'/let emmers, zakken en dozen natuur in SSSS SffigSSr m&xM
r
Rodrick
h
i-„ - -''.-.TPS
wonen
en Raphael
De dagen worden
korter, de
peraturen lager
PAGINA 3
V
n de lucht begint
weer te tintelen:
herfst. En wie
denkt aan het
najaar, denkt aan
bloeiende
heidevelden,
paddestoelen,
goudkleurige
tossen en aan het
plukken van
bosbessen en
jramen. Het beste
kan men er
-i natuurlijk zelf op
uittrekken om al
dat fraais te
Jtdekken. Maar er
zijn ook
instellingen en
verenigingen die
de mensen graag
)|en eindje op weg
helpen bij het
belangstelling
ijgen voor al wat
de natuur te
bieden heeft.
Herfsttinten/Wildspeurtocht
De Koninklijke Houtvesterij Het Loo (ook wel Kroondomein ge
noemd) is het grootste aaneengesloten natuurgebied dat Neder
land nog rijk is. Bij elkaar heeft het een oppervlakte van 10.800
ha. met uitgestrekte bossen en heidevelden die zeker de komen
de maanden wonderschoon zijn. Van 14 oktober tot en met 8 no
vember kan men hier deelnemen aan een gecombineerde herfst-
tinten/wildspeurtocht. Deze tochten die op donderdagen en
dinsdagen worden gehouden, vertrekken om 15.00 uur vanaf het
Stationsplein in Apeldoorn. De prijs bedraagt tien gulden per
persoon, inclusief het toegangsgeld tot het Kroondomein. Daar
dergelijke tochten onder deskundige leiding uitsluitend kunnen
doorgaan bij voldoende deelname, is reservering noodzakelijk.
Dat kan bij het VVV-kantoor (055-788421).
Tijdens deze excursies kan men herten, reeën, wilde zwijnen en
moeflons zien in hun natuurlijke omgeving. Er zijn in het Kroon
domein een aantal rustgebieden waar geen enkele bezoeker
wordt toegelaten, behalve met de excursiebus. Door een prachti
ge oprijlaan rijdt de bus in de richting van Paleis Het Loo. Ver
volgens door een van de mooiste lanen van ons land - de „Ko
ningslaan" - naar de Koninklijke Houtvesterij. Hier begint de on
geveer twee en een half uur durende rit over stille boswegen,
dwars door enkele rustgebieden van het wild.
Herstflora
1980
De Herlstflora. die jaar
lijks wordt gehouden in
het Singer Museum La
ren belooft anders dan
anders te worden, al
dus de organisatoren.
Het thema dit jaar is
Vorm en kleur" en dat
biedt vele mogelijkhe
den. Zalen zullen wor
den versierd met bloe
men en fruit en er zul
len zalen zijn die in een
speciale tint worden In
gericht, aangevuld met
kunstwerken. Kunste
naars die aan deze
Herlstflora hun mede
werking verlenen zijn
Bart Filet met zeefdruk
ken, Tineke Bot met
beeldhouwwerk, Piet
Klaasse aquarellen en
tekeningen), Trix Duns
(bloemenexpositles
achter glas) en Hein
Mader (beeldhouwwer
ken).
Daarnaast zal er een
prachtige fototentoon
stelling zijn van het Na
tuurfotograaf Gilde
(NFQ). Deze tentoon
stelling werd speciaal
samengesteld ter gele-
Cheid van 75 jaar
uurmonumenten.
Maar de Herfstflora
heeft nog Iets anders te
bieden: modeshows
met Nederlandse col
lecties voor de komen
de herfst en winter.
De Herfstflora wordt
gehouden van 3 okto
ber tot en met zondag
12 oktober en is elke
dag geopend van 10.00
tot 22.00 uur behalve in
de weekeinden als de
openingstijden liggen
tussen 10.00 en 17.00
uur. De modeshows
worden gegeven op 6,
7, 9, en 10 oktober om
11.00, 14.00 en 16.00
uur. De toegang is gra
tis. Op vrijdag 3 en
woensdag 8 oktober
zijn er om 20.00 uur
grotere shows, maar
daarvoor geldt een toe
gangsprijs van dertig
gulden. Ook deze
shows worden omringd
door bloemen in boe
ketten en decoraties,
samengesteld door Ne
derlandse bloemsier-
kunstenaars. De toe
gangsprijzen tot de
Herfstflora zijn: 6,50
voor volwassenen, 5,50
voor 65-plussers en 4
gulden voor kinderen
tot en met twaalf jaar.
Paddestoelen in Bosmuseum
Veel rustiger, veel minder show, maar niet minder mooi dan de
Herfstflora in Laren is de Flora-herfsitentoonstelling in het Bos
museum (aan de start van de Bosbaan en achter boerderij Meer
zicht) in Amsterdam, of eigenlijk Amstelveen. De medewerkers
van het museum hebben van alle in Nederland voorkomende
paddestoelen exemplaren verzameld en die zullen vanaf de eer
ste zaterdag van oktober tien dagen worden tentoongesteld. Be
halve de zeer zeldzame soorten: die heeft men uiteraard laten
staan. Maar bij elkaar zullen er zo'n veertig vijftig soorten pad
destoelen te zien zijn temidden van struiken met lijsterbes, het
kardinaalsmutsje en andere besdragende heesters. En dat pad
destoelen een kleurrijk geheel kunnen vormen blijkt als je de
paarse russula ziet staan naast de roze vliegenzwammen, naast
de zwavelkopjes, inktzwammen, parasolzwammen en de reuze-
bovist. Deze paddestoelententoonstelling is te zien in een grote
tent op het terrein van het Bosmuseum. In het museum zelf is
ruimte gemaakt voor allerlei soorten die in bakken zijn uitgezet
en die voorzien zijn van de nodige bijschriften. Ook zijn daar wil
de planten te zien. De hele dag door wordt er een herfst-diaserie
van een kwartier gedraaid. En tenslotte beschikt het Bosmuseum
over een vaste expositie van allerlei diersoorten die men in de
Nederlandse bossen kan tegenkomen. De toegang tot het mu
seum en de paddestoelententoonstelling is gratis en het is dage
lijks geopend tussen 9.00 en 17.00 uur.
Vogels kijken op Texel
Het Waddeneiland Texel is twee natuurreservaten rijk: De Geul
en De Muy. Het eerste is inmiddels voor het publiek gesloten
maar in De Muy kan men nog tot ongeveer 1 oktober terecht
voor excursies onder leiding van Staatsbosbeheer. En dat is mis
schien een leuk idee voor mensen die in de herfstvakantie naar
Texel dachten te gaan.
Het duin- en weidegebied De Muy ontstond in de loop der eeu
wen, nadat in 1629 een duinenrij tussen het eiland en de duinen
van Eyerlandt was aangestuifd. Sinds 1933 broeden er lepelaars,
die hun voedsel zoeken in de brakwatergebieden of op de schor
ren van de Waddenzee. Met hun typisch gevormde snavel zijn ze
in staat het water te zeven en zo hun voedsel, het plankton, te
vinden. Met een kolonie blauwe reigers nestelen ze op enkele ei
landjes in de Muyplas. Ongeveer vijftig soorten vogels broeden
in dit reservaat. Van de roofvogels zijn dat bijvoorbeeld de toren
valk, de veld- en de ransuil. Bovendien zijn er een groot aanlal
zilver- en stormmeeuwen in dit gebied. Natuurlijk zijn hun aantal
len het grootst in de broedtijd, maar ook in de nazomer zijn er
nog vele te zien.
De excursies kunnen dagelijks (behalve op zaterdag en zondag)
gemaakt worden om 10.00 uur. Het betreft een wandeling van
ongeveer twee uur onder leiding van een reservaat bewaker, die
tot taak heeft de/ust in het gebied te handhaven. Deelname kost
1,30 gulden voor volwassenen en 65 cent voor kinderen jonger
dan twaalf jaar. Het is noodzakelijk om tijdig te laten weten dat u
mee wilt met de excursie. Dat kan via telefoonnummer 0^228-
741 tussen 9.00 en 17.00 uur. En, zo waarschuwt Staatsbosbe
heer, denk erom dat laarzen in dit gebied niet zijn te missen.
zomerkoninkjes
- het bos, de blau-
bosbessen, zullen
riiddels wel zijn
-jjgeplukt, maar
it hu de beurt
::k hun zusjes, de
'Jle bosbes of vos-
Hele volks-
nmen gaan door
knieën om een
ir kilo's mee naar
r( te nemen. En de
1 regenbuien hob-
fji de bosbesstrui-
goed gedaan.
lSvapend met em-
!r», plasticzakken
lozen kunnen lief-
ibers het bos in-
;ken. En wie dat
t, zal ook de rijpe
men tegenkomen,
-lider staan ook
'Vbessen, morellen
rozebottel8 op het
gramma van moe-
natuur. Met de
it kan van alles
fl aan worden. Voor
inien die graag in
keuken met de
chten aan de slag
,1 n zijn hieronder
aantal nuttige
L op een rijtje ge-
veel voorkomen-
bezigheid is het
«ten van jam. Dit
te werkje is niet
Jilijk, een kind kan
was doen. Er zijn
ter een paar din-
waar op gelet
I worden. Het
moet rijp zijn an-
s zit er te weinig of
in pectine in. Pecti-
is een Stof die vrij-
nt bij het koken en
zich bindt met wa-
Overrijp fruit is
■jf gedeelte van de
tine kwijt en dus
niet geschikt om
van te maken,
fruit moet voor
de pan in gaat
d gewassen wor-
i. Het mengsel van
t en geleisuiker of
cta mag overigens
•gstens de helft
de pan vullen. De
chten kunnen met
jfmixer fijn gemaakt
Ifden, maar ze kun-
ook in kleine par-
worden gesne-
chtdicht
aangegeven kook-
begint op het mo
lt dat de massa
De potten
ar de jam na het
ttelen ingegoten
fdt moeten lucht-
ht met cellofaan of
Het is nu de tijd om het bos in de herfst te
gaan bewonderen en en passant wat bosbes
sen te bemachtigen...
roestvrij metalen dek
sels afgesloten wor
den. Als paraffine
wordt gebruikt moet
de jam eerst afkoelen.
Ook als de recepten
Bosbessen:
niet zwaar op de maag
In het hoogseizoen van de bosbes mogen
enkele recepten niet ontbreken. Wist u
dat dit vruchtje goed voor de maag is.
Vandaar vier tips met de bosbes als zon
nig middelpunt. Voor jam is op één kilo
bosbessen een kilo geleisuiker nodig; na
tuurlijk kan ook opecta gebruikt worden.
Jam
De bosbessen uitzoeken, wassen en laten
uitlekken. De vruchten vooral niet fijn knij
pen. Gemengd met de geleisuiker het ge
heel vier minuten laten koken. Tot slot het
sap van een citroen toevoegen.
Sap
Alle fruitsoorten zijn geschikt voor sapwin-
ning door stomen, dus ook bosbessen.
Voor twee kilo moet de sapmaker rekenen
op veertig minuten stoomtijd en 400 gram
geleisuiker. De vruchten met de geleisuiker
in een metalen zeef of doek doen. De pan
sluiten en het laagje water aan de kook
brengen. De vruchten geven dan het sap af.
Het aftreksel even apart opkoken en in met
heet sodawater schoongemaakte flessen
doen en deze onmiddellijk sluiten. Hetzelfde
geldt voor het maken van bramensap.
Compote
Dan is er nog de bosbessencompote. Hier
voor zijn 500 gram bosbessen, 500 cc water
en 250 gram geleisuiker nodig. Water en
geieisuiker goed door elkaar roeren en even
laten koken. De schoongemaakte en gewas
sen bosbessen voorzichtig kort laten meek
oken. Daarna de massa goed laten afkoe
len.
Confiture
Tenslotte het maken van bosbessenconfitu-
re. Een kilo bosbessen wassen en laten uit
lekken (niet platdrukken). Een kilo geleisui
ker erbij gooien en het resultaat 24 uur af
gedekt laten staan. Na dit etmaal de massa
langzaam aan de kook brengen en vier mi
nuten laten doorkoken. Van het vuur af, al.
roerende, het sap van een citroen toevoe
gen en de confiture in glazen potten doen.
.volgens het boekje"
worden uitgevoerd
kan een en ander best
nog in de soep lopen.
In sommige gevallen
valt er nog wel wat te
redden. Zo kan het
gebeuren dat na het
koken de vruchten
boven komen drijven.
De jam is dan te heet
in de potjes gedaan.
Dit kan opgelost wor
den door de massa
alsnog iets af te laten
koelen. Als het eind-
produkt wat dun uit
valt, zat er te weinig
pectine in het fruit. Dit
is te verhelpen door
de jam nog een mi
nuut of twee te koken
met één eetlepel ci
troensap per kilo
vruchten.
De potjes zijn een be
langrijk onderdeel van
het jam maken. Het
beste is het glas met
sodawater te wassen
en met schoon water
na te spoelen. Op elk
potje past een deksel.
Daarom kunnen ook
leuke potjes zonder
deksels gebruikt wor
den. Vul het tot de
rand met jam en
maak een op maat
geknipt stukje cello-
faanpapier nat met
koud water. Dit „lap
je" vastbinden op de
rand met een elastiek
je of koordje. De jam
moet het cellofaan ra
ken. De pot op de kop
zetten vóór het afkoe
len, hierdoor verdwijnt
de lucht tussen „dek-
sej" en jam. Gesmol
ten paraffine sluit de
jam automatisch vol
ledig af. Een scheutje
drank geeft een extra
smakelijk tintje aan
jam. Cognac smaakt
bijvoorbeeld goed bij
perziken- of abriko
zenjam. Bij elke jam
soort is wel een li
keurtje te bedenken.
Boekje
Kandijfabrikant Van
Gilse heeft een
handig en fleurig
boekje op de markt
gebracht met nog
meer tips en veel re
cepten. Confiture,
marmelade, sappen
en gelei zijn enkele
fruitige onderwerpen
die behandeld wor
den. Het boekje kan
gekocht worden door
f 3,85 over te maken
op postrekening
110.19.39 ten name
van Gebr. Van Gilse
Kandijfabriek BV in
Roosendaal.
ROZEBOTTELS
VLIERBESSEN
BOSBESSEN
BRAMEN
