Onverwachte ontmoetingen in Moskou
wekken hoop op doorbraak in crisis
Washington bezorgd
over Russische
invloed Seychellen
Onlusten in Uitenhage;
zwarte jongeman gedood
John Anderson
officieel
presidents
kandidaat
Oost-Jeruzalem uitgeroepen tot hoofdstad Palestijnen
Paus: klassenstrijd
leidt weer tot
nieuwe klassen
JUITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 2 JULI 1980 PAGINA 15
(Van i
correspondent Ami 1
Vree
BONN Dat het bezoek van bondskanse
lier Helmut Schmidt en zijn minister van
Buitenlandse Zaken Genscher aan Moskou
geen gewoon werkbezoek was, stond van te
voren vast (al wilden enkele diplomaten
graag die schijn ophouden). Het feit dat de
Duitse politici de eerste westelijke gesprek
spartners van Brezjnev en de Russische top
in het Kremlin waren na de inval in Afgha
nistan en de daardoor ontstane internatio
nale crisis, schroefde automatisch de ver
wachtingen omhoog. Niettemin bestond er
tot vlak voor het vertrek uit Bonn nauwe
lijks enige zekerheid in welke richting de
gesprekken die als hoofdthema's Afghanis
tan en de wederzijdse bewapening hadden,
zouden gaan. Aangezien de gebruikelijke
voorbereidende gesprekken over een ge-
meenschapppelijk communiqué al niet tot
overeenstemming hadden geleid, bleef het
resultaat van de ontmoeting tussen Schmidt
en Brezjnev tot het laatst toe volledig open.
Vanuit Westerse ogen kon het net zo goed
een flop voor de bondskanselier worden
(wanneer de Sovjet-leiders namelijk onver
anderlijk op eerder ingenomen standpunten
zouden blijven staan) als een succesje wan
neer zou blijken dat hij enige doorbraak in
de Oost-West-impasse zou weten te bewerk
stelligen.
Zoals wel meer gebeurt bij dergelijke ontmoetingen op
hoog niveau waren het protocol en de veranderingen
daarin die waarnemers een signaal gaven dat er „iets
in de lucht hing". Dat begon al met de onverwachte
aanwezigheid van de bejaarde partijleider zelf op het
vliegveld in Moskou bij de aankomst van de Duitse de
legatie, en het werd versterkt door de Russische ont
vangst als zodanig die van het begin af aan - o.a para
des, kransleggingen, volksliederen, etc. - meer het ka
rakter van een staatsbezoek droeg, dan dat het om het
bezoek van een „gewone" regeringsleider ging.
Bondskanselier Schmidt lijkt, tijdens de persconferentie aan het eind van zijn besprekingen met de Russische
leiders, iets in het oor van zijn minister van buitenlandse zaken, Genscher, te fluisteren. Het beeld vertekent ech
ter; terwijl minister Genscher voor zich uitstaart praat de Bondskanselier wat enige achter hem staande functio
narissen.
Als een werkelijke sensatie beschouwde de aanwezige en specialist op het gebied van raketten Orgarov. Dit
reisbegeleiders en journalisten de volstrekt onver- gesprek duurde maar liefst twee uur waardoor het ge
wachte ontmoeting van de Duitse politici met de Russi- hele programma aanzienlijk werd vertraagd: het was
sche minister van Defensie Ustinov en diens stafchef voor het eerst dat Westelijke leiders een opwachting
i het zwaar bewaakte „Pentagon" van het
Intensieve besprekingen
In zijn persconferentie aan het einde van het bezoek
ging bondskanselier Schmidt gisteravond vanzelfspre
kend niet in op eventuele concrete resultaten van de
intensieve besprekingen. In de eerste plaats worden bij
dergelijke ontmoetingen meestal niet meer dan ge
meenplaatsen naar de buitenwereld doorgegeven die
pas later door de media worden „ingevuld"; daarnaast
is het niet meer dan beleefd dat bondgenoten worden
ingelicht over de resultaten tot welk doel minister
Genscher vandaag al naar Washington en (verrassen
derwijs) ook Parijs zal vliegen. Schmidt licht boven
dien vandaag ook het kabinet in Bonn in en zal don
derdag een regeringsverklaring over zijn reis in het
Westduitse parlement afleggen. Niettemin liet hij giste
ren al doorschemeren dat er aan de kant van de Sovje
t-Unie duidelijk bereidheid bestaat om in welke vorm
dan ook over een verdere ontspanning en daarmee
over de Euro-strategische raketten te onderhandelen.
Van een „knieval voor Moskou" zoals met name de op
positie van CDU-CSU in Bonn, alsmede invloedrijke
kringen in Washington vreesden, schijnt geen sprake
te zijn geweest als men welingelichte bronnen mag ge
loven. Schmidt heeft helder, duidelijk en zonder om
wegen de westelijke standpunten onderschreven en
daaraan toegevoegd dat het geen enkele zin heeft een
wig proberen te drijven tussen de Navo-partners. De
bondskanselier zelf kenmerkte de toon van de ge
sprekken gisteravond als „vrijmoedig en ernstig" en
sprak verder van „een uitgesproken zakelijkheid die
hopelijk een bijdrage kan leveren voor de latere zake
lijke oplossing van problemen".
Onder de last van de internationale problemen werd
het bilaterale aspect van de ontmoeting enigszins on
der de tafel geschoven. De ondertekening van het
Duits-Russisch verdrag tot uitbouw van de (toch al
aanzienlijke) wederzijdse economische betrekkingen is
echter niet zonder betekenis. Dat het door de ambassa
deurs werd ondertekend in plaats van door Schmidt en
Brezjnev zelf had te maken met het feit dat Bonn geen
enkel voedsel wilde geven aan eventuele Russische
propaganda, dat „ondanks Afghanistan" een westelijke
regeringsleider bereid blijkt zich daarvoor met de lei
ding van de Sovjet-Unie aan een tafel te zetten.
ARCHIPEL INDISCHE OCEAAN STRATEGISCH BELANGRIJK
WASHINGTON Op het
ogenblik dat de Amerikanen
zich militair versterken in het
gebied van de Indische
Oceaan, maakt het Pentagon
zich ongerust over het Werk
dat de Russen maken van de
Seychellen. Het eilandenrijk
der Seychellen, gelegen op
1.800 kilomete uit de kust van
Kenia, neemt een strategische
positie in op de route die de
olietankers elke dag gaan om
West-Europa en de Verenigde
Staten te bevoorraden van
olie.
De Verenigde Staten zijn op
de Seychellen slechts verte
genwoordigd door een zaakge
lastigde, maar de Russen bezit-
n de hoofdstad Victoria de
belangrijkste diplomatieke
vertegenwoordiging. „De Rus
sische diplomaten in Victoria
zijn erg actief", zei een hoge
Nog niet alle
Surinaamse
politieke
gevangenen vrij
PARAMARIBO Het Suri-
naamse bewind heeft een aan
tal politieke gevangenen vrij
gelaten, maar nog niet alle, zo
heeft minister de Koning voor
ontwikkelingssamenwerking
gisteren medegedeeld. Bij zijn
aankomst in Suriname had
men de minister medegedeeld,
dat alle politieke gevangenen
weer op vrije voeten waren.
Minister De Koning verklaar
de van mening te zijn, dat de
situatie in Suriname voor wat
betreft het eerbiedigen van de
mensenrechten de laatste
maanden vooruit is gegaan. Hij
vindt dat minister-president
Chin a Sen zich veel moeite
getroost om de rechtsstaat te
herstellen.
ambtenaar van het Pentagon.
Hun werk wordt des te ge
makkelijker gemaakt doordat
enkele leden van de regering
der Seychellen, volgens een
recent rapport van de CIA,
pro-Russisch zijn.
Die schielijke belangstelling
voor de voormalige Britse ko
lonie met haar elk jaar meer
dan 60.000 toeristen trekkende
stranden, zou wel eens ingege
ven kunnen zijn door de hoop
van het Kremlin, er een mili
tair steunpunt in te richten.
De pers op de Seychellen, die
voor haar nieuws in grote
mate afhangt van het Russi
sche persbureau Tass, vaart op
gezette tijden uit tegen de
Amerikaanse militaire aanwe
zigheid op Diego Garcia, de
enige permanente basis waaro
ver de Amerikanen in het ge
bied van de Indische Oceaan
beschikken.
Maar diezelfde pers heeft geen
enkele informatie verschaft
over de aankomst in februari
van dit jaar van twee Russi
sche vrachtschepen, die gro
tendeels 's nachts gelost wer
den. De Amerikaanse inlich
tingendiensten hebben erover
gezegd dat de Russen de rege
ring van de Seychellen van
militair materieel zijn gaan
De bezoeken van Russische
schepen aan Victoria zijn in de
laatste maanden overigens fre
quenter geworden. De Ameri
kaanse aanwezigheid op de
Seychellen is bescheiden. De
Amerikaanse luchtmacht be
schikt sinds 1962 op het eiland
Mahe over een volgstation
voor satellieten. Hoewel de ha
ven van Victoria en de zeven
vliegvelden in de archipel mo
menteel niet de meest geschik
te voor militaire doeleinden
zijn, aldus het Pentagon, zijn
ze voor de Russen bruikbaar.
„Wij houden de Russen op de
Seychellen nauwgezet in de
gaten", verklaarde een hoog
geplaatste Amerikaanse func
tionaris. „De vestiging van een
Russische basis in de archipel
zou ernstige gevolgen hebben
voor het militaire machtseven
wicht in het gebied van de In
dische Oceaan."
WASHINGTON
John Ander
son, het Republi
keinse lié van het
Amerikaanse
huis van Afge
vaardigden voor
Illinois dat sinds
twee maanden als
onafhankelijke
deelneemt aan de
campagne voor
het president
schap, heeft giste
ren officieel be
kendgemaakt dat
hij kandidaat is.
„Ik geloof nu dat
iemand die onaf
hankelijk is, kan
winnen en daarom
maak ik vandaag
officieel mijn kan
didatuur bekend",
zei Anderson op
een persconferen
tie in Washington.
Anderson heeft het
de laatste weken
erg druk gehad
met het bijeen
schrapen van de 15
miljoen dollar die
hij schat nodig te
hebben om een
doeltreffende cam
pagne te kunnen
voeren. Hij heeft
nu ongeveer een
vijfde van dat be
drag bij elkaar.
In april was An
derson als kandi
daat van de Repu
blikeinse partij af
gevallen na een
reeks voorverkie
zingsnederlagen.
Hij zei toen dat hij
als onafhankelijke
verder zou gaan als
Onafhankelijke kandidaat
zondag naar Europa
hij genoeg geld bij
elkaar zou kunnen
krijgen en zijn
naam plaatsen op
kandidatenlijsten
in voldoende sta
ten. Gisteren zei hij
te hopen in alle 50
staten te kunnen
meedoen.
Anderson gaat zon
dag voor tien da
gen naar het Mid
den-Oosten en
West-Europa, om
de regeringsleiders
daar te laten zien
dat hij een kandi
daat met kansen is.
Hem werd ge
vraagd of hem ter
ore was gekomen
dat president Car
ter zou proberen de
Westeuropese lei
ders over te halen
hem niet te onvan-
gen. „Nee, ik ben
daar niet van op de
hoogte en ik zou
bovenmate ge
schokt zijn als iets
in die zin zou wor
den ondernomen",
antwoordde An
derson.
De campagnelei
ders van president
Carter hebben ge
probeerd Ander
sons naam uitge
wist te krijgen in'
veel staten, bang
dat een onafhanke
lijke kandidaat te
veel Democratische
kiezers aantrekt.
Anderson haalde
opiniepeilingen
aan waaruit bleek
dat hij een verras
send goede derde
de Republikeinse
kandidaat voor het
presidentschap Ro
nald Reagan en de
Democraat Carter.
JOHANNESBURG In een zwarte woon
wijk van de Zuidafrikaanse stad Uitenhage
is gisteravond een 17-jarige jongen gedood,
toen een politieman het vuur opende op een
stenen gooiende menigte. Een man werd in
de schouder gewond.
Volgens de Zuidafrikaanse politie werd de be
trokken politieman aangevallen in de zwarte
woonwijk Kwa Nobuhle door 300 zwarten. Na
dat hij assistentie had gevraagd, voelde hij zich
gedwongen het vuur te openen, waarbij de jon
geman om het leven kwam. De menigte zou
daarna aan het plunderen zijn geslagen, vervol
gens werden molotovcoctails naar huizen en
auto's gegooid. Verleden week is er in Uitenha
ge massaal gestaakt door zwarte werknemers in
de autoindustrie.
Vijfendertig vooraanstaande Zuidafrikaanse
geestelijke leiders zijn gisteren veroordeeld tof
een boete van 150 gulden of vijftig dagen hech
tenis wegens het bijwonen van een illegale bij
eenkomst en het verstoren van het verkeer. De
veroordeelden, onder wie de gematigde activist
bisschop Desmond Tutu, hadden in mei meege
daan met een demonstratieve tocht als protest
tegen de arrestatie van een geestelijke.
Drie van de 35 kozen voor vijftig dagen hechte
nis; de anderen betaalden de boete.
Amerikaanse
wapens per
luchtbrug naar
Thailand
WASHINGTON De Vere-
nigde Staten sturen onmid
dellijk voor miljoenen dol
lars militair materieel naar
Thailand in verband met de
schendingen van Thais
grondgebied door Vietname
se troepen. Dit heeft een
woordvoerder van het Witte
Huis bekend gemaakt.
Carter is daarmee ingegaan op
de dringende verzoeken uit
Bangkok. De militaire spullen
zullen per luchtbrug van zes of
zeven Herculesvliegtuigen
worden overgebracht.
CAIRO Het Egyptische parlement
heeft een resolutie aangenomen,
Waarin Oost-Jeruzalem wordt uitge
roepen tot „hoofdstad van de Pales
tijnen". De Egyptische regering
heeft verklaard, dat haar opvattin
gen, dat Oost-Jeruzalem Arabisch is,
onwrikbaar zijn.
Deze stap van het Israëlisch parle
ment is inpeeeven door de stap van Is
raël om Jeruzalem te doen uitroepen
tot de ondeelbare hoofdstad van de
staat Israël.
De plaatsvervangend premier van Is
raël, Yadin - premier Begin is, na zijn
recente lichte hartaanval zeker twee
weken aan het ziekenhuis gebonden -
heeft gisteren boos de resolutie van de
Veiligheidsraad, waarin aan Israël het
recht wordt ontzegd de status van Jeru
zalem te veranderen en uit te roepen
tot hoofdstad, verworpen. In het bijzon
der maakte hij zich kwaad dat de
lutie niet getroffen was door een Ame
rikaans veto. In plaats daarvan ont
hield Amerika zich van stemming
wordt uitgemaakt door wat wij hier in
Jer
Onder deze moeilijke omstandigheden
zijn vandaag in Washington de bespre
kingen over de Palestijnse autonomie
hervat. Aan deze besprekingen nemen
deel: de Israëlische minister van bin
nenlandse zaken Josef Burg, de Egypti
sche minister van buitenlandse zaken
Kamal Hassan Ali en de Amerikaanse
afgezant Sol Linowitz.
Een half miljoen mensen had zich gisteren verzameld op de bo
dem van de ravijnachtige Alfonso Pena-avenue in de Braziliaanse
industriestad Belo Horizonte toen de paus daaraan gisteren een
bezoek bracht. Op de voorgrond de wagen, waarin de paus
langs en door de mensenmenigten rijdt.
RIO DE JANEIRO Naar schatting twee miljoen Brazi
lianen hebben gisteren in Rio de Janeiro de heilige mis bij
gewoond, die paus Johannes Paulus II in de openlucht op
droeg.
In zijn preek wees hij elke bemoeienis van de staat met de
grootte van het gezin krachtig van de hand. Het gezinsleven in
Brazilië, zo zei hij, werd bedreigd door „mensonwaardige om
standigheden", zoals te weinig woningen, gebrek aan hygiëne en
onderwijs. Volgens de paus leven miljoenen gezinnen op het
platteland en aan de rand der grote steden in misère, slachtoffer
als zij zijn van werkloosheid of ontoereikende beloning.
Eerder had hij in Belo Horizonte de eucharistie gevierd met on
geveer honderdduizend jongeren. „Laat je door de moderne we
reld niet tot instrument maken", zo hield hij hen voor. Hij zei er
begrip voor te hebben, dat jonge Brazilianen de sociale structu
ren radicaal willen veranderen, maar wees erop, dat de utopie
van een maatschappij zonder klassen leidt tot het instellen van
samenlevingen met nieuwe klassen.
Naar verluidt zouden vooruitstrevende bisschoppen bepaald in
genomen zijn met de toespraak, die de paus maandag hield .ten
aanhore van president Figueiredo. Hij riep de leiders van het
Braziliaanse volk daarin op de samenleving met vreedzame
middelen te hervormen en de democratische vrijheden in het
land te eerbiedigen. Vandaag is de paus in Rio gebleven voor
een bezoek aan een krottenwijk, de wijding van 76 diakens tot
priester en een samenkomst met Latijsamerikaanse bisschoppen.
Morgen gaat hij naar Sao Paulo."
Bani-Sadr: zes
samenzweringen
verijdeld
PARIJS. TEHERAN De
Iraanse president Bani-Sadr
heeft gisteren in een vraag
gesprek met het Franse blad
Le Monde bevestigd dat in
de afgelopen vier maanden
in Iran zes samenzweringen
van militairen zijn verij
deld. Hij beschuldigde ver
der de Amerikanen ervan de
basis te leggen voor een con
tra-revolutie. Volgens Bani-
Sadr was de mislukte bevrij
dingsactie van de gijzelaars
in Teheran slechts een
„tweederangs" uiting van de
ondergrondse activiteit op
grote schaal, die moet leiden
tot de omverwerping van
het revolutionaire regime ih
Iran. Uit de plannen die zijn
gevonden in de neergestorte
helicopters is volgens de
Iraanse president gebleken
dat de hele revolutionaire
leiding van Iran met steun
van Iraanse commando's
had moeten worden ver
moord.
President Bani-Sadr heeft tij?-
dens een bijeenkomst gewaat-
schuwd dat Iran gevaar loopt
door de actie van de orthodoxe
islamieten, wier buitensporig
heden even kwalijk zijn als die
van de verjaagde sjah.
Iraanse artsen hebben gisterep
uit woede over de terechtstel
ling van een collega besloten
vandaag een 24-uurstaking te
houden. Zij willen alleen maar
spoedgevallen behandelen. Tot
de staking werd gisteren be
sloten tijdens een vergadering
waaraan 900 artsen uit heel
Iran deelnamen. Met de sta
king willen zij protesteren te
gen de executie van hun colle
ga Narimisa. Deze werd door
een revolutionaire rechtbank
in Ahwaz in het zuidwesten
van Iran ter dood veroordeeld
wegens het samenzweren om
gevangenen te bevrijden en
wegens geweldpleging tijdens
de onlusten op de universiteit
in Teheran in april. De artsen
betogen dat Narisima geen ad
vocaat heeft gekregen en dat
allerlei andere juridische re
gels met voeten zijn getreden.
Ze eisen dat de degenen die
verantwoordelijk zijn voor
deze beangstigende moord
gestraft worden.
Ex-sjah heeft
gezwel in
alvleesklier
CAIRO De voormalige sjah
van Iran lijdt aan „een ontste
king van een gezwel in de al
vleesklier". Dit staat in een
medisch bulletin dat is uitge
geven door het bureau van de
Egyptische president.
Volgens het bulletin betrof de
operatie die de ex-monarch
maandag heeft ondergaan,
„een abces in de buik gelegen
onder het middenrif en te wij
ten aan een ontsteking van
een gezwel in de alvleesklier".
Het is de eerste keer dat mel
ding wordt gemaakt van een
ontsteking in de alvleesklier.
In maart is de milt van de ex-
sjah weggenomen die was aan
getast door kanker van de
lymfeklieren. Tijdens de ope
ratie bleek dat ook de lever
door de kanker was aangetast
Geen
levensteken van
ontvoerde Franse
industrieel
PARIJS Er is nog altijd
geen levensteken ontvangen
van de ontvoerde Franse indu
strieel en vice-voorzitter van
het werkgeversverbond, Mi
chel Maury-Laribiere. Deze
werd vier dagen geleden ont
voerd en er werd een losgeld
geëist van 150 miljoen gulden.
Het ultimatum voor de beta
ling daarvan verstreek gis te-
De familie van de ontvoerde is
wel bereid het losgeld te beta
len, hoewel de politie wil dat
zij op geen enkele wijze met de
ontvoerders in onderhandeling
gaat. Een zoon van Maury-La
ribiere verklaarde echter dat
de familie voor het losgeld zou
zorgen, wanneer de ontvoer
ders kunnen aantonen dat zijn
vader nog in leven is.
TOERISTENCENTRA
MOEILIJK TE BEREI
KEN
Vervoers-
staking in
Portugal
LISSABON Portugal is
vandaag vrijwel van de bui
tenwereld afgesneden door
een vervoersstaking. Alleen
de autoweg en de vluchten
van buitenlandse luchtvaart
maatschappijen houden de
verbinding open.
Sociale conflicten hebben ge
leid tot het stranden van Por-
tugals 74 schepen, alle vlieg
tuigen van de nationale maat
schappij TAP en de internatio
nale treinen. Dat is des te er
ger, waar het toerisme naar de
warme stranden van de Algar-
ve op zijn hoogtepunt is. De
koopvaardijstaking zou kun
nen eindigen, die van de
spoorwegen duurt 48 uur en
die van TAP heeft geen tijdsÜ-
