weekpuzzel door dr. Plüizer
iBiJMl Jil
in
sterrenhemel
JRwf
postzegels
DENKSPORTEN/HOBBY
oplossing vorige puzzel
NR. 35
CRYPTOGRAM
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1980
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
vijftien gulden:
Mevr. E. Grin-lmmens. J.F. Kennedylaan 56. 2324 EW Leiden.
Dhr. P.C.M. Vergeer. Wasbeeklaan 23. 2361 HG Warmond
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Horizontaal:
1 Sprekend persoon die u kan verbin
den (10;
6 Stropers hebben zulk een tapijt niet
nodig om de rest aan bossen te bin
den (4);
10 Wie 'm krijgt wordt rood (5);
11 Sprookjesvogel (9);
12 Dubbel kenmerk van het ware? (8);
13 Zulk een dier kan rente opbrengen
(5);
15 Uitgesproken spreekwijze (7);
17 Oprecht bedoeld (7);
19 Wat een onzin om u driemaal 'n
soes te geven? (7);
21 Vind u het erg, dat ik zo vaak in
Epen ben? (7)
22 Vooral verspring(st)ers vinden zulk
een verkoop van goederen van
groot belang (5);
24 Een affuit om mee te spelen? (8);
27 Gedwongen vorm van emigratie?
(9);
28 Maak je er opa even op attent, dat
het zangspel vroeger begint? (5);
29 Let u vooral eens op dit weefsel (4);
30 Als de geestelijke achter 'm aan
loopt, krijgt het meer betekenis (10).
Verticaal:
1 Zulk een hond zult u nooit in de pot
vinden, wél in de kast (4);
2 Delen we ze nog mede. dat we
daarvan verdriet hebben? (9);
3 Wat bent u fier in razende toestandl
(5);
4 Hiervan is men binnen korte tijd
weg! (7);
5 Dit antwoord vindt u dra (7);
7 Bij het IJ tapt men nu uit een ander
vaatje sinds hij op de vloer ligt (5);
8 Heeft de overtreding niet 't doel ons
tot andere gedachten te brengen?
(10);
9 Veldheer (8);
14 Zulk een gebakje kan zelfs vóór de
vergadering al tot discussies leiden
(10);
16 Streek u het vaantje omdat het al
coholisch was? (8);
18 Zijn'tegenpool handelt in dezelfde
drank (9);
20 Bij zulk een dienstbetoon kunnen
harde slagen vallen (7);
21 De beer lag zo verdekt, dat de aan
valler volkomen verrast werd (7);
23 Moet ze een ogenblik daarop gaan
zitten? (5);
25 Als oma achter de slee loopt ken
merkt zich dat altijd door een fijne
geur (5);
26 Die persoon zit in Edam (4).
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 35 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant.
Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden
De Belg Oscar Verpoest en de
Fransman David Issalène
plaatsten zich samen met drie
Nederlanders, Van der Wal,
Jansen en Clerc, voor het
wereldkampioenschap dat in
december in Mali wordt ge
houden. Dat Verpoest deel uit
maakt van dit vijftal is geen
verrassing, de Belg draait al
sinds 1948 mee in het Interna
tionale damwereldje. Issalène
is een nieuw gezicht uit de
Franse school, een nog jonge
speler die zich plaatste onder
anderen ten koste van de Ne
derlandse Zwitser Jan Caze-
mier.
In de stand van het eerste dia
gram uit de partij Issalène-
Schwarzman is zwart aan zet.
Hij speelt het even voor de
hand liggende als sterke 11.33-
28. Schwarzman meent nu zijn
slag te kunnen slaan, maar de
Israëliër vist achter het net: 22.
26-31 23.37x26. Na 28x19
31x22 staat zwart natuurlijk
beter. 23. 13-19 24.24x22 3-
9. De enige tempozet wordt
zwart fataal 25.28x19 17x48
26.19-141 10x19 27.29-24 20x40
28.39-34 48x30 29.35x4 40-45
SCHWARZMAN
i m m
k m m it
0 m m 7 m
m 4 s j
P SS ts JU,
BS*
i a a
waarna Schwarzman nog on
nodig dertien zetten door-
Zonetoernooi (2)
i i S 1 I
I 9 I I
II B B. 8
lÈ
Opvallend was dat Verpoest en
Cazemier tegen de Nederlan
ders faalden. Alleen Verpoest
pakte een puntje tegen Clerc,
de zeven andere partijen gin
gen verloren. En juist Verpoest
en Cazemier boekten ooit zul
ke goede resultaten tegen de
Nederlandse en Russische top.
Cazemier blunderde ook tegen
Verpoest. Zijn laatste zet was
14-19?, waardoor de volgende
SCHWARZMAN
stand werd bereikt: zwart:
1/4,7/10,12,13,16,17,19,25,26;
wit:
24,28,33,34,36,38/41,43,45/49.
Verpoest liet deze unieke kans
niet liggen. 17.33-29 19x30
18.29.24 30x19 19.28-22 17x28
20.36-31 26x37 21.41x5 en de
punten waren binnen.
Schwarzman speelde vaak te
agressief, waardoor hij veel
punten verspeelde. Tegen Cor-
dier lette hij goed op. De
Fransman speelde in de stand
van het tweede diagram 32.
25-30 waarna volgde 33.45-40
30-35 34.29-23! Ten onrechte
meent Cordier zich 34.18x29
te kunnen permitteren. Hij had
beter met 19x28 32x12 8x17
naar een nadelige stand kun
nen afwikkelen 35. 39-34 19-23.
Beter was natuurlijk 20-25
34x14 4-9 en 14-10 is verhin
derd door 9-14 10x30 25x45
36. 34-30. Pas nu ziet Cordier
dat het voorgenomen 13-19 uit
den boze is door 44-39 35x44
49x40 (39x50 wint een schijf:
24x35 33x2 20-24 2x30 35x24)
24x44 33x2 44x33 38x18! en
hij berust met 36. 23-28
37.32x34 13-19 in schijf- en la
ter partijverlies.
Cordier won zelf leuk van
Tschudin, de Zwitser die al zijn
partijen verloor. In de zeven-
om-zeven zwart:
12,14,15,17,25,26,33; wit:
24,27,32,34,47/49 speelde
Cortier sterk 43.27-21! Tschu
din kan nu alleen 17-22 of 26-
31 spelen. Hij koos 43.26-31
maar ook op 17-22 zou ge
volgd zijn: 44.48-43 17x26
45.24-19 14x23 46.34-30 25x34
47.43-39 34x43 48.49x7.
De gevaarlijkste spellen zijn
die, waarin ogenschijnlijk niets
aan de hand is. Als alles een
beetje normaal zit (en dat
hoeft heus niet altijd bijzonder
gunstig te zijn) dan zal de lei
der er gemakkelijk in slagen
zijn contract binnen te halen,
maar o wee als het scheef zit.
Dan blijken er plotseling maat
regelen nodig, waarvoor het in
middels te laat blijkt te zijn.
Het tevoren onderkennen van
de dreigende gevaren is een
hele kunst, zoals het onder
staande spel laat zien:
Zuid gever.
Allen kwetsbaar.
Zuid opende met 2 harten,
kreeg steun van noord voor
die kleur en na nog wat ge
vraag werd het eindcontract 6
harten, waartegen west met
ruitenvrouw begon. Er lijkt
geen vuiltje aan de lucht, maar
dat veranderde, toen oost in
A 7 4 3
B 1092
0 962
87
108 N VB92
tfV76 5 w O 0 9een
O VB 107 7 o H 8 5 4 3
942 10653
H 6 5
O AH843
O A
AH VB
slag 2 op hartenaas niet be
kende. Zuid speelde harten na,
die west met de vrouw nam.
Zou west nu weer ruiten heb
ben gespeeld, dan was alles
weer goed afgelopen: zuid
troeft, gaat met schoppenaas
naar noord en troeft diens
laatste ruiten hoog af. De troe
ven kunnen dan worden ge
haald en de 12 slagen zijn bin-
Overhaast
nen. Maar west speelde na
hartenvrouw troef na, die
noord nam. Zuid had toen te
weinig entrees om de dummy
hoog te spelen. De enige mo
gelijkheid was nu nog dat west
was begonnen met tenminste
vier klaveren en twee schop
pens. Zuid kan dan zijn schop
pen in noord troeven. West
kon echter de vierde klaveren
troeven en dat was een down.
Het juiste speelplan ligt niet zo
voor de hand, maar daaruit
blijkt wel, dat zuid te overhaast
te werk is gegaan, door in slag
2 hartenaas te incasseren. Hij
kan zich permitteren harten
vrouw af te staan, zolang hij de
troefkleur controleert. Om zich
te wapenen tegen een 4-0 zit-
sel in troef, moet in de tweede
slag harten 8 worden ge
speeld. Dit werkt ook als oost
vier troeven blijkt te hebben.
Zoals het spel ligt, moet west
hartevrouw nemen omdat an
ders twee hoge troeven volgen
en er een troef in noord blijft
liggen om een schoppen te
troeven. Speelt west in slag 3
troef terug, dan heeft zuid de
zaak in handen. Hij troeft een
ruiten hoog in de hand, gaat
naar noord met schoppenaas
en troeft de laatste ruiten hoog
af. Met zijn laatste troef wordt
de dummy bereikt, waarna
troef getrokken kan worden en
de benodigde 12 slagen be
reikt zijn. Geen spelletje voor
beginners!
Maar zoals reeds in het begin
gezegd, het is vaak uiterst
moeilijk van de eerste slag af
alle mogelijkheden te overzien
en vooral om daartegen pas
sende maatregelen te nemen,
waarbij het contract bij een
wat normalere verdeling na
tuurlijk niet in gevaar mag wor
den gebracht.
door
C. J. de Feijter
In de vorige rubriek heb ik u
toegezegd deze keer een ru
briek te maken met minimum
materiaal. In tegenstelling met
de overladen borden uit de vo
rige rubriek. Van de Duitse
journalist schaker heb ik u al
wel eens wat laten zien. Zijn
meest bekende stuk dateert
van 1930 en behandelt het ge
sloten houden van een lange
diagonaal om een vrijpion te
kunnen laten promoveren. De
stand daarvan is:
P. H.euacker. Neue Presse
1930
Wit: Kc1, Lb8; pion h6.
Zwart: Kh4, Ld4; pion e5.
Wit begint en wint.
Als zwart zijn pion van e5 kan
opschuiven dan is er geen kou
aan de lucht. De zwarte loper
beschikt over' de vier velden
van a1 tot d4 - en hoe krijgen
we die daar weg? Het begint
met: 1. Lb8-a7en weg is
het veld d4. 1.... Ld4-A1! 2.
Kc1-b1,... Zou dat kunnen hel
pen. De witte koning kan twee
van de drie voor de zwarte lo
per beschikbare velden aan
vallen. 2La1-c3. 3. Kb1-c2,
Lc3-a1. En hoe nu verder?
Daar vond de auteur dit op: 4.
La7-d4!!,.., een prachtige
vondst, die direkt een einde
maakt aan de kansen van
zwart. Na: 4...., La1xd4 5. Kc2-
d3!komt de witte koning op
e4 en is aan het doorlopen van
pion h6 geen hinderpaal meer
in de weg te leggen.
Er zijn meerdere bewerkingen
van deze studie verschenen.
De beste daarvan is van:
Ignace Vandecasteele. Scha
kend Nederland 1967.
(zie diagram nr. 1). Wit: Kb1,
Pc5; pion h6.
Zwart: Kb8, Lc3; pionnen: a6,
f6. g6.
Wit begint en wint.
De diagonaal voor de zwarte
loper is hier één veld langer en
daarom moest de witte loper
vervangen worden door een
wit paard. Desondanks is het
nog lastig genoeg!
1. Kb1-c2, Lc3-a1 2. Pc5-a4
La1-d4 3. Kc2-d3, Ld4-e5 4
Pa4-b6, Kb8-a7 5. Pb6-c4
Le5-a1 6. Pc4-a5, Ka7-b6 7.
Pa5-b3, La1-e5 8. Kd3-e4,
Kb6-c6 (c7) 9. Pb3-d4, Kd6 10.
Pf5f,.. en wint. Zoek nu zelf
maar eens uit, hoe wit wint na:
4..., Kc7.
Diagram 1.
In 1965 won Vandecasteele in
het toernooi van de KNSB de
1e prijs met een uitzonderlijk
mooie studie - in 1967 won hij
in een Russisch toernooi een
1e E.V. met daarvan een uit
breiding:
Studie van Ignace Vandecas
teele.
1e E.V. Vechernaja Tbilisi
1967.
(Zie diagram nr. 2.)
Wit: Kb2, Ld4, Pb3.
Zwart: Kb4, Pb 1pionnen: c4,
e4.
Wit begint en wint.
1. Pb3-c1, Pb1-a3 2. Pc1-a2f,
Kb4-a4 3. Pa2-c3t, Ka4-b4 4.
Pc3-d5t,Kb4-a4 5. Pc5-b6t,...
Hoe het remise wordt na: 5.
Lc3? ...moet u zelf maar weer
uitpluizen! 5Ka4-b4, 6.
Ld4-c3t, Kb4-b5 7. Pb6-d7,
Kb5-a4 8. Pd7-c5t. Ka4-b5 9.
Pc5xe4, Kb5-a4 10. Pe4-c5t,
Ka4-b5 11. Pc5-d7, Kb5-a4 12.
Pd7-b6t, Ka4-b5 13. Lc3,-d4,
Kb5-b4 14. Pb6-d5f, Kb4-a4
15. Ld4-c3, Pa3-b5 16. Pd5-
b6, mat.
Vandecasteele is een van de
drie Dekende, en ik mag wel
zeggen, befaamde studiekom-
ponisten uit België. Er zijn er
niet méér daar maar, hoewel
gering in aantal, ze staan hun
mannetje op studietoernooien
en doen België duchtig meetel
len op de studiemarkt! Eni
ge tijd terug heb ik u een serie
van de fraaiste studies met
Paard en één pion aan de ene
kant tegen één pion sec aan
de andere 'kant laten zien.
Daar was heel wat moois bij.
Welnu, Vandiest heeft dat ma
teriaal óók gebruikt - en zie
hier wat hij er van maakte.
Studie van J. Vandiest
E. G. 1970
Cepheus: opslagplaats van
variabelen en clusters
Cepheus is in de Griekse my
thologie de echtgenoot van
Cassiopeia en de vader van
Andromeda. Hun namen staan
voor evenzovele sterrenbeel
den aan de noordelijke hemel,
gegroepeerd rond de Kleine
Beer met zijn Poolster. Cep
heus is, als sterrenbeeld, heel
wat minder opvallend dan zijn
W-vormige vrouw. De wegwij
zers naar Cepheus zijn de twee
sterren a. (Shedir) en c. (Tsih)
van de W van Cassiopeia. Zo
op het gezicht ziet Cepheus er
uit als een scheef huisje, door
een kind getekend.
Het sterrenbeeld bevat twee
zeer interessante veranderlijke
sterren. De eerste, d.Cepheï,
vormt een kleine driehoek met
zijn buren f. (magn. 3.6) en e.
(4.2). De sterren f. en e. zijn
constant van helderheid, maar
d. varieert tussen de magnitu-
den 3.90 en 5.03 over een pe
riode van 5.36 dagen. Deze pe
riode Is heel erg constant en d.
Cepheï is dan ook het prototy
pe van deze klasse van varia
bele sterren, die dan ook on
der de naam Cepheïden be
kend staan. De veranderingen
in helderheid kunnen heel een
voudig van nacht tot nacht ge
volgd worden..
Net ver van deze ster verwij
derd staat de veel zwakkere
ie4£) Ursa Minor
U«®RX
Cepheus heeft verder enige
fraaie dubbelsterren en een
groot aantal galactische clus
ters. Dit gebied is ook zeer rijk
aan planetaire en diffuse ne
vels.
Hoofdsterren:
Zon en Maan in september:
op
1 sept. 22.06
6 sept. 01.37
11 sept. 07.00
16 sept. 12.17
21 sept. 16.27
26 sept. 18.55
1 okt. 22.29
onder verlicht op
12.47 0.58
48
0.11 5.00
002 5.08
0.35 5.16
01.00 0.83 5.24
07.49 0.96 5.33
13.46 0.51 5.41
17.08
19.08
21.19
18.27
18.16
18.04
17.52
17.41
17.29
17.17
Schemering
begin eind
2.45 20.33
a. Alderamin
b. Alphirk(d.V)
c. Alrai
d. (V)
Cassiopeia jp
...At®
2.60
3.32
3.42
4.23
3.62
3.59
4.28
3.68
-3.46
2.54
-3.37
2.33
-4.39
2.86
78.2
1300
45.6
m. Erakls(V)i
Variabele sterren:
Alle tijden zijn wereldtijden (UT). Tij
dens de zomertijd is de Nederlandse
tijd UT 2 uur. tijdens de winterpe
riode UT 1 uur.
Astronomische ge
beurtenissen in de
maand September
variabele ster m. Zijn magnitu
de varieert onregelmatig tus
sen de 3.6 en 5.1, zodat, op
het minimum, de ster nauwe
lijks nog met het blote oog
zichtbaar is. Door een verrekij
ker kunt u evenwei nog steeds
de mooie gloed waarnemen.
Het sterrenbeeld bevat verder
nog enige langperiodieke ver
anderlijken. zoals ster t.. die
varieert tussen de magnituden
5.4 en 11.0 gedurende een pe
riode van ruim een jaar.
7.80
5.40
3.30
3.60
6.65
3.90
8.90
7.80
9.79 2.49
9.10 90
8.21 0.27
11.00 387.79
3.35 0.19
5.10 superimpos.
7.48 743.0
5.09 5.36
10.00 200.0?
Dubbelsterren:
naam 1 - vis.magn. - 2 afstand
(bgsec).
k. 4.40 8.20 7.4
b. 3.32 8.00 13.7
o. 5.02 7.30 2.7
12 sept. 09h
13 sept. 10h
13 sept. 18h
14 sept. 20h
14 sept. 21h
17 sept. 03h
17 sept. 04h
17 sept. 14h
22 sept. 21h
23 sept. 02h
24 sept. 12h
25 sept. 02h
25 sept. 03h
29 sept. 01h
Neptunus stationair.
Laatste kwartier van de maan.
Aldebaran 0.5° ten zuiden van de maan.
Venus 9° ten zuiden van Pollux.
Venus 0.04° ten zuiden van de maan.
Regulus 0.4° ten zuiden van de maan.
Nieuwe maan.
Mercurius 1.4° ten zuiden van Saturnus.
De maan staat in het apogee.
Jupiter in conjunctie met de zon.
Mars 6° ten zuiden van de maan.
Uranus 5° ten zuiden van de maan.
Pallas stationair.
Juno in conjunctie met de zon.
Neptunus 3° ten zuiden van de maan.
Eerste kwartier van de maan.
Equinox.
Saturnus in conjunctie met de zon.
Volle maan.
Mercurius 1.0° ten noorden van Spica.
De maan staat in het perigee.
Aldebaran 0.7° ten zuiden van de maan.
„Lege" borden
'1 i
Diagram 2.
(Zie diagram nr. 3.)
Wit: Kb4, Pc4; pion:g5
zwart: Kd4; pion: h4.
Degene die van het werk van
Vandiest op de hoogte is, ziet
met één oogopslag dat beide
pionnen naar de promotie ren
nen en er is dan dus na drie
zetten een studie ontstaan van
D en P tegen D. Het gaat dan
als volgt verder: 4. Dg4t, De4
5. Dd1t. Dd3 6. Dg1f, Kd5 7.
Dg8t, Kd4 8. Dg7t. Ke4 9.
Dg4f, Kd5 10. Dd7f, Ke4 11.
De7t, Kd5 12. De5|, Kc6 13.
Dc5t, -- en wit kan de Paard-
vork na: 13Dd7f 14. Pe5t
zet.
U moet zelf maar eens i
zen waarom wit niet kal
nen na: 4. Dd8t?He
er in deze soort studiq
dat er slechts één weg
naar winst voert. Dit
een kleinigheidje, maar
de moeilijkheidsgraad
moeten doorvorsen, daa
de zwarte koning in al
hoeken van het bord
matgezet. Dit drietal
waerts" zijn ware Leeuv
de 64 velden!
Europa-zegels: Wilheimina en Churcf o
Voor 23 september a.s. heeft
de PTT het verschijnen van de
Europapostzegels 1980 op de
agenda staan. Het gaat hier
om twee zegels, gewijd aan
respectievelijk H.M. Koningin
Wilheimina en Sir Winston
Chruchill.
leder jaar wijst de CEPT (la
Conférence Européenne des
Administrations des Postes et
des Telecommunications) het
thema aan voor de Europaze
gels die het komende jaar in
de aangesloten landen ver
schijnen. Voor 1980 viel de
keus op „vooraanstaande per
soonlijkheden", waarvan er in
de afgelopen weken al een
aantal in deze rubriek aan de
orde zijn geweest.
Van de twee zegels die Neder
land in dit kader gitgeeft, is die
van 60 cent gewijd aan konin
gin Wilheimina, die morgen
100 jaar geleden werd gebo
ren. Tegen de achtergrond van
de Nederlandse vlag is een
portret van haar afgebeeld,
alsmede een fragment uit een
radiorede die zij op 1 septem
ber 1941 uitsprak. Dit frag
ment luidt: „Van de Noordpunt
van ons werelddeel tot de ui
terste grens van Griekenland
staan de woorden „Overwin
ning en Vrijheid" in aller harten
gegrift".
De tweede zegel, in de waarde
van 80 cent, is toebedacht aan
de grote oorlogsleider in de
Tweede Wereldoorlog, Sir Win
ston Churchill. Een portret van
hem is afgebeeld tegen de
achtergrond van de Britse
vlag. Op deze zegel ziet men
een fragment van de redevoe
ring die op 7 mei 1948 door Sir
Winston Churchill werd gehou
den. De tekst van dit fragment
luidt: „A high and solemn res
ponsibility rests upon us here
this afternoon in this Congress
of a Europe striving to be re
born". Op beide zegels komt
het woord „Europa" en het
CEPT-vignet voor. Beide ze-
I
D
ZL
gels werden ontworper to
Pieter Brattinga uit Amst^_
en zijn uitgevoerd in d(B|
ren rood, blauw, grijs enl
Zoals gewoonlijk werd
zegels gedrukt dor Jol
schedé en Zonen te Hi
De zegels zullen verkri
zijn zolang de voorraad'
doch uiterlijk 1 oktober
De Nederlandse Antillei
ben voor 3 september
serie van drie bijzone
gels op de agenda staé
serie is gewijd aan de f
de Nederlandse Anti
toont vogels zoals d
voorkomen. Achtereer
nu de waarde van de
de afgebeelde vogel:
25 ct.: Leptotila (Alad
ct.: Minus Gilvus (Chuc
85 ct.: Coereba Flaveo
ka hel). De zegels
drukt in de kleuren
blauw, zwart,
bruin in offset door
schedé en Zonen te
Het ontwerp voor de
werd vervaardigd door
Humphrey Cecil
Willemstad, Curapao.
digheidstermijn van
is onbepaald.
