e lange hete
zomer is
voor Zürich
nog lang
ten einde
een redelijk alternatieve vogel
juitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnen
litensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinneri
r)
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 13 SEPTEMBER 1980 PAGINA 9
ngsten 1
al degenen die
en dat fractielei-
zich uitsluitend be-
ouden met de grote
in van het rege-
'beleid volgt hier
l J? ontnuchterende
scn uMng. Jan Ter-
0 ^r( leider van de
inn, -fractie in de
ndstede Kamer en toe-
stig lijsttrekker van
partij die, als de
rino tekenen niet be-
J"? ten, een winst van
|en '20 zetels gaat beha-
wierp zich begin
week op als pleit
er voor de Ne-
paardenfok-.
domineeszoon uit
rsfoort was maan-
n«|één der woordvoer-
tijdens een verga
dering van de kamer
commissie voor land
bouw en visserij, waar
met minister Braks
breedvoerig werd gedis
cussieerd over het wel
en wee der edele vier
voeters. Dat had Kmeer
hoeven in de aarde dan
men op het eerste ge
zicht zou denken. Niet
alleen de problemen in
de paardenfokkerij pas
seerden de revue, maar
ook de voetangels en
klemmen in de draf- en
rensport, het wedden
bij paardenkoersen, het
gebruik van doping
door renpaarden en za
ken betreffende het
plezierrijden (de ruite
rij), paardenveilingen
en paardenkeuringen
kwamen aan de orde.
Allemaal zeer specialis
tische kost dus.
HENGSTEN 2
Jan Terlouw, nog maar
kort lid van de land-
bouwcommissie, had
zich echter goed in de
materie verdiept. Na
tuurlijk is dat heel nor
maal voor een kamer
lid, maar nochtans is
het een vreemde ge
waarwording om een
fractieleider, die toch
echt wel meer aan z'n
hoofd heeft dan de
moeilijkheden bij het
dekken van warmbloed
merries, te horen plei
ten voor het instellen
van een erfelijkheid-
sonderzoek bij oudere
hengsten die in de paar
denfokkerij dienst
doen. Jan deed het alsof
hij in de kamer nooit
ergens anders over had
gepraat Hij deed zelfs
meer dan dat: hij dien
de er ook een motie
over in. Niet alleen de
Jonge jaargangen
maar ook de oudere
dekhengsten, die in het
verleden hun sporen al
hebben verdiend, moe
ten door de organisatie
„Warmbloed Paarden
stamboek Nederland"
onderzocht worden op
erfelijke gebreken, al
dus de motie. Dit om
een zo gezond en nobel
mogelijk Nederlands
paardenras te verkrij
gen. Minister Braks
bleek er niet erg van
onder de indruk te zijn
maar zegde toch toe de
zaak nader te zullen be
studeren. Voorwaar
geen gering politiek
succes voor D'66!
De CDA 'er Herman
Wisselink kwam trou
wens ook nog met een
interessant probleem op
de proppen. Op zand
wegen, die verboden
zijn voor gemotoriseerd
verkeer, geldt door
gaans tegelijkertijd een
verbod voor paard-en-
wagens. Wisselink vond
het laatstgenoemde ver
bod niet in alle gevallen
nodig. Hij wees daarbij
op het steeds toenemen
de verschijnsel dat
mensen zich voor hun
plezier, gezeten in een
klein wagentje, door
een paard langs 's He
ren wegen laten trek
ken. Tezamen met col
lega Evenhuis van de
VVD diende Wisselink
dan ook een motie in
met het verzoek „de be
lemmeringen voor het
aangespannen rijden op
daarvoor geschikte
zandwegen weg te ne
men
Leden der Staten Gene
raal! Zingen wij thans
uit „Kun je nog zingen,
zing dan mee" lied 145
en daarvan het eerste
vers: „Een karretje op
de zandweg reed".
GEELTJES 1
Donderdagmiddag
mochten de ministers
Gijs van Aardenne
(economische zaken) en
Wil Albeda (sociale za
ken) eendrachtig met
de kamer in de slag.
Onderwerp van debat
was de (onvoorziene)
gedaalde koopkracht
van de mensen met een
minimum-inkomen, als
gevolg van de sterke
prijsstijgingen van de
afgelopen tijd. Ondanks
het droevige onderwerp
wisten kamer en be
windslieden tijdens het
debat toch nog een lach
op de gezichten te tove
ren.
De CDA 'er Bert de
Vries stelde voor, de fi
nanciële pijn voor de
mensen die met een mi
nimuminkomen moeten
rondkomen, enigszins te
verlichten door ze alle
maal een éénmalige uit
kering van 50 te ge
ven. Hij gaf daarbij wel
toe, dat het moeilijk zou
zijn, al de mensen met
een minimuminkomen
op te sporen. Ze staan
immers niet allemaal op
een rijtje ergens in een
grote kaartenbak gere
gistreerd. Maar dat
moest de regering dan
maar uitzoeken.
Van Aardenne en Albe-
da bleken in principe
wel iets voor het plan te
voelen. Wel zei Albeda,
dat naar zijn mening al
leen de armste Neder
landers met kinderen
recht zouden moeten
hebben op de twee
briefjes van vijfentwin
tig. De wijze van opspo
ren en uitbetalen bleek
echter ook voor de mi
nisters een vraagstuk
waar ze niet direct uit
kwamen. Toen kwam
CPN-fractieleider Mar
cus Bakker aan het
woord.
GEELTJES 2
„Ik vraag mij af, wat er
nu concreet gaat gebeu
ren", zo zei Bakker.
„De regering oppert,
dat aan sommige groe
pen misschien nog wel
twee geeltjes zouden
kunnen worden over
handigd. Hoe stelt de
regering zich nu precies
voor wat zij zoéven
heeft gezegd en wat de
heer De Vries heeft ge
vraagd? Moeten de
mensen straks in een rij
gaan staan met al hun
bullen om aan een amb
tenaar aan te tonen dat
ze echt op het bestaans
minimum zitten en krij
gen ze dan door het lo
ket vijftig gulden als
alle papieren in orde
zijn? Want als de papie
ren niet voldoende zijn,
moeten ze natuurlijk
weer terug en achterin
de rij gaan staan
„Nou ja, dan krijgen ze
een pannetje soep!",
wierp PvdA-woord-
voerder Jaap van der
Doef tussenbeide.
Waarop Maarten Eng-
wirda (D'66) riep: „Ze
moeten natuurlijk ook
nog hun kinderen mee
nemen!".
„Inderdaad", antwoord
de Bakker, toen het ge
lach was verstomd.
„Waarschijnlijk moeten
ze niet alleen hun ech
te, maar ook hun on
echte kinderen meene
men. En wat voor soort
iemand moet daarover
gaan beslissen? Wie
komt er achter dat lo
ket te zitten? In alle
ernst, mijnheer de voor
zitter, dit wordt een
soort optocht van de ar
men, die komen vragen:
geef ons asjeblieft vijf
tientjes. Ik vind dat niet
alleen een beschamend,
maar ook een grievend
idee". DICK
VAN RIETSCHOTEN
it Zwitserse Zilrich lopen grote groepen jongeren te hoop tegen het
ibestuur omdat dit onvoldoende oog heeft voor hun wensen op het
d van ontspanning en woonruimte. Wel is er geld voor een miljoenen
;nde opera, maar niet voor een simpel jeugdcentrum,
tegenstelling tussen autoriteiten en jeugd, die nog scherper dreigt te
ben, heeft een deel van de Zwitserse jongeren uit hun spreekwoordelijk
1 ide winterslaap gewekt. Uit wat er in Ztlrich gaande is leiden
en af dat de jaren zestig in Zwitserland alsnog beginnen.
tCH Nog steeds zijn in
Iwitserse stad Zürich de
zichtbaar van de rellen
[vorige week donderdag
81 faken nadat de politie was
ïgaan tot sluiting van het
»ome jeugdcentrum" dat
deze zomer aan de jeugd
eschikking was gesteld.
_:tie van de politie had in
iërlei opzicht een onver
st resultaat: de tot voor
i verdeelde en verwarde
eren sloten de gelederen
de grootste politieke par
te Sociaal Democratische
j, brak een crisis uit waar-
het stadsbestuur vleugel-
iverd.
orige week is het voor ie-
in duidelijk dat de lange
zomer die in mei voor
ch werd voorspeld, nog
niet ten einde is gekomen
at de schade aanzienlijk
:r zal reiken dan vemiel-
n bekladde kiosken en
lopen op straat,
de rellen heeft het ver
ven in de politie een on-
tnd dieptepunt bereikt,
de persvrijheid is in het
ig gekomen. Het vooraan-
de liberale dagblad Tage-
sanzeiger was genoodzaakt zijn
sympathie voor de jongeren te
matigen toen Globus, een ex
clusief warenhuis in Zürich,
dreigde zijn advertenties stop
te zetten als de krant zijn be
richtgeving over de rellen niet
zou wijzigen.
Het begon allemaal eind mei
bij het operagebouw van Zü
rich dat dateert uit 1890. Dat
het gebouw bijna een eeuw
oud is, valt goed te zien en het
gemeentebestuur van Zürich
besloot enkele maanden gele
den dan ook om zo'n 70 mil
joen gulden ter beschikking te
stellen voor de renovatie en
uitbreiding ervan. Dit besluit
werd later met een krappe
meerderheid per Referendum
goedgekeurd. Hoewel zo'n 25
miljoen gulden door het kan
ton ter beschikking wordt ge
steld, blijft 45 miljoen enorm
veel geld voor een stad die nog
geen 400.000 inwoners heeft,
temeer daar de bezoekers van
de opera voornamelijk afkom
stig zijn uit de rijke voorsteden
en geen belasting aan de stad
Zürich zelf afdragen. Voor de
alternatieve cultuur is een be
drag van slechts 120.000 gul
den uitgetrokken. Hiervan
moet ondermeer een vervallen
fabriekshal worden opgeknapt
die hier bekend staat onder de
naam Rote Fabrik (Rode Fa
briek).
In 1977 sprak de bevolking van
Zürich zich uit om die fa
briekshal aan de jeugd te ge
ven, maar er werd geen subsi
die toegekend en ondanks en
kele drukbezochte toneelstuk
ken en popconcerten is de
Rote Fabrik niet het jeugdcen
trum geworden dat men ge
dacht had. De leiders wijten
dit aan het uitblijven van sub
sidie.
Het stadsbestuur strooide nog
eens extra zout in de wonden
door te besluiten dat de admi
nistratie van de opera ten tijde
van de verbouwing moest
worden ondergebracht in de
Rote Fabrik. Dit was de aan
leiding tot de eerste rellen die
vergeleken bij de rellen van
vorige week nog een vrij on
schuldig karakter hadden. Bij
die eerste rellen in mei bleek
al ras dat de jongeren zich niet
zonder meer zouden neerleg
gen bij het besluit van het
stadsbestuur om de admini-
Dezelfde tonelen als in Amsterdam: de politie in Zürich gebruikt traangas om grote groepen jongeren te verdrijven
die protesteren tegen de operaplannen van de stad.
stratieve medewerkers van de
opera tijdelijk in de Rote Fa
brik onder te brengen. Het
stadsbestuur besloot toen om
de jongeren een andere fa
briek te geven, in de hoop dat
de problemen daarmee waren
opgelost. Maar tijdens de zo
mer zijn de culturele grieven
van de jongeren uitgegroeid
tot een algemeen gevoel van
onvrede dat minder makkelijk
valt te definiëren.
De klachten zijn tevens van
economische aard. De werk
loosheid onder de jongeren
neemt toe, niet omdat er niet
voldoende banen voorhanden
zijn, maar omdat het Zwitserse
onderwijssysteem elke flexibi
liteit mist. De exacte weten
schappen en technische vak
ken krijgen hier ontzettend
veel aandacht terwijl de lite
raire en culturele vakken wor
den genegeerd.
Verder kampt Zürich met een
verdovende middelen pro
bleem. Volgens schattingen die
niet door de politie worden be
twist zijn dit jaar al meer dan
15 mensen aan een overdosis
gestorven.
Tenslotte zijn ook de huurprij
zen van kamers en kleine ap
partementen de pan uitgere
zen. Een tweekamerflatje kost
aan huur op zijn minst 1700
gulden per maand. Een door
snee arbeider verdient niet
meer en zou dan dus geen geld
overhouden om van te leven.
Overeenkomsten
Hoewel er onmiskenbare over
eenkomsten zijn met de onlus
ten die Frankrijk in 1968 op
zijn grondvesten deden schud
den, waren de acties tot aan
het politie-ingrijpen van vori
ge week onschuldig en politiek
naïef. Toen de politie de fa
briek binnenviel, werd er 230
gram hasj gevonden, twee pis
tolen zonder kogels, een motor
en een bandrecorder. In totaal
werd 338 mensen opgepakt,
van wie er op dit moment nog
27 worden vastgehouden. Zij
worden van kleine misdaden
verdacht of zijn weggelopen
van huis. Volgens de politie
bevonden zich onder de arres
tanten 66 „buitenlanders".
Sindsdien heeft de politie be
kend gemaakt dat er twee jon
geren zijn gearresteerd die 40
kilo dynamiet bij zich hadden,
waarmee ze het jeugdcentrum
wilden heroveren.
Maar al met al stelt de buit
van afgelopen week weinig
voor. Dit wordt ook toegege
ven door de commissaris van
politie die enkele dagen gele
den een gesprek had met het
partijbestuur van de Sociaal
Democraten. Na afloop van
dat gesprek zei de Sociaal De
mocraat Paul Sprecher: „230
gram hasj, wat is dat nou; dat
zou je overal kunnen vinden".
De jongeren treffen nu al
voorbereidingen voor hun vol
gende protest. Ueli Knuchel,
een 18-jarige jongeman die
met toestemming van zijn ou
ders een week vakantie heeft
gehouden in het jeugdcen
trum, loopt rood aan van ver
ontwaardiging als iemand sug
gereert dat het jeugdcentrum
een verzameloord is van terro
risten. Vol vuur vertelt hij
over de vooruitgang die de af
gelopen maanden is geboekt.
„In het begin hadden we geen
leiders. Toen", zei hij, „werden
er werkgroepen opgezet. Zo
moest één werkgroep toezicht
houden op de verbouwingen;
een andere was belast met de
opvang van drugverslaafden
en weggelopen jongeren. Er
werden toiletten aangebracht
en de arbeiders kregen 11,25
gulden per uur. „Het ging alle
maal zo goed", besluit hij met
een treurig gezicht.
Het sluiten van het jeugdcen
trum heeft tot veel kritiek en
onenigheid geleid binnen de
Sociaal Democratische Partij.
Hoewel de partij zich in het al
gemeen heeft opgeworpen om
de belangen van de jongeren
te behartigen, hebben vier le
den van het negenkoppige
partijbestuur zich na de rellen
van vorige week van de wen
sen en verlangens van de jon
geren gedistantieerd. Onder
deze vier bevindt zich me
vrouw Liebeherr die vooral
geliefd is bij de oudere kiezers
en die een potentiële stem-
mentrekker is. Mevrouw Lie
beherr vertolkte de zorgen
van velen toen ze zei dat de
Sociaal Democratische Partij
wel besloten heeft om het
jeugdcentrum te steunen, maar
niet de volledige wettelijke
verantwoordelijkheid op zich
heeft genomen. Hierdoor is
een vacuüm ontstaan.
IAIN GUEST THE GUAR
DIAN
i HAAG Ornithologen hebben er
,-mooi woord voor de balts. Daar*
bedoelen de vogelkundigen het ge*
aan bewegingen, houdingen en ge*
en vap een mannetjesvogel, wan*
hij een vrouwtje van zijn parings-
S op de hoogte wil brengen. Dat
vaak in de vorm van een schier
doze rondedans, met opgestoken
i en klappende vleugels, die de
ledene schijnbaar Siberisch laat.
ieeld drong zich deze week op, toen
''dA-hanen Joop den Uyl en Max van
3erg uitlegden hoe innig zij D'66 be
en. Volmondig werd erkend, wat
ocraten-leider Jan Terlouw tot dus-
Itijd tevergeefs had verkondigd, na-
k dat D'66 een vierde stroming in de
rlandse politiek vertegenwoordigde,
hebben geen enkele behoefte deze
j naar ons toe te trekken. Het gaat
aan D'66 te zien als „klein links". Zij
een eigen identiteit, waarmee wij
'erwant voelen".
^Terlouw vervolmaakte de gelijkenis
jle balts, toen hij gelijk het genoemde
Vivtjesdier onbewogen bleek onder het
wervende gefladder van de twee roodge
kamde vogels. Zo, wil de PvdA graag sa
men met D'66 een kabinet vormen? Wel
nu, het valt nog te bezien of wij dat ook
willen. Vooralsnog geven wij de voorkeur
aan een minder wankele meerderheid, dat
wil zeggen: ook het CDA erbij, aldus Ter-
louw. Met de woorden dat de aanbidders
nog maar eens langs moesten komen, als
het congres van D'66 zich had uitgespro
ken, besloot hij zijn geïmproviseerde pers
conferentie.
Voor kenners van de Haagse vogelkooi
was de rituele dans van de Partij van de
Arbeid niet helemaal een verrassing. Im
mers, elke enquête wijst uit dat D'66 een
formidabele winst gaat boeken. De onder
zoekers van het bureau Lagendijk kwa
men afgelopen donderdag met de mede-
ling dat de Democraten 28 zetels gaan be
zetten. De PvdA ziet dus de mogelijkheid
gloren van een progressieve meerderheid.
Daarmee zou een oude wens van de so
ciaal-democraten in vervulling gaan: re
geren zonder confessionelen, die als het
aankomt op werkelijk maatschappijveran-
derende maatregelen, naar het oordeel
van de sociaal-democraten altijd de voet
op de rem zetten. Volgens Lagendijk ko
men PvdA en D'66 straks samen aan 72
zetels en kunnen zij voor de benodigde
overige terecht bij PPR en PSP, die ieder
goed voor drie zetels zouden zijn.
Onafhankelijk
Desondanks is het niet te verwachten dat
Jan Terlouw voor de danspassen van Den
Uyl en Van den Berg zal bezwijken. Hij
heeft daarvoor ook een goede reden. De
geschiedenis heeft uitgewezen dat D'66 de
kiezers alleen aanspreekt, als het zich on
afhankelijk opstelt. Elke schijn dat de par
tij een bijwagen van de PvdA is, moet
vermeden worden. In 1973, toen D'66 zich
onder leiding van Hans van Mierlo wel
verbonden had met Den Uyl cum suis,
bleek hoe fataal een dergelijke lotsver
bondenheid is. Vandaar de tactiek van
Terlouw om zich op geen enkele wijze aan
wie dan ook te binden. Dat kwam bijvoor
beeld tot uiting, toen D'66 zich in de
Tweede Kamer voor de loonmaatregel
uitsprak, wetend dat dit bij de grote broer
aan de linker zijde allesbehalve zou wor
den gewaardeerd. De laatste tijd wordt dat
nog eens onderstreept door het bestuur
van D'66, dat zich, min of meer tegen de
wens van het congres in, zeer genuan
ceerd uitliet over nieuwe kernwapens. En
ook met betrekking tot de koopkracht van
zelfs de lagere inkomens maakte D'66 zich
los van de PvdA. Matigen!
Het grappige van de zaak is dat ook ter
rechter zijde in het parlement de houding
(en groei) van D'66 van alles loswoelt. Met
het gevolg dat ook vanuit de CDA-volière
begerige blikken worden geworpen op de
ontluikende vogel aan de overzijde. Nu
gebeurt dat nog steels, maar het behoeft
geen verbazing te wekken als binnenkort
Ruud Lubbers laat zien dat ook hij een
kundig baltser is. De CDA-voorman
schijnt al eens langs geweest te zijn bij Jan
Terlouw om te informeren naar de moge
lijkheden van een gezamenlijke regering.
En andere christen-democraten maken er
zo langzamerhand een gewoonte van te
wijzen op de overeenkomsten tussen de
beide partijen, waarbij de nadruk wordt
gelegd op het ontbreken van de behoefte
aan polarisatie. Daarmee bedoelen ze dat
CDA en D'66, in tegenstelling tot de el
kaar uitsluitende PvdA en VVD, in prin
cipe bereid zijn tot samenwerking met
elke andere democratisch ingestelde groe
pering.
Maar pragmatisch als een D'66-vogel nu
eenmaal is ingesteld, kijkt Terlouw ook
die richting niet uit. Hij realiseert zich
heel goed, dat een enquête niet hetzelfde
is als een verkiezingsuitslag. Die laatste
valt in de praktijk meestal tegen. En als
CDA en VVD, één van beide of allebei,
een paar zetels verliezen, wat zeer waar
schijnlijk is, kan het niet anders dan dat
de formateur opdracht krijgt voor een ka
binet bestaande uit PvdA, CDA en D'66.
Verrassend slot
Uiteraard realiseert men zich dat ook in
de andere twee kampen. Den Uyl bleekt
niet voor niets zijn vurige hanekam tot
roze, terwijl Lubbers probeert aan te to
nen dat zijn groene veren rode randjes
hebben. Het streven naar een ontmoeting
wordt echter vrijwel geblokkeerd door
het bestaan van de hardgroene vogel Van
Agt, die eeuwig trouw gezworen heeft aan
de oranje-blauwe Wiegel. Alleen al om die
reden is het onvoorstelbaar dat Van Agt
in een hok kruipt, waar Den Uyl koriing
kraait. Den Uyl kan zich het omgekeerde
echter nog veel minder permitteren, na
vier jaar Van Agt in de veren te zijn ge
vlogen. Hardop mag hij dat overigens niet
meer zeggen. Het PvdA-bestuur heeft
hem met klem afgeraden verdere negatie-,
ve uitspraken over Van Agt te doen, om
dat dat wetmatig tot verlies voor de PvdA
en winst voor het CDA leidt. Bovendien
moeten de christen-democraten zelf maar
zien af te rekenen, zo redeneert men in
het rode hoofdkwartier, met een leider,
die de beproefde strategie van niet bij
voorbaat kiezen overboord wil zetten.
Zo zou de Binnenhofse balts een verras
send slot kunnen krijgen. Want waar in
het rijk der echte vleugeldragers het
vrouwtje zich tenslotte altijd onderwerpt
aan één van de twee naar haar dingende
mannetjes, kan het onder de vogels van
politieke pluimage heel anders toegaan.
Zie de uitspraak van Jan Terloüw dat hij
bereid is de functie van minister-presi
dent op zich te nemen in een kabinet van
PvdA, CDA en D'66. Een Redelijk Alter
natieve Vogel, weetiewel!
RIK IN T HOUT
