leger machteloos
oor gebrek aan onderdelen
Walesa maakt grote
indruk in Warschau
Nog geen evacuatie
Europeanen uit Irak
Beschadiging ol ties
funest voor wereldeconomie
>stduitsers over muur
TENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 26 SEPTEMBER 1980 PAGINA 15
fcN Het Iraanse leger dat sinds de
[an de geestelijk leider Ayatollah Kho-
och al 45.000 beroepsofficieren is kwijt-
door zuiveringen, kampt met een
Jekort aan wapens, tanks en legervoer-
De berichten die binnenkomen over de
jtussén Iran en Irak bij betrouwbare
Iningscentra zoals het in Londen geves-
iternationale Instituut van Strategische
|(IISS>, wijzen erop dat de Iraanse troe-
icht georganiseerd en met minderwaar-
jteriaal, wanhopig proberen de opmars
I goeduitgeruste en strak georganiseerde
leger een halt toe te roepen,
i een vorige maand uitgebracht rapport
Westers militair attaché, kunnen nog
acht van.de 77 supermoderne F-14 Tom
legen; slechts 82 vtan de 194 F-4 Fhan-
in nog operationeel en slechts 100 van de
Tigers. Zonder reserve-onderdelen voor
de Verenigde Staten ontworpen en ge-
vliegtuigen en zonder Amerikaanse
oudsmonteurs, zo zei een woordvoerder
1ISS gisteren, „zullen veel van de vlieg-
die nu nog operationeel zijn, na een of
luchten het loodje leggen",
rootste probleem is echter van logistieke
loe krijgen we mankracht, wapens, le-
rtuigen en voedsel op de juiste plaats? De
1 legérbases zijn voor het merendeel ge-
bij de grens met de Sovjet-Unie en Af-
an, bijna 1200 kilometer van de Iraakse
frontlinies. De infanterietroepen die doorgaans
lichtbewapend zijn en niet kunnen terugvallen
op tanks en ander zwaar materieel, bevinden
zich allen in en rond de noordelijke provincie
Koerdistan waar ze de opstandige stammen die
streven naar afscheiding, in bedwang moeten
houden.
Eén ding is zeker. De verouderde tanks die zich
nu nog in het noorden bevinden, kunnen on
mogelijk op eigen kracht de 1200 kilometer lan
ge tocht naar net strijd veld in het zuiden vol
brengen. De Britse Chieftain-tanks waar Iran
er heel wat van heeft, kunnen niet meer dan 60
kilometer afleggen zonder kapot te gaan. Tij
dens de militaire oefeningen van het Britse le
ger in Canada vorig jaar, moesten 29 van de 42
ingezette Chieftain-tanks ingrijpende reparaties
ondergaan, net als 71 procent van de lichtere
legervoertuigen en 80 procent van de leger
trucks.
Wat de benodigde hoeveelheid brandstof en re
serve-onderdelen betreft die nodig is om een
tank operationeel te houden, is de Britse vui
stregel dat men vijf maal het gewicht van de
tank zelf moet rekenen. Dus voor een Chief-
tain-tank van 50 ton heeft men 250 ton aan
benzine, smeerolie, reserve-onderdelen en der
gelijk nodig. Dat houdt in dat om één tank ope
rationeel te houden 25 legertrucks met een
laadvermogen van 10 ton moeten worden inge
zet en voor die legertrucks moet natuurlijk ook
weer benzine worden meegevoerd, want ook
die lopen niet op water.
Wat de onderhoudstechnici betreft, rekent het
Britse leger dat je zestien keer zoveel technici
nodig hebt als er bemanningsleden van een
tank zijn. Dus een tank met een bemanning
van vier man, moet worden begeleid door 64
technici.
Het Iraanse leger is het merendeel van zijn of
ficiers en, nog belangrijker, van zijn geschoolde
technici kwijtgeraakt. Er zijn dus geen of in ie-,
der geval te weinig mensen die de verschillen
de acties kunnen coördineren en bevelen kun
nen geven en er zijn geen technici om de uitge
vallen tanks en legertrucks weer op gang te
helpen. Derhalve zou men kunnen zeggen dat
de Iraniërs zich in de positie bevinden van bij
zonder goed uitgeruste guerrillastrijders.
Hoezeer het militaire apparaa^van de sjah is
uitgehold wordt misschien wel het beste aange
toond door het gemak waarmee de Irakezen de
Iraanse luchtmachtbases hebben kunnen bom
barderen. Iran beschikt over een behoorlijk
aantal in de Verenigde Staten geproduceerde
anti-luchtmachtraketten die altijd goed hebben
gefunctioneerd. Wat is ermee gebeurd? Waar
om zijn ze niet ingezet door Iran?
Toch betekent dit alles nog niet dat Irak de
overwinning al in de zak heeft. Ook de Irake
zen hebben hun problemen. Zo is het Iraakse
leger bijvoorbeeld sinds kort bezig om de tradi
tionele Russische tanks en vliegtuigen te ver
vangen door moderne Franse AMX-tanks en
Panhard-pantserwagens. Verder worden door
Brazilië nieuwe lichtere tanks en Mirage ge
vechtsvliegtuigen geleverd. Dus ook voor Irak
geldt dat er een tekort aan reserve-onderdelen
en dergelijke kan optreden.
Erger nog, de Russische ammunitievoorraad
waarover Irak beschikt, raakt uitgeput en dat
zou wel eens de reden kunnen zijn voor het be
zoek dat de Iraakse vice-premier Tareq Aziz,
deze week aan Moskou bracht
Vergeleken met de Iraniërs hebben de Irake
zen echter het grote voordeel dat ze vlakbij hun
legerbases vechten en dat er goede verbindin
gen lopen tussen het front en de bases. Als,
zoals op dit moment waarschijnlijk lijkt, Irak
de strijd beperkt tot de Iraanse olievelden, dan
nog zullen de Iraakse divisies een kleinere af
stand hoeven af te leggen om de operatie te
voltooien dan de Iraanse troepen om het strijd
gebied te bereiken.
Het belang van de logistiek in de moderne oor
log mag niet onderschat worden. Zelfs de ge
routineerde en goeduitgeruste legers van de
Geallieerden moesten in 1944 Pattons tanks stop
zetten omdat er slechts voldoende benzine was
voor de tanks van Montgomery. En de Israëli
sche overwinning in 1973 is grotendeels te dan
ken aan de snelheid waarmee de Israëlische
technici beschadigde tanks konden repareren
en de stiptheid waarmee de Verenigde Staten
ammunitie leverden.
MARTIN WALKER THE GUARDIAN
De Amerikaan Raymond Delunna, die gisterennacht
vanuit Koeweit op Schiphol arriveerde, wordt aan boord
van een KLM-vliegtuig naar New York gedragen. Delun
na raakte eerder deze week bij een Iraanse aanval op
Irak gewond.
LIJN Twee Wesfbcrlijners hebben gisteren twee
en «it Oost-Berlijn helpen ontsnappen over de Ber
muur. Ofschoon Oostduitse grenswachten op de
telingen hebben geschoten, zijn de twee Oostberlijners
leerd ontkomen, aldus de politie in West-Berlijn.
itsnapping leek goed te zijn georganiseerde Twee helpers in
Berlijn wierpen vanaf een dak in de wijk Kreuzberg een
r over de muur, juist op het moment dat de vluchtelingen
ivamen rennen. De eerste man kon zonder problemen over
iiur klimmen, maar zijn metgezel gleed uit, waardoor de
vachten werden gealarmeerd. Terwijl kogels in zijn rich-
Jerden gezonden moest hij nogmaals de ladder beklimmen,
look hij wist ongedeerd de andere kant te bereiken, aldus
flitie.
>orwegstaking beëindigd
IJN Het stakende Westberlijnse personeel van de in
!en West-Berlijn werkende „Stadtbahn" heeft gisteren zijn
geleden begonnen staking beëindigd,
i bijeenkomst van 200 van de naar schatting 600 stakers
de stakingsleiders een beroep op degenen die de staking
en, ontslag te nemen en zich voor een werkloosheidsuit-
aan te melden. Als aan deze oproep gehoor wordt gege-
'erliest de Oostduitse spoorwegonderneming honderden
bolde krachten.
Mogelijk
vervolging van
Israëli's na
gesprek met
Yasser Arafat
TEL AVIV Het ls mogelijk
dat de vier Israëli's, die
woensdag een ontmoeting
hadden met de PLO-leider
Yasser Arafat, gerechtelijk
vervolgd zullen worden.
iDe Knessetleden Charlie Biton
en Tewfik Toubi van het De
mocratische Front voor Vrede
en Gelijkheid en twee andere
Israëli's spraken woensdag
met Arafat tijdens een confe
rentie in de Bulgaarse hoofd
stad Sofia.
WARSCHAU Het be
zoek van de Poolse sta
kingsleider Lech Walesa
aan Warschau is een be
langrijke stap geweest
op weg naar de nationa
le erkenning van de
nieuwe Poolse onafhan
kelijke vakbonden. Na
de inschrijving van de
statuten van de nieuwe
vakbond en de rege
ringsontvangst die de
leiders van de bond was
bereid, heeft de pers in
Warschau eindelijk haar
kolommen enigszins
opengesteld voor het
verschijnsel „Walesa".
Deze had juist in zijn ge
sprekken met de minis
terraad geklaagd over
de „misleidende infor
matie" in Polen.
De kranten schreven echter
niet over de eerste persconfe
rentie, die Walesa woensdag
avond heeft gegeven in het ge
bouw van het officiële agent
schap Interpress. Alle werkne
mers waren het erover eens,
dat dit moment een „evene
ment" is geweest.
Gekleed in zijn eeuwige grijs
bruine pak op hetzelfde gele
shirt, beantwoordde Walesa
vragen met een verbazing
wekkende snelheid en bondig
heid zonder ooit een beroep te
doen op zijn collega's. Een en
kele keer, om niet te hoeven
antwoorden, wist hii zich uit
stekend te verschuilen achter
zijn functie van georganiseer
de arbeider, die alleen geïnte
resseerd is in het welzijn van
Polen en geen enkele politieke
ambitie koestert.
Wat de waarnemers ook op
viel is de steun van de arbei
ders van de nieuwe vakbon
den voor de intellectuelen,
verenigd in het KOR (Comité
voor Sociale Zelfverdediging),
dat de vorige avond op de tele
visie fel was aangevallen. Deze
verbintenis tussen arbeiders
en intellectuelen, die tijdens
vorige ommekeren in Polen
niet bestond, is voortaan een
feit waarmee dê partij reke
ning zal moeten houden. Tij
dens zijn bezoek aan War
schau is Walesa, twee maal
toegejuicht door een grote me
nigte. Eenmaal bij de recht
bank en eenmaal bij de fa
briek Ursus, waar 6000 arbei
ders op hem wachtten. Niet zo
gek voor iemand die, vóór de
ondertekening van de akkoor
den van Gdansk op 31 augus
tus voor alle Polen nog een
onbekende was.
Publikatie
artikel over
breuk
CDU/CSU
gaat niet door
HAMBURG Het Westduit-
se weekblad „Der Spiegel" zal
een aangekondigd artikel
over de partij van Franz Jozef
Strauss (CSU) komende week
niet publiceren, zo heeft dc
uitegverij bekendgemaakt.
Volgens een voorpublikatie
ging het om een document,
waaruit zou blijken dat de
Christelijk-Sociale Unie
(CSU), de Beierse partij van
Strauss, van plan zou zijn zich
van de grote Christen-Demo
cratische Unie (CDU) los te
maken, ingeval Strauss op 5
oktober als gemeenschappelij
ke kandidaat van CSU en
CDU de nederlaag lijdt.
erikaanse steun
Iran in ruil
gijzelaars"
lg van voorpagina)
BAN, BAGDAD
rijd tussen Iran en
jrerd gisteren opnieuw
imeiyk gevoerd met
ichtwapen. Meedogen-
leien Irak en Iran vol-
un eigen verklaringen
s olie-installaties en
i aan. Iran voerde ze
er aanvallen uit op de
|e hoofdstad Bagdad,
i aanvallen op Ahwaz,
ifdstad van de Iraanse,
Aarbieren bewoonde,.
Dvincie Khoezestan,
in de inleiding te zijn
bn I raaks offensief te-
»ze stad. Er vielen vol-
let Iraanse persbureau
I vele honderden
offers onder de bur-
Met name was dit het
in de oliehavenstad
in.
;n riep de revolutionaire
van Iran, ayatollah
ïeiny, via de radio de be
ng van Teheran aan zijn
r te bewaren. Hij deed
t nadat in de hoofdstad
Ifenalarm voor zeer veel
t aanleiding had gege-
,0ns leger bezit nog zijn
ige kracht. Vreest niet,
dankzij dé islam zullen
iverwïnnén", aldus 'de
lijke leider.
itredende minister van
landse zaken Sadegh
badeh heeft gisteren in
elefonïsch vraaggesprek
e Amerikèaanse omroep
'erklaard dat het Iraanse
nent zich op het ogenblik
houdt met het lot van de
ikaanse gijzelaars. Zijn
iring was in strijd met de
leling van het Iraanse
nent dat eerder - deze
verklaarde dat de zaak
jnbepaalde tijd in de ijs-
zou worden gezet. In
ington circuleren ge-
;n dat Washington over-
om reserve-onderdelen
militair materieel naar
e sturen in ruil voor het
;en dóór Teheran van de
nerikaanse gijzelaars. De
jou zijn besproken tijdens
ntbijt op het Witte Huis
en waaraan Carter en
aantal belangrijke con-
den deelnamen,
jyptische president Sadat
Washington aangeraden
lilitaire coup tegen het is»
issche bewind in Teheran
ganiseren, omdat de tijd
nu rijp voor is. Elk be-
is beter dan het bewind
Khomeiny, aldus Sadat.
loon van ex-sjah, Reza
ivi, heeft gisteren te ken-
jgegegeveh dat hij vóór
land wil vechten»
In Bagdad had PLO-leider Arafat (links) gisteren een onmoeting met de Iraakse
president Hoessein.
BAGDAD/LONDEN De
ambassadeurs van de EG-
landen in Bagdad hebben
nog geen beluit genomen
over de evacuatie Van de
Westeuropeanen uit Irak.
Vooralsnog laat men de be
slissing over aan de mensen
zelf en de maatschappijen
voor wie zij werken. Uit be
richten van vluchtelingen
die gisteren op Schiphol ar
riveerden blijkt, dat met
name de buitenlanders in
het zuiden van Irak een
goed heenkomen zoeken in
Koeweit Inmiddels zouden
2.100 buitenlanders aan de
grens staan of via Koeweit
naar huis zijn vertrokken.
Op Schiphol kwamen gisteren
ruim 700 werknemers van het
Amerikaans-Nederlandse be
drijf Lummus aan. Het petro
chemische complex dat zij in
het zuiden van Irak aan het
bouwen waren, werd dinsdag
door Iraanse vliegtuigen aan
gevallen. Hierbij kwamen ze
ven mensen om het leven. On
der de vluchtelingen die giste
ren arriveerden bevond zich
de in Ierland woonachtige Ne
derlander Jo Baart, die zicht
baar vermoed maar niet merk
baar geschokt was door de
doorgestane emoties. Veel van
de vluchtelingen hebben vele
uren aan de grens van Koe
weit met Irak moeten wach
ten, omdat zij al hun bezittin
gen kwijt waren geraakt.
In de Jordaanse hoofdstad
Amman is gemeld, dat een
groep buitenlanders na een au
torit van 18 uur door de woes
tijn van Bagdad naar Amman
zou zijn gereden. Onder hen
zouden zich ook Nederlanders
bevinden.
DEN HAAG Als de oorlog tussen
Irak en Iran tot nu toe één ding duide
lijk heeft gemaakt, dan is het wel dat,
in tegenstelling tot wat altijd gedacht
werd, de economische levensbron van
de landen in het Midden-Oosten, de
olieindustrie, niet onschendbaar is. Het
is juist zo dat de strijd zich op de olie
centra concentreert Abadan, het groot
ste raffinagecomplex ter wereld, is
door Irak in brand geschoten. Op zijn
beurt heeft Iran de Iraakse oliehavens
onder vuur genomen. Meer nog dan het
al dan niet afsluiten van de Straat van
Hormuz, en daarmee de gehele Perzi
sche Golf, moet juist deze ontwikke
ling worden beschouwd als een zeer
ernstige bedreiging voor de olieleve
ranties aan het Westen en, als uitvloei
sel daarvan, de gehele wereldeconomie.
Uit alle vaak tegenstrijdige berich
ten kan worden opgemaakt, dat de be
langrijke Straat van Hormuz nog steeds
toegankelijk is. Hoewel de Perzische Golf
en de Straat van Hormuz door Iran tot
oorlogsgebied zijn verklaard, wordt de
schepen met een andere bestemming dan
Irak, volgens mededelingen uit Teheran,
geen strobreed in de weg gelegd. Lloyd's
in Londen bevestigde gisteren deze be
richten. En ook Irak heeft gezegd, het
vrije scheepvaartverkeer niet te willen
belemmeren. Volgens president Bani-Sadr
zou Iran echter wel tot een blokkade kun
nen overgaan, wanneer blijkt dat Irak
van vele kanten wordt gesteund en Iran
geheel alleen komt staan.
Belang
Momenteel is vooral van belang of de re
derijen het nog aandurven hun tankers
door de Straat van Hormuz te sturen. Als
de oorlog zich niet verder naar de Perzi
sche Golf zelf uitbreidt, lijkt er geen vuil
tje aan de lucht. Maar escaleert het conf
lict nog verder, dan is het niet onmogelijk
dat supertankers voor de ingang van de
Straat van Hormuz voor „filevorming"
zullen zorgen.
Over de gevolgen van een langdurige on
derbreking van het olietransport door de
straat is de afgelopen dagen veel gezegd
en geschreven. Er is in Rotterdam en an
dere oliehavens een voorraad voor onge
veer drie maanden aanwezig. Is die olie
eenmaal op, dan zullen we het met de
helft van de huidige aanvoer moeten
rooien.
Het is overigens natuurlijk nog maar de
vraag of de overige olie-landen, met Saoe-
di-Arabië voorop, een afsluiting van de
Straat van Hormuz zullen accepteren. Per
slot van rekening wordt via deze zeeweg
vrijwel hun gehele olieproductie afge
voerd. Wanneer dit onmogelijk wordt zul
len deze landen een dagelijke inkomens
derving hebben van vele miljoenen gul
dens. Daarnaast hebben landen als Saoe-
di-Arabië, Koeweit en de Verenigde Ara
bische Emiraten zeer grote bedragen in de
westerse economie geïnvesteerd, dat het
hen er alles aan gelegen is die economie'
niet nog slechter te laten worden dan nu
het geval is.
Exportstop
Het voornaamste nieuws uit het oorlogs
gebied van gisteren was, dat Irak en Iran
hun olieprodukties hebben gestaakt. In
het geval van Iran hoeft aan dit besluit
weinig betekenis te worden gehecht. Het
land dat eens een dagelijkse olieproductie
had van 6,5 miljoen vaten per dag leverde
de laatste weken dagelijks niet meer dan
ongeveer 700.000 vaten (totale OPEC-pro-
duktie tegen de 50 miljoen vaten per dag).
Ten aanzien van Irak liggen de zaken an
ders. Dit land is na Saoedi-Arabië 's we
relds grootse olie-exporteur met een totaal
van rond de drie miljoen vaten per dag.
Nu ook deze uitvoer is gestaakt zal een
aantal westerse landen daar aanzienlijke
schade van ondervinden. Voor Japan, dat
meer dan drie kwart van zijn oliebehoefte
vanuit de Golfstaten importeert, betekent
de Iraakse export-stop dat binnen aan
zienlijke tijd de reserve-voorrraden moe
ten worden aangesproken. Bagdad kan
een deel van zijn olie nog wel kwijt via
een pijpleiding naar de Middellandse Zee.
Maar de daarvoor beschikbare capaciteit
staat in geen verhouding tot de dagelijkse
olieproductie.
De eventuele afsluiting van de Straat van
Hormuz en de olïe-exportstop van Iran en
Irak hebben ingrijpende gevolgen voor de
westerse economie, daarover mag geen
twijfel bestaan. Maar deze gevolgen staan
in geen verhouding tot wat de wereld de
wachten staat wanneer, bij andere conflic
ten in het Midden-Oosten, de strijdende
partijen het voorbeeld van Irak en Iran
volgen en de aanvallen concentreren op
de olievelden en -raffinaderijen. Export-
stops en afsluitingen van zeewegen vor
men slechts tijdelijke en snel te herstellen
verstoring van de oliestroom. De vernieti
ging van technische installaties op vind-,
verwerk- en transportplaatsen betekent
echter een maandenlange, zo niet jaren
lange,-onderbreking van de olieaanvoer.
En wat van een dergelijke gang van za
ken bij een andere en meer uitgebreide
strijd de gevolgen zullen zijn voor de zo
van de Arabische olie afhankelijke
wereldeconomie, laat zich niet moeilijk
raden.
Rond do
luchthaven van
Teheran worden
wallen van
zandzakken
opgeworpen.
