Socialistische maffia" helpt
studenten organisatie om zeep
Staatshervorming België aanvaard
N
Géén voorwaarden
vooraf bij gesprek
over autonomie
Nederland stopt hulp aan IUEF
Toscaans
activist
gezocht
wegens
aanslag
Bologna
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 6 AUGUSTUS 1980 PAGINA
GENEVE DEN HAAG Ogen
schijnlijk lijkt er weinig aan de
hand te zijn met het International
Universitary Exchange Fund
(IUEF) aan de St-George-Boule-
vard in het centrum van Genève.
Toch staat er nogal wat op het
spel, want deze organisatie, die
nog minstens 3500 vervolgde stu
denten en een groot aantal politie
ke ontwikkelingsprogramma's,
voornamelijk in Afrika en Latijns
Amerika, onder zijn hoede heeft,
staat voor een bankroet, ondanks
de vele miljoenen guldens waar
mee verschillende landen haar in
de afgelopen tien jaar hebben ge
spekt.
Het Nederlandse aandeel (ongeveer 20 pro
cent) is nog van betrekkelijk recente da
tum. In 1974 besloot de toenmalige minister
van ontwikkelingssamenwerking, Pronk,
het IUEF krediet te geven voor de begelei-.
ding van internationaal politiek vervolgde
vluchtelingen. Hij ging daarbij mede af op
de adviezen van met name de Scandinavi
sche socialistische partijen, waarvan vooral
de Zweedse partij altijd al een stempel op
de organisatie had gedrukt.
Nadat de CIA-bemoeienis met de voorgan
ger van het IUEF, de International Student
Council (ISC), aan het daglicht was geko
men, had directeur Lars-Gunnar Erikson,
een vertrouweling van de Zweedse premier
Olof Palme, schoon schip gemaakt. Grote
delen van het ISC-archief werden vernie
tigd, de werkbare bestanddelen werden
vervolgens overgebracht naar Genève en
kregen een plaats in een nieuwe organisa
tie: het IUEF. In de adviserende organisa
tie, een twaalf man tellende „Board", na
men prominente leden van sociaal-demo
cratische partijen plaats, allen op voor
dracht van Eriksson en zijn naaste mede
werkers, de Engelsman Piers Campbell.
Zuidafrikaanse spion
Ruim tien jaar later zou Eriksson, om pre
cies te zijn op vrijdag 18 januari 1980, van
de in 1977 door hem benoemde adjunct-di
recteur, de 31-jarige Craig Williamson, te
horen krijgen dat hij ruim drie jaar lang als
spion had gewerkt voor de Zuidafrikaanse
politie. Deze had hij de beschikking gege
ven over dossiers van talloze door het
IUEF geholpen vervolgde studenten, die il
legaal naar Zuid-Afrika terugkeerden. Als
In 1969 werd de in Leiden ge
vestigde International Stu
dent Council (ISC), een stu
dentenorganisatie die hulp
bood aan vervolgde studen
ten, opgeheven nadat bekend
was geworden dat zij ruim
negentig procent van haar
fondsen via mantelorganisa
ties ontving van de Ameri
kaanse Inlichtingendienst
CIA. Slechts „de goede delen"
van de asylorganisatie zou
den behouden blijven en
kwamen in Genève onder de
naam International Universi
tary Exchange Fund (IUEF)
opnieuw tot bloei dankzij
miljoenen guldens die zij
kreeg van vijf donorlanden
waaronder Nederland. Begin
dit jaar werd bekend dat de
adjunct-directeur van het
IUEF, de 31-jarige voormali
ge gevluchte blanke Zuidafri
kaan Craig Williamson, spio
neerde voor Zuid-Afrika. Te
gelijkertijd werd duidelijk
dat de IUEF niet alleen poli
tiek een verkeerde schaats
had gereden, maar dat er ook
op bijna ongelofelijke wijze
met overheidsgelden werd
opgesprongen.
de politie die studenten in handen kreeg,
werd meestal korte metten met hen ge
maakt. Met name de Afrikaanse verzets
strijder Steve Biko was een van de slachtof
fers die door indirecte steun van de IUEF
de dood zou worden ingedreven.
Toen de onthulling over' zijn spionage op-
handen was. had Williamson zijn directe
medewerkers voor willen' zijn. Hij speelde
open kaart. Uitermate verrast door wat
Williamson hen te vertellen had, besloten
Eriksson en Campbell Williamson een vrije
aftocht aan te bieden. Het hoofd van de
Zuidafrikaanse inlichtingendienst stak zelfs
op het beslissende moment zijn neus tussen
de deur en zou geëist hebben dat Eriksson
zijn vroegere adjunct zou dekken. Hij kon
dit doen omdat Williamson lange tijd hoofd
was geweest van de financiële afdeling van
het IUEF en daarom uitstekend op de
(Vervolg van voorpagina)
i
DEN HAAG GENEVE De financiële manipulaties binnen het IUEF kwamen aan
het licht nadat de Engelse pers in januari van dit jaar onthulde dat de adjunct-directeur
van de organisatie, de 31-jarige Craig Williamson, een Zuidafrikaanse spion was. Hij was
lange tijd verantwoordelijk voor het financiële beheer van het Fonds.
Nadat de omvang van de financiële manipulaties tot de buitenwacht was doorgedrongen
besloten de donorlanden pas geruime tijd nadat de onthullingen door een comité van
stafdirecteuren van het IUEF was gedaan tot een ader onderzoek. De Wassenaarse or
ganisatiedeskundige ir. T. Verheul moest orde op zaken stellen. Zijn conclusies ontslag
op staande voet voor de huidige leiding werden evenwel door het IUEF-vergadering
van 18 juni in Geneve van tafel geveegd. Dit beluit werd gedekt door de voorzitter van de
Assemblee, de Nederlandse arts dr. J. Van Es. Hij weigert tot nu toe elk commentaar, om
dat hij vindt dat de zaak in alle rust tot een oplossing moet worden gebracht. Op 17 juli
besloot dr. J. de Koning via zijn vertegenwoordiging in Geneve alle financiële medewer
king aan het IUEF te staken.
hoogte was van de financiële machinaties
binnen het Fonds. Williamson zou die te
gen zijn vroegere superieuren kunnen uit
spelen en hen daardoor in een kwaadda
glicht kunnen zetten, hetgeen zij uiteraard
robeerden te voorkomen.
>rie stafleden van het IUEF namen echter
geen genoegen met de officiële verklarin
gen over de affaire Williamson en eisten
een diepgaand voortgezet onderzoek. Het
waren de Zwitser dr. Adrien-Claude Zöller,
de Nederlander Gerard de Waal en de En
gelsman Richard Ruggles. Dat onderzoek
kwam en werd verricht door een tweetal
Zweedse accountants, maar aan hun con
clusies werd min of meer voorbijgegaan.
Intussen stapelden de bewijzen over finan
ciële manipulaties binnen het IUEF zich
op, vooral in de Zuidafrikaanse pers, die
door Williamson overvloedig voorzien
werd van details. Zo bleken de secreta-
riaatskosten niet alleen te bestaan uit de
kosten van het personeel en het gebouw
aan de Laan van van de Acacias, maar ook
het persoonlijk potverteren van de toplei
ding, die zich te buiten ging aan vliegrei
zen, nachtclubbezoek enzovoort, te bevat
ten. Volgens een verslag van de Britse ac
countant Moate, die in opdracht van het
IUEF de balans over dit onderdeel van de
vluchtelingenorganisatie probeerde op te
maken, ging het in totaal om een bedrag
van ongeveer drie miljoen gulden. Een an
der voorbeeld van de financiële manipula
ties waaraan het IUEF zich schuldig maak
te, betrof de onttrekking van fondsen voor
studiebeurzen waarvan een niet onbe
langrijk deel door Nederland betaald
voor de benodigdheden van het secreta
riaat. Toen een van de drie stafleden, dr.
Zöller, zag dat het onderzoek nauwelijks
resultaat afwierp, begon hij zelf documen
ten te verzamelen, wat uiteindelijk leidde
tot zijn ontslag. Hij was te lastig geworden
voor de leiding.
Belastend
Wel had hij daarvoor beslag weten te
leggen op een uiterst belastend en ge
heim communiqué van 21 maart 1979. In
dat memo geeft directeur Eriksson aan
de financile staf, waartoe ook de Zuid
afrikaanse spion Craig Williamson be
hoorde, opdracht die gelden die voor het
secretariaat waren aangewend terug te
boeken naar de post voor beursstuden
ten. Dit om te voorkomen dat de Deense
controlecommissie, wiens bezoek in die
maand aanstaande was, achter de mani
pulaties zou komen. Het document heeft
de topleiding van het IUEF, met name
de fungerend drecteur Piers Campbell,
die ook in het document wordt genoemd,
tot razernij gebracht. Het was namelijk
de druppel die voor veel regeringen de
emmer deed overlopen.
Cambwell geconfronteerd met ^ïet docu
ment, dat eind vorige ook in de Tribune de
Genève heeft gestaan, zegt vanuit Geneve:
„Het is een document dat volledig uit zijn
context is gehaald en wij overwegen
daarom een proces aan te spannen." Tot nu
toe is het echter daar nog niet van geko-
Gouden handdruk
Mede door het onderzoek van Zöller be
sloot de Nederlandse regering namens de
donorlanden in april een organisatie-advi
seur aan het werk te zetten. Het werd de
Wassenaarse adviseur ir. Teun Verheul. In
Dr. Adrien-Claude Zoller, gefotografeerd voor het Haagse ministerie van ont
wikkelingssamenwerking.
een interim rapport aan de organisatie liet
hij weten, dat een voorwaarde voor de red
ding van het IUEF het onmiddellijke onts
lag moest betekenen van de overgebleven
top: de secretaris Campbell en de Canadees
Ladouceur (Erikkson had zich in juni vrij
willig na een gouden handdruk van zestig
duizend gulden uit de voeten gemaakt).
Maar ook dit rapport werd nauwelijk se
rieus genomen. Campbell zelf spreekt van
„verkeerd management" en wijst alle be
schuldigingen over corruptie tot op de dag
van vandaag steevast van de hand, maar
geeft wel toe dat de organisatie behoefte
heeft aan nieuwe leiding en daarom naar
zijn eigen zeggen nog voor het einde van
dit jaar wil aftreden).
Nog twijfelden de donorlanden. Kwam dit
omdat zij zelf te veel boter op hun hoofd
hadden, zoals ingewijden suggereren?. In
ieder geval besloot minister De Koning on
langs toch het IUEF niet langer te subsidië
ren. Denemarken en Noorwegen sloten
zich bij de Nederlandse regering aan. Ech
ter vooralsnog niet Zweden, dat de corrup
tie binnen het IUEF wel schijnt te onder
kennen, maar de zaak draaiende probeert
te houden zodat bestaande huiprojecten in
ieder geval kunnen worden uitgevoerd.
Volgens ingewijden wordt de houding van
de Zweden mede ingegeven door het feit
dat wanneer het schandaal rond het IUEF
volledig naar buiten zou komen, dat zeer
nadelig is voor de Zweedse socialistische
partij van ex-premier Palme.
Zöller, die zegt over bewijzen te beschikken
dat hij de laatste maand herhaalde malen
met de dood is bedreigd en in Geneve nu
onder politiebewaking staat, maakt mo
menteel een rondreis door de donorlanden.
Gisteren was hij in Nederland. Hij wil de
verantwoordelijke instanties ervoor waar
schuwen nooit meer met het IUEF in zee te
gaan. Dr. Zöller: „Het IUEF is tot op de bo
dem verrot. Bijstand aan vervolgde studen
ten werd vaak verleend als een vorm van
vriendjespolitiek. Sinds het IUEF in 1970 in
Geneve van start ging, zijn de tekorten van
het secretariaat verhaald op de fondsen die
de donor-landen en particuliere organisa
ties beschikbaar stelden." Ir. Verheul, ge
vraagd naar zijn mening: „Wat hier in de
afgelopen tien jaar is gebeurd, is voor mij
volstrekt onbegrijpelijk. Het is het werk ge
weest van een socialistische maffia die van
begin af aan door oncompetente lieden het
hoofd boven water is gehouden."
Het Nederlandse ministerie van ontwikke
lingssamenwerking lijkt vastbesloten van
nu af aan met dr. Zöller in zee te gaan. Men
denkt erover hem met de uitvoering te be
lasten van het beursstudentenproject waar
aan Nederland in het kader van zijn ver
plichtingen aan het IUEF is gehouden. Men
denkt er ook over die bestaande engage
menten onder te brengen in een nieuwe or
ganisatie. Het ministerie lijkt met de inte
gere Zwitser dr. Zöller alsnog een betere
weg te willen bewandelen dan met de En
gelsman Piers Cambell die vanuit Geneve
toch vooral verzoekt de studenten uit de
Derde Wereld, om wie het allemaal begon
nen is, niet in de steek te laten. Het IUEF
heeft echter zijn kansen verspeeld.
PAUL VAN VELTHOVEN
ROME In het onder
zoek naar de daders van
de bomaanslag zaterdag
op het station van Bo
logna, dat nog geen re
sultaat heeft opgeleverd»
is de naam opgedoken
van de 22-jarige Marco
Affatigato, een Toscaans
activist. Getuigen zou
den in zijn foto gelijke
nis hebben gezien met
een man, die zich kort
voor de explosie met een
koffer in de wachtka
mer zou hebben bevon
den.
Affatigato is enkele jaren gele
den in vrijheid gesteld wegens
gebrek aan bewijs voor een
aanslag op een spoorbaan. Hij
heeft een lange periode van
activisme achter zich.
In Italië hangt na de aanslag
een gespannen sfeer. Vandaag,
bij de begrafenis van de
slachtoffers, hingen van alle o-
penbare gebouwen in het land
de vlaggen halfstok. Vele win-
kels gingen enkele uren dicht.'
De politieke partijen hebben
hun aanhangers gemobiliseerd
voor „een krachtig antwoord"
aan het terrorisme.
BRUSSEL De Belgische Kamer
van Volksvertegenwoordigers
heeft gisteren met grote meerder
heid de serie grondwetsartikelen
aanvaard, die het gedeeltelijk zelf
bestuur van Vlaanderen en Wallo
nië regelen. Deze belangrijke stap
in de slepende staatshervorming
van België werd gezet na een we
kenlange vergadering van Kamer
en Senaat, die soms 's nachts en in
de weekeinden voortduurde.
De kwestie Brussel met name de
machtsverhouding tussen Frans- en
Nederlandstaligen in het bestuur van
het hoofdstedelijk gebied is bij ge
brek aan overeenstemming binnen
het kabinet Martens voorlopig buiten
de staatshervorming gelaten. Dat
vraagstuk, zo is in de brede coalitie
van socialisten, katholieken en libe
ralen overeengekomen, moet voor de
gemeenteraadsverkiezingen van 1982
definitief zijn geregeld.
Aan een aantal van de negen Brus
selse gemeentehuizen hing gisteren
de vlag halfstok. De overgrote meer
derheid (80 procent) van Franstaligerl
in de negentien afzonderlijke ge
meenten tellende hoofdstad vreest,
dat Brussel geen afzonderlijk en ge
lijkwaardig derde gewest meer zal
worden, nu Vlaanderen en Wallonië
die status al wel hebben gekregen.
De Vlamingen daarentegen willen
geen derde gewest Brussel. Met name
de Vlaamse Volksunie meent, dat de
Nederlandstaligen in Brussel nu
reeds aan de Franssprekenden zijn
overgeleverd, omdat de hoofdstad
binnen het geheel van de staatsher
vorming niet gelijktijdig een statuut
heeft gekregen met waarborgen voor
de Vlaamse minderheid. De Volksu
nie voorziet de komende jaren een
ongemeen felle strijd om Brussel, niet
in de laatste plaats, omdat het Vlaam
se randgebied van de hoofdstad lang
zamerhand ook wordt overheerst
door Franstaligen. Die eisen verfran
sing van gemeentelijke, sociale en on
derwijs- instellingen.
De nu doorgevoerde staatshervor
ming heeft voor Vlaanderen en Wal
lonië beperkte betekenis. Beide ge
westen (de'grondwet heeft het niet
over deelstaten) krijgen zelfbestuur
op de terreinen van regionaal, econo
misch, sociaal en ruimtelijk beleid en
voor de gezondheidszorg. Op cultu
reel gebied waren de gewesten reeds
autonoom.
Bij de eerstvolgende parlementsver
kiezingen zullen behalve het nationa
le parlement ook de Vlaamse jen
Waalse deelparlementen (gewestra
den) rechtstreeks worden gekozen.
Beide deelparlementen zullen ook ge
meenschappelijk kunnen vergaderen
en vormen dan de Senaat. De minis
ters van de deelregeringen (executie
ven) zullen door de gewestraden uit
hun midden worden verkozen. In de
eerste regeerperiode worden de deel
regeringen volgens evenredigheid sa
mengesteld, daarna zullen meerder
heidscoalities zijn toegestaan.
HONKBAL
MET El
Een soort honkbal
wedstrijd maar dan
met eieren werd
geïmproviseerd tij
dens een bijeen
komst in Denver
(Colorado), waar de
onafhankelijke pre
sidentskandidaat
John Anderson
sprak. Als woeden
de werper trad op
José Calderon, lei
der van de commu
nistische arbeiders
partij van Colorado,
die hier in zijn voor
nemen een succes
volle worp te doen
wordt gehinderd
door een
veiligheidsagent.
Anderson (inzet)
wacht gespannen
af, zijn gezicht be
schermd door de
hand van weer een
andere veiligheids
man. Ook over
drachtelijk kon hij
het incident door de
vingers zien, want
niemand werd uit
eindelijk geraakt.
Ondergron<££
regering vai
„Nationale j
eenheid" ii
Bolivia geve
tVfi
resident
Guevar-fc
toevluch 1
olaanse 1
oliviaan^
&AE
•g ki
K zij
1 de
jrt.I
LAPAZ/CARACAS
veer honderd menst
wie de oud-president
via Walter
hebben hnn toevluch
in de Venezolaanse
de in de Boli1
stad La Pas.
De ambassadeur van
la in Bolivia heeft d
tigd en de situatie h
„zeer gewelddadig" g
De Boliviaanse presi<
didaat Hernan Sile
wiens vrijwel zekert
ling de militairen
coup hebben willen
ren, heeft een ondej^
regering van nation]^
heid gevormd.
Hij heeft dit in een bi-n g
aan persorganen in ll^^
ten weten. Siles Sil^
overwinnaar bij de piU^g
verkiezingen van 29 l
verklaarde in zijn ba_se
dat hij die overwint jn
schouwt als een mantgpo
het Boliviaanse volk
huidige militaire junt^n j,
les Suazo een „regen mc
nationale vernietiging,^
de.
Lomite voq°enr
hereniging^
iakt
gezin
Korts jnoj E
opgericht
van een aantal beken
kers, onder wie de Nójdfc
ders Max Euwe, Jan Teft
en Jan Hein Donner eran.
onder anderen Wolfga»rt
ziger en Walter Brown zo
daag in Amsterdam en Nt
kertijd in München ean,
het in de Sovjet-Unie^,
.gebleven gezin van de i
grootmeester Viktor KT"-
opgericht.
Doel van dit comité is
zinshereniging van de:**
Kortsjnoj te bewerkstel* V
Gevlucht "«d
Epm
Russissche
kinderen on<£ad'
staatsvoogdijia,
CHICAGO De li'"
Walter Polowtsjak en v
jarige zuster Natalie kei
gerechtelijk vonnis ats
voogdij van de Amerkat
staat geplaatst. De tuft
deren wilden enige tij^h
niet met,hun ouders fajg
ren naar de Sovjet-Un% s
Het gezin was begin (el
naar de Verenigde Statjer
migreerd. Na een paarnd
den als portier in Chift(
hebben gewerkt, wildeLsl
jarige hoofd van het gfoe
rug naar de Sovjet-Unijn\
hij buschauffeur was gafc
Walter en zijn zus wildjt
ter niet meer terug ei>
weg. ed
in
Nederlands sc«
neemt boot- r
vluchtelinge^
aan boord
ROTTERDAM Het
nerschp „Nedlloyd
van rederij Nedlloyd
terdam heeft in de buu}
Singapore 66 VieW
vluchtelingen uit een
de Chinese Zee opgepi|r>
bootvluchtelingen
vandaag in Singapore a
gezet.
Volgens een woord vj
van de rederij zullen zij,,,
na op een vliegtuig naj
derland worden gezet.
BEGIN IN BRIEF AAN SADAT:
JERUZALEM Premier Menachem Begin
heeft in een brief aan president Anwar Sa-
dat laten weten dat Israël geen voorwaar
den vooraf wenst te accepteren voor een her
vatting van de besprekingen over een Pales
tijns zelfbestuur.
Medewerkers van de Israëlische premier ver
klaarden, dat diens antwoord op een schrijven
van de Egyptische president vermoedelijk van
daag door de Israëlische ambassade in Cairo
aan Sadat overhandigd zal worden. Deze heeft
de nieuwe onderhandelingsronde over een plan
voor zelfbestuur voor de ruim een miljoen in
door Israël bezet gebied wonende Palestijnen
voor onbepaalde tijd uitgesteld. Het overleg zou
zondag in Alexandrië beginnen. Zijn redenen
hiervoor zette Sadat in een jongstleden zondag
aan Begin gestuurde brief uiteen. Naar
wilde hij dat in Alexandrië ook gesprok
worden over de toekomst van Jeruzalei
Israëlische parlement keurde vorige we<
wet goed, waarin Jeruzalem tot de onde
hoofdstad van Israël wordt bestempeld.
Naar verluidt worden in de brief van Beg
Sadat de obstakels opgesomd, die Egypti
de vredesonderhandelingen heeft opgew
namelijk het tot driemaal toe uitstellen v
overleg en het naar voren schuiven van
zonder gevoelig liggendekwesties Jen
en de Israëlische nederzettingen in bez
bied.
Van zijn kant heeft Egypte Israël ervs
schuldigd de vredesbesprekingen te doo
sen, vooral met de nieuwe wet inzake Ji
lem.
