Kardinaal Slipyj: Catacombenkerk
in Oekraïne leeft en groeit
kerk
werek
Bisdom
Rotterdam
herdenkt
diaken Laurentii
Korte wetten
De negen bollen van
Brussel en het manne
Minder drukte bij het Uddelermeer
INDIAANSE SIERKUNST IN TEXTIELMUSEUM
^pWKSSfVSrt^SÊSÊ^^ HetUdde-
WKÊÊBÊÊBKKff'^^ termeer ontbreekt te-
genwoordig op de wegwijzers 25SM
en veel kaarten. Het ligt op een paar kilometer
SP**^ van L/dde/, te bereiken via de weg tussen Kootwijk en Harderwijk.
De E-8 kruist deze verbinding. Men neme de afslag naar genoemde plaatsen.
Berijders van de A-29 (Amersfoort-ZwoUe) bereiken het meer via de afslag Elspeet.
Het bisdom en de stad Rotterdam herdenken zondag
sterfdag van hun patroonheilige, de diaken Laurenti
die in het jaar 258 tijdens een dienst in de Romeinse ca
comben werd gevangen genomen en gedood.
In de kathedrale kerk, die naar Laurentius is genoemd,
•de Mathenesserlaan te Rotterdam, zal de bisschop van Rott
dam, mgr. dr. A. Simonis, zondag om tien uur een pontific
mis celebreren en uitgaande van de figuur van Laurenti
wiens leven stond in het teken van de dienstbaarheid p
ken over „Zijn wij een diaconale kerk?". Mgr. Simonis
daarbij ook indrukken geven van de kerk in het bisdom
bora (Tanzania), dat indertijd door het bisdom Rotterdam
geadopteerd en dat hij onlangs heeft bezocht.
Ondanks de vervolging, die
al vijfendertig jaar duurt,
kunnen we met dankbaar
heid vaststellen, dat onze
tot ondergang veroordeelde
kerk niet slechts leeft,
maar zelfs groeit.
Dit werd tijdens het dezer
dagen in het Duitse König-
stein gehouden (dertigste)
congres van „Kerk in Nood"
vastgesteld door het hoofd
van de Oekraïens-katholieke
kerk, de 88-jarige groot
aartsbisschop van Lemberg,
kardinaal Joseph Slipyj. Hij
kon om gezondheidsredenen
niet zelf het congres bijwo
nen, maar zijn verslag werd
voorgelezen door zijn per
De patere van de Heilige
Geest hebben op hun alge
meen kapittel de Nederlan
der pater F. Timmermans
(45) voor een periode van
zes jaar herkozen als alge
meen -overste. Pater Tim
mermans werd zes jaar ge
leden voor de eerste keer
gekozen. Het generaal ka-
Eittel is gehouden in de
uurt van Parijs en heeft
vijf weken geduurd. De
Congregatie van de Heilige
Geest telt ongeveer 4500 le
den over de hele wereld,
verspreid over dertig lan
den. Tien procent ervan is
van Nederlandse nationali
teit. Ruim tweehonderd
soonlijk gemachtigde archi
mandriet Ljubomer Husar.
Voor de eerste keer gaf hij
officieel op, dat de „catacom
benkerk" van de Oekraïne
tenminste vier miljoen gelo
vigen telt, die Rome trouw
zijn gebleven. Zij beschikt
over een „geheime hiërar
chie", over priesters, monni
ken en kloosterzusters en le
vert talrijke roepingen. In
het afgelopen jaar zijn tijdens
een plechtigheid in een kel
der elf jonge mannen tot
priester gewijd. Hun vorming
en opleiding voltrekt zich
strikt in het geheim. De
priesters werken als dokter,
ingenieur, jurist, maar ook
Nederlandse paters werken
in het buitenland vooral in
Afrika en Brazilië.
In een gezamenlijke brief
hebben de Raad van Kerken
Nederland en de nationale
commissie Justitia et Pax aan
de bisschoppen van Bolivia
hun hulp en solidariteit aan
geboden. Ook worden de
kerkelijke leiders bemoedigd
in de krachtige houding, die
zij publiekelijk hebben inge
nomen tegenover de staats
greep in Bolivia. „Allen we
ten wij dat op dit historische
moment de kerk in Latijns-
Amerika steeds meer een
profetische en pastorale taak
als arbeider". Sommigen trek
ken ook van plaats tot plaats,
beleggen kerkdiensten en
dienen de sacramenten toe.
Zelfs partijfunctionarissen la
ten hun kinderen in het ge
heim dopen.
De brieven, die ik van onze
gelovigen ontvang, zijn be
moedigend, aldus de kardi
naal in zijn verslag. De over
ste van de „ondergronds"
werkende zusters heeft hem
bijvoorbeeld in code meege
deeld, dat „enkele dochters
getrouwd zijn", hetgeen bete
kent, dat zij de eeuwige ge
loften hebben afgelegd. De
religieuzen zijn voor het
meerendeel in de verpleging
op zich neemt als verdedig
ster van de rechten van de
mens, vooral van de armsten,
geheel in overeenstemming
met de bisschoppenvergade
ring van Puebla'
De Egyptische president
Sadat heeft zijn oproep aan
de wereld herhaald mee te
helpen bouwen aan een
christelijk-joods-islami-
tisch centrum aan de voet
van de berg SinaL Het cen
trum, dat voorziet in een
moskee, een kerk en een
synagoge en moet dienen
als symbool van de werke
lijke broederschap tussen
de drie godsdiensten, is al
werkzaam, genjeten daar
groot aanzien en inspireren
jonge meisjes tot het volgen
van hun voorbeeld. Dit alles
neemt niet weg, dat de kerk
in de Oekraïne krachtig
wordt vervolgd. Onder meer
getuigt daarvan de moord op
twee priesters dit jaar.
Over de toestand van de rus-
sisch-orthodoxe kerk in de
Sovjet-Unie sprak op het
congres de orthodoxe priester
Michael Meerson-Aksionov
uit New York. Hij stelde, dat
een nieuwe arrestatiegolf, die
einde vorig jaar begon, type
rend was voor „de nervositeit
van het ^Sovjet-regime" ten
opzichte van het „godsdien
stige herontwaken' in de
tijd al een van zijn favorie
te projecten geweest. Sadat
deed zijn oproep bij te dra
gen in een moskee in de
„Vallei der Rust4', waar hij
de laatste dagen van de is
lamitische heilige vasten
maand Ramadan zou door
brengen.
Vier leden van de protes
tants-christelijke kerk op
Bali en vier leden van de
evangelisch-christelijke kerk
van Minahasa zullen binnen
een uitwisselingsprogramma
Sovjet-Unie. De autoriteiten
zijn des te ongeruster, omdat
het christelijke verzet steeds
meer gaat lijken op de dissi
dentenbeweging. In de afge
lopen jaren is ongeveer de
helft van alle ondergrondse
publikaties van christelijke
signatuur geweest.
Een officieel document, dat
enkele maanden geleden in
het westen bekend werd,
deelt de orthodoxe hiërarchie
in drie categorieën in. De
eerste onderwerpt zich volle
dig aan de politieke eisen
van de staat, de tweede voor
een deel, maar de derde
tracht de wetgeving te om
zeilen. Het document toont
met de Nederlandse her
vormde kerk op 3 september
in Nederland arriveren. Zij
zullen zes weken te gast zijn
in hervormde gemeenten in
Nederland, zoals een aantal
leden van die gemeenten
mettertijd een paar weken
zal vertoeven bij gemeenten
op Bali of Minahasa. Op 23
september komen ook vier
leden van de Presbyterian
Church van Ghana op be
zoek in Nederland. Het doel
van de uitwisseling is een
persoonlijke en directe ken
aan, dat de russisch-ortho-
doxe bisschoppen geenszins
een eenheid vormen en wat
dat betreft moeten de menin-
Een in het westen worden
erzien.
Het patriarchaat van Moskou
evenwel staat nu zowel als
vroeger onder volledige con
trole van de staat. De officië
le kerk is van de hoogste tot
de laagste instantie volledig
onderworpen aan de aanwij
zingen van de staat. Wat be
treft de oecumenische toena
dering tot de katholieke
kerk, zei Aksionov, dat deze
blijkbaar door het kerkelijke
en niet door het staatsbelang
wordt voorgeschreven.
nismaking met elkanders
kerkelijk leven.
In het vluchtelingenkamp
Hargeisa in Somalië leven
43.000 vluchtelingen opeen
gepakt, van wie tachtig
procent aan open tubercu
lose lijdt. Het totaal aantal
vluchtelingen uit het oor
logsgebied in Ogaden (Et
hiopië) bedraagt al meer
dan 1,5- miljoen, van wie
negentig procent vrouwen
en kinderen. Dit meldt de
hulporganisatie „Caritas"
van het bisdom Münster,
die in nauwe samenwer
king met de protestantse
diaconie en met steun van
de Westduitse regering de
laatste weken goederen ter
waarde van een miljoen
gulden naar het noodge-
bied heeft gebracht Soma
lië (3,5 miljoen inwoners),
dat met een jaarinkomen
per hoofd van tweehonderd
gulden een van de armste
landen van de wereld is, is
niet in stat om de nood der
vluchtelingen te lenigen.
De evangelische kerk in
West-Duitsland wil hét ko
mende bezoek van de paus
benutten om met hem over
leg te plegen over betere sa
menwerking niet de katho
lieke kerk in het land. De
leiding van de evangelische
kerk hoopt dan ook een o
ciële uitnodiging voor
ontmoeting met de paus
ontvangen, die West-Du
land van 15 tot 19 novem
bezoekt.
Mevrouw Erica Bak (36)
per 1 augustus benoemd i
geestelijk' verzorger in I
Nederlandse leger. Zij is
eerste vrouw met een d
gelijke functie. MeVroi
Bak heeft de afgelo^
drie jaar een dagopleidi
gevolgd aan het Ned
lands Bijbelinstituut
Amersfoort. D*arv<
werkte rij ooder m—r in
bejaardenzorg.
BINNENLAND
LEIDSE COURANT -w
VRIJDAG 8 AUGUSTUS 1980
Vanaf vandaag la in het Nederlands
Textielmuseum in Tilburg de ten
toonstelling „Mola Art" te zien. Deze
expositie bestaat uit de grootste en
oudste collectie originele mola's (in
diaanse blouses), die werd samenge
steld door Robert en Marianne Huber
uit de Verenigde Staten.
Mola's zijn applicaties, die alleen wor
den gemaakt door de Cuna-indianen
van de San-Blaseilanden en ze be
staan uit verschillende lagen stof. Felle
schitterende kleuren worden gebruikt
bij deze unieke vorm van appliqueren.
De motieven die worden gebruikt bij
het beschilderen van het lichaam heb
ben in de loop der eeuwen plaats ge
maakt voor kleurige, veelal door de
natuur geïnspireerde afbeeldingen en
werden later gebruikt voor de mola's.
In het maatschappelijk leven zijn de
mola's een belangrijk statussymbool
bij de Cuna-indianen. Het is dan ook
heel normaal dat een cuna-meisje
twaalf of meer ongedragen mola's bij
haar bruidsschat heeft.
In het Textielmuseum zijn behalve on
geveer honderd mola's ook een groot
aantal gebruiksvoorwerpen, foto's,
sierraden en rituele voorwerpen te
zien. Tijdens de tentoonstelling, die tot
21 september te bezichtigen is, wordt
twee maal daags (om 14.00 en 15.00
uur) een film van een half uur gedraaid
over de leefsituatie van de Cuna-india
nen en over het maken van mola's. In
de weekends wordt die film echter niet
gedraaid.
Het adres van het museum is Gast-
huisring 23, Tilburg, tel., 013-422241
en de openingstijden zijn: van maan
dag tot en met vrijdag 10.00 tot 17.00
uur: zaterdag en zondag 14.00 tot
17.00 uur en op maandagavond 19.00
tot 22.00 uur.
KLASSIEKE UITSTAPJES
Het Uddelermeer ie een idea
le bestemming geworden
voor hen die zich aan deze
plas willen bezinnen op onze
historie. De tijd dat school
kinderen er van wakker la
gen is voorbij. Ooit hebben
honderdduizenden reikhal
zend uitgezien naar een dag
je Uddelermeer, het pootje
baden, de schommels, limo
nade in de theetuin.
De unieke combinatie van bos
en heide rondom deze heldere
bronwateren boeit nog slechts
middelbaren en ouderen met
Jeugdsentiment. Het restau
rant geeft voedsel aan hun
overpeinzingen, met een ge
recht als Ossobuco a la Utti-
loch (kalfsschenkel in lichte
knoflook-roomsaus), rijst, di
verse groenten (voor twee
personen 55.-). Uttiloch, zo
noemden volksstammen reeds
vóór de geboorte van Christus
dit meer in het woud. Het aan
bod op de menukaart is teke
nend voor de situatie. De uit
spanning is een gedistingeerd
eethuis geworden, waar gezel
schappen slechts na afspraak
terecht kunnen. Medege
brachte eetwaren mogen er
niet meer genuttigd worden.
De beroemde Uddelermeer-
pannekoek leidt in deze cuisi
ne een kwijnend bestaan.
Niet elk doelwit dat een vroe
gere generatie in verrukking
bracht, blijft meedraaien in
het hedendaagse massatoe
risme. Als natuurbad met een
batterij van kleedhuisjes, was
het Uddelermeer een geliefd
doelwit. Er liepen personages
rond in Veluwse klederdracht,
kinderen stortten zich op de
speelwerktuigen en de school
meesters gaven het reisje een
educatief cachet.
Een klein museum herinnerde
aan vondsten van speerpun
ten nabij de Hunnenschans.
Het trechtbekervolk, jagers uit
het klokbekercultuur en ande
re volkeren hebben er hun
sporen nagelaten. Later waren
er de arcadische taferelen te
zien. van koninklijke families
die uit vissen gingen en hun
vangst nuttigden aan een di
ner dinatoir.
Het enige meer op de Veluwe
weerspiegelt nog altijd die
duistere, prehistorische tijden
en aan vissende Oranjevor
sten. Maar in de atlassen
wordt er geen druppeltje blau
we inkt meer aan verspeeld.
De naam is verdwenen van
alle wegwijzers in Apeldoorn
en omgeving. Alleen de
ANWB-paddestoel ruimt er
nog een plaatsje voor in: Ud
delermeer.
„Schoolkinderen weten van
het bestaan niet meer af",
zegt mevrouw J. J. Ykema-
Scheepstra, die samen met
haar man het restaurant van
de Kroondomeinen exploi
teert. „Het is van alle kaarten
geschrapt". Allerlei omstan
digheden hebben dit in de
hand gewerkt. Opperhoutves
ters en andere functionarissen
willen deze omgeving in de
natuurlijke staat handhaven.
Zelfs de tien laatste kleedhok
jes worden bedreigd. Maar
net op tijd herinnerden de be
woners van Uddel zich dat het
Oranjehuis hen een eeuwigdu
rend recht op de badgeneug-
ten heeft geschoken. De vere
niging „Uddel's Belang" staat
op de bres voor dit privilegie.
Intussen weerspiegelt de
pracht van het Veluwse land
schap zich in het „Uttiloch".
De schans wordt zelden be
klommen. Wandelaars zoeken
er niet tevergeefs de een
zaamheid. De tijd dat massale
wildspeurtochten werden ge
houden, met voor elke deelne
mer een wildschelp en een
glas wijn in de uitspanning,
behoort tot het verleden.
Zijn er nog ansichten te koop?
In de souvernirwinkel hebben
kunstnijverheidsartikelen het
gewonnen van de schorsjes
en koperen herten. Geen
sneeuwbui in een glazen bol
ontlaadt zich boven een meer
tje van bordkarton. De bad
meester is met pensioen. Toch
komen er nog vrij veel men
sen, die zich heugen welke rol
het Uddelermeer in 's lands
historie en hun eigen vrije
tijdsbesteding heeft gespeeld.
Ze weten niet zeker of de boe-
derderij er nog staat, waarin
pannekoeken werden gebak
ken, vóór de eerste uitspan
ning deze taak overnam.
LEO J. LEEUWIS
Dankt Parijs de Eiffeltoren
aan en wereldtentoonstel
ling, Brussel heeft er de ne
gen bollen van het Atomium
aan overgehouden. Wat
slechts een blikvanger leek
voor de expositie van 1958 -
bezocht door 40 miljoen
mensen - is een internatio
nale attractie geworden.
Vooral nu de kernenergie zo
heftig in discussie is wagen
veel voor- en tegenstanders
zich in de snelste lift van
gans België en het roltrap-
pencircuit dat de negen gi
gantische bollen (sferen)
verbindt.
Brussel bezit 22 jaar na de
wereldtentoonstelling in het
Atomium een bezienswaardig
heid, nog altijd goed voor de
bezoekersscore van 300.000
's jaars. Veel Nederlanders
die de stad gaan bezichtingen
laten zich naar het topje van
deze kristalmolecuul voeren.
Op ruim honderd meter boven
het maaiveld hebben zij daar
een prachtig vergezicht, tot
aan Mechelen toe, waar de
Sint Romboutstoren de oriën
tatie vergemakkelijkt.
Het is vooral de gigantische
constructie en de hechtheid
daarvan, die indruk maakt op
de bezoekers. Het Atomium
doemt op als een stuk huisvlijt
van zilverpapier, door wat
slordige 'plakkers achtergela
ten op het plateau van Heizel.
Maar wie eenmaal hij de in
gang staat wordt overweldigd
door deze uitvergroting (200
miljard maal) van een ijzermo
lecuul.
Elk van de negen bollen heeft
een doorsnee van 18 meter.
Een triomf van de techniek
dus, met 30 meter lange bui
zen die als gangen van de ene
naar de andere ruimte leiden,
voorzien van roltrappen. Hoe
veel plezier er ook beleefd kan
worden in de brasserie, een
snackbar het luxe restaurant
en op de uitkijkpost, het Ato
mium heeft ook een educatie
ve functie.
De Belgen blijven er inhaken
op de actualiteit, door een
permanente tentoonstelling
steeds van nieuwe aanwinsten
te voorzien. De inrichting is
opgedragen aan Euratom, de
Europese Gemeenschap voor
atoomenergie, die toont voor
welke vreedzame doeleinden
deze energie kan worden aan
gewend.
Wie zich een oordeel wil vor
men over dit omstreden ge
bruik. kan veel profijt hebben
van een dagje in ht Atomium.
De tentoonstelling omvat vijf
afdelingen: kernfysica, schei
kunde. kristallogie, elektronica
en vulganisatie.
De geschiedenis van de
atoomstructuur wordt er in
beeld gebracht, evenals de
veelbesproken kettingreactie,
de wreking van een reactor en
de toepassingsmogelijkheden
van atoomenergie in genees
kunde, landbouw en industrie.
Het Atomium in Brussel
Men vindt het Atomium In La
ken tien minuten buiten het
centrum van Brussel. Het is
geopend van 9.30 tot 17.45
uur en tot 30 september kan
met tot 22 uur terecht in het
Belvédère. De toegangsprijs is
60 frank.
Het manneke
dat moet plassen
Wat zware kost misschien,
voor een dagje uit? Brussel
zorgt ruimschoots voor tegen
wicht in de vorm van allerlei
plezanteriën. Waarom een be
zoek aan dit alluminium ge
vaarte niet gecombineerd met
het huldebetoon aan Brussels
klassieke attractie: Manneke
Pis? Dit fonteintje in de Stoof-
straat is vanouds het doelwit
geweest van ontelbare Neder
landers.
Het manneke, soms gekeeld
in een fraai costuum, beluis
tert geduldig de eindeloos
herhaalde grappen. En wie
daar dan weer op uitgekeken
is, zou eens een bezoek moe
ten brengen aan het Gemeen
telijk Museum jn het Brood
huis op de Grote Markt. Daar
beheert mejuffrouw Andrée
Brunard de kleerkast van deze
wereldburger.
Manneke Pis is altijd het mid
delpunt geweest van fo
tische uitbarstingen, al4
bool van een eertijds bf
de stad. Men heeft hert
ouds costuums ten gesJ
gegeven. Het aantal is
groeid tot 160 en serie
ze zijn waar het carnav
e.d. betreft, hebben del
selaars ze onderverdej
militaire costuums, stud
uitrustingen, folkloril
gewaden, sportkledingf
bachtskledij enz. Heel I
reld heeft een Dijdrnc^
verd in deze verzamelin
soms zeer kostbare ki
kleding zo toont het m
aan.
Intusen blijft het mannej
bekken vullen met koel.l
water, op de hoek j
straat-Eikstraat. Een I
van souvenirs, die sod
mes nog doen blozen, I
de omgevïng uitgestai
kurketrekker is zeer pt
De Brusselaars hebbe
kleine held na diefstal,
mische schakingen, ver
schuilkelders en zelfs v
zeling door vandalen,
weer teruggekregen.
Zij weten echter nog
niet, waar hij vandaan
Volgens sommig bronn<
reeds in 1619 het for
zijn gaan wellen.
LEO J. LEI
Zo was het
vroeger bij
meer; nu kan
