•meopaten
bottenkrakers
|kken op naar
!t Ziekenfonds
omerski
)ept
'eerstanden
„Traumstrasze Ins ewlg© Els" in gebruik. Daar heeft
men het gepresteerd een autoweg te bouwen, leidend
naar een zomerskiparadijs op 2.800 meter hoogte, de
Tiefenbachgletscher.
Solden offreert een nieuw zomerskigebied van 20 km2,
met tien pisten en noemt dit het mooiste en meest at
tractieve van Oostenrijk. „Het licht is er helder als op
de eerste scheppingsdag". In 1981 zullen nieuwe wa
penfeiten de concurrentie doen sidderen, want het
project is nog niet voltooid.
365 dagen per jaar
De techniek staat nergens voor. Gebieden, eens voor-
behoudén aan alpinisten, worden ontsloten voor com
plete gezinnen die 's zomers ook wel eens op de ski's
willen staan. Zij lopen de wedstrijdskiërs, die hier dan
vaak in training zijn, lelijk voor de voeten.
Maar terwijl in steeds meer toeristencentra de slogan
„Kom bij ons skiën, 365 dagen per jaar" wordt verno
men, doen zich zoals gezegd, onvoorziene omstandig
heden voor. Het schijnt veel zomergasten, die hier van
ouds verblijven, te prikkelen, dat de skiërs opeens zo
veel aandacht krijgen. „Het is de afgelopen zomer
maanden gebleken, dat deze twee categorieën bezoe
kers elkaar moeilijk verdragen". In het hoog boven Sol
den gelegen Obergurgl is Gotthard Scheikber tot deze
conclusie gekomen. Vanuit zijn bergdorpje, waar hij
met veel succes het zomer- en wintertoerisme geschei
den blijft propageren, ziet hij neer op het gewoel in het
Oetztal.
Verwaarlozen
Het gevaar bestaat, dat dorpen die al te veel geld ste
ken in de faciliteiten voor het zomerskiën waarmee
kapitalen gemoeid zijn de traditionele zomergast
gaan verwaarlozen. De pogingen om het hele vakantie-
gebeuren onder de noemer van één jaargetijde, de win
ter, te brengen, roept weerstanden op. Gotthard Schei-
ber is niet de enige die gewaagt van een zekere tegen
strijdigheid. „Zomergasten hebben een andere instel
ling en andere interessen. Het verstoort hun vakantie
patroon, als zij terecht komen in een wintersportsfeer
en in hun hotel of pension mensen aantreffen in een
ski-uitrusting", zegt de Oostenrijkse Sonja Neunhause-
rer, met veel ervaring in het toerisme en zelf een ver
woede skiëster. „Ik zal er zelf nooit aan beginnen. Er zit
iets onnatuurlijks in, om op die manier een wintersport
over te brengen naar de zomer. Alles heeft z'n tijd. Al
deze propaganda voor „365 dagen sneeuwgarantie"
kan wel eens averechts gaan werken".
Het is ook de vraag, of ervaren, sportieve skiërs wel zo
zijn ingenomen met deze ontwikkeling. Zomerskiërs
stuntelen vaak maar wat aan op de zuurstofarme vlak
ten, met doorgaans geringe hoogteverschillen. Zelfs in
Zermatt, op de Kleine Matterhorn, is dit het geval.
Parodie
Bomen vormen er geen hindernis. "Een sportief genoe
gen" voor de hele familie neemt soms meer de vorm
aan van een parodie op het ware skiën en brengt veel
mensen in ernstige verlegenheid, door lichamelijk on
welzijn. De overgang van een zomers dal naar grote
hoogten, waar het knap koud kan zijn, is niet altijd een
genoegen.
Ernstiger dan deze ongemakken is de aanslag die ge
pleegd wordt op het zo majesteitelijke natuurschoon in
dit hooggebergte, door de bouw van steeds nieuwe we
gen en installaties. Tot op heden worden de vele waar
schuwingen tegen deze ontwikkeling ijskoud gene
geerd.
LEO J.LEEUWIS
I dr P. Muntendam, voor-
er van de staatscommissie
rnatieve geneeswijzen:
de in de chaos scheppen".
ZERMATT Het skiën in de zomer, aanvankelijk een
grillige wens van enkelingen, is de inzet geworden van
een nieuwe concurrentiestrijd in de Alpen. Een
groeiend aantal majestueuze gletschers torst mensen,
die in juli en augustus een nieuwe sensatie willen on
dergaan. Zij laten zich fotograferen, terwijl ze, gekleed
in zwembroek of bikini, de „wintersport" beoefenen.
De nieuwe trend, dat Is de afgelopen maanden ook dui
delijk geworden, wordt evenwel allerminst gewaardeerd
door de traditionele zomergasten, die het nooit in hun
hoofd hebben gehaald ski's mee te nemen, maar hun
genoegen beleefden aan (berg)wandelingen en aan de
fraaie natuur. Hun vakantiepatroon wordt verstoord. Ze
belanden ineens in een wintersportsfeer.
Zermatt in Zwitserland overtroeft tot op heden alle me
dedingers naar de gunst van de zomerskiër met Euro
pa's hoogste en grootste (36 vierkante kilometer) zo
merskigebied, op een hoogte van tegen de 4.000 me
ter. In de cabine die de vakantieganger naar dit duize
lingwekkende niveau tilt, hangen zuurstofmaskers. En
waarschuwingsborden in vijf talen manen aan tot voor
zichtigheid.
„U bent op weg naar een hoogte van 3.820 meter bo
ven de zeespiegel!" Dit kan duizeligheid tot gevolg heb
ben misselijkheid, stoornissen in het gezichtsvermo
gen en andere onprettige verschijnselen, zo wordt er bij
verteld. Niettemin wagen tienduizenden zich in dit ge
bied van de eeuwige sneeuw. Een retourtje met deze
„Bergbaan der Superlatieven" kost bijna f 45,-. De
„sneeuwindustrie" werpt steeds meer bulldozers en
hefschroefvliegtuigen in de strijd, om door te kunnen
dringen tot de gletschers. In Zermatt is 3,5 jaar aan dit
project gewerkt en elders in Zwiserland werft zeker al
een dozijn zomerski-gebieden passagiers voor de ba
nen.
Oostenrijk laat zich evenmin onbetuigd. Het toch al
door toerisme overwoekerde Solden nam dit jaar de
Zijn echtgenote: „De officiële geneeskundigen wakke
ren die argwaan op alle mogelijke en onmogelijke ma
nieren aan. Het is onvoorstelbaar, zo bekrompen als ze
reageren op alles wat buiten hun eigen kennen en kun
nen valt. Ik heb zelf jarenlang als verpleegster in de ge
zondheidszorg gewerkt en altijd een grote bewondering
voor de medische stand gehad. Ook toen ik zelf ziek
werd en het invalidenwagentje al zag opdoemen. De
schellen zijn me van de ogen gevallen toen ik mijn dok
ters op de hoogte bracht van de geweldige vooruitgang
die ik opeens maakte, toen Ik werd behandeld door de
alternatieve arts in Groningen. In plaats dat ze me ge
luk wensten, begonnen de heren te grauwen en te
snauwen. Als ik naar kwakzalvers ging, moest ik dat
zelf maar weten, dan wilden ze niets meer met me te
maken hebben. In de achtergronden van mijn genezing
waren ze absoluut niet geïnteresseerd. Ze wilden er per
se niets van weten. „Wacht eens even", heb ik me toen
gerealiseerd, „als jullie zó reageren, dan is jullie zoge
naamde dienstbaarheid aan de mensheid een fabeltje.
Dan is het de reputatie en het geldelijk gewin dat bij
jullie voorop staat. Dat klinkt wat emotioneel misschien,
maar ik denk dat dat voor véél officiële medici echt op
gaat".
Economie
„Niet voor allemaal natuurlijk. En zeker zijn ook niet
alle alternatieve genezers per defintie goed. Ook in de
alternatieve sector lopen beunhazen rond die maar wat
aanrommelen en die het geen lor kan schelen of hun
patiënten al dan niet beter worden. Ik ken een docto
randus in de economie die een bloeiende praktijk als
homeopaat heeft opgebouwd en 65 gulden per consult
rekent".
Elida Wessels (D'66): „De kwaliteitsbewaking in de hele
gezondheidszorg moet worden opgevoerd, traditionele
zowel als alternatieve. De patiënt moet zelf kunnen kie
zen volgens welke methode hij behandeld wordt. Dat
mag de overheid niet voor hem bedisselen. Maar die
overheid moet wel alles in het werk stellen om te voor
komen dat een zieke het slachtoffer wordt van aperte
fouten. Dat geldt ook voor de traditionele geneeskun
de. Hoeveel patiënten overlijden er jaarlijks niet aan
medicijnvergiftiging?"
WILLEM SCHEER
,ln 1978 kreeg de acupunctuur de zegen van de staatscommissie alternatieve geneeswijzen.
AMSTERDAM Zeker hebben ze nog een eind-
weegs te gaan in hun lange mars naar het Zieken
fonds, maar dat ze vorderen is onmiskenbaar: de
Moerman- en de enzymtherapeuten, de homeopaten
en de bottenkrakers. Ook de grote politieke partijen
in ons land zijn zich daar inmiddels van bewust. Op
de manifestatie ter ondersteuning van „het andere
genezen" die vandaag in Amsterdam is gehouden,
werden vriendelijke woorden aan het fenomeen ge
wijd door Tweede Kamerleden van zowel VVD als
CDA. PvdA en D'66.
Weliswaar stelde de democrate Elida Wessel zich als
enige van dit viertal vierkant achter de centrale eis
van de manifestatie: „Opname in het ziekenfonds
pakket niet over vijf jaar maar nu". Maar alleen al
de aanwezigheid van haar drie collegae mag als een
overwinning voor de alternatieven worden be
schouwd.
„Pijn in de rug, slapeloosheid, hartklachten, arthritis en
nog een flinke handvol andere kwalen", zo snijdt voor
zitster Elsa Vleer van de organiserende Ekologische
Beweging haar eigen medisch verleden aan. „Jarenlang
ben ik er door achtervolgd. Het bekende verhaal. Bij al
lerlei doktoren ben ik onder behandeling geweest. Zon
der enig resultaat. Uiteindelijk belandde ik in de behan
delkamer van een alternatieve arts in Groningen. Ie
mand die de chiropractie beoefent en in het spraakge
bruik met „bottenkraker" wordt aangeduid. Binnen zes
maanden was ik van al mijn ziektes verlost".
De financiële draagkracht van Elsa Vleer was toerei
kend om de rekeningen van de „kraker" uit eigen por
temonnee te betalen. „De minder bedeelden in deze
maatschappij kunnen dat niet. Die moeten zich met
hart- en vaatziekten, kanker, reuma enzovoort tot de
specialisten en chirurgen wenden, hoe graag ze zelf
ook anders zouden willen. Dat is een onaanvaardbare
situatie. Vandaar deze manifestatie en vandaar onze
eis. Opname in het ziekenfondspakket! Niet over vijf of
tien jaar, maar nu!"
Omzet: 200 miljoen
Volgens de 60-jarige mevrouw Vleer klemt dit temeer,
gezien de indrukwekkende populariteit die de alterna
tieve geneeskunde zich verworven heeft. Een onder
zoek van het Nederlands Instituut voor Preventieve Ge
zondheidszorg/TNO wees onlangs uit dat vorig jaar
680.000 Nederlanders van achttien jaar en ouder min
stens eenmaal een bezoek brachten aan een alternatie
ve arts of niet-arts/genezer. De totale omzet in de alter
natieve gezondheidszorg werd becijferd op 200 miljoen
gulden.
„Nu weten wij ook wel", zet Elsas echtgenoot uiteen,
,dat er zich in de alternatieve sector kaf onder het ko
ren bevindt. Naast de talloze bonafide genezers heb je
er ook lieden tussenlopen die te kwader trouw zijn en
louter winstbejag in hun vaandel hebben staan. Dat
maakt het onmogelijk nu. al de hele alternatieve ge
neeskunde, tot de gebedsgenezing toe, in het zieken
fondspakket op te nemen. Daarom hebben we gezegd:
laten we eerst voor elkaar proberen te krijgen dat de
toepassing van alternatieve behandelingen door officië
le artsen in het fonds komt. In totaal kent ons land 300
van die niet-traditionele dokters. Die hebben een door
de overheid beschermde opleiding gevolgd, die hebben
de eed van Hippocrates afgelegd, die mogen toch oor
deelkundig worden geacht. Welnu, zeggen wij, maak
dan in eerste instantie hun behandelingen en hun medi
cijnen voor de fondspatiënt beschikbaar. Dan zien we
later wel weer verder".
Zeepkist
Een kritisch heer die zich vanmorgen met een duidelijk
vermoeide tred richting manifestatie begaf (in het Kras-
napolsky-hotel), was dr. L. Meinsma. Deze traditionele
arts, die het roken eraan heeft gegeven en voorzitter is
geworden van de Vereniging ter Bestrijding van de
Kwakzalverij, tekent bij het gebeuren aan: „Van de
kant van de patiënten hebben we die pleidooien voor
erkenning nu al zo vaak gehoord. Dat is toch geen
nieuws meer, dat geschreeuw vanaf die zeepkisten. Ik
vond, vanuit mijn huidige functie, dat Ik dit gebeuren
moest bijwonen, al ben ik natuurlijk in het geheel niet
uitgenodigd: maar waar ik eigenlijk op wacht is het re
laas van de toepassers van al die alternatieve genees
kunst. Wat doen ze precies en welk resultaat boeken ze
bij welke patiënten. Dat is wat mij interesseert. Dèt ver
haal krijgen we helaas nooit te horen. Zolang die resul
taten in het verborgene blijven, kunnen we als gemeen
schap natuurlijk nooit een beslissing nemen over de
vraag: wel of niet in het Ziekenfonds. Men kan nu wel
solidair zijn met de financieel minder draagkrachtigen,
akkoord, maar bedenk wel dat die ziekenfondsverze
kerden ook premie moeten betalen. En dat ze er van
op aan moeten kunnen, dat die premie goed besteed
wordt".
Wat dr. Meinsma bevreemdt is dat de manifestatie juist
nü wordt gehouden, een paar maanden voor de ver
schijning van het eindrapport van de staatscommissie
alternatieve geneeswijzen. Deze commissie, onder lei
ding van de ook in alternatieve sferen 'gerespecteerde
prof. dr. P. Muntendam, studeert al sinds 1977 op de
vraag welke niet-traditionele behandelinsmethoden
voor een vorm van overheidserkenning in aanmerking
komen. En op welke manier die erkenning dan gestalte
zou moeten krijgen. Zonder de bevindingen van deze
commissie te kennen, zal staatssecretaris Veder-Smit
van volksgezondheid er niet over peinzen het verlangen
van de alternatieven in te willigen. Deze staatssecreta
ris beslist uiteindelijk, gehoord het advies van de Zie
kenfondsraad. Prof. Muntendam zelf vindt het tijdstip
van de manifestatie ook ongelukkig en sloeg mede
daarom de uitnodiging naar Krasnapolsky te komen
van de hand.
Kosten
„Wij als VVD denken er net zo over", aldus de spreek
ster namens deze partij, Erika Verkerk-Terpstra. „Wij
staan zeker niet bij voorbaat negatief tegenover de al
ternatieve geneeskunde. Integendeel, ook wij denken
dat er veel goeds in zit. Maar zeker in deze financieel
moeilijke tijden moeten we heel voorzichtig zijn met
maatregelen die de kosten van de gezondheidszorg
nog verder omhoog kunnen stuwen. Dat wil zeggen dat
eerst bewezen moet zijn dat het om alternatieven gaat
die gelijkwaardig zijn aan de traditionele behandelings
methoden en -medicijnen". De opvattingen van de in
Krasnapolsky aanwezige Kamerleden Mieke Andela-
Baur (CDA) en René Toussaint (PvdA) zijn vrijwel gelijk.
De laatste: „Zelfs al beschikken we over studiemate
riaal dat ons in staat stelt vermoedelijk waardevolle al
ternatieven te onderscheiden van methoden of medicij
nen die volstrekt ongrijpbaar zijn, dan nog moeten we
bestuderen hoe we dat in het ziekenfondspakket inpas
sen. Kunnen we het pakket domweg uitbreiden, moeten
bepaalde traditionele methoden of medicijnen ervoor
wijken? Zulke vragen zijn niet een-twee-drie te beant
woorden".
Ongrijpbare methoden, daaraan mankeert het de we
reld van „het andere genezen" bepaald niet. Het echt
paar Vleer wees al op de gebedsgenezing. Heelkunde
die gebaseerd is op helderhorendheid en helderziend
heid komt eveneens voor. Ook van aardstralen, kop
penzetten en de houtaskuur wordt wel gebruik ge
maakt. Maar liefst 117 verschillende behandelingswij
zen somt de arts Paul van Dijk op in zijn vier jaar gele
den verschenen standaardwerk „Genezen in Neder
land". De overgrote meerderheid van de beoefenaars
van deze disciplines zijn niet-artsen, wier broodwinning
bij de wet verboden is. Te weten de volksgezondheids
wet van 1865 die de uitoefening van de geneeskunst al
leen toestaat aan houders van het artsendiploma.
„Tenzij het om para-medici gaat die opereren binnen
het kader van hun wettelijke bevoegdheid", beklem
toont prof. Muntendam, „lopen al die alternatieve niet-
artsen het risico van vervolging. In de praktijk is dat ri
sico natuurlijk uiterst gering. Het gaat om duizenden
overtredingen per dag. Daartegen kunnen de inspecties
voor de volksgezondheid met hun kleine apparaat een
voudig niets uitrichten. Daarbij komt dat de straffen bij
zonder laag zijn. Een boete van zeg 250 gulden lapt
een kwakzalver volstrekt aan zijn laars. Sterker, de re
clame die er van een veroordeling uitgaat, zal hem vaak
aan extra klandizie helpen. Wat niet wegneemt dat we
een zo massale wetsovertreding nog wél als een on
houdbare toestand moeten kwalificeren. Volkomen on
aanvaardbaar. Het werk van onze commissie is dan
ook vooral bedoeld om de regering te helpen orde in
deze chaos te scheppen"
Acupunctuur
Welke alternatieve behandelingsmethoden prof. Mun
tendam voor enigerlei vorm van erkenning zal voordra
gen, houdt hij nog strikt geheim. Afgezien dan van de
acupunctuur, die al in een deelrapport van oktober '78
de zegen van de staatscommissie kreeg. Volgens dit
rapport zou er snel een opleidingscentrum moeten ko
men voor niet-artsen die acupuncturist willen worden
en zou het Ziekenfonds de acupunctuur-behandelingen
moeten vergoeden. Staatssecretaris Veder-Smit'beslis
te anders. Ze vond dat er te veel onduidelijkheid be
staat rond de oosterse naaldkunst om de toepassing
aan anderen dan afgestudeerde medici toe te vertrou
wen. Ook voor het Ziekenfonds was de tijd nog niet
rijp, zo liet ze de vaste kamercommissie voor volksge
zondheid weten.
Binnen de alternatieve gezondheidszorg wordt ge
vreesd dat te verwachten positieve adviezen van Mun
tendam inzake andere alternatieve geneeswijzen, een
zelfde lot beschoren zal zijn. Vandaar ook dat men
het wel degelijk zinvol acht om met de manifestatie van
vandaag bij voorbaat al wat druk uit te oefenen. Aan
bevelingen van positieve aard worden in alternatieve
kring bijvoorbeeld verwacht met betrekking tot de ho
meopathie (waarbij onder meer afwijkende medicijnen
worden gebruikt), de enzymtherapie (toediening van ei
witverbindingen). de Moermantherapie (streng dieet) en
de manuele therapie (het „kraken").
„Op de lange duur", aldus de heer Vleer van de Ekolo
gische Beweging, „is volgens mij ook voor nu nog duis
ter lijkende geneeswijzen als bijvoorbeeld de para-nor
male, een vorm van officiële erkenning denkbaar. Para
normale genezers die wonderen verrichten bestêón, dat
is niet te loochenen. Waarom zouden zij niet voor een
staatsdiploma in aanmerking kunnen komen? De scep
sis is nu nog erg groot, dat realiseer ik me, maar hij
wordt voordurend minder".
