'olarisering wint het
an zakelijkheid in
uitse verkiezingsstrijd
Men wil ons
op dood
Westberlijners eisen
vakbondsvrijheid
spoor zetten
hmidt-strauss: beschuldigingen over en weer
Machthebbers in Turkije
beloven nieuwe grondwet
Onduidelijkheid over
produktiepeil OPEC-olie
Islamitische top
over „heilige oorlog
tegen Israël
Navo wil
spoedig
gesprek
over
euro
raketten
pools virus slaat over naar ddr
Vrije
vakbonden
goed voor
drie
miljoen
leden
Carter: geen
excuses aan Iran
ITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 19 SEPTEMBER 1980 PAGINA 11
LECH WALESA:
Van onze correspondent
Ami van Vree)
NN De „hete fase" van
^trijd om de verkiezingen
het nieuwe Westduitse
flement is definitief he-
men zonder dat hij ook
jar enigszins aan zakelijk-
heeft gewonnen. In te-
deel, het lijkt wel alsof
emotionele polarisatie
plomper wordt, ter-
beledigingen en ver-
htmakingen aan de orde
i de dag zijn. „Pensioen-
neger", „Vredeszwetser"
.Paniekprofeet" (aan het
i van de huidige Bonds-
nselier), of „Veiligheidsri-
d" en „Ongeremde avon-
foer" (aan het adres van
Beier die kanselier wor-
i wil) zijn nog gematigde
uitspraken van Strauss en
Schmidt zelf, die door hun
aanhang in scherpte en on
beschoftheid ruimschoots
worden overtroffen.
Het is een bekend euvel in
Duitse verkiezingen, dat zij
meer dan elders door persoon
lijke aanvallen en stoten onder
de gordel worden beheerst.
Maar het verbale geweld dat
boven hun hoofden wordt uit
gestort, deert de Duitse kiezers
geen zier, zoals blijkt uit diver
se onderzoeken enquetes
waarin naar hun mening over
de politieke strijd wordt ge
vraagd. De kiezers tonen zich
in het algemeen zeer trouw
aan de partij van hun keuze en
niet zozeer aan de persoon die
deze leidt.
Toch beheerst de verkiezings
tijd de massamedia, wat uit
eindelijk wèl een scheef beeld
geeft van wat er werkelijk on
der de bevolking leeft. Wie
uitsluitend op de tv-beelden
afgaat, krijgt al gauw de in
druk dat er niets belangrijker
is dan wat er op 5 oktober gaat
gebeuren en dat de tegenstan
der uit niets anders bestaat
dan leugenaars, bedriegers en
komedianten. Hoeveel mensen
de knop van het toestel om
draaien wanneer weer eens
deskundigen of politici hun
licht over het tijdsgewricht la
ten schijnen, is helaas niet be
kend.
Opmerkelijk maar tegelijker
tijd treurig stemmend is het
feit, dat de „Vergangenheit",
het Nazi-verleden, telkens
weer zo'n grote rol in de poli
tieke verkiezingsdiscussies
blijkt te spelen. Terwijl de
CSU en zijn voorzitter Franz
Josef Strauss vooral door radi
caal-links in de hoek van het
fascisme worden gedrukt
(waaraan de CDU zich volgens
deze lezing onderwerpt door
Strauss als lijsttrekker te ac
cepteren) keren de woordvoer
ders van de unie-partijen CDU
en CSU zich massief tegen de
„anti-Strauss hetze" van de re
geringspartijen, die in hun
ogen bedenkelijke gelijkenis
sen vertoont met de anti-semi-
tische campagnes uit de Hitler-
-tijd. De CDU is zelfs zo ver
gegaan, om op een tentoonstel
ling de indruk te wekken dat
verschillende plakkaten die
tegen Strauss zijn gericht (o.a.
van de graficus Klaus Staeck)
fSSISCU WEEKBLAD:
/erhoogde
ictiviteit
Ifghaanse
ipstande-
fngen'
)SKOU De opstande-
:n die zich in Afghani-
tegen het van Moskou
inkelijke regime-Kar-
verzetten, ontwikkelen,
[laatste tijd een verhoogde
iviteit, zo heeft het Sov-
reekblad 'Nieuwe Tij
gisteren gemeld.
Ide Westafghaanse stad Her
zouden zij tientallen win-
b in brand hebben gesto-
m, terwijl ze ziekenhuizen,
gen en telegraaflijnen in
gehele land vernietigd-
ien. De opstandelingen,
I het blad typeert als 'band-
:en', zouden terreurdaden
ïgen tegen de leiders van
lat en partij met het oog-
frk de grondslag van de re-
futie in de stad en op het
itteland te verzwakken.
ba levert
iegtuig kapers
it aan VS
WANNA Cuba heeft
ee Cubanen, die woensdag
Boeing 727 van Delta Air
es met 104 passagiers en ze
il bemanningsleden hadden
kaapt, meteen aan de VS,
geleverd. Bij aankomst in
VS zijn de kapers direct
agehouden.
ids begin augustus waren
in Amerikaanse vliegtuigen
lar Cuba gedwongen door
ibanen, die eerder dit jaar
hun land gevlucht waren
wilden terugkeren. De. ka-
re van de negen andere
iegtuigen zitten op Cuba in
gevangenis.
iilez Zuazo
lit Bolivia
;evlucht
IMA Hernan Siles Zuazo,
e bij de presidentsverkiezin-
?n van juni in Bolivia de
eeste stemmen behaalde
'aar door een militaire coup
irdreven werd, heeft zijn
ld kunnen ontvluchten. Hij
op weg naar Ecuador in
ima (Peru) aangekomen,
uazo zei Bolivia te hebben
irlaten om aan arrestatie te
itkomen. Hij leidt na de mili-
ire machtsgreep de clandes-
ene regering van nationale
•nheid. Hij zei van plan te
jn „het verzet tegen het mili-
lire bewind voort te zetten."
vertrouwens
votum
voor Suarez
MADRID Het Spaanse par
ement heeft gisteren na twee
bgen van debatten de pre
ker, Adolfo Suarez, het ver-
rouwen gegeven waarom hij
""dag gevraagd had. Van de
aanwezigen stemden 180
'oor, 164 tegen, terwijl twee
"ch van stemming onthielden.
De smalle marge doet er aan
wijfelen, of hij de ernstige
economische en sociale proble-
len van het land politiek zal
'Verleven en aan zal kunnen
'lijven tot de algemene ver
kiezingen in 1983.
In een van de achterbuurten van Istanboel wordt een groep mannen door Turkse mili
tairen onderzocht op wapenbezit. Tevens wordt, in het kader van de campagne tegen
de terreur, nagegaan of de mannen banden met extremistische bewegingen hebben.
ANKARA Generaal
Evren, de man achter de
staatsgreep van verleden
week in Turkije en sinds het
begin van deze week ook
Turks president, heeft giste
ren samen met vier leden
van de Turkse Nationale
Veiligheidsraad tijdens een
korte plechtigheid in het
parlement onder ede beloofd
de democratische tradities
van het land te zullen bewa
ren.
De vijf mannen verklaarden
onder de klanken van de vijf
de symfonie van Beethoven,
een nieuwe grondwet op te
zullen stellen, op basis van een
republikeinse democratische
burgerrepubliek.
Evren zegde nogmaals toe,
voor het eind van de week een[
lijst met kandidaten bekend te
maken voor de toekomstige
burgerregering. Eerder op de
dag had de Nationale Veilig
heidsraad meer dan 150 vak
bondsbureaus in het land laten
sluiten en kranten verboden
foto's van of berichten over de
voornaamste aangehouden po
litici te verspreiden.
WENEN/ABOE DHABI De landen van de OPEC, de Or
ganisatie van Olie Exporterende Landen, zouden het tijdens
hun bijeenkomst in Wenen eens geworden zijn over een ver
kleining van hun olieproduktie met tien procent. Dit raeldt
het persbureau van de Verenigde Arabische Emiraten
(VAE). De VAE maakten gisteren als eerste? de in
krimping van hun produktie bekend.
Volgens het persbureau is het besluit tot verkleining van de pro
duktie niet officieel bekendgemaakt, maar zal het merkbaar
worden op de internationale oliemarkt. Het persbureau heeft be
rekend dat de OPEC op het ogenblik per dag 2,5 tot drie miljoen
'Vaten „teveel" produceert en da_t het overschot op de wereld
markt inmiddels 6,7 miljard vaten bedraagt. De minister van
olie van Koeweit, Ali Chalifa al-Sabah, heeft na het beraad in
Wenen verklaard dat er alleen overeenstemming was bereikt
over een verhoging van de Saoedische olieprijs met twee dollar
per vat.
MADRID/FEZ Ruim twin
tig presidenten, koningen en
ministers van buitenlandse
zaken van Islamitische lan
den spreken sinds gisteren in
de Marokkaanse stad Fez over
de mogelijkheid dat een „hei
lige oorlog" wordt ontketend
om de Arabische soevereini
teit over Oost-Jeruzalem te
herstellen. De conferentie
werd op 18 augustus in Casa
blanca door het Jeruzalemco-
mité van de Islamitische sta
ten voorbereid.
Kort voor het begin van de
conferentie herhaalde de Sa-
öedi-Arabische kroonprins
Fahd zijn pleidooi voor een
„Djihad' of heilige oorlog, dat
hij had gehouden direct nadat
Israël formeel had besloten
heel Jeruzalem te maken tot
eeuwige en ondeelbare hoofd-
tstad van de Joodse staat. Op
de voorbereidende conferentie
van Casablanca was de Oj
in eerste instantie afgewezen.
President Sekou Toure van
Guinee en gastheer koning
Hassan II van Marokko pleit
ten in openingstoespraken
voor een vreedzame oplossing
van het conflict in het Mid
den-Oosten. „Een morele en
politieke zege lijkt mij belang
rijker dan een militaire over
winning", had Sekou Toure
gezegd na een veroordeling
van de „machinaties van de
Zionistische staat". Ook Has
san zei voor een „psychologi
sche en politieke strategie" te
zijn, die Israël zou aansporen
tot vreedzaam vertrek uit Je
ruzalem en de bezette Arabi
sche gebieden. Pas als alle
vreedzame middelen zouden
hebben gefaald, aldus de Ma
rokkaanse koning, zou hij
„vreedzame man als ik ben",
•het denkbeeld van een oorlog
tegen Israël willen overwegen.
Corrupte
Japanse
minister
afgetreden
TOKIO De Japanse minis
ter van volksgezondheid, Sai-
to, is afgetreden nadat hij be
kend had, smeergeld te heb
ben aangenomen. De 71-jarige
ex-bewindsman kreeg het geld
van een directeur van een zie
kenhuis, die onder verdenking
staat van het onbevoegd uitoe
fenen van de geneeskunst.
VS krijgen fabriek
voor zenuwgas
WASHINGTON De Ameri
kaanse Senaat heeft gisteren
3.100.000 dollar opzij gezet
voor de bouw van een fabriek
van zenuwgas. De stemver
houding was 52 voor en 38 te
gen.
De fabriek komt in Arkansas
en zal in 1984 beginnen met de
aanmaak van zenuwgas voor
artilleriegranaten. Het gas be
staat uit tywee vrii onschade
lijke chemische stoffen, die p?
giftig worden als zij tijdens h
afvuren vermengd worden.
MOORDENAAR SOMOZA
DOODGESCHOTEN
ASUNCION De politie van Paraguay heeft gisteren de Ar
gentijnse revolutionair Hugo Alfredo Iruzun, bijgenaamd „kapi
tein Santiago", een van de vermoedelijke moordenaars van de
Nicaraguaanse ex-dictator Somoza, doodgeschoten in het grens
gebied tussen Paraguay en Argentinië.
Aan de moord op de 54-jarige Somoza namen op zijn minst zes
mensen deel, zo verklaarde politie. De politie van Asuncion zegt
een groot aantal mensen te hebben gearresteerd. Het lijk van
Somoza zal waarschijnlijk vandaag begraven worden in Miami,
Verenigde Staten.
BRUSSEL De Ameri
kaanse regering zal Moskou
voorstellen op 15 oktober be
sprekingen te beginnen over
de beperking van de middel
lange afstandraketten in Eu
ropa, waarschijnlijk in Ge-
nève. In kringen van de
NAVO is men van mening
dat „de jongste ontwikke
ling in de Sovjet-houding de
weg schijnt te openen voor
het begin van de voorbespre
kingen". De ontwikkeling
was het gevolg van het be
zoek van de Westduitse
bondskanselier Helmut
Schmidt. Moskou verklaar
de toe dat het zonder voor
waarden vooraf over de ra
ketten in Europa wilde on
derhandelen. In de afgelo
pen maanden is door Mos
kou herhaaldelijk aange
drongen op spoedige onder
handelingen.
Lech Walesa zit het overleg over de vrije vakbonddn in
Gdansk voor.
BERLIJN In West-Ber-
lijn is een staking begonnen,
die alle merkwaardige con
sequenties van de status van
de stad in zich verenigt en
als eerste gevolg in een an
der Oostblokland kan wor
den gezien van het succes
dat de Poolse arbeidersbewe
ging heeft behaald. Het per
soneel van „Deutsche
Reichsbahn" heeft het werk
neergelegd, waardoor het
goederenvervoer per trein
tussen West-Duitsland en
West-Berlijn - circa 20 pro
cent van de totale aanvoer
naar de stad - is stopgezet;
verder is een van de pijlers
van het openbaar vervoer,
de S-Bahn, stilgelegd en
dreigt er een blokkade voor
het personenvervoer via de
rails van en naar de stad.
De stakers richten zich tegen
hun bazen - in de DDR. De
„Deutsche Reichsbahn" is
Oostduits staatsbezit. Door een
speling van het lot bleef de
DDR in 1948, toen de tweede
ling van Duitsland een feit
werd, verantwoordelijk voor
het treinverkeer in, van, en
naar West-Berlijn. Ook de
bouw van de muur, in 1961,
bracht daar geen verandering
in.
De Westberlijnse werknemers
zijn dan ook in dienst van de
DDR. Ze worden weliswaar in
Westmarken betaald, maar via>
een Oostduitse cao. Ze zijn
verplicht lid van de Oostduitse
vakbond FDGB (Freie Deut
sche Gewerkschafts Bund) en
een groot deel van hen is lid
van de SEW (Socialistische
Einheitspartei Westberlin), die
rechtstreekse verbindingen
heeft met de Oostduitse com
munistische partij.
De Westberlijners eisen hogere
beloning en vrije verkiezingen
binnen de Oostduitse vakbond.
De onrust is onder het perso
neel niet onbegrijpelijk. Toen
de S-Bahn, een soort sneltram
op spoorrails, na de Tweede
Wereldoorlog door de geal
lieerden onder het beheer
werd gebracht van de Oostelij
ke sector van het nog niet ver
deelde Berlijn, was het een flo
rerend middel van openbaar
vervoer. Maar het enorm toe
genomen autoverkeer, het
dichte netwerk van de West
berlijnse buslijnen en de druk
bereden ondergrondse U-
Bahn, werden geduchte con
currenten. De S-Bahn werd
geconfronteerd met ernstige
verliezen. Maar een poging om
de hele onrendabele toestand
aan West-Berlijn te verkopen,
stuitte op een weigering van
het stadsbestuur, dat niet ge
negen was het in een gammele
staat verkerende materieel -
met zekerheid van nog grotere
verliezen in de toekomst -
over te nemen.
•De signalen op het Halensee-station in West-Berlijn
rtaan op rood, nadat de 3500 Westberlijnse werknemers
van de Oostduitse Reichsbahn in staking zijn gegaan.
WARSCHAU De onafhan
kelijke vakbonden in Polen
willen zo nauw mogelijk on
derling samenwerken, een
voor alle delen van het land
geldend statuut opstellen en
zich gezamenlijk bij de dis
trictsrechtbank van Warschau
laten registreren. Dit is giste
ren met nadruk verklaard in
het gebouw van de onafhanke
lijke vakbonden aan de Oost
zeekust in Gdansk. Daar kwa
men de afgelopen twee dagen
ongeveer 250 afgevaardigden
uit het hele land bijeen om te
beraadslagen over de mate
van onderlinge samenwer
king. Men heeft besloten een
coördinatiecommissie die erop
zal toezien dat de vrije vak
bonden overal de noodzakelij
ke armslag krijgen en in de
gebieden waar de plaatselijke
autoriteiten druk uitoefenen
zal ze zo nodig tussenbeide ko
men. Men verwacht minstens
drie miljoen leden voor de
nieuwe vakbonden.
In Polen wordt overigens nog
steeds gestaakt. Volgens de
Poolse televisie gaat het om
zestien ondernemingen ver
spreid over het gehele land. In
de stad Katowice staakt het o-
penbaar vervoer. Volgens dis
sidentenkringen breidt de sta
king zich uit tot de naburige
steden Bedzin en Chorzow. De
stakers eisen onder meer
loonsverhoging en overleg met
de regering in Warschau.
Franz Jozef Strauss, CDU/CSU-kandidaat voor het Bonds
'kanselierschap bij de komende Westduitse verkiezingen, luistert
samen met zijn dochter Monlka-naar volksliedjes, wanneer
zi[ samen in Penzberg (Beieren) campagne voeren.
zich in niets onderscheiden
van de spotprenten van het
Nazi-blad „Der Sttlrmer" uit
de jaren dertig.
Velen zullen begrip hebben
voor moeilijheden waarin de
zogenaamde „Schiedsstelle"
onder leiding van de evangeli
sche bisschop Kunst zich be
vindt, die moet oordelen over
klachten van de verschillende
partijen over eikaars campag-'
ne. Deze „scheidsrechterfunc
tie" gaat de commissie zeer
moeilijk af, omdat zij wordt
overstroomd met moeilijk te
beoordelen klachten over ver
meende beledigingen, onzorg
vuldige uitlatingen en andere
dingen die niet zouden moe
ten. Typerend voor het huidi
ge klimaat in de Bondsrepu
bliek is, dat de commissie en
haar uitspraken zelf ook weer
onderdeel zijn geworden van
de verkiezingsstrijd en ge
wraakte uitlatingen nog meer
aandacht krijgen dan wanneer
men geen klacht zou hebben
ingediend.
Tussen alle botheid en geweld
komt de kleine FDP er nog
het beste uit: tegen deze partij
is nog geen enkele klacht in
gediend en zelf heeft zij zich
ook nog niet over anderen be
klaagd. In het optreden naar
buiten komen de liberalen
eveneens matigend en be
heerst over. Het is een slimme
taktiek die de FDP wel eens
stemmen zou kunnen opleve
ren, vooral van die mensen,
die de ongenuanceerde scheld
partij van de groten beu zijn.
TEHERAN Preident Carter heeft gisteren tijdens een pers
conferentie opnieuw de mogelijkheid uitgesloten dat de Vere
nigde Staten hun verontschuldigingen gaan aanbieden voor het
Amerikaanse beleid ten tijde van de sjah. Belangrijke Iraanse
geestelijke leiders hebben dit als voorwaarde gesteld voor de
vrijlating van de Amerikaanse gijzelaars die al sinds 4 novmber
1979 worden vastgehouden. Het Iraanse parlement heeft giste
ren bespreking van de giizelaarskwestie in een speciale commis
sie "uitgesteld zolang de VS hun vroegere daden tijdens het be
wind van de sjah niet veroordelen.
GDANSK Lech Walesa wil niet meer praten en hekelt
de houding van de Poolse autoriteiten die er zijns inziens in
bestaat, stukje bij beetje terug te nemen wat de arbeider be
loofd was onder de druk van de stakingen in augustus. In
een vraaggesprek met het Franse persbureau AFP verborg
hij daags na de bijeenkomst waarop de onafhankelijke vak
bonden tot eenheid besloten, niet dat hij zenuwachtig en
enigszins verbitterd is.
Hij benadrukt de eensgezindheid die de vorige dag bereikt is
over de eenheid van handelen van de bonden, maar schijnt on
gerust over de verslagen van de afgevaardigden uit heel Polen.
Over de uitvoering van de akkoorden van Gdansk zegt Lech
Walesa: „De autoriteiten zijn bezig ze stuk voor stuk terug te ne
men omdat onze eenheid onvoldoende is. Wij praten heel con
creet maar houden er niet van dat men ons aan het hoofd zeurt.
Wij zijn te verzoeningsgezind geweest, en de autoriteiten hebben
er door hun diplomatieke optreden munt uit geslagen. Dat moet
fundamenteel anders worden". Als voorbeeld noemt hij de mis
via de radio. „Afgesproken was dat de mis over het eerste radio
net zou worden uitgezonden maar nu legt men een gecensureer
de uitzending per regio op. Ik heb al twee keer de minister op
gebeld. Een antwoord heb ik nog niet". Walesa dreigt dit nieuws
openbaar te maken. „We zullen erover moeten nadenken wat
ons te doen staat, een staking inbegrepen. Concreet, vastbeslo
ten, uit met de lol, men probeert ons op dood spoor te zetten".
Als men hem vraagt of het proces dat hij afkeurt, niet hetzelfde
is als wat er na de voorgaande woelingen in 1956, 1968 en 1970
gebeurde, antwoordt Walesa: „Deze keer zijn wij te ver gegaan.
We hebben veel te veel binnengehaald. We hadden voor onszelf
een marge gesteld zodat we iets (van onze eisen) konden laten
vallen. Dat was ingecalculeerd. Maar nu willen sommigen van
ons er te veel van. De discussie verzwakt ons. Daarom zeggen
we nu nee en zullen we daar ook naar handelen".
De autoriteiten gebruiken juridische slimmigheden om deze of
gene bond niet te registreren, aldus Walesa.
Op de vergadering van komende maandag, zal Walesa aankon
digen dat Polen opgesplitst wordt in vier of zes regio's. Dit om
het administratieve werk van de nieuwe vakbonden te vereen
voudigen. „Deze bonden kunnen hun licht op komen steken bij
het MKZ (het voormalige stakingscomité) van Gdansk en aldaar
aanwezige documenten verspreiden. Aan de andere kant reke
nen we erop een erg sterke interventiegroep te vormen die al
leen op de allermoeilijkste gevallen afgaat".
DANIEL PRIOLLET
