), spefn l
21.55 Fllmportret. 22.50 Lieffc f
heldsprogr. 22.55-23.10 Journ. ,n
BELGIE NEDERLANDS (NET 2);(Je
18.00-20.15 Zie NET 1. 20.15 fer(j
Speermalie, tv-serle. 21.05
ment. 22.10 Rellg. progr. 22.40-!,
Cult, magaz. oei
BELGIE FRANS jk
18.00 Meded. 18.15 Tekenfilm.
Cult, magaz. 19.00 Liedjesi
19.15 Reg. magaz. 19.29 Wefe z
19.30 Journ. 19.55 Inform. [jjn
20.55 Blaise Pascal, toneelstuk.'
Muz.progr. 23.00 Wetaa!
23.02-23.10 Journ. Jl'd
kn
20jJ
f». 1.25 Journ.l—
DR P|
18.30 CursuU
"fi
51.1
JSt
T
'L
NEDERLAND 1
TELEAC
10.45 Russisch voor
beginners,
les 1
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
15.30 Journaal
TROS
15.32 De schoenbek ooievaar,
natuurfilm
16.25 Een muzikale reis
door de
seizoenen
17.10 De bedreigde
dierenwereld
NEDERLAND2
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
ipei
DUITSLAND 1 aat
10.00 Journ. en aktual. 10.25 &ng
muziek. 11.10 Kein pardon fur %ef
zengel, tv-serie. 11.35 Buit. rep. 3m.
Aktueel mag. 12.50 Persoverz.
Journ. 13.35 Progr.overz.
Journ. 14.10 Kleuterprogr. OOG
Wenn die Heide bluht, speen
16.15 Inform, progr. 17.00 fll|ar
(Reg. progr.: NDR: 17.30 Progr.(,
17.31 die unterblichten Methode?
Franz Josef Wanninger, tv-fld
WDR: 17.30 aktual. 17.55 Intenss
kou
:o.).
DUITSLAND 2 pud
12.00 Progr.overz. 12.30 Progr.jaa
buit. 14.45 Journ. 14.47 CaptaiLn
ture, tv-serie. 15.10 Mond f
Mond, tv-serie. 15.35 Inform,
15.50 Filmrep. 16.35 Poppen^11
17.04 Bekendmaking van de «SC
winnaars. 17.05 JOurn. 17.10 Alierd
ma9- ast
DUITSLAND WDR 3 Vor
16.30 Cursus Duits. 17.00 Cfelii
Wiskunde. 17.30 Cursus econor^fe]
BELGIE NEDERLANDS ticl
14.00 Open School. 15.30 red
speelfilm. 17.00 showprogr. tie
T;
HILVERSUM 1
KRO: (18.11 Echo) 18.58 Marktberichten.
19.02 (S) Punt Uit. 19.55 Overweging. 20 03
(S) Van Oud Zeer lol Zeer Oud. 21.02 (S)
Nine O'clock Jazz. 22.02 (S) Goal. NOS:
23.02-24.00 (S) Met hel oog op morgen.
VPRO: 00.02 (S) Een nacht om bij wakker Ie
zitten.
HILVERSUM 2
TING: 18.40 De h
19.00 VeT
3 pees Co nel j
dium: klass. muz. ca. 21.20 Acoord.
Aspeklen van de kamermuziek. 22.30
22.40 NOS-Cultuur-Magazine. 23.30 (y
i. 23.55-24.00 Nws.
a Hitparade. 19.02 (S) De Rock e[)]
Methode. VPRO: 20.02 (S) Oorkussen.
(S) Black Star Llner. 22.30-24.00 (S) D
te (herhalingen). jj»j
EUHZSa leder heel uur nieuws. VARA:
7.03 Hallo hier Hilversum! (8.03
Dingen van dag dag.). 9.30 Zl
C. «4 1102 06 VARA feliciteert. 12.03
Pi Hit Tussen start en (inlsh. 13.03 In
de Rooie Haan. 15.02 Muz-ek uit
Studio 1. 16.02 De Speeldoos.
i. 8.11 Toe-
8.30 Nws. 8.36 Toerak-
9.00 Gym.
.26 Meded.
i land- en tuinbouw. 12.30 Nws.
ktua. 13.00 Nws. 13.11 Introduktle
t. 13.15 Onder de mensen. 14.00
Kernpunt. 15.00 Sport na sport. 15.30 Kles-
i slop 12.03 Lost ïjbi
Op Stap. 15.03 Dta<;0o
16.03 NCRV-Zate
AVRO: 7 00 Nws. 7.02 Oc
klein stationnetje, "s morgéen
de vroegte. 8.00 Klassiek
Caroline. 9.00 Nws. 9.02
12.02 Progr.-overz. 12.05 L
13.15 Op 'I schellinkje, operafragme
1 Progr.-overz. 14.0r
keurig. 16.00 Aktui
Over de radio viel gisteren bij
de NCRV een ander soort Ne
derlands te beluisteren dan
men gewend is. Dit ter gele
genheid van het al vele maan
den lang gevierde feit dat Bel
gië 150 jaar bestaat. Ook de te
levisie deed er in bescheiden
mate aan mee. Zo kon men
Tonia horen zingen vanuit de
Ditshoeve in het Belgische Rij-
menam, een mooi rijmende
plaatsnam. Wel in gezelschap
onder meer van Willeke Al-
berti om geen twijfel te doen
bestaan aan wat ons alleen nog
altijd verbindt, de taal name
lijk, hoe die wederzijds dan
ook gesproken mag worden.
Bij de TROS is het elk jaar eeA
traditie leutig de winter in te
gaan. Dat wil dus zeggen met
André van Duijn en Corrie
van Gorp. De doos met al het
lekkers voor de lange avonden
werd weer op een kier gezet.
Soms kreeg je er al hele brok
ken van te slikken, zodat me
nig kijker al likkebaardend
aan Derrick kon beginnen, die
je even tevoren ook al uit be
doelde doos had zien stappen.
Hij is al een echte huisvriend
van de TROS.
Afgezien van een special over
Japan, ook bij de TROS, was
het enige programma waaro
ver iets meer mocht worden
nagedacht de film „Conrack"
uit 1974 bij de KRO. Een rake
uitbeelding van de vooroorde
len, maar ook de verwarring
en gespletenheid rond het ras
senprobleem in Amerika. 1 c
zag de onderwijzer Pat Coi r
evolueren van een racist g
een opvoeder van zwarte s
deren op een schooltje op I
afgelegen eiland in South i
roline. En vervolgens oni z
gen worden wegens zijn i 1
ijverige bemoeiing om van z
kinderen vrije en mon t
staatsburgers te maken, c
film naar een boek, zoals t
sommige dialogen duidelij l
merken was. Goed genoeg c
speeld en gemaakt om er t
een poos bij stil te staan, c
I
En Margot Fonteijn da
voort, nu in gezelschap vai
fameuze Marie Taglioni, j
zo etherische verschijning c
men er nauwelijks naar dui 1
te kijken, bang dat haar il c
derachtige broosheid zou I t
ken. Men durft er trouv I
nog altijd niet goed aan te
men, aan „La Sylphide" c
doel ik, want dat ballet wi c
nog precies zo gedanst all l
de tijd van de nimf Taglio t
Ij
Ruw werd ik hiervan we]
rukt om kennis te nemen
de geduchte vorderingen 2
Japan maakt op de weg i|
de wereldmacht. Terwijl t
dereen aan het bakkeleie
blijven ze daar rustig aan j
werk. Dat kan nog wel eed
mogendheid worden die su t
met het been aan de haal g
FÊeken maar uit, vijftig au
