Zware lasten voor zwakste schouders
500 MILJOEN VOOR MEER WERKGELEGENHEID
AMBTENAREN:
800 MILJOEN
INLEVEREN
Gezinsbedrijf
Gebrek aan geld remt
hoognodige woningbouw
Forse stijging bijstandsuitkeringen
prioriteit
LJOENENNOTA 1981
LEIDSE COURANT
DINSDAG 16 SEPTEMBER 1980 PAGINA 17
SOCIALE ZAKEN
DEN HAAG Gemiddeld gaat ieder
een er volgend jaar tussen ruim an
derhalf en twee procent in koop
kracht op achteruit, omdat er meer so
ciale premies moeten worden betaald.
(Daarnaast plegen de btw-verhoging
en het duurdere aardgas een aanslag
op de koopkracht). De premieverho
ging (0,4 procent voor de werkgevers
tn eén procent voor de werknemers)
Is nodig omdat de regering 1.3 miljard
pilden terugtrekt uit de pot waaruit
de sociale uitkeringen worden be
taald. Dat geld wordt net als de ande
re lastenverzwaringen gebruikt om
het begrotingstekort te verminderen.
Omdat bij een inkomen van ongeveer
zestigduizend gulden het maximum
aan sociale premies wordt betaald,
worden de lagere en middeninkomens
het zwaarst door deze maatregel ge
troffen. Zij gaan er 1,75 tot 2 procent
op achteruit. De hogere inkomens bo
ven zestig mille boeten maar 1 tot 1,25
procent aan koopkracht in.
Dit „inkomensplaatje" is voor de re
gering eigenlijk niet aanvaardbaar.
Daarom maant zij de werknemers om
met de werkgevers alsnog tot een
drastische vrijwillige matiging te ko
men, waardoor de loonsomstijging
(nu geraamd op acht procent) terug
gedrongen wordt tot zes procent. Dat
betekent dan wel dat de sociale part
ners vrijwillig moeten besluiten een
streep te halen door reeds afgesloten
cao's, zoals bij Philips en Hoogovens,
die eigenlijk veel te „duur" zijn. Daar
in is zelfs een loonsverhoging opgeno
men, die volgens de regering ontoe
laatbaar is.
Gaan de sociale partners akkoord met
deze matiging aan stelt de regering
daar wat tegenover. Zij zal dan kij
ken of de forse premieverhoging, die
tot een zo onrechtvaardige verdeling
van de lasten leidt, kan worden terug
gedraaid. In dat geval zou het gat in
de begroting één miljard gulden gro
ter worden, maar dat zou verant
woord zijn, omdat een sterkere loon
matiging gunstig, dat wil zeggen ver
lagend werkt op het financieringste
kort. Bij zo'n vrijwillige matiging
zou na het terugdraaien van de pre
mieverhoging een situatie ontstaan,
waarbij de laagste inkomens er 1,25
procent op achteruit gaan en de hoog
ste (meer dan een ton) 3,5 procent in
leveren. Een dergelijk beeld vindt de
regering meer in overeenstemming
met het algemeen aanvaarde uit
gangspunt dat de sterkste schouders
ae zwaarste lasten moeten dragen.
Het miljard dat de regering wil four
neren als er een vrijwillige matiging
tot stand komt, kan overigens ook
voor andere doeleinden worden aan
gewend dan voor lastenverlichting. In
overleg met werkgevers en werkne
mers zou het ook ten goede kunnen
komen aan het stimuleren van de
werkgelegenheid. In dat geval zien de
werknemers dus geen cent terug.
Halve vakantietoeslag
Naast een correctie op de premiever
hoging zijn er nog andere wegen,
waarlangs volgens de regering een
evenwichtiger inkomensplaatje te be
reiken is. Te denken is aan het aftop
pen van de prijscompensatie en een
beperking van de vakantietoeslag bo
ven modaal (33.400 gulden), zodanig Werkloosheid
dat mensen die meer dan 65 mille ver
dienen genoegen moeten nemen met
een halve vakantietoeslag (vier in
plaats van acht procent).
het niet vergoeden van bepaalde kos
tenstijgingen (zoals energie) weer
aan de orde. Een nieuwe loonmaatre
gel is in zo'n geval niet ondenkbaar.
Al begin oktober wil de regering met
werkgevers en werknemers gaan pra
ten om te zien of vrijwillige matiging
haalbaar is. Mislukt dit overleg, dan
zullen er door de regering eenzijdig
maatregelen worden getroffen om de
pijn rechtvaardiger te verdelen. Ook
dan komen aftopping van de prijs
compensatie en vakantietoeslag, die
vooral de hogere inkomens treft en
De regering vindt een verder gaande
loonmatiging absoluut noodzakelijk
om de recessie in de economie te be
strijden. Als we niet verder matigen,
loopt de werkloosheid zeker op tot 280
a 300.000. Worden de loonkosten ver
der beperkt, dan krijgt het bedrijfsle
ven meer lucht, zal de inflatie afne
men en blijven er meer banen be
schikbaar. Dat zal overigens in 1981
nog niet direct merkbaar zijn, omdat
dit beleid een zaak van lange adem is.
Na vijf jaar zal de werkloosheid ech
ter met 25.000 zijn verminderd.
DEN HAAG Voor aanvullende
Maatregelen op de arbeidsmarkt
jscholing, verruiming van de werkge
legenheid) heeft de regering 600 mil
joen uitgetrokken. Dat wordt ver-
leeld over scholing en vakopleiding
ichoolverlaters waarmee onder meer
•en verdubbeling van de capaciteit
voor de centra voor vakopleiding
wordt gerealiseerd. Verder is er on
dermeer geld voor verruiming van de
werkgelegenheid, voor arbeidsbu
reaus nieuwe stijl, waarvan er vol
gend jaar weer tien bij komen, en
voor experimentele projecten jeugdi
ge werklozen.
In de begroting van sociale zaken (totaal
14,3 miljard gulden) is ook het pakket
maatregelen terug te vinden waarover
minister Albeda eerder deze maand ad
vies vroeg aan de Sociaal-Economische
Raad. Het gaat daarbij om een besparing
van 820 miljoen, vooral door zogenaam
de volumemaatregelen, die er voor moe
ten zorgen dat er minder mensen op een
uitkering (met name WW en WAO) zijn
aangewezen. De regering wil het be
drijfsleven dwingen het komend jaar
10.000 WAO-ers en een zelfde aantal
WW-ers aan werk te helpen. Er worden
nu ook maatregelen aangekondigd om
bedrijven te verplichten het personeels
bestand te laten bestaan uit een zeker
aantal langdurig werklozen en jeugdi
gen. Een soortgelijke verplichting voor
minder validen (vijf procent per bedrijf)
wordt volgend jaar ingevoerd.
Verder wil de regering via een ver
scherpte toepassing van het begrip „pas
sende arbeid" werklozen dwingen eerder
een baan te aanvaarden op straffe van
het verlies van hun uitkering. Van het
beperken van de aanspraak op een
WAO-uitkering bij gedeeltelijke arbeids
ongeschiktheid moet een zelfde effect
uitgaan.
Exportverbod cultuurbezit
)EN HAAG Minister Gardeniers van
im verwacht dat zeer binnenkort een
Iretsontwerp tot behoud van het Neder-
ands cultuurbezit naar de Tweede Ka-
per gezonden kan worden. Met die wet
noet worden verhinderd dat voorwer-
ten en collecties van een uitzonderlijke
hlturele of wetenschappelijke waarde
laar het buitenland verdwijnen. De ob-
itcten die hiervoor in aanmerking ko
nen zullen door de Rijksinspecteur voor
berende monumenten op een lijst wor-
Ijen geplaatst. Voordeel van dit systeem
dat voor alle betrokkenen duidelijk is
jrelke kunstvoorwerpen onder deze wet
pan vallen.
r'isserijvloot steeds kleiner
jlEN HAAG De grote-visserijvloot zal
nd van dit jaar nog uit 22 hektrawlers
pstaan. Dat betekent een daling met
pht ten opzichte van verleden jaar.
j'oor de visserij wordt dit jaar slechter
an 1979. Toen werd bij een gelijke aan-
iDer van vis 460 miljoen gulden meer
prdiend. Dit bedrag zal dit jaar onge-
per de helft lager liggen, met als oor-
ak de stijgende energiekosten,
ndanks de slechte gang van zaken zijn
sinds 1978 vijftig kotters besteld voor
kleine visserij, dikwijls met een gro-
r motorvermogen, waardoor men meer
is kan vangen. Alle pogingen ten spijt
ijkt het niet mogelijk deze gang van
iken van rijkswege (er is toch al over-
evissing) tegen te gaan. Minister Braks
'il proberen in de eerste helft van 1981,
kanneer Nederland voorzitter is van de
|G, een gemeenschapplijk visserijbeleid
an de grond te krijgen.
^migratie stijgt sterk
liEN HAAG Steeds meer Nederlan-
hrs houden het in hun vaderland voor
"tzien en nemen voorgoed de wijk naar
"Iders. Uit cijfers van het ministerie van
'iciale zaken blijkt dat de emigratie dit
lar afstevent op een verdubbeling ver
bleken met 1979. En in dat jaar was er
I twee maal zoveel belangstelling als in
J)78. In de eerste vijf maanden van 1980
"roegen al 15.000 Nederlanders emigra-
"e aan. Er vertrekken vooral meer zelf-
landigen en bedrijfsmanagers naar het
iiitenland. De emigranten zijn over het
■gemeen wat ouder dan vroeger. Uit de
iotieven om Nederland vaarwel te zeg-
In blijkt een weinig positieve kijk op de
lelvaart alhier (en alle daarmee samen-
Ingende problemen) en een toenemen-
waardering voor de niet-materiële as
ceten van het bestaan in de immigratie-
pden. Canada blijkt het meest in trek,
ivolgd door Australië en Nieuw Zee-
nd.
ieen taken naar provincies
EN HAAG Tot grote opluchting van
Vereniging van Nederlandse Ge-
leenten heeft minister Wiegel (binnen-
mdse zaken) een voorstel ingetrokken
si een aantal taken van de gemeenten
Her te hevelen naar de provincies. Het
lat hier om het voorstel van de „nega-
ève lijst", een onderdeel van het wets
ontwerp Reorganisatie Binnenlands Be
gluur. Volgens deze negatieve lijst zou-
jjn gemeenten zich in de toekomst niet
'leer mogen bemoeien met zaken als ge-
Sndheidszorg, natuur- en landschapsbe-
^herming, brandweer, politie en open-
Tar vervoer.
Jeatrixmunt eind 1981
IN HAAG Tot laat in 1981 zullen
Ie munten nog de beeldenaar van de
•rige koningin vertonen. Een commis-
bij 's Rijks munt zoekt op dit moment
in kunstenaar die een goede beeldenaar
in koningin Beatrix moet ontwerpen,
komen minder stuivers in omloop,
t staatsmuntbedrijf heeft besloten op
,^sis van de te verwachten vraag in 1981
Jinderd miljoen nieuwe stuivers in om-
V>p te brengen. Dit jaar waren het er
,j5 miljoen stuks. Het aantal centen
jordt op basis van de verwachtingen ge-
Jk géhouden op 15 miljoen nieuwe uit-
)ven. Van alle andere munten zullen er
Jeer in omloop komen. In totaal zullen
11981 335 miljoen nieuwe munten wor
den geslagen.
onferentie over Antillen
iJEN HAAG Minister Van der Stee
Antilliaanse zaken) wil nog dit jaar een
rfgin maken met de zogeheten Ronde-
ifelconferentie (RTC) over de staat-
e indige toekomst van de Antillen. De
landsraden van Aruba, Bonaire en Cu-
?ao en de afdelingen van Saba, Sint
ustatius en Sint Maarten van de ei-
tjndsraad van de Bovenwindse Eilanden
gillen op deze conferentie vertegen
woordigd zijn. Tijdens de RTC zal niet
ij orden gestemd, aldus Van der Stee,
gi aar moet overeenstemming worden be-
D ikt over de toekomstige van samen-
erking tussen de eilanden.
Volgend jaar geen nieuwe extra injectie in de woningbouw, een sector waar de
werkloosheid schrikbarend hoog blijft.
VOLKSHUISVESTING
DEN HAAG De woningnood en de
stijgende werkloosheid in de bouw
zijn voor de regering aanleiding om
prioriteit te blijven geven aan de wo
ningbouw en de stadsvernieuwing.
Tegelijkertijd moet echter, in ver
band met de noodzaak tot algemene
bezuinigingen, worden vermeden dat
de begroting van volkshuisvesting en
ruimtelijke ordening buitensporig
stijgt, aldus minister Beelaerts van
Blokland.
Dit tweevoudige uitgangspunt heeft tot
gevolg dat er enerzijds weinig meer geld
beschikbaar is voor nieuwbouw en de
verbetering van bestaande woningen en
dat anderzijds strengere voorwaarden
worden gesteld aan het geven van subsi
die. Het zijn vooral de huurders (zie el
ders in deze krant), die dit zullen voelen
in de stijging van hun woonlasten. Daar
naast zullen ook de kosten van sociale
woningen, met name woningwetwonin
gen, streng in de hand gehouden moeten
worden, op straffe van het krijgen van
minder subsidie.
Het totaal aantal gesubsidieerde wonin
gen op het bouwprogramma voor 1981
bedraagt 96.000. Vergeleken met dit jaar
is er geen sprake van een echte stijging.
Alleen in de sector wooneenheden voor
één- tweepersoonshuishoudens kan er
meer gebouwd worden: 16.000 in plaats
van 12.000. Gezien de uiteenlopende
vraag en de relatief geringe behoefte aan
koopwoningen meent Brokx er goed aan
te hebben gedaan een gevarieerd aanbod
samen te stellen van woningwetwonin
gen (30.000), premiehuurwoningen
(24.000), premiekoopwoningen 26.000) en
woningen in de vrije sector (20.000).
Het merendeel van de nieuwbouw wordt
gerealiseerd in de zogeheten groeikernen
en -steden, en in de grote steden. De
kernen hebben nu al een aandeel van
twintig procent en in het Westen zelfs
van 42 procent. Over de mogelijke aan
wijzing van Leidschendam als groeikern
wordt binnenkort beslist. Het gebrek aan
ruimte in de grote steden betekent dat
de bouw daar relatief duur is. Het rijk is
bereid daarmee zoveel mogelijk reke
ning te houden, aldus staatssecretaris
Brokx.
Het gebrek aan geld remt de regering
ook op het gebied van de stadsvernieu
wing. Worden er dit jaar nog 80.300 wo
ningen verbeterd, volgend jaar zal dit
aantal dalen tot 78.900. Wel is het pro-
grama opgevoerd in de woningwetsector,
„tot het maximaal haalbare": 20.800
hetgeen 3.300 meer is dan dit jaar. Het
streven naar efficiëntie heeft geleid tot
de regeling dat de verbeteringskosten
van vooroorlogse en na-oorlogse wonin
gen niet hoger mogen zijn dan tachtig
respectievelijk vijftig procent van verge
lijkbare nieuwbouw. De maximale bij
dragen voor verbeteringen door particu
lieren zijn opgetrokken van 21.000 naar
29.000 gulden.
CULTUUR, RECREATIE, MAATSCHAPPELIJK WERK
DEN HAAG CRM is een van de
weinige departementen die nauwe
lijks te lijden heeft gehad van de om
buigingen op de departementale be
grotingen. De totale begrotingspost
voor 1981 is in vergelijking met dit
jaar gestegen met ruim één miljard
en nadert daarmee de 11 miljard gul
den. Die stijging wordt echter voor
een groot deel (700 miljoen) opge
slokt door de geraamde kosten voor
bijstandsuitkeringen.
De totale kosten voor bijstandszaken zul
len volgend jaar 5,7 miljard gulden be
dragen. Met name de post uitkeringen
aan werklozen heeft met 400 miljoen
gulden een flinke stijging ondergaan.
Volgend jaar zal in totaal bijna anderhalf
miljard gulden nodig zijn voor bijstand
aan werklozen. Verder zijn de vergoe
dingen aan gemeenten voor bijstand aan
thuiswonenden en bejaarden in bejaar
denoorden verhoogd.
In de sectoren maatschappelijke dienst
verlening, natuurbehoud, sportzaken en
opdrachten voor kunstwerken zullen in
1981 in totaal 3800 extra arbeidsplaatsen
worden geschapen, met name in de pro
bleemregio's als het Noorden en Lim
burg.
Op de CRM-begroting is het bedrag ten
behoeve van de culturele minderheden
verhoogd met ongeveer 50 miljoen gul
den. Het beleid is vooral gericht op het
opheffen van achterstandssituaties waar
in de diverse minderheden verkeren.
Extra aandacht krijgen het voortgezet
onderwijs, volwassenen-educatie en de
werkgelegenheid voor deze minderhe
den.
Minister Gardeniers wil ook het komend
jaar de nadruk leggen op verdere decen
tralisatie van welzijnstaken naar de lage
re overheden.
Staatssecretaris Kraaijeveld mag voor
het emancipatiebeleid rekenen op wat
meer financiële armslag. Deze post is
met vijf miljoen verhoogd tot bijna 17
miljoen gulden. Het geld zal grotendeels
worden besteed aan subsidies voor
emancipatie-instellingen. Komend jaar
zal er ook een informatie- en documen
tatiecentrum op het terrein van de
emancipatie tot stand komen.
De vergoeding aan de gemeenten voor
de bezorging van thuiswonenden en
voor bejaardentehuizen is verhoogd.
BINNENLANDSE ZAKEN
DEN HAAG De ambtenaren van
rijk, provincies en gemeenten moeten
volgend jaar opnieuw een extra bij
drage leveren aan de bezuinigings
plannen van het kabinet. In totaal
zullen de overheidsdienaren in 1981
circa 800 miljoen moéten inleveren.
Minister Wiegel (binnenlandse za
ken) zal de gewenste besparingen bin
nenkort in een pakket van maatrege
len voorleggen aan de ambtenaren
bonden.
Volgens Wiegel is het gerechtvaardigd,
dat het overheidspersoneel een extra in
komensoffer brengt, omdat ambtenaren
in hun inkomen niets merken van de
stijging van de sociale premies waar de
werknemers in de particuliere sector
mee te maken krijgen. De minister kon
digt alvast in zijn begroting aan, dat een
deel van de achthonderd miljoen die de
ambtenaren gezamenlijk moeten inleve
ren, zal worden verkregen door verla
ging van de aanvangssalarissen bij de
overheid en een geleidelijke verminde
ring van de topsalarissen. Anderzijds
zullen ambtenaren die vuil en onaange
naam werk verrichten, onregelmatig
werken of regelmatig bereikbaar moeten
zijn, kunnen rekenen op extra toeslagen.
Als gevolg van de noodzaak tot matiging
van de overheidsuitgaven zullen volgend
jaar ook de uitkeringen van het rijk aan
provincies, gemeenten en gewesten wor
den beknot. Daartegenover staan onder
andere nieuwe bijdragen aan gemeenten
die financieel getroffen worden als ge
volg van herindelingen of samenvoegin
gen met andere gemeenten.
Het vorig jaar al door Wiegel aangekon
digde wetsontwerp tot instelling van een
nieuwe provincie Rijnmond kan niet
meer dit jaar, maar pas in het voorjaar
van 1981 bij de Tweede Kamer worden
ingediend.
De gemeentelijke politiekorpsen zullen
in 1981 in totaal 550 man personeel erbij
krijgen. Voorts kondigt Wiegel aan, dat
in de politie-opleiding meer dan tot nu
toe aandacht zal worden besteed aan
maatschappijleer en de omgang met het
publiek.
Aan nota's en wetsontwerpen kan vol
gend jaar onder meer nog het volgende
worden verwacht:
een wetsontwerp tegen de seksediscri
minatie;
een nota over het invoeren van een
pleziervaartuigenbelasting;
een wetsontwerp betreffende het deel
nemen van in het buitenland wonende
Nederlanders aan verkiezingen;
een nota Minderhedenbeleid.
Koningshuis kost
bijna tien miljoen
DEN HAAG Het koningshuis kost
de staat volgend jaar bijna tien mil
joen gulden aan salarissen en onkos
tenvergoedingen. Koningin Beatrix
krijgt 5,6 miljoen, prins Claus 1,09
miljoen, prinses Juliana 1,49 miljoen
en prins Bernhard 883.000 gulden. De
vorige koningin en haar echtgenoot
mogen bovendien nog kosten doorbe
rekenen in verband met de abdicatie.
Deze kosten bedragen bijna zestien
miljoen gulden.
net totaal aan personeelsleden van ko
ningin Beatrix en prinses Juliana is nu
216, afgezien van de wijzigingen die zich
in de loop van volgend jaar zullen vol
trekken. Het personeel is als volgt onder
te verdelen: 27 man hof- en administra-
tiepersoneel, 52 lakeien, koks e.d., 55
chauffeurs en koetsiers, 41 personeelsle
den op paleis Soestdijk, 20 personeelsle
den paleizen Den Haag, 35 man paleis
Amsterdam (o.a. bewaking wegens open-
filing) en 6 man toezicht landgoederen.
LANDBOUW EN VISSERIJ
DEN HAAG Exportbevordering
en landinrichting zullen de agrari
sche sector in 1981 overeind moeten
houden. Daarbij staat het gezinsbe
drijf in de landbouw voorop. Voor
de exportbevordering zal een spe
ciaal programma worden ontwor
pen, waarin het telen van meer pro-
dukten, betere produktiemethoden
en een kwaliteitsverbetering voorop
staan. Het rijk gaat de bijdrage in
de keuringskosten voor produkten
aan het bedrijfsleven met ruim 9,5
miljoen gulden verhogen. Voor de
exportbevordering wordt 58 miljoen
meer uitgetrokken. Dit schrijft mi
nister Braks (landbouw en visserij)
in een toelichting op zijn begroting.
Naast de exportbevordering geeft Braks
ook een hoge prioriteit aan de landin
richting. Dit omdat een goede landin
richting zijns inziens een onmisbare
voorwaarde is voor een sterke concur
rentiepositie en behoud van werkgele
genheid. Zo zal er 41.000 hectare land in
ruilverkaveling genomen worden. Daar
entegen worden de rijkssubsidies voor
boerderijverplaatsingen en de rijksaan
kopen van grond voor boeren, die dit
zelf niet kunnen betalen (behalve als het
gaat om bedrijfsovername van ouder op
kind of vergroting van bedrijf in be
heersgebieden) afgeschaft. Hiermee be
spaart Braks 20 miljoen gulden.
Braks wil zich in 1981 inzetten voor het
behoud van een sterke en veelzijdige
agrarische sector. Hierin werkt twaalf
procent van de beroepsbevolking, terwijl
zij in 1979 goed was voor 8,5 miljard gul
den winst voor de staat. Vooral de ex
port naar Engeland (plus dertig procent),
België/Luxemburg (plus 20 procent)
nam toe. De export naar Amerika daalde
daarentegen met vijf procent. Het aantal
boerenbedrijven nam in 1979 af van
162.600 tot 148.700.
