Margot Fonteyn ziet
de hele wereld
om zich heen dansen
T?
TERUGBLIK
TELEVISIE VANAVOI
Shoestring als laconieke
doortastende privé-detective
hou
het l
scherm
in het
oog
TELEVISIE WOENSDif;
RADIO VANAVOND
RADIO WOENSDAG
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
DINSDAG 9 SEPTEMBER 1980 PAGIJ"
Samen met Rudolf Nurejev danst Margot een pas de deux.
Fred Astaire vertelt Margot Fonteyn hoe hij de magie van de dans beleeft.
Een Britse danscriticus, die de belang
stelling van een breed publiek voor bal
let niet hoog schat, schreef eens, dat de
gemiddelde pilsdrinker er trots op gaat
nog nooit een balletvoorstelling te heb
ben gezien. Men schijnt het vervelend,
ontoegankelijk en onmannelijk te vin
den. Wie kan hem ongelijk geven? De
Britse prima ballerina Margot Fonteyn
kijkt daar evenwel heel anders tegen
aan. Zij ziet overal dans om zich heen.
Kinderen huppelen en dansen of doen
iets wat het midden daartussen houdt.
De Chinees begint de dag met ritmische
gymnastiek massaal op de openbare weg.
Geen volk of het heeft zijn eigen folklo
ristische dansen. Amerika werd met zijn
musicals de smeltkroes tevens bakermat
van de showdans. Daar moet de televisie
wat aan doen, vond Margot Fonteyn.
Toen zij onlangs op 66-jarige leeftijd
haar Spitzen in de wilgen prikte, stapte
zij naar de BBC, die daar onder haar
hoede wel trek in had. Zo ontstonden zes
afleveringen van een uur over dans en
ballet, die in Engeland de nodige bekijks
hebben getrokken. NOS-tv heeft zich er
ook over ontfermd en zet ze achter el
kaar op het scherm, te beginnen donder
dag 11 september op Ned. 1 om 22.10 urn
en te eindigen op 7 oktober.
In het ballet moet je letterlijk op je tenen
staan om hoog te kunnen reiken. Dat heeft
Margot Fonteyn in haar bijna 50-jarige car
rière vrijwel voortdurend gedaan. Zij heeft
het steeds beleefd als een kunstvorm, het
bewegende lichaam als een danstaal, die
woorden overbodig maakt en toch gedach
ten en gevoelens overdraagt. Daarvoor hoef
je niet op te stijgen naar de ijle hoogten van
de ivoren toren. Om dat duidelijk te maken
begeeft Margot Fonteyn direct in de eerste
aflevering van haar balletserie al zich naar
Fred Astaire en Sammy Davis jr. Zij noemt
Fred Astaire een „magical man", zoals hij de
muziek en vooral het ritme daarin met ei
gen lijf belichaamt. Astaire zegt de tijd mee
gehad te hebben. Zijn voorliefde voor de
dans viel samen met de groei van de musi
cal, die typische soort Amerikaans muzikaal
toneel, waarin volwassen onderwerpen dan
sante vorm krijgen. Hij had in Hollywood
geen voorbeeld, heeft het effect van het sa
menvloeien van muziek en beweging zelf
moeten onderzoeken. Het ballet mag Margot
dan hebben betoverd, zij raakt evenzeer
verbijsterd van Astaire's magie. Zijn dansen
ziet er uit of het vanzelf gaat. Het is juist
daarop dat Astaire mikt. Het gebeurt terwijl
hij bezig is. Het dansen wordt een deel van
hemzelf. Al dansend komt het over hem.
Waar het vandaan komt weet hij ook niet.
Als hij muziek hoort zet zijn lichaam zich in
beweging. Het enige wat hij met zijn ver
stand doet is zin geven aan die bewegingen.
De rest blijft een zaak van de natuur, zijn
persoonlijke natuur.
Bij Sammy Davis jr. is het al niet veel an
ders. Hij blijkt gevoelig voor de fascinatie
van het ritme. Hij tapt voornamelijk. Laat
zich hierbij inspireren door jazzy muziek.
Daaruit ontwikkelt zich bij hem een Ameri
kaanse manier van dansen, professioneel
vermaak. Speciaal de muziek van Count Ba-
sie doet hem wat, daar kan hij niet afblij
ven, of liever die kan niet van hem afblij
ven. Kruipt in zijn bloed. Doet hem zingen
en tikketenen. En als Margot precies wil
weten hoe dat werkt, doet hij dat even voor.
De eerste aflevering van deze balletserie
heet „De magie van de dans" en die heeft zij
zeker ook vastgesteld in de twee ras verte
genwoordigers van het Amerikaanse amuse
ment.
Geboren in Sjanghai in 1919 als dochter van
de Britse zakenman Hookham met wereld
wijde connecties (Fonteyn is haar artiesten
naam), keerde zij als jong meisje terug naar
Londen. Daar viel zij al snel op door haar
dansen niet alleen, mar ook door de bouw
van haar lichaam, een lichte, lenige gestalte,
die de indruk wekt gemakkelijk aan het
aardse te ontstijgen en daardoor paste in de
stijl van het klassieke ballet. Zij kreeg al
spoedig een plaats bij Sadlers Well's en ont
wikkelde zich tot prima ballerina assoluta,
tot soliste in de hoogste graad. Zij verleende
karakter aan de rollen die zij danste, Gisel
le, Daphne (en Chloë) en zovele andere
klassieke figuren, later ook in kroningsbal
letten.
Daar wil zij het in deze serie niet uitsluitend
over hebben. Haar balletactiviteiten gedu
rende een halve eeuw vallen samen met
ontwikkelingen die zich in deze kunstvorm
hebben voorgedaan en die in deze serie
eveneens aan bod komen. En niet te verge
ten andere grote namen, zoals Rudolf Nure
jev, Mikhail Barysnikow, Galina Ulanova,
Lynn Seymour, Luigi Bonino, Natalia Ma-
karova, alsmede de oudjes Anna Pavlova,
Isodora Duncan en Ruth St. Denis. Vooral
Nurejev heeft geen spijt van zijn overstap
uit het Bolshoiballet naar het westen. In-
Rusland hield men lang vast aan het dan
seur noble-type, de krachtig gebouwde man
nelijke danser, wiens elementaire taak voor
al door het verschaffen van liften is gelegen
in het ondersteunen van de gratie van de
danseres. Zijn rol bleef ondergeschikt, al
kreeg hij kans in solo's op de virtuoze toer
te gaan. In het Westen kwamen echter
nieuwe dansstijlen los, die van de mannen
meer dan dragende dansers maakten en hen
betrokken in de karakteristiek van het ge
danste gegeven, zoals wat Nurejev betreft de
commedia dell' arte-figuur Pierrot. Met dit
soort werk ging in het Westen de wereld
voor hem open.
Internationale beïnvloeding houdt al enige
eeuwen het ballet op peil. Van antiek go-
dendansen veranderde het via de renaissan
ce in hofvermaak met als grote gangmaker
Louis Quatorze.' Roccoco en romantiek rie
pen de weerzin op van Isidora Duncan, die
terug wilde naar de natuur. Via Marius Pe-
tipa kreeg het ballet in Rusland een nieuwe
benadering, later gevolgd door in Amerika
gestarte vernieuwingen van bijv. Martha
Graham. Intussen werden deze ontwikke
lingen doorsneden door invloedrijke stro
mingen in Parijs, Rome en Wenen. In grote
lijnen geeft Margot Fonteyn dit aan, waarbij
zij tal van dansvoorbeelden geeft, zodat er
een serie ontstond met fragmenten van de
meest schitterende balletten, die in de loop
der tijden werden voortgebracht op muzie-
ken die al evenzeer weelde en warmte wek
ken. Patricia Foy, die de regie deed, riep er
fraaie beelden bij op.
In de loop van deze serie krijgt men te zien
Pavlova als „Stervende zwaan", Barysni
kow in „Petroesjka", pas de deux uit „Gisel
le" van Margot Fonteyn met Nurejev, van
Margot met David Wall „De schone slaap
ster", delen uit het beroemde ballet „Le
spectre de rose", werk van de vernieuwster
Martha Graham, „Der griine Tisch" van
Kurt Jooss', „Les Sylphides", stukken Cop-
pelia-ballet en nog ander fameus danswerk,
uitgevoerd door groepen met wereldreputa
tie in welke opvatting ook.
Margot Fonteyn zou zichzelf bijna vergeten,
al is zij als presentatrice nooit weg uit het
beeld. Maar de laatste aflevering in oktober
heeft zij voor zichzelf gereserveerd. Zij
kreeg een staatsonderscheiding met de daar
aan verbonden titel „Dame". Zo laat zij zich
zien in haar functie van prima ballerina as
soluta, met achter haar haar voortdurende
inspirator sir Frederick Ashton, die voor
haar veel choreografieën heeft gemaakt, o.a.
haar definitief laatste werk „Salut d'a-
mour", tenslotte nog gevolgd door, samen
met Nurejev, „Marguérite and Armand" uit
„La dame aux camelias".
Inderdaad balletten, die schuimen als wijn,
maar wie er een pilsje bij wil vatten hoeft
niet op aansporing van in de aanhef ge
noemde balletcriticus zijn toestel uit te scha
kelen.
TON OLIEMULLER
KRO-tv start vanavond met
een nieuwe BBC-tv-serie,
waarin een privé-detective
een radiostation tot zijn be
schikking krijgt om licht te
brengen in diverse euvelda
den. Hij opereert onder de
naam Eddy Shoestring en
dat is tevens de titel van
deze reeks op zichzelf staan
de tv-spelen. In de eerste af
levering krijgt Eddy te ma
ken met een dode dame en
met een presentator van Ra
dio West, die een moord in
zijn schoenen krijgt gescho
ven. De man weet van niks,
maar het ziet er wel alle
maal hoogst verdacht uit.
Eddy brengt klaarheid,
maar krijgt de beschikking
over het radiostation door
middel waarvan hij in de
naaste toekomst nog meer
misdaden zal oplossen dank
zij een hecht contact met
luisteraars die hem welge
zind zijn. Hij maakt het er
dan ook wel naar, want hij
beweegt zich in alle kringen
als een sympathieke jongen
die evenwel niet de kachel
met zich laat aanmaken. Het
gaat om een Britse serie,
naar acteur Trevor Eve
^kt van de Shoestring-rol
soort Columbo, even
laconiek als indringend in
zijn benadering van mensen.
Ned. II 20.27 uur.
Zomerkrant
Het is natuurlijk een goede
zaak, dat Bas zo milieubewust
is. Maar hij drijft dit echter zo
ver door, dat hij geen oog
meer heeft voor natuurschoon.
Daarom vindt Wim het een
goed idee om eens een bezoek
je te brengen aan de hortus bo
tanicus. Dat is een heel specia-
Ned. 1,19.10 uur.
Het kleine huis
Adam krijgt een onderschei
ding als de beste „blind tea
cher". Helaas heeft hij geen
geld om naar de prijsuitreiking
te gaan. De kinderen van In-
galls bedenken een plannetje
om hem te helpen.
Ned. 1,19.30 uur.
Ronduit
In dit veertiendaagse pro
gramma voor jongeren komen
o.a. de volgende onderwerpen
aan de orde: de komende EO-
jongerendag op 27 september,
de bewapeningswedloop en de
vakantie is voorbij...en nu?.
Ned. I. 20.20 uur.
Hoe gebruik ik
mijn bijbel?
bijbel?" wordt in de studio
verder gepraat over de bijbel
en hoe men de inhoud hiervan
kan bestuderen en interprete
ren.
Ned. I, 21.00 uur.
Dubbelportret
Televisieportret (een copro-
duktie van de NOS en de Oos
tenrijkse televisie ORF) van
de beide Erasmus-prijswin
naars 1980: de Oostenrijker Ni-
kolaus Harnoncourt en de Ne
derlander Gustav Leonhardt.
Deze prijs werd gisteren in het
Amsterdamse Concertgebouw
uitgereikt door prins Bern
hardt, die regent is van de
Stichting Praemium Erasmia-
num.
Ned. I, 22.10 uur.
De Muppet Show
Speciale gasten in De Muppet
Show zijn dit keer de mime
kunstenaar Robert Shields en
de danseres Lorene Yarnell.
Ned. II, 18.59 uur.
De verlaten
eilanden
Mark is gevangengenomen en
moet voor de Q verschijnen.
Vreemd genoeg is het opper
hoofd erg aardig tegen hem.
Maar daar heeft de Q natuur
lijk zijn redenen voor. Hij wil
namelijk graag een atoombom
hebben en denkt dat Mark
hem daaraan kan helpen.
Ned. II, 19.25 uur.
Acteur Trevor Eve als de doortastende detective Eddy
Shoestring.
Het China van
Xiao-Ping.
Volgens deskundigen nadert
de ont-maoïsering in Peking
dezer dagen haar voltooiing.
Sterke man Deng heeft een
duidelijk afwijkende moderni-
serings- en liberaliseringskoers
doorgezet. Aan de hand van
enkele filmdossiers gaan Ne
derlanders die in China heb
ben gewoond en Chinezen die
in Nederland wonen, in op de
gevolgen daarvan voor het da
gelijkse leven daar en hier.
Ned. II, 22.25 uur.
Morgenmiddag
Op Ned. I om 15.30 uur de na-
tuurreeks „De bedreigde we
reld", om 15.52 uur de tv-serie
„De dieren van het groene
woud" en om 16.15 uur de
jeugdreeks „Koning Bolo". Tot
slot besteedt het „Ren je rot"-
team om 16.40 uur aandacht
aan het gebruik van energie in
„Energie, wat doen we er
mee?".
Ned. tv houdt
zich niet aan de
filmkeuring
HILVERSUM Minister
Gardeniers van CRM heeft
een waarschuwende vinger
opgestoken naar de omroepen
naar aanleiding van geconsta
teerde overtredingen van de
wet op de filmvertoningen.
Dèarin staat dat programma's,
die minder geschikt zijn voor
jongeren tot en met twaalf jaar
pas na 20.00 uur mogen wor
den uitgezonden, terwijl min
der geschikte programma's
voor de jeugd tot en met zes
tien jaar pas na 21.00 uur op
het televisiescherm mogen ko
men. Bovendien zijn de om
roepen verplicht zowel in hun
programmabladen als op de
beeldbuis aan te kondigen dat
er een minder geschikt pro
gramma voor een bepaalde
leeftijdsgroep op komst is.
De minister schrijft, dat op
grond van waarnemingen van
de kijkdienst en van binnen
gekomen klachten is gebleken,
dat van naleving van de wet
„helaas of zeer zelden sprake
HILVERSUM De program
maraad radio heeft in een
nota aan het bestuur van de
NOS geconcludeerd, dat de be
diening via de radio van etni
sche minderheidsgroepen aan
zienlijk dient te worden uitge
breid. Volgens de programma
raad zou er dagelijks op de ra
dio ruimte voor deze groepe
ringen moeten worden inge
ruimd.
Tegelijkertijd echter consta
teert de programmaraad dat
deze wens het eerste jaar nog
niet kan worden gerealiseerd
door het uitblijven van de
zendtijd uitbreiding op Hilver
sum 4.
NEDERLAND 1
NOS
18.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
18.49 Poli en Pili
18.55 Journaal
EO
18.59 Ome Arie op safariö
19.10 EO-Zomerkrant
19.30 Het kleine huis,
tv-serie
20.20 Ronduit
21.00 Hoe gebruik ik mijn
Bijbel?
21.25 EO-Aktief
NOS
21.37 Journaal
21.55 Den Haag vandaag
,22.10 Dubbelportret
23.05 Journaal
NEDERLAND 2
18.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
18.55 Journaal
KRO
18.59 De Muppet-show
19.25 De verlaten eilanden,
tv-serie
KRO
20.27 Shoestring, tv-serie
21.25 Brandpunt
22.00 Drie hoog achter,
tv-serie
22.25 Het China van Deng
Xiao-Ping,
documentaire
DUITSLAND 1
(Region, progr.: NOR: 18.oL
ge. 18.30 Actual. 18.45 KI
18.55 Reportage. 19.25 F
gaz. 19.59 Progr.-oi
Eichholz und Sohne, tv-si
Licht progr. 18.40 Lachen a
tv-serie. 19.15 Actual.
progr.). 20.00 Journ., as
zingen. 20.15 Filmkwls. 21.1
reportage. 21.45 Detektiv)
Anruf genugt, tv-serie. 224
23.00 Ein Spion nach Mas
0.10-0.15 Journ.
DUITSLAND 2
18.20 Tekenfilmserie. 19L-.
19.30 Gedramatiseerde d<£1J
re. 21.00 Actual. 21.20 nto
22 00 Fahr zur Holle. Liebfgc
my lovely), speelfilrgf
•oi
(el,
?lei
ich
Filmtips. 23.40 Journ.
DUITSLAND 3 WDR
18.00 Kleuterprogr. 18.3(1^
Wiskunde. 19.00 Spelpro*10
Journal. 3. 20.00 Journ. 2l^ni
matlef progr. 21.00 Gespan
Inform, magaz. 22.30 Doopi
>P<
serie. 23.25 Journ.
BELGIE NED. 1 Lu:
18.00 Kinderserie. 18.05 J^"
18.35 Open School. 19.05 C
19.35 Meded. en morgen. fe<
20.19 Show progr. 21.00 Dotm
re. 21.50 Quiz. 22.30 Nws. ch
BELGIE NED. 2
BELGIE FRANS
jn
18.00 Meded. 18.15 Tekenfieg
Documentaire. 19.00 Lieiai
19.15 Region, magaz. 19.29,-,
19.30 Journ. en lotto-uitsla( J
Informatieve ultz. 20.00 Qrej
Filmreportage. 20.40 Les cfO
soleil, tv-serie. 21.35 Televijfi
en journ.
De
NEDERLAND 1
NOS-NOT
10.00-10.30 Schooltelevisie
11.00-12.00 Schooltelevisie
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
TROS
15.30 De bedreigde
dierenwereld
15.52 De dieren van het
groene woud
16.15 Koning Bolo
16.40 Energie, wat doen wij
ermee?
NEDERLAND2
NOS"
13.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
Tra
;t
DUITSLAND 1 ist
10.00 Journ. en aktual. 10.
Liebe, tv-spel. 12.10 Rfl(
12.55 Persoverz. 13.00 Jotf.'
Journ. 16.15 Amus.progr. iF'
derprogr. 17.25 KindershoK»
Journ. (Region, progr. Nleg
Kleuterprogr. WDR: 8»^
Schooltelevisie. 9.30 KleuterL,
DUITSLAND 2
16.45 Tekenfilm. 17.00 Joyh'
Taxi. tv-serie. 17.40 Gevar. 11 y,
!n
DUITSLAND 3 WDR Jt
8.00 Gymn. 8.10-11.55 Scffcn
sie. (9.30 Kleuterprogr.) 17ee
Schooltelevisie.
BELGIE FRANS
14.15-15.00 Schooltelevisie
Gevar. kinderprogr. sv
HILVERSUM 1
(NOS: leder heel uur nws AVRO: 18.11
AVRO's Radioiourn. 18 25 Toppers van
loen. 19.02 (S) Klassieke orgelmuz 19 20 (S)
Lichte grammofoonmuz. 20.03 (S) Operette-
fragmenten. 20 03 (S) Folk live. 21.02 (S)
Vierkleur. 22 02 AVRO's Sportpanorama.
NOS 23 02-24 00 (S) Mei hel oog op mor
gen. VARA: 0 02 (S) Elpee tuin. 1.02 (S)
Groot licht. 5.02 (S) Truck.
HILVERSUM 2
KRO: 18.10 Verkenning. HU. VERBOND:
18 20 Na vijven en zessen P 0 :ïr
van D'66. KRO: 19 00 Kerk in-J
20 00 (S) Klassiek concert 21.15.
22 20 Overweging. 22.30 Nws 2|«1
in muz 23.30 (S) Muz. op het
HILVERSUM 3 Br
(NOS: leder heel uur nwsNO%t
De* Avondspils mei de Nationale, j
VARA 19.02 (S) Popdonder pluru
Nashville 22 02 (S) And all thaiet
(S) Elpee tuin. ii.
-tpaaa leder heel uur nieuws. VOO: 7.03
Tjfijr" (S) Ook goeie morgen. 9.03 (S)
Muziek ierwl|l u werkt 10.02 (S)
JL Kletskop. VPRO: 10.45 (S) VII-
pj.J>£ la-Vpro. 13.03 Welingelichte krln-
gen. 13.30 (S) Een klap op }e
kop. EO: 14.20 (S) Radio-Kleuterkrant.
14.45 (S) Ronduit-extra. 15.30 (S) Van hart
101 hart. 16.02 (S) EO-Metterdaad 16.15 (S)
Licht en uitzicht 16.55 (S) EO-Aktlet. 17.02
(S) Tijdsein. NCRV: 17.45 (S) Theaterorgel
bespeling.
3.30 Nw
Gym voor de vrouw. 9 10 Water
standen NOS: 9.15 Werkbank.
VARA: 9.25 De Vooruitgang. 9.50
Wetenschapsbeleid. VARA: 12.26 Meded.
ergen-Centraal,
:hoolliedjes. 13.50 Kinderen een kwartje?
4.30 Leef-tljd-genoeg. 15.30 Operette.
16.00 Stiefmoeder Aarde. fxor
17.00 (S) Een blokje Nederlands
ded en SOS- en politleberlcf
Nws. 17.36 Dingen van de dag. TL
(S^OeTlngels 9 03 h
mL gen tol twaalf. 12 f
r-O) N oenshow. 14.03 (S-6
-Wvp' Stokkink Show. 17.0ie
ie
NCRV: 7 00 Nws. 7 0
vende woord. 7.10 (S)[,,
8 30 (S) Musica sacra.ul
9 02 (S) Divertimento!
Onder de hoogtezon_.
Orkestpal.
12.00 Nw?1
12.02 Planfil
de Romantiek. 12.30 Promenafc.
klass. muziek. 13.30 Plat
(S) Zojuist
Meesierwi
14.35 (S) Kerkconcerl. 15.05
bezetting. 16.00 (S) Het grote
(S) Kunst- en vliegwerk. e
i. 14 00 Nwf"
De acht delen over Emile Zola
en zijn bemoeiing met de
Dreyfus-affaire, toetsteen door
de jaren van het Franse gewe
ten, beloven wegens de reeds
in het eerste deel getroffen
sfeer der eeuwwisseling heel
wat te worden. De serie is al
op het Duitse net vertoond,
maar met eigen ondertiteling
wordt het toch weer iets an
ders. De teksten blijken goed
te kloppen met de historische
waarheid. Zo hoort het in een
drama, waarin de heldenrol
(als men dat hier zo noemen
mag, want Zola was meer een
door rechtvaardigheid gedre
vene dan een held) is toebe
deeld aan een schrijver die al
tijd vooral de werkelijkheid op
het oog had, zeker als die er
lelijk uitzag.
Al dadelijk staan we midden
in het Parijs van toen. Zola
gaat op bezoek bij Bertillon, de
uitvinder van de vingeraf
druk, omdat hij de wetenschap
wil dienen.
De hele Franse li
teratuur van die tijd wordt
trouwens snel in kaart ge
bracht. Authentieke kranten
van die tijd worden vertoond
met koppen als „een republiek
vol schandalen" en ,,dP'
bliek is een chaos" en f£
lijk Dreyfus, die een vM
moet zijn, omdat hij e?'
is. Maar dat wordt er F
gezegd. Aan het detaiP
zorg besteed, met namf
voor de rol van Zola,3
Jean Topat een uitsf
vertolker heeft en i#
vervolg met enige sfi
worden tegemoet gezief?
Louter toeval natuurt
dezelfde avond de der
taire over de Fransen ip
de oorlog afliep. Dit F
Algerijnse episode en j1-
Gaulle als een meer jr
redder des vaderlanoc
goede verhelderende sr
weer een andere kijkjc
humane Fransen. Sam€
het portret van Zola'
minst gezegd interessf
televisie kan slechter <r
ken dienen.
Televizier had de volgef
derwerpen: de nog ster
voldoende beveiligde r
vaart, de juridische ki'
de kernwapenpraktijkl
per codicil afstaan v»
maten voor of na de d"
eurotransplantatie. I
HAN JOF
