Begin jaren vijftig
herleeft met Matchbox
Verdi laat kiezen tussen dominee
Stiffelio99 en kruisridder ..Aroldo99
KLASSIEK
Concertagenda
i
De jaren tachtig zijn
goed begonnen. Een aan
tal prima langspelers en
nieuwe groepen, waaron
der Any Trouble, zagen
het licht Het „nieuwe"
geluid waar iedereen
naar op zoek is, blijft
echter uit. Tussen al die
probeersels valt één
groep op, niet zozeer
door zijn vernieuwende
kracht, alswel door de
muziek: namelijk de roc
kabilly. Met die muziek
groeide de jeugd uit het
begin van de jaren vijf
tig op. Elvis Presley put
te er zijn ideeën uit en
werd een ster, maar ook
vele andere groepen von
den er een goede inspira
tiebron in. Toch is de
rockabilly in Engeland
en de rest van Europa
nooit zo populair ge
weest als in Amerika.
Gelukkig heeft de Engel
se groep Matchbox daar
verandering in gebracht
want hun rockabilly
heeft inmiddels de grote
doorbraak beleefd.
Karregat Eindhoven. Een
stampvolle zaal vol vet-
kuiven. Matchbox treedt
er samen met de oude roc
ker Ronnie Hawkins op en
mag als laatste de bühne
op. Na de eerste nummers
als „Poor boy" en „Buzz
Buzz a diddle it" kan het
tot dan vrij koele publiek
zich niet langer inhouden
en swingt mee op de mu
ziek. die haar tweede
jeugd beleeft. De „act" met
.de contra-bas (waarbij
Gordon Scott op de zijkant
van het instrument, dat
door Fred Poke wordt be
speeld. gaat staan) moet
helaas vervallen, omdat de
bas het te vroeg begeeft,
maar de show is er niet
minder om. De band moet
dan ook twee keer terug
komen en had rustig tot de
volgende ochtend kunnen
spelen als de zaaleigenaar
de lichten niet had ontsto
ken. Een tiener schuift
naar voren en beklimt het
podium, klampt zich aan
gitarist Steve Bloomfield
vast en zegt: „Ik houd niet
van rock roll of rocka
billy, maar ik vind deze
band uitstekend". Steve is
duidelijk onder de indruk.
Hij zegt later: „Dat is het
grootste compliment dat ik
ooit heb gekregen".
Kaam
gemaakt
Matchbox heeft in Neder
land, inmiddels naam ge-
Matchbox met rechts boven de gebrilde Steve Bloomfield.
maakt, wat voor een groot
deel komt door de reeks
succesvolle concerten, die
de groep begin dit jaar gaf.
Met de single „Midnite
Dynamos" stevig in de top
vijf en een goed verkochte
elpee achter de kiezen,
werkt de groep momenteel
in de studio aan de opvol
ger. Een niet zo heel ge
makkelijke opgave, vol
gens tekstschrijver/gitarist
Steve Bloomfield. „De eer
ste elpee is geen echte
rockabilly-langspeler om
dat er té veel koperblazers
op staan. Op de nieuwe
plaat wil ik dat voorko
men, wil ik dichter bij de
roots blijven".
Dat is echter niet het eni
ge probleem waarmee Ste
ve Bloomfield worstelt.
Aan de ene kant wil hij de
groep een eigen geluid ge
ven en de muziek toegan
kelijk maken voor een
groter publiek. Aan de an
dere kant wil hij de in
middels vergaarde fans
niet verliezen en de rocka
billy niet dermate „moder
niseren", dat er geen
spaan van heel blijft.
Hierdoor voel ik me soms
beperkt in mijn mogelijk
heden. Om toch niet ge
frustreerd te raken, schrijf
ik daarnaast ook country-
muziek. Die wordt welis
waar niet door de band ge
speeld, maar mijn uitgever
weet er altijd wel iemand
voor te vinden. Ik heb
echter al een tijd niets ge
schreven, omdat we uit
alle delen van de wereld
aanvragen voor concerten
kriigen. Ik weet dat het
belangrijk is om je gezicht
te laten zien, vooral nu de
single en elpee het zo goed
doen, maar het liefst ging
ik wat minder de planken
op".
meer
schrijven
„Ik bekijk momenteel de
mogelijkheden om minder
op te treden en meer tijd
vrij te maken voor het
schrijven van nieuwe tek
sten. Ik wil dan nog wel
op de elpees en singles van
Matchbox meespelen en
die platen helpen produce
ren, maar voor de concer
ten zou een andere gitarist
aangetrokken moeten
worden. Aan de andere
kant hoop ik, dat we ons
in de toekomst kunnen be
perken tot tournees van
bijvoorbeeld twee maan
den. Die zijn namelijk
minder vermoeiend dan
die losse optredens. Een
ander voordeel is, dat er
genoeg tijd over blijft om
nummers te schrijven en
platen op te nemen. Het is
natuurlijk makkelijk zeg
gen: Ik treed niet meer op,
maar dan verlies je ook
het contact met het pu
bliek en dit is, als inspira
tiebron, toch erg belang
rijk".
Matchbox wil de concert
bezoeker niets anders dan
op een aangename manier
bezighouden. „Het publiek
moet een beetje kunnen
dansen, wat drinken en
zich amuseren. Er is ech
ter één probleem. Door de
grotere bekendheid zijn
we van kleine clubs naar
theaters verhuisd. Daar
moeten de mensen netjes
in stoelen zitten en dat is
minder leuk, niet alleen
voor hen. De eerste keer.
dat we in een theater
speeldenwas het net alsof
we voor een jury optra
den, die zou beoordelen of
we nu goed of slecht zijn".
.Xen wave-
country band
De verwarring aangekon
digd te worden als een
new wave-country band
zoals tijdens een televisie
programma gebeurde, ligt
inmiddels ver achter
Matchbox. Graham Fen-
ton, Steve Bloomfield,
Fred Poke, Gordon Scott
en Jimmy Redhead spelen
rockabilly en blazen hier
mee gouwe ouwe tijden
weer nieuw leven in. De
tijd dat een single nog drie
gulden zestig kostte.
HANS PIëT.
Paul Simon
Zanger, schrijver, gitarist Paul Si
mon laat na vijf jaar weer van zich
horen. Na een aantal succesvolle
solo-elpees, na het uiteengaan van
Simon en Garfunkel, was het een
tijdje stil rond de in New York wo
nende zanger. Hij heeft echter voor
Warner Brothers zijn nieuwe pla
tenlabel een single opgenomen
„Late in the evening" met op de
achterkant „How the heart approa
ches what it yearns". De plaat komt
eind juli uit en is de voorloper van
een nieuwe elpee, die over een aan
tal maanden zal verschijnen.
Levon Helm
Pas verschenen is de elpee „Ameri-
cain Son" van Levon Helm, ex-lid
van de rockgroep The Band. Naast
de muziek heeft Levon inmiddels
ook een andere vorm van expressie
gevonden: de film. Al eerder speel
de hij in „Coalminer's Daughter",
een biografie over Loretta Lynn.
Zijn vertolking van Loretta's vader
kreeg dermate gunstige kritieken,
dat Levon een aanbod kreeg voor
nog een film, die momenteel in
Spanje wordt opgenomen. Levon
blijft zich uiteraard in eerste instan
tie op muziek concentreren en de
verwachting is dat hij over niet al te
lange tijd gaat optreden met zijn
groep „The Cate Brothers".
Tubes
De Amerikaanse groep The Tubes,
die live, totaaltheater brengt, waar
in vooral de massamedia op de hak
worden genomen, heeft na vijf jaar
haar oude platenmaatschappij verla
ten en een contract getekend bij
Capitol Records. Op een nieuwe el
pee moeten we nog even wachten.
Capitol heeft er deze week nog een
nieuwe act bijgekregen, namelijk
Anita Ward.
XTC
De Engelse groep XTC legt de laat
ste hand aan de hieuwe. vierde el
pee „Black Sea", die begin septem
ber door Ariola wordt uitgebracht.
Het album werd voor het grootste
deel door Andy Partridge geschre
ven (negen nummers) maar ook Co
lin Moulding heeft zijn steentje bij
gedragen (twee nummers). Zonder
problemen zal de plaat echter het
daglicht niet zien, want Virgin (de
Engelse maatschappij) vindt het al
bum een té lange speeltijd hebben
(twee maal 26 minuten) en twee
nummers „Living Through Another
Cuba" en „Travels In Nihilon" qua
tekst wat te opruiend. Wanneer de
elpee uitkomt, is de groep net be
gonnen aan een zes maanden du-
rende tournee door de Verenigde
Staten (met The Police) en Austra
lië.
Elvis
In de stadsschouwburg van Amster
dam wordt van elf tot vierentwintig
augustus de rock-musical „Elvis"
opgevoerd. Het is een wervelende
show, waarin de volledige muzikale
carrière van de Amerikaanse zan
ger Elvis Presley wordt belicht.
Twee jaar lang was de show, waarin
maar liefst zestig Elvis classics
worden gezongen, in Londen een
groot succes en werd dan ook uitge
roepen tot „Best musical of the
year".
Verdi wilde altijd betrok
ken zijn bij de premières
van zijn nieuwe opera's en
vaak ook nog bij latere op
voeringen. Het ging er hem
niet alleen om na te gaan of
zijn bedoelingen wel recht
werden gedaan maar ook
om het effect van zijn werk
kritisch te ervaren. Daar
had hij zeker reden voor
toen hij omstreeks 1850 ge
noeg kreeg van gepruikte
en geharnaste helden en
heldinnen en zich wilde
gaan bezighouden met men
sen en problemen van zijn
eigen tijd. Dat zou hem luk
ken in „La Traviata" maar
al eerder gaf hij librettist
Piave opdracht een destijds
modern Franstoneelstuk
geschikt te maken voor een
muziekdrama. Je kunt je
niet voorstellen dat de ver
standige Verdi niet zou heb
ben beseft boe hachelijk het
onderwerp juist voor een
Italiaanse opera wel was.
Zette hij door uit ergernis
over de kleinburgelijke mo
raal waarmee hijzelf en zijn
tweede vrouw werden beje
gend?
Hoe dat zij, de opera „Stiffe
lio" gaat over een Duitse do
mineesvrouw die haar man
ontrouw is geweest, gebukt
gaat onder de wroeging daar
over en haar echtgenoot haar
zonde bekent in een donkere
nacht op een kerkhof. Den
kend aan de woorden van Je
zus over het werpen van de
eerste steen, vergeeft de pre
dikant zijn vrouw haar mis
stap, wat in de opera bezegeld
had moeten worden in een
gewijde kerkruimte onder het
voorlezen van bijbelteksten.
Nog voor het werk in 1850 in
Triëst zijn première beleefde,
ging het al scheef. De censuur
verbood de laatste acte omdat
bijbelcitaten op het toneel, ge
bracht door een gehuwde
geestelijke, onbetamelijk wer
den geacht. Verdi moest het
muzikaal aangrijpende slot
veranderen maar desondanks
bleek dat het Italiaanse pu
bliek er niets voor voelde een
christelijke spiegel voorge
houden te krqgen door een
Duitse protestant in een „ge
klede jas", want dat is de be
tekenis van „stiffelio" in het
Italiaans. In die tijd ver
wachtten Italiaanse operalief
hebbers in een dergelijke situ
atie een wraak-, een moord
of tenminste een waanzinscè
ne. Stiffelioviel als een
baksteen, ook toen het werk
daarna in Rome en Napels
werd opgevoerd als Gugliel-
mo Wellingrode" nadat de
19de eeuwse dominee was
veranderd in een 15de eeuwse
minister in een Duits vorsten
dommetje.
Verdi had geen vrede met
deze gang van zaken. Hij
vond er zijn muziek terecht te
goed voor, ook om de origine
le orkestratie en de nogal ge
durfde tonale textuur. Toen
het theater in Rimini zes jaar
later een nieuwe opera aan
hem vroeg, wilde hij alleen
een bewerking van „Stiffelio"
leveren. Hij liet Piave de han
deling nu verplaatsen van
Duitsland naar een slot in het
Engelse Kent. De dominee,
later minister, werd getrans
formeerd in een kruisvaarder
Verdi (1813-1901), geportretteerd door Boldoni.
die bij terugkomst uit het Hei
lige Land, weer bij een biecht
op een kerkhof, hoort dat zijn
vrouw vreemd is gegaan. Hij
verstoot haar, trekt zich in
eenzaamheid terug op een ei-
haar in de 13de eeuw precies
zoals de dominee dat in de
19de eeuw al eerder had ge
daan.
Verdi nam zijn partituur
grondig onder handen. Er
levend aanspoelt, vergeeft hij een ballet ingevoegd, er ver
dwenen enkele aria 's maar er
kwamen er verscheidene
nieuwe bij waaronder een met
een instrumentaal behandeld
vrouwenkoor. Een boetepsalm
werd vervangen door een
koor van drinkebroers en in
de laastste acte was nu een ef
fectieve stormmuziek op zijn
plaats. De ouverture bleef
maakwerk maar muzikaal
werd de pakkende opera wel
ênders maar zeker niet slech
ter.
Toch heeft Verdi het noch
met „Stiffelio" noch met
„Aroldo"gered. Beide werken
werden ongeveer een eeuw
vergeten. Nu echter sinds de
jaren vijftig een algehele her
kansing plaats heeft van on
bekende opera's van Verdi,
zijn ze allebei weer te voor
schijn gekomen. „Aroldo
werd een kwart eeuw geleden
al herontdekt op het Mei festi
val van Florence maar toen
dacht men nog dat „Stiffelio",
waarvan Verdi zijn paritituur
uit gramschap had vernietigd,
verloren was gegaan. In Na
pels kwamen later afschriften
van de oorspronkelijke „Stif
felio" te voorschijn waardoor
in 1968 in Parma ook daarvan
een heropvoering mogelijk
werd.
De grammofoonplatenindu
strie heeft er nu voor gezorgd
dat ineens beide werken on
der handbereik zijn gekomen.
Lamberto Gardelli die al ze
ven on- of weinig bekende
Verdi's registreerde, nam in
de reeks van Philips op twee
platen (Nr. 6769 039, op musi-
cassette nr. 7699 127) nu ook
„Stiffelio" op en wel met de
tenor José Carraras en de so
praan Silvia Sass als het echt-
paar-in-moeilijkheden, en
verder met de bariton Matteo
Manuguerra, de bas Wladimi-
ro Ganzarolli, de tenor Ezio
Cesare, de mezzo Maria Venu-
ti en de tenor Thomas Moser.
Koor en orkest zijn van de
Oostenrijkse radio.
„Aroldo" neemt drie platen of
drie musicassettes in beslag,
die zijn uitgebracht door CBS
(Nr. 79328, musicassettes nr.
35906). Hier wordt het echt
paar gezongen door de tenor
Gianfranco Cocchele en de
sopraan Montserrat Caballé,
terwijl verder meewerken de
bariton Juan Pons, de bas
Louis Lebherz, de tenoren
Vincenzo Manno en Paul Ro
gers en de mezzo Marianna
Busching. Koor en orkest zijn
uit New York. De leiding be
rustte bij Eve Queler.
Hoewel de opnamen natuur
lijk allebei hun goede en min
der goede bestanddelen heb
ben, zijn ze als document stuk
voor stuk uniek. Ook omdat
het gaat om werken die elk
voor zich de moeite van het
intensief beluisteren waard
zijn, heeft het naar mijn in
zicht geen zin ze gedétailleerd
te bespreken. Hun kwaliteit
loopt van zeer goed tot be
hoorlijk. Wat de uitvoering
betreft, zou mijn voorkeur
naar „Stiffelio" uitgaan, maar
ten aanzien van het werk zou
ik dat niet durven zeggen.
Dominee en kruisridder mo
gen er fnet hun aanhang wat
mij betreft allebei zijn, maar
dan alleen in muzikaal op
zicht.
JOHN KASANDER
Jackson Browne Hold Out
De melancholieke Amerikaanse zanger Jackson Brow
ne heeft in het nabije verleden meer dan eens beves-
tigd, dat ellende en droefenis een prima inspiratiebron
voor gedragen muziek kan zijn. „The Pretender" uit
1976, een elpee gemaakt na de zelfmoord van zijn
vrouw, is hier een mooi voorbeeld van. Jacksons tek
sten waren zo aangrijpend, dat het bij vlagen bijna gê
nant werd om mee te luisteren (Here Come Those Tears
Again). De neutrale en professionele begeleiding was
weliswaar weinig opwindend, maar zeker niet storend.
Browne scoorde kortom met The Pretender raak, en de
elpee maakte in de loop der jaren zijn status van „klas
sieker" waar. Nu is het in de regel zo dat na een hoogte
punt de val komt, maar dit is bij Browne niet het geval.
De grote periode van schijnbare inactiviteit (de live-el
pee Running On Empty uit 1977 buiten beschouwing
gelaten) heeft hij gebruikt om zijn verdriet te kanalise
ren. Hij heeft getracht van die tragische periode uit zijn
leven een helder beeld te krijgen en gezocht naar een
passende muzikale begeleiding. Zo kwam „Hold Out"
tot stand, en zo maakte Jackson Browne een tweede
„klassiéke" elpee. De plaat fascineert tekstueel even
veel als „The Pretender", maar is verstandelijker en
eenvoudiger begrijpbaar. De zeven nummers handelen
trouwens niet allemaal over Linda en de invloed die zij
op Browne heeft. De West-Coast troubadour analyseert
de disco in „Disco Apocalypse" zo scherp en zo eigen
tijds, dat Don Henley en Glenn Frey van de Eagles met
een song van dit kaliber „The Long Run" hadden kun
nen redden. Kortom, Jackson Browne heeft% een muzi
kale metamorfose ondergaan die hem definitief bij de
onsterfelijke top heeft gebracht. Als typisch exponent
van de jaren zeventig is het niet eens overdreven om te
stellen dat Browne met „Hold Out" het testament van
die jaren heeft geschreven. „It took me some time to fi
gure out something you already knew" zingt Browne op
een gegeven moment. Daarmee bedoelt hij de ontwik
kelingen die de rockmuziek de afgelopen jaren heeft
doorgemaakt, en zo dekt hij zich bij voorbaat (volkomen
nodeloos, zo blijkt) in tegen sceptici die vinden dat het
maar eens afgelopen moet zijn met het hippiedom en de
zogenaamde „established music". Maar lieve hemel, lie
ver één aan de trends aangepaste plaat van een hippie,
als Jackson Browne dan 150 moderne new wave, ska en
disco platen voor dezelfde prijs. Doe je voordeel: „Hold
Out" is een Modem Muzikaal Monument van een over
jarige hippie!.
A vdM.
The Brecker Brothers Detente
Voor wie het optreden van The Brecker Brothers tij
dens het afgelopen Northsea Jazz Festival heeft bijge
woond, is de nieuwste elpee „Detente" (Arista) wel even
wennen. Speelden trompettist Randy en saxofonist Mi
chael Brecker met hun band in het Congresgebouw
voornamelijk jazz-rock zoals die ook te vinden is op hun
live-elpee „Heavy metal be-bop" uit 1978, op „Detente"
kan de muziek het best worden omschreven als jazz
funk. Commerciële en vooral op kant 1 dansbare mu
ziek met als hoogtepunt „Don't get funny with my mo
ney". Kant 2 presenteert de meer jazz georiënteerde
broertjes in vier instrumentale stukken, waarin hun on
tegenzeggelijke virtuositeit duidelijk naar voren komt.
Dat dit niet op de hele plaat gebeurt is jammer. Op vier
van de vijf nummers op kant 1 zijn deze muzikale fami
lieleden gereduceerd tot musici die af en toe een riffje
en een solo blazen. De zang krijgt meer aandacht. Ble
ven de vocalen op de eerste drie studio-elpees op de
achtergrond, op Detenteheeft Randy Brecker niet de
verleiding kunnen weerstaan zijn stem te verheffen en
zich op de voorgrond te dringen. Alsof dat niet genoeg
was, heeft hij ook de hulp ingeroepen van de zangers
Carl Carl well en D.J. Rogers en een achtergrondkoor
tje. Zijn broer is verstandiger; die doet tenminste wat hij
het beste kan, spelen en verder zijn mond dichthouden.
In hoeverre producer George Duke schuldig is aan de
uitgebreide zangactiviteiten is onbekend. Kennelijk
hadden The Brecker Brothers behoefte aan een detente,
een ontspanning en wilden eens wat anders.
TvR
John Hiatt Two Bit Monsters
De Amerikaan John Hiatt veroverde vorig jaar met zijn
derde elpee Slug Line" stormachtig de harten van de
scribenten die hun brood verdienen door over muziek
te schrijven in plaats van ernaar te luisteren. Rauwe
popmuziek gegoten in korte, krachtige nummers die
stuk voor stuk staan als een huis. Een heldere melodie,
sober begeleid, expressief en soms wat agressief gezon
gen. Meer valt er over Hiatt niet te vertellen, en het
zelfde geldt voor de nieuwe elpee Two Bit Monsters".
Omdat Hiatt onverstaanbaar zingt en de teksten niet op
een bijgaand vel te lezen zijn, is het onmogelijk erachter
te komen wat hem tóch zo dwars zit. Er moet iets zijn,
want zijn overdrachtsdrang op zijn elpees is maximaal.
Maar ach, het zal wel los lopen. Belangrijker is, dat het
allemaal (elf nummers lang) lekker, of liever nog, ver
rukkelijk kljnkt. Het enige wat je op Hiatt tegen zou
ebben is zijn stem. Maar als Graham Parker, Elvis
Costello en Joe Jackson je favorieten zijn, is er geen en-
kun heb
kele steekhoudende reden te bedenken om John Hiatt
en zijn Two Bit Monsters maar te vergeten.
A VDM
2 augustus Punilux, Paard van Troje in Den
Haag.
6 augustus Gang at four, Paradiso in Amster
dam.
9 augustus Brupop in Bruinisse met The
Shirts, Sector 27, Steel Pulse. Pat Travers en
Kevin Goyne.
15 augustus The Shirts, Paradiso in Amster
dam.
17 augustus Raymond van het Groenewoud.
's middags Vondelpark in Amsterdam, 's Avonds
in Den Haag.
23 augustus Any Trouble, Eksit in Rotterdam.
24 augustus Any Trouble, Melkweg in Am
sterdam.
28 augustus Any Trouble, Cirkelclub in Am
sterdam.
25 augustus Julio tglesias, Houtrusthallen in
Den Haag, Any Trouble in DeliL
