it „i
„fabelhaft"
2>gramma terug
bi weg geweest
agsedrummer-
ins Seuren in
cus-„orkest"
jas^i
Krone is na vijf jaar afwezigheid veer
onze landsgrenzen. Met het voor
ind van A tot Z nieuwe programma
teW Parade 1980" wordt tot en met 21
itber In tien Nederlandse steden een
.•P4* afgewerkt Na succesvolle optredens,
eenvolgens in Amsterdam, Alkmaar en
p. ven Is het ven dinsdag 29 juli tot en Riet
jatg 13 augustuv de beurt aan Den
3pvDe nieuwe, enorm grote circustent
het Malieveld. Circus Krone is
it en met zondag 17 augustus te zien
Het beschermheerschap berust bij
isadeur van de Bondsrepubliek
Gerhard Fischer. Circus Krone
elijks twee voorstellingen, te
t om 15.00 en 20.00 uur. Zoals
kelijk bij de organisatie van grote
tournees in de Beneluxlanden berustte
a. rbereiding bCj algemeen
^manager Jos Mullens. Hij had het er
maanden druk mee.
AG Dat het Münchener topclrcus Krone
I voorbereid aan zijn Nederlandse tournee
enen, hebben de voorstellingen In Amster-
Ikmaar en Haarlem inmiddels aangetoond,
pikten tijdens de geslaagde première op 2
msterdam zeker vijfduizend mensen de tri-
Gerekend naar Nederlandse maatstaven is
f>r een circus allerminst slecht. Voetnoot
I is de gewoonte om bij premières grote
heden vrijkaarten uit te delen. Het van
it-mond doorgeven van nieuws is nu een-
ïerent aan een snelle verspreiding ervan.
Informatie dan ook nog lovend is, is in
I het circus bij de volgende voorstelling
KEN^rd van voldoende publiek en dus voldoen-
isten. Een talrijk en meelevend publiek is
>n juist voor de sfeer in een circus onmis-
it is dan ook gelijk de reden waarom het
[de „Krone Parade 1980" (de titel van de
ilingen) tot nu toe niet aan sfeer ontbrak,
liek liet niet verstek gaan, wat erop mag
dat circus Krone in tegenstelling tot veel
circussen geen ziektesymptomen heeft,
k openbaren in akelig kale plWcken op de
t. Het is net zo levendig en van gezondheid
J als zijn Upizzaner-hengsten.
^Hisport gebeurt telkens met drie extra trel-
een konvooi van niet minder dan negentig
ikt onwaarschijnlijk, maar het
derd mensen tellende circus Krone
sn slechts uit één persoon bestaand
Die ene persoon is de Hagenaar Frans
Frans ie drummer, de enige functie in
cusorkeet die niet kan worden
jen door de bandrecorder. De
ns volmaakt klinkende muziek in
Krone komt immers uit krachtige
toxen. Het is echter onmogelijk zelfs
in circus met een „timing" els die van
het onmisbare slagwerk langs
nische weg synchroon te laten verlopen
uitvoeringen. Het inzetten en
Men van een roffel bil een salto-
of de harde slag bij het voetje lichten
down, ia en blijft (tiende)
leuren officieel woont hij in Den
laar hij is er gezien de vele tournees
Bk voltooide vlak vóór het uitbreken
Tweede Wereldoorlog een klassieke
Kaan het Koninklijk Conservatorium
lag. Via de Marinierskapel belandde
•t artiestenleven, dat hij tot op de dag
idaag trouw bleef. Frans Seuren werkte
meer ook bij het niet meer bestaande
Strassburger.
■je ook bijna niet geloven dat er van enig gevaar
sprake is. Stricklers formule voor de hechte
vriendschappelijke band is: de dieren met veel lief
de benaderen zonder brutaliteit. Verder is er een
behoorlijke portie geduld nodig. Routine kun je in
het dompteursvak, volgens hem. in elk geval niet
opdoen. Het zijn nu eenmaal beesten met een wis
selend humeur, er kan van alles gebeuren. Ook het
veel samenzijn met hen is van belang. Strickler
houdt het op vijf uur per dag, Jaar in jaar uit. Hij
moet zich daarom veel ontzeggen; vakantie bij
voorbeeld heeft hij als dompteur nooit gekend.
„Echt moeite heb ik er niet mee, dat ik met han
den en voeten aan het toch wel harde circusleven
ben gebonden. Ik ben gelukkig in dit beroep, als
bankemployé kon ik dat niet zeggen".
Bijzonder Is ook de manier waarop Strickler met
zijn beren omgaat. In welk circus zie je beren, die
toch bekend staan om hun onberekenbaarheid,
zonder muilkorf acteren? Ook de ijsbeer, die maar
heel even de kooi wordt binnengelaten als de an
dere dieren (behalve de sint-bernhardshonden)
nog op hun plaatsen zitten, draagt geen muilkorf.
Wie net als Strickler dompteur wil worden, moet in
eerste instantie over „feeling" beschikken. „Met
moed alleen kun je zo'n nummer niet opbouwen",
zegt de Zwitser zelf.
wagens. De „nomadenstad" telt vierhonderd men
sen en evenzoveel dieren. Aardig om te weten is,
dat het circus beschikt over een eigen brandweer,
school, restaurant, smederij, timmermanswerk
plaats en zadelmakerij. Dit om een indruk te geven
van wat er zoal nodig is om de argeloze circusbe
zoeker twee en een half uur kijkplezier te bieden.
Voor een circus met de omvang van „Krone", is
uiteraard nog veel meer nodig, zoals een goede
bedrijfsvoering. Maar het zijn uiteindelijk de arties
ten die het moeten „maken". Van hen wordt bij
elke voorstelling honderd procent Inzet verlangd.
Voordat de enorme Krone-karavaan voor het
eerst na vijf jaar ons land binnentrok om de op
5 april in Stuttgart begonnen zomertournee voort
te zetten, gaf het circus een reeks voorstellingen In
eigen land. In Duisburg, de laatste standplaats op
de Duitse tournee, werd de balans opgemaakt. De
werkgevers en -nemers konden tevreden zijn; cir
cus-minnend West-Duitsland had Krone niet ver
geten.
Plasje
Een groot aantal Nederlandse journalisten was uit
genodigd om de met veel publiciteit omklede en
als „fabelhaft" aangekondigde première in Duis
burg bij te wonen. Wat zij te zien kregen was hon-
derdvijftig minuten circus van formaat: een parade
van twintig, elkaar in razend tempo opvolgende
programma-onderdelen, aan elkaar gelast met
korte revue-achtige dansnummers en sketches
waarin de Caroli-clowns en de lilliputter Helmut
een belangrijke rol vervulden. Geen moment ver
veling, het goed uitgebalanceerde programma
zorgde er voor dat de nummers nooit te lang duur
den.
Al met al een zeer gedisciplineerd geheel. Er ging
niets mis, of het moet de vrouwtjesolifant zijn ge
weest. die tijdens de voorstelling haar „plasje"
niet meer kon inhouden. De dikhuid had, ondanks
herhaaldelijke aandrang van baas Harry Jahn, ge
weigerd vóór de voorstelling naar „het toilet" te
gaan. Tot hilariteit van „das Publikum" hing ze nu
achteroverhellend, stevig urinerend boven haar
postament (kruk). Haar ongehoorzaamheid werd
bestraft toen ze een van haar aangeleerde kuns
tjes moest tonen: op de kruk gaan zitten. De piste
jongens hadden ter absorbering van al het neerge
daalde vocht zand op die kruk gestrooid, dat later
als degelijk stukadoorswerk op het heen en weer
schuddende achterwerk werd meegedragen.
Maar echte fouten komen zo goed als nooit voor,
mogen ook niet voorkomen; ze kunnen fataal zijn,
in de meest letterlijke zin van het woord. En de ar
tiesten weten dat maar al te goed.
Bankemployé
Als dat voor èén persoon in het bijzonder geldt, is
het wel voor de Zwitserse dompteur René Stric
kler. Zijn dressuurnummer boeit zelfs de minder
grote circusfanaat. Strickler, tien jaar geleden nog
bankemployé In Zürich, brengt elke voorstelling
zes diersoorten in de piste: leeuwen, tijgers, zwarte
anters, poema's, zwarte beren en sint-bernhards-
onden; uniek in het circuswereldje. Het Is de
grootste gemengde roofdierengroep ter wereld. Hij
betreedt als eerste de kool, daarmee zijn dieren
tonend dat hij bovenaan de hiërarchische ladder
j staat, de baas is. Na hem betreden, te beginnen
bij de laagste In rangorde, de katachtigen de be-
kooide piste; respectievelijk panters, poema's, tij
gers en leeuwen. De niet-katachtigen, dus beren
en honden, verschijnen het laatst. „Wordt die vol
gorde niet aangehouden", verklaart Strickler, „dan
kan het wel eens helemaal mis gaan tussen de die-
i ren onderling. Wanneer ik de kooi verlaat en de
dieren aan hun lot overlaat, vallen ze elkaar onge-
j twijfeld aan. De gevolgen laten zich raden: de
zwakste worden onherroepelijk verscheurd. In de
ogen van de dieren ben ik hun leider, wat overi
gens niet betekent dat er niets kan gebeuren als ik
in hun midden ben. Bij elke voorstelling en repeti
tie is er latent gevaar". Trouwens, zijn overigens
grootse voorstelling in Duisburg verliep, in letterlij-
I ke zin, niet helemaal vlekkeloos. Halverwege het
optreden tekenden zich bloedvlekken af op zijn
witte overhemd. Wat was er gebeurd? Strickler la-
ter daarover: „Het was de zwarte panter, die zijn
j klauwen uitzette toen ik hem moest opvangen bij
zijn sprong van een hoog postament. Het dier
kwam niet helemaal goed terecht. En wat doen ka-
tachtigen dan? Inderdaad, ze zetten hun klauwen
uit om houvast te krijgen. De panter greep me bij
Im'n arm, maar een vijandige bedoeling zat daar
zeker niet achter".
Als )e Strickler zo ziel ravotten met zijn dieren, kun
Het laat de-giraffe „Baluku" volkomen koud dat de Arabische hengst „Ghazi" hem als poort gebruikt
Waarom zou je je ook druk maken, als je een mand met lekkernijen wordt voorgehouden. Christel
Sembaclt-Krone houdt de bewegingen van Ghazi nauwlettend In het oo£
De Zwitserse dompteur René Strickler tijdens een stoeipartijtje met een van zijn leeuwinnen.
Paardendressuur
Circus Krone ontleent op dit moment vooral veel
bekendheid aan de indrukwekkende paardendres
suur, waarin ster-amazone Christel Sembach-Kro-
ne een groot aandeel heeft. Zij presteert het om
tijdens de climax van haar dressuurnummer dertig
wild snuivende paarden rondjes te laten draven in
een piste met een doorsnede van slechts twaalf
meter.
Christel zien we meerdere keren terug. Bij een van
die optredens brengt zij het paard „Ghazi" en een
giraffe, luisterend naar de naam „Baluku", in de
piste. De schijnbaar onverstoorbare Baluku laat
Ghazi onder zich door rennen. Waarom zou hij zich
ook druk maken; vóór hem wordt een mand met
lekkernijen opgehouden. Tot besluit van het ge
mengde nummer mag Baluku zelf ook rennen. Het
is dan net of in de piste in slow-motion een driedi
mensionale film wordt geprojecteerd.
Overigens verdient ook het paardendressuumum-
mer van de Enricp-familie veel lof.
Zenuwen
Het is eigenlijk allemaal te veel om te noemen,
maar enkele kwaliteitsnummers moeten nog even
worden vermeld. Zo zijn er de talentvolle „Flying
Jiminez", een Mexicaans/Italiaans kwartet dat met
zijn trapezenummer menig toeschouwer de adem
in de keel doet stokken. De Mexicaan Raulito. met
zeventien jaar de jongste van de groep, eist van de
toeschouwer zenuwen als kabeltouwen. Zeker
wanneer hij geblinddoekt een driedubbele salto
maakt.
Les Francesco, drie clowns, gooien met hun origi-
Inele vondsten in het bijzonder bij de jeugdige kij
kers hoge ogen. Een van hen, de kleine goedlach
se Enrico Caroli, is misschien wel de meest door
gewinterde artiest van circus Krone. De Italiaanse
raskomiek heeft de pensioengerechtigde leeftijd al
met enkele jaren gepasseerd, maar het circusbe
staan heeft hem jeugdig gehouden. Als nestor van
Krone's artiestenvolkje heeft hij zo zijn theorieën
over de circusjëugd. Veel jongeren hebben vol
gens hem talent, maar zijn te weinig bereid daar
voor wat van hun vertier op te offeren en iets met
dat talent te doen. Enrico vindt ook, dat je een
kind nooit kunt dwingen een bepaald circusnum
mer in te studeren: „Een kind moet zelf kiezen, an
ders bereik je er niets mee". Maar voor iedereen
die het artiestenvak in wil, ongeacht hét vakonder
deel waarnaar zijn keuze uitgaat, is volgens hem
een balletopleiding een eerste vereiste. „Ballet is
de sleutel van het artiestenvak", is een van Enri
co's gevleugelde uitspraken.
Er is nog veel meer humor in circus Krone: de
grappen van de lilliputter Helmut bijvoorbeeld.
Verder wordt de kijker getracteerd op werkelijk
bovenstebest werk van de jongleurs Suzanne en
Fudi. We besluiten, al is nog lang niet iedereen ge
noemd, met de „Lederhose" dragende Claus Leh-
nert, die zijn pony's de knapste dingen laat doen.
Overtuigt u zelfl
TEKST: RENé VAN LEUSDEN
FOTO'S: SIMON E. SMIT
Ster-amazone Christel Sembach-Krone
