hopen dat met een liberalisatie
et antisemitisme hier zal afnemen
Toeristen gebruiken
pauze in
havenblokkade
Ghotbzadeh is tegen berechting gijzelaars
~J)DS GEZIN IN WARSCHAU:
«dmsterwoede
Brief van Paus aan
primaat Wyszinsky
Warschau
Gierek: Polen heeft rust nodig
fib el ley, Churchills stem, overleden
—JEN LANDLEIDSE COURANT MAANDAG 25 AUGUSTUS 1980 PAGINA 7
PAl
Beeld van de hulpverlening
aan de slachtoffers van het
treinongeluk
Treinramp in
Zweden eist elf
levens
STOCKHOLM Bij een
spoorwegongeluk bij Stock
holm zijn gisteren elf mensen
omgekomen en 35 gewond,
deels ernstig. De uit Narvik
komende Noordpijl-expres
liep door nog onopgehelderde
oorzaak kort voor 13 uur in
een voorstad van Stockholm
uit de rails.
De zeven laatste wagons ont
spoorden. Door de hoge snel
heid, 130 km schoven de rijtui
gen over elkaar of kantelden.
Eén wagon werd totaal ver
nield. Veel reizigers zaten be
klemd. In enkele gevallen
duurde het uren voordat ze
konden worden berijd. Bij een
passagier moest ter plaatse een
been worden afgezet.
Laffe moord in
Noord-Ierland
BELFAST .In Larne, 40 ki
lometer ten noorden van Bel
fast is gisteren een 22-jarige
man doodgeschoten.
De jongeman was te voet met
zijn vrouw op weg naar huis in
Larne, toen drie mannen kwa
men opdagen. Zij grepen de
vrouw vast en hielden haar zo
dat zij kon zien hoe haar man
van vlakbij door de rug werd
geschoten, aldus is door een
woordvoerder van de politie
meegedeeld.
Redder vele
alpinisten
overleden
ZURICH De roemruchte
Zwitserse mensenredder Fritz
Bühler, wiens hulpdienst in
de bergen geldt als de beste
ter wereld, is vrijdagnacht na
een hartaanval overleden. Hij
is 71 jaar geworden.
Bühler, oud-piloot en alpinist,
had in 1934 bij de eerste ski-
school in Zwitserland opge
richt. In 1959 nam hij de lei
ding over van de luchtred-
dingsdienst (SAR, hoofdl) en
hij maakte deze tot een organi
satie die wijd en zijd vermaard
werd.
Aanslag in
Jeruzalem: 13
gewonden
JERUZALEM Bij een bom
ontploffing voor een benzine
pomp langs de snelweg Jeru-
zalem-Tel Aviv zijn gisteren
dertien mensen gewond, van
wie één ernstig.
Onder de gewonden zijn zeven
Europese toeristen, uit Spanje,
Nederland, Oostenrijk en
Duitsland. De toeristen liepen
slechts lichte verwondingen op
en konden na behandeling het
ziekenhuis weer verlaten.
Het Palestijnse perbureau
WAFA meldde dat de aansla
gen „grote verliezen hebben
toegebracht aan de vijandelij-
ke gelederen".
Explosie in
India: 37 doden
MADRAS In een pand in
de stad Badlagoendoe in de
zuidelijke staat Tamil Nadoe,
waar dynamiet ten verkoop
was opgeslagen, heeft zich gis
teren een aantal hevige ont
ploffingen voorgedaan. Daar
bij zijn tenminste 37 mensen
gedood en ongeveer 50 ge
wond.
Badlagoendoe ligt 425 kilome
ter ten zuiden van Madras. De
politie die onmiddellijk met
een grootscheeps onderzoek is
begonnen heeft bevel gegeven
alle dynamiet opgeslagen in
het stadsdeel waar zich de
ramp had voorgedaan, in te le
veren.
Jn onze speciale verslaggever Hans Braat)
d|CHAU Een kalender met afbeel-
i van
van i
reed d
17,30. I
j twee!
^Havtiet het Russische Olympische beertje
i Meijeerop hangt aan de muur van de huis-
nn, bt Een vreemd aandoende wandversie-
qthans voor een Joods gezin in War-
vierdapoien en Russen zijn nu niet bepaald
»n. maar joodse Polen haten ronduit
tburen. De vijftigjarige kan best de
tdering begrijpen. „Ja, eigenlijk staat
l gek, maar we hebben dat ding gekre-
iedereen heeft een kalender nodig en
>ortredn bewoont op dit moment een van de vele
Dok dö^oonkazernes in Warschau. Het inkomen van
orstelPedraagt bijna 5600 zlotti 392). Daar kan nie-
in dooh leven en dus werkt de vrouw net als 30 pro-
ig Urg alle andere vrouwen. In totaal bedraagt het
[t eenkomen bijna 700 gulden. Gezien de prijzen
erd. een povere basis van bestaan. Maar Poolse Jo-
n in doen weinig kans op salarisverbetering. De Pool-
jedenis vertoont duidelijk parallellen met de
(r aan6aanc^e de Joden. Na ae Tweede Wereld-
izen (De daar nauwelijks verandering in gekomen. De
(Ursdp een gegeven ogenblik kregen wij „de vrij-
r (De Hiar Zweden te emigreren, net als zovele ande-
37was ons liever kwijt. Maar wij voelen ons Po-
Vink Pools en w»llen hier niet weg. Op dit mo-
TöM"den we» zeg maar, getolereerd, maar promo-
(beldevoor ons haast niet weggelegd. Het betekent,
dan arbeider zijn onmogelijk is, hoewel
e^eug] 660 middelbare schoolopleiding heeft afge-
ter). To|ikkelingenpin het Polen van nu worden door
les), 2.ntensief gevolgd, daarbij volstaan ze niet met
kg.: i.p van de kranten. De vrouw: „Daar staat toch
'!"s ifhaar in, wat de partij wil". Op een bepaalde wij-
eren (\fin ze °°k de informatie van de andere zijde
;en mum van tijd. Blijkbaar bestaan er kontak-
Ifjoifr hoe dat precies in zijn werk gaat - zelf zeggen
lUCiliets - vertellen ze niet. „Sorry, we willen best
)ortred>en' maar n*et daarover".
In Der*1 de stakingen kennen ze echter geen drem-
orbur<
alinter™
an Ni
Stakende arbeiders In Gdansk kijken door het raam naar de leden van het stakingscomité, die de
bulletins aan het uittikken zijn.
WARSCHAU Vanuit zijn zomerverblijf Castel-
gandolfo heeft paus Johannes Paulus II in een brief
aan de Poolse primaat kardinaal Wyszinsky zijn
bezorgdheid geuit over de situatie in zijn vader
land.
De paus schreef:
„Eerbiedwaardige en geliefde kardinaal. Ik schrijf u
deze luttele woorden om uwe eminentie ervan te verze-
kern dat ik in deze moeilijke dagen bijzonder dicht bij u
sta. In gebed en in mijn hart ben ik deelgenoot van de
ervaringen die mijn vaderland en mijn landgenoten
nog eens doormaken. De berichten over de gebeurtenis
sen hebben de volle aandacht van de media. Ik bid dat
het Poolse episcopaat en zijn primaat voorop, de blik
gericht op de Heilige Moeder, die ons ter verdediging
van ons land gegeven werd, dit land ook deze keer zal
helpen bij de zware strijd om maatschapelijke gerech
tigheid en de verzerkering van het onaantastbare recht
op een eigen leven en een eigen ontwikkeling.
Ik vraag u deze weinige regels te aanvaarden. Zij zijn
de vrucht van een innerlijke behoefte. Ik bevind mij
met u aan de voeten van de Vrouwe van Jasna Gora
(de Heilige Moedermaagd) met zorg, gebed en zegen.
Johannes Paulus II
(Jü\£haU Door de golf van stakingen is in War-
not'r n 'n P°len) 6ro°t gebrek aan suiker, meel,
noetir^od en ingeblikt voedsel. Dit omdat sinds Ret be
de stakingen er op grote schaal is, gehamsterd,
s het moeilijkst te krijgen, zelfs met de suiker-
die de arbeiers naast hun loon krijgen. Mensen
Ien in dew rii, en dan nog kan het gebeuren dat
Isel is uitverkocht als ze aan de beurt zijn. Ook
js zeer schaars. Een arbeider in een rij voor een
cei dat Polen zijn economische en sociale pro-
aan zichzelf heeft te wijten. „Als je je eigen bier
moet je het ook zelf opdrinken
pelvrees. „Ik hoop dat de regering zal zwichten. Een li
beralisatie lijkt me de enige redding voor het land. Ie
dere Pool ziet dat wel in, behalve de regering. Soms
vraag ik me af, of de machtspositie ze niet wereld
vreemd heeft gemaakt".
Iedereen weet dat produktiviteit alleen maar opgevoerd
kan worden, als de werknemers daarvoor gemotiveerd
kunnen worden. Binnen het systeem is dat nu echter
niet mogelijk, en het zal ook niet gebeuren. De arbei
ders willen meer inspraak, en dat is ons goed recht. De
leiders zullen dat moeten inzien".
Het klinkt resoluut. De vrouw: „Voor Polen is het ge
woon noodzaak, dat er iets verandert. Als je met de
mensen praat, merk je dat er een grote onvrede bestaat.
Bij jullie hoef je niet vier uur in de rij te staan bij de
slagerij, waar de keus bestaat uit worst of buikspek. En
als je dan nog pech hebt, is alles net uitverkocht, als je
aan de beurt bent, zodat je elders in de stad achteraan
kunt sluiten. Een verandering van de situatie betekent
voor dit Poolse gezin wat meer waarschijnlijk dan voor
de arbeiders in Gdansk. De man: „Wij hopen dat de li
beralisatie zover zal gaan, dat wij ook maatschappelijk
aanvaard worden. De Polen houden dan wel Auswitsch
in ere, maar daar kopen wij weinig voor. Ik hoop dat
het antisemitisme eindelijk hier voorgoed van de baan
zal zijn".
Op de vraag hoe het te ervaren als het een ijdele hoop
zou blijken te zijn, komt een wrang optimistisch ant
woord. „Dan zullen de andere Polen in ieder geval een
tijd lang onze bondgenoot zijn tegen de Russen".
(Van onze speciale verslaggever Hans Braat)
WARSCHAU „Een ding lijdt geen twijfel: Polen
heeft dringend behoefte aan rust. Wij zullen geza
menlijk moeten werken aan de opbouw van ons va
derland". Deze woorden van het Poolse staatshoofd
Edvard Gierek zijn terug te vinden in de staats
krant Zycie Warsawie.
Warschau valt echter lang niet rustig te noemen. Niet
alleen maakt het straatbeeld een vrij gejaagde indruk,
maar ook het weer werkt de onrust in de hand. War
schau en zijn omgeving werden zaterdag getroffen door
een windhoos, die bomen deed afknappen alsof het lu
ciferhoutjes waren. De weg van het buiten de stad gele
gen vliegveld naar het centrum was hierdoor enkele
uren onberijdbaar.
De onrust geldt echter ook de bevolking. Nu ook de
van staatswege erkende kranten fors openen met be
richten over de stakingen in de havens aan de Oostzee
kan niemand er meer omheen. Gisteren gonsde het in
Warschau van de geruchten, dat ook de buschauffeurs
in de Poolse hoofdstad het werk zouden neerleggen.
Dat zou dan gebeuren rond vier uur, het tijdstip waarop
de chauffeurs het al dan niet met een loonsverhoging
gevulde loonzakje in ontvangst zouden nemen. Rond
drie uur vormden zich de eerste lange rijen met wach
tenden. De bussen bleven echter rijden. De chauffeurs
gevraagd naar het „hoe" en „waarom" maakten slechts
gebaren van „niet begrijpen". Dit gebaar dient men
echter met een forse korrel zout te nemen. De Polen
willen en kunnen best praten met buitenlanders. Wan
neer het gesprek echter in de richting van de in het
land heersende arbeidsonrust gaat dan klapt men dicht.
Des te eigenaardiger deed het aan een Pool in een kof
fiehuis luidkeels te horen verkondigen dat het systeem
in West-Europa veel beter is.
Volgens Gierek (in het staatsblad) zou de Poolse rege
ring zich bij de looneisen inschikkelijker willen opstel
len. De vraag blijft of dat gebaar van de regering zin
heeft. De Poolse schuldenlast is inmiddels zo groot ge
worden dat de broekriem nog een gaatje strakker aan
gehaald dient te worden. Dat lijkt uitgesloten voor het
gros van de Poolse burgers, die toch al in armzalige om
standigheden verkeren. Blijft over een verandering van
het systeem. Het voorstal van Gierek om sommige fa
brieken om te vormen tot produktie van de eerste le
vensbehoeften kan de crisis hooguit even doen opschui
ven. Maar daarna zal zij des te groter zijn.
Ondertussen lijken veel mensen een zwaar hoofd in de
huidige situatie te hebben. De hamsterwoede in War
schau is bijzonder groot. Over een punt is iedereen het
eens in de Poolse hoofdstad. De huidige toestand kan
geen twee weken voortduren. Het wordt buigen of bar
sten.
T)EN De radio-acteur Norman toespraak die was begonnen met de luidsopnamen worden gemai
toespraak die was begonnen met de
ey, wiens nabootsing van de woorden: „Wij zullen op de stranden
wedsvan Winston Churchill er sterk vechten en in de velden, de straten en
ïrste pd bijgedragen dat de V.S. in de de heuvels; wij zullen ons nooit overge-
In dede Wereldoorlog Engeland ven".
wedst*ig gingen steunen vóór zij zelf Tot degenen die de toespraak hadden ge-
'~Jhoord en er biizonder onder de indruk
van waren gekomen, was ook president
Franklin Roosevelt geweest.
;topp£ oorlog betrokken raakten, is
knuli2^ °P 77-jarige leeftijd overleden.
de pl
as Shelley's stem die de Amerika- Churchill had zijn toespraak oorspronke-
nd gehoord in 1940 tijdens het lijk gehouden op 4 juni 1940 in het La-
brugieken van de beroemd geworden gerhuis. Daar konden toen nog geen ge
luidsopnamen worden gemaakt en Chur
chill had het te druk gehad om zijn rede
naderhand op de plaat te zetten. „Laat
de een of andere acteur het maar doen,
zei hij en zo werd ik het", zei Shelley in
oktober.
Naderhand zei Churchill: „Heel goed ge
daan; zelfs mijn tanden klopten". Daar
mee bedoelde hij dat Shelley het typi
sche bijgeluid van Churchills gebit tij
dens het spreken ook helemaal „te pak
ken had gehad.
weedl
Vinnapv i
het
rlijk
I te J
(guur lijk
aar d< i
verdéOn SChip
dus'
d<
(Van onze
ale correspondent)
JARIBO Ex-presi-
irrier van Suriname
binnenkort naar
nd. De bloembakken
zijn paleis zijn ver
en het gehele ge-
ordt opgeknapt. Het
intsgebouw krijgt
'jtre- bestemming e-
het gebouw van de
Je Adviesraad.
laatste colleges zijn
erking gesteld. De
^Surinaamse republiek
eregeerd per dekreet,
noent een schoner Surina-
slden. Wie zijn erf niet
mberjderhoudt kan de ge-
nie-vi indraaien. De bestrii-
i ona de prostitutie wordt
eeit en de straffen op
stapdel verzwaard,
ng l en legerleiding heb-
:rgaairdag een dekreet uit-
i vagd, dat de verbinden-
n oplijke regelingen en be-
van derstelt, met uitzonde-
e taa de grondwet, die bui-
Erring is gesteld toen de
ft zijtand werd afgekon-
ander dekreet regelt
eöjding van de corrup-
aalge militaire politie van
gunshs heeft tijdelijk een
ing fe opsporingsbevoegd-
op orahams zelf en zijn
het I
PARIJS Duizenden toeris
ten hebben gisteren het „be
stand" in de blokkade van
Franse havens door stakende
vissers gebruikt voor de over
steek over het Kanaal. Zater
dagavond werd de blokkade
van de Franse havens Calais,
Boulogne en Duinkerken voor
48 uur opgeheven. Alleen
Cherbourg en Dieppe bleven
nog gesloten voor in- en uit
gaande veerboten.
Ook op de andere „fronten"
langs de kust lijkt een zekere
ontspanning te zijn ingetreden,
zodat de hoop op een spoedige
oplossing van het conflict
groeit. Voor de belangrijke
oliehaven Fos-sur-Mer bij
Marseille hebben de vissers
hun blokkade ook opgeheven,
nadat de kotters hier zaterdag
een zeeslag hadden geleverd
tegen de marine, die hen met
waterkanonnen en traangas'
bestookte. Er wordt echter re
kening mee gehouden dat de
vissers hier na een pauze zul
len terugkeren.
De prefecten van de 26 kust-
departementen hebben zater
dag overlegd over de grieven
van de vissers, die woensdag
ook aan de Franse minister
raad voorgelegd zullen wor
den. De actie is begonnen uit
protest tegen de aangekondig
de inkrimping van de beman
ning van de vissersvloot van
Boulogne, maar daarnaast spe
len in de verschillende havens
ook specifieke problemen,
zoals concurrentie door Britse
of Spaanse vissers, en gebrek
kige afvoerwegen.
Rus in Japan
De Russische atooomonderzeeër, gefotografeerd In de Japanse
territorale wateren. Ondanks Japanse protesten werd het schip
hierdoorheen versleept. Overigens zijn er twijfels gerezen over de
oorzaak van de averij aan de onderzeeër. Volgens ooggetuigen
vertoonden de lichamen van de dode bemanningsleden geen
spoor van brandwonden en ook het schip zelf was ongeschon
den.
Kernonderzeeër
tegen wens Japan
door territoriale
wateren
TOKIO De afgelopen week
onklaar geraakte Russische
kernonderzeeër is zaterdag te
gen de uitdrukkelijke wens
van de Japanse regering in
toch de territoriale wateren
van Japan binnen gesleept.
Premier Zenko Suzuki sprak
van een „onvriendelijke daad"
en zei dat zijn regering bij
Moskou een krachtig protest
zou indienen.
Japan, dat toch al op gespan
nen voet staat met de Sowjet-
Unie, had de onderzeeër op
dracht gegeven buiten de ter
ritoriale wateren te blijven
tenzij de verzekering kon wor
den gegeven dat het vaartuig
geen radioactieve straling ver
oorzaakte en geen kernwapens
vervoerde.
Een functionaris van de Russi
sche ambassade deelde het Ja-
f>anse ministerie van buiten-
andse zaken mee dat er geen
gevaar voor straling bestond
en vroeg om toestemming voor
de onderzeeër om op weg naar
Vladivostok door Japanse ter
ritoriale wateren te mogen va
ren.
De Japanse autoriteiten, die
door de uitleg niet tevreden
gesteld leken te zijn, weiger
den die toestemming echter.
Enige uren daarna werd de
onderzeeër echter toch door de
zeestraat tussen de eilanden
Okinoerabu en Yoron ge
sleept.
vervanger zijn aangewezen als
hulpofficier van justitie. Met
deze bevoegdheden kan Abra
hams het werk voortzetten,
dat hij en Horb destijds als le
den van de Nationale Militaire
Raad begonnen zijn ten aan
zien van de bestrijding van de
corruptie.
Inmiddels zijn de namen be
kend gemaakt van de leden
van de nieuwe grondwetscom
missie. Het zijn prof. mr. dr.
Coen Ooft, mr Hans Lim A
Po, drs Evert Azimullah, mr.
Frad Currie, mr. E.Hoost en
drP J.Sedney.
TEHERAN De Iraanse minister
van buitenlandse zaken, Sadegh
Ghotbzadeh, heeft er bij het parle
ment in een brief op aangedrongen
de Amerikaanse gijzelaars niet voor
de rechter te brengen, zo heeft het'
weekblad Time gisteren gemeld.
„Zo'n proces is, uit welke hoek je het
ook bekijkt, niet in ons belang", al
dus Ghotbzadeh in een vraaggesprek
met het Amerikaanse blad.
In Time, dat de brief van Ghotbzadeh
„gedurfd en provocerend" noemt, pleit
de Iraanse minister voor een „heldere
en eerlijke discussie over de resterende
problemen tussen Iran en de Verenigde
Staten". „Onze belangrijkste eis, de uit
levering van de sjah, is irrelevant ge
worden aldus Ghotbzadeh. „Maar na
tuurlijk kunnen we de gijzelaars niet
laten gaan wanneer Amerika ons niet
eerst teruggeeft was het ons heeft ont
nomen", zo voegde de minister eraan
toe. Hij drong erop aan dat de VS de
activa ter waarde van 8.5 miljard dollar
die het heeft bevroren „zonder onder
handelingen" teruggeeft aan Iran. Bo
vendien moeten volgens de Iraanse mi
nister Amerikaanse ondernemingen die
fabrieken hebben geleverd aan Iran
„hun contractuele verplichtingen nako
men en onderdelen en grondstoffen le
veren".
In het bureau van de Iraanse ayatollah
Khalkhali is zaterdag een krachtige
bom gevonden, nauwelijks een uur
voordat deze tot explosie zou komen.
De bom was zo zwaar dat de geestelijke
leider die bekend staat om de doods
traffen die hij uitdeelt, zeer waarschijn-
Jijk om het leven zou zijn gekomen, als
de ontdekking niet tijdig had plaatsge
had.
