temses Shaffy
.loudt
yaanzinnig
^eel van
iet leven
ISTERDAM „Het heeft allemaal te maken met mijn
ivische levensgevoel, dat op alle momenten je intens
lukkig voelen. God, ik kan mijn geluk vaak niet op. De
Iganse dag loop je daar mee rond in je lijf. Dat wordt
lewisseld door perioden van grote neerslachtigheid,
hoort er bij, maar dat wil niet zeggen dat het leven je
zinloos voorkomt, want je weet dat het geluk weer
te wachten. Om dat geluksgevoel te bestendigen, ge
lik je drank en drugs. Er zijn mensen die zien dat als
vlucht uit de werkelijkheid. In mijn geval is niets min-
r waar. Ik gebruikte juist om me meer mens te voelen,
i volheid van het leven te ondergaan. De ellende is al-
jn, dat je er lichamelijk van aftakelt. Ik kreeg met een
eikter te maken, die zei, dat als mijn leven mij lief is, ik
reet moest stoppen met geestverruimende en bloedsti-
ulerende middelen. Daar ben ik nu mee bezig. Een
alasje Spa in plaats van een pilsje, want ik hou op een
mzinnige manier van het leven. Het is eigenlijk het eni-
dat je als mens hebt".
ises Shaffy kwam op deze wijze terug van de drank
de drugs. Terwijl hij dit vertelt, nipt hij aan zijn Spa,
itbesloten het glas tot de bodem te ledigen. Hij is weer
[solo-tournee gegaan, gaf verleden week in Delft een
I out en verschijnt volgende week in het Haagse Dili-
i rtia. Een man alleen achter de piano, met voor zich zijn
etsen en in zich zijn ge-
dsvitaliteit. In zijn lied-
I ligt zijn leven. Hij zelft
emt dit „Ramsebam-
|f. mijmeren op de
rdie die opstijgt uit
ivoor. „Ik hou toch
je. waar ben je dan?"
elektriserende per-
mlijkheid zweeft door
zaal. Zijn blik hecht
aan waar hij ogen
Imoet. In zijn zangen
it hij zich meestentijds
i<t een jij of een jou, tot
id met wie hij een
verstandhouding
iwt, stukjes wereld
in telkens twee men-
in elkaar opgaan en
een ander geen
it van heeft of hoeft te
"tbben. Hij bezingt de
fde, als een ontluiken-
n' tederheid, bloesem in
nn breekbaar bestaan,
j richt zich ook recht-
feeks tot degene die
cht dat-ie alleen was.
ten we samen door
ban, zing, bid. huil,
rebht, lacht, werk en be-
(nder, maar niet zonder
3s.
.esbeth
j maakte meer dan ne-
htig liedjes. Er zijn er
die de tijd, een kort-
"Jndig gebeuren, over-
|gen, altijd iedereen
„Ben raken,-toepasbaar
e.n op relaties die als
h wonder uit de hemel
ji komen vallen. In zijn
twal draagt zij de naam
ïijsbeth List: „Zegt men
ik haar verwaarloos,
tj ik de grote fout
'Makt voorbij te gaan
n de liefde van een
luw? Zijn wij dan niet
Irouwd met elkaar?
b je ooit twee artiesten
lang en zo hecht met
jaar zien verkeren, al-
I samen in wat ons het
|ste is, het lied? We
iben momenteel sa-
weer een nieuwe show in de maak",
solo-tour van Ramses door het hele land, dit los van
ibeth door de zalen dwalen, heeft een veel prozaï-
ir oorzaak. Met een beurs van CRM kreeg hij de kans
iterstudie te maken in New York. Hij liep daar het ene
iter uit, het andere in. De muzieken omspoelden zijn
'1, toneelspel bracht hem nieuwe beelden bij. Toneel.
hij niet in zijn jonge jaren het theater binnen als
Ibelovend acteur en heeft hij dit talent niet schandelijk
pn liggen? Verzon hij geen smoesjes om repetities te
Jlopen? Ramses heeft er geen moeite mee dit allemaal
Ite geven. De boosheid van Ko van Dijk hierover staat
|n nog helder voor ogen. Maar alles heeft zijn tijd, zegt
Er kwam iets nieuws voor terug. Het cabaret van
fjiaffy chantant", de zingende Ramses, naar vorm en
faal vermogen iets volkomen unieks, hallucinante hap-
lings, waarvan nog steeds uitlopers te ontwaren zijn In
huidige eenmanszang.
p het lijf geschreven
laat hij niet los, maar hij vindt wel de tijd gekomen
weer toneel te gaan spelen. Met enkele artistieke ver
relingen zoekt hij momenteel een stuk met een rol
hem op het lijf geschreven moet lijken. Daarmee wil
>g volgend jaar de planken op. Het idee ervoor rijpte
lew York. waar hij glansrollen zelfs de neonlichten zag
stralen. Maar zelfs Ramses kan niet van de wind le-
In die stad ging al zijn geld op. Daar moest wat op
snden en gezongen worden. Met Liesbeth List pikte
tour de chant weer op, dat eeuwige loflied op dat
rlijke van eikaars aanwezigheid, dat vertoeven in el-
irs nabijheid. Maar omdat Liesbeth tijdens Ramses
treden en verblijf in New York de inwendige mens ook
op een houtje kon laten bijten, had zij getekend voor
tournee met Thijs van Leer en Louis van Dijk. Alleen
lege avondjes kon zij nog met Ramses vullen, die
'""tee uiteraard niet aan zijn trekken kwam. Zodoende
!3t Ramses ook zingend de boer op met Shaffy als
vaste begeleider op de piano. Die twee kunnen het
al jaren goed met elkaar vinden. Eén ziel en reeksen
lachten.
nzaamheid
over wil Ramses best uitweiden. Op zijn eentje ont-
«t hij zichzelf, krijgt hij de rijkdom van de eenzaam-
1 voor zich uitgestald.
i welt het lied in hem op over de gelukkige gek, die
pt een bloemenkrans in het haar zingend over straat
T>t, naaekeken en beniid dooiftfburoers die dat lef mte-
Tot achter in de zaal voelt Ramses de respons van oplichtende ogen.
OPZOEK
NAAR ROL
OM WEER
TONEEL
TE GAAN
SPELEN
sen. Dan spoort hij Sammy aan omhoog te blijven kijken,
want daar is de blauwe lucht. Laat hem zijn gang maar
gaan. Hij heeft het altijd zo gedaan. Hij komt dan op één
Jijn te zitten met de chansonnier Leo Ferré, de bezinger
'van de eenzaamheid, die niet -nalaat zijn luisteraars voor
te houden dat hij uit een ander land komt, dat hij voort
durend blijft zoeken naar nieuwe wegen, onbekende ver
ten, waar wacht wat je altijd voelt. Men omschrijft Ferré
als een bejaarde puber, een man die nimmer tot volle
wasdom zal komen omdat hij aan geen ander bezit dan
zijn emoties hecht. In zijn „solitude", zijn eenzaamheid
waaien hem de liedjes aan, die bij Ramses in zijn rijpe
bodem vallen en door hem vertaald en gezongen komend
voorjaar op elpee verschijnen, nadat nog eind dit jaar
Ramses live" met nieuwe liedjes uit zijn soloprogramma
in de groeven uitgediept zal worden.
Diep dankbaar
Ramses, 47 nu, is zich volop bewust van het feit dat hij
met een beetje doelgerichter wil, vader van een op
groeiend stel had kunnen zijn. Ik zou hun moeder dan on-
einding diep bemind moeten hebben, zegt hij, want ik wil
mijn kinderen niet aandoen wat mij zelf is overkomen. Hij
noemt zich de vrucht van een spontane liefde tussen een
Nederlands meisje, zijn moeder, en een diplomatieke
functionaris van de Egyptische ambassade in Parijs. Daar
ook staat het Hospital Américain, een befaamd zieken
huis. waar beroemdheden heen gaan om er te sterven
onder de hoede van de meest bekwame artsen ter we
reld. Temidden van al die voor het laatst uitgeblazen
adem werd hij geboren. Zijn vader had het toen al af la
ten weten. Zijn moeder zat met hem onthand en droeg
hem over aan de zorg van een Leidse professor en diens
vrouw. Die pleegmoeder is intussen overleden, maar zijn
pleegvader is nog in leven. Hij is die mensen diep dank
baar. Hij maakt geen geheim van de fijne tijd die hij bij
hen gehad heeft, veel liefde en een zorgeloze jeugd.
Waarom zou hij niet terugkeren naar Parijs, zijn geboor
testad? Met al zijn theatertalent zou hij het daar ook heel
ver geschopt hebben. Als zijn vaderland koos hij echter
het land van zijn pleegouders. Hij zegt het bij hen zo
goed te hebben gehad, dat hij hier nooit meer weg wil. En
wat het vaderschap betreft, artistieke jongeren genoeg
die zich onder zijn hoede willen stellen. Daar kun je je vol
op de vader van voelen en dat doet Ramses dan ook. Hij
ervaart dat als de stootkracht van de milde kracht, zijn
omschrijving van het verschijnsel liefde. Want dat komt er
ook bij als je niet meer drinkt zoals hij. Je houdt ontzet
tend veel energie over en die moet je ergens op richten.
Nieuwe energie
Zijn stem klinkt weer even krachtig als in het begin en je
ziet dat ook in de zalen, waar overwegend jong publiek
toestroomt. Die nieuwe energie voelt hij ook door zich
heen stromen als er weer een nieuw liedje komt, soms
eerst de melodie en dan de woorden. Even zo vaak gaat
het ook andersom. Meermalen ook wordt hij door een
lied besprongen. Dan moet hij zich onderwerpen aan wat
er in hem opwelt. Hij weet er geen redelijke verklaring
voor te geven, waar dit dan vandaan komt. Het is er zo
maar. Ineens begint het in hem te zingen. De woorden
krijgt hij er achter aan gestuurd. Daar kan hij geen verzet
tegen bieden. Wat hij wel doet is relativeren, zijn eigen
emoties met een korreltje zout nemen. Hij laat dan een
verlangende vrouw een mannetje breien, dat zij alles kan
laten doen totdat er een steek valt en het hele werkje uit-
rafelt. Als de liedjes-in-wording hem bespringen heeft
Ramses het gevoel dat een ander bezit van hem neemt.
Er komt iets over hem waarvan hij niet wist dat hij het
had. Hij houdt het er op, dat het zijn onderbewuste is dat
een spel met hem speelt.
Herkenning
Dimitri Frenkel Frank voelde dat goed aan toen hij zijn tv-
spel „De liefdeswacht" Ramses op het lijf schreef. De
zwerver in dat spel wordt bij het passeren van een villa in
het Gooi getroffen door de schoonheid, meer nog door
de oplichtende oogopslag van een villabewoonster. Zijn
behoefte om te zwerven valt op hetzelfde moment stil.
Hier heeft hij zijn leven lang naar gezocht. Van die plaats
wil hij niet meer wijken. Hij gaat in de voortuin zitten en
blijkt door geen weersomstandigheid bij dag noch bij
nacht uit het veld te slaan. Ramses herkende zichzelf in
die rol, temeer waar Liesbeth List die villabewoonster
Ook al gaat Ramses momenteel solo door de zalen, zijn tour de chant met Liesbeth
duurt tussentijds voort. j
speelde. Het einde van die mooie droom greep plaats In
de kamer van de inhalige dienstbode (Elsje de Wijn),
maar alles bijeen een verhaal met een aanzienlijke werke
lijkheidswaarde, waarvan Ramses zegt, dat het aantrek
kelijke van die rol voor hem lag in het feit, dat hij die zelf
in kon vullen, een parodistisch accent kon geven. Daar
mee zegt hij gelijk afstand te hebben genomen van zijn
persoonlijke werkelijkheid, want voor zijn eigen gevoel zat
hij het liefst nog steeds in die tuin, al kan hij natuurlijk
maar een ding tegelijk doen en niet het zwerven afzweren
in ruil voor een vaste zitplaats.
Toneelspelen
Daaruit verklaart hij ook zijn behoefte om weer toneel te
gaan spelen. Bij de Ned. Comedie heeft hij vroeger in
Shakespeare gestaan en in Vondel. Grandioos werk. Dat
staat nog helder in zijn herinnering, maar het brak hem
op, dat hij altijd rollen kréég toegewezen. Ook daarom is
hij gaan zingen. Kwestie van het kiezen van zijn eigen
weg. Dit leidde ook tot zijn lijflied: „Laat me, laat me mijn
eigen gang maar gaan, ik heb het altijd zo gedaan". Uit
eindelijk zingt ieder mens zijn eigen lied. Hij heeft al zijn
teksten in boekvorm uit laten geven. „Vooral handig voor
mezelf", vindt hij ervan. ..Want al die blaadjes van die
yroegere liedjes ben ik kwijt en de tekst staat ook niet
meer precies in mijn geheugen. Als ik nu ergens ga zin
gen, neem ik altijd zo'n boekje mee om in de kleedkamer
nog even na te zien. En als ik mijn boekje vergeet en
thuis laat liggen kan ik in de plaatselijke boekhandel me
er altijd nog snel een aanschaffen. Zo lopen mijn eigen
liedjes achter me aan".
Wederzijds beleven
Met zijn muziek gaat het al net zo. Op een gegeven ogen
blik hoefde hij daarvoor niet meer zelf te zorgen, omdat
hij benaderd werd door een popgroep die overliep van
bewondering voor Ramses. Zij kwamen bij hem met de
vraag of zij hun groep naar hem mochten noemen. Ram
ses was daar niet tegen en sindsdien treden die jongelie
den op onder de naam „De Shaffy's". Voor begeleiding
kan Ramses altijd een beroep op hen doen. Het hangt er
ook een beetje van af of hij in een grote of een kleine zaal
optreedt, want zijn programma leent zich zowel voor klein
luisterplezier in de sfeer van het recital als voor groter
opgezet chanson vertier. Zij volgen hem desgewenst door
het hele land. Zittend achter zijn piano zegt Ramses tot
een heel andere uitvoering van zijn werk te komen dan
begeleid door deze groep. Zelf achter de toetsen gaat
zijn lichaam voor de helft schuil onder het klavier, kan hij
ook niet zoveel ruimte oproepen in zijn borst. Bij het
staande zingen kan hij met grotere registers werken, zijn
woorden ook toewerpen naar wie aan het andere einde
van de zaal zit. Zo werkt hij toe naar een nauw contact,
ook al lijkt de zaalafstand zo op het eerste gezicht on
overbrugbaar en vocaal moeilijk te behappen. Hij geeft
zijn bewonderaars het gevoel heel dichtbij te zijn, door
een blik, een gebaar, het elektriserende van het gebeu
ren, de kleur die hij aan zijn optreden verleent, waarbij hij
zich altijd weer gesterkt voelt door de respons die hij
krijgt, een samenspraak, een wederzijds beleven.
Het artiest zijn zit in hem. vormt zijn levensstijl, zegt hij.
Zou hij getrouwd zijn, dan bleef hij nochtans bohémien,
een geestelijke zwerver, eenzaam maar altijd op zoek.
Ramses: Jk ben zo ontzettend blij dat ik leef. In mijn
eenzaamheid voel ik dat geluk heel sterk over me komen.
Dat wil je meedelen aan een ander. Daarom zing ik. Zingt
het h mij".
TON OLIENWLLER
