Britse magnaten ruziën om bezi t Londens warenh uis utherherdenking Oost-Duitsland |ere)zaak partijleider zelf age in Duitsland voor studenten uit 57 landen Nieuwe Hebriden slachtoffer van Brits-Franse ruzie ENLAND BEROEMDE HARRODS INZET FINANCIëLE STRIJD kerk wereld Korte metten a 18 j LEIDSE COURANT WOENSDAG 18 JUNI 1980 PAGINA 15 jrlinge 1 jstrijd sghanistan BAD Handge- sen de rivaliseren- |els binnen de Af- regeringspartij is toegenomen dat zeventig functio- lan beide zijden in |)je week in Kaboel i hebben verloren, jegedeeld door wes- f ilomaten in de Af- hoofdstad. B die de diplomaten ■tabad. Pakistan, heb- ^jurd spreken over chten van de rege- I j en het optreden Lrdploegen over en rancune bij velen is int zij hebben hun loren toen de leider Ércham, president Ba- gnal, in december met f hulp aan het bewind 3 de leider van Khalq, Int Hafizoellah Am in iKarmal heeft blijk- |»eefs geprobeerd de Lgels met elkaar te h door Khalq-per- |den bekend om hun de Sovjet-Unie in jing op te nemen. laat same stukken AAG Minister an binnenlandse za- Vjdat de Binnenland- jheidsdienst (BVD) elen neemt om te Jen dat geheime pr<> in handen komen ^jnrgers. Wiegel heeft LCt nadat een Delftse ^Jmdster in een door ^afgedankte kopieer- A drie geheime BVD- JS had gevonden. PB Ie stuk handelde over t Viduitse journalist die jview wilde met Krui- na diens aftreden 3ter van defensie. Het tetuk sprak van een |ms bedrijf dat wilde Srken met een Oost- |rma. Het derde stuk het feit dat de Oost- ^ichtingendienst fami- had benaderd van een Vkelijk Oostduitse 1 jie inmiddels de Ne- e nationaliteit heeft. (Van onze correspondent Roger Simons LONDEN In de Schotse stad Glasgow zal morgen door twee kleurrijke Britse magnaten. Sir Hugh Fraser en Roland (Tiny) Rowland, slag worden geleverd om het bezit van een warenhuis dat in ternationale faam geniet: de luxu- euse Londense „Department Store" Harrods, waar zelfs koningin Eli zabeth winkelt. Fraser zal op de aandeelhoudersvergadering van Harrods een poging van Rowland, die meer zeggenschap over het be drijf wil krijgen, moeten weer staan. En wanneer Rowland, die het vroeger heel goed met Fraser kon vinden, in zijn opzet slaagt, zal hij niets nalaten om het hele Har- rods-bedrijf in zijn macht te krij gen en te maken tot de parel aan de kroon van zijn Lohnro-concern, een maatschappij die onder meer be trokken is bij de verkoop van Volkswagen in Engeland en aande len heeft in de Afrikaanse goud mijnen. Het nu zo beroemde Londense waren huis werd in 1849 als gewone kruide nierszaak gesticht door Henry Harrod. Enige jaren later werd het assorti ment uitgebreid en verkocht men (vanaf 1873) ook medicijnen, parfu merie, briefpapier, wild, gevogelte, fruit, groenten, bloemen, suikergoed en aardewerk. Vandaag de dag telt Harrods 214 afdelingen en een ver koopstaf die in de Kersttijd en de veertien daagse uitverkoop (tweemaal per jaar) ruim 6.000 man kan bedra gen. Omdat Harrods tot in de jaren '50 hoofdzakelijk rijkaards onder de vaste klanten telde, hebben de Engelsen er ontelbare legenden rond geweven. Een van die verhalen luidt, dat je er letterlijk alles kunt kopen, van een witte olifant tot vergulde spelden. Harrods mag de klanten dan wel de keus bieden uit honderd verschillende whisky's, vijfhonderd verschillende kazen, tienduizend dassen, zevenhon derd verschillende soorten aardewerk en honderdvijftig piano's, maar echt „alles" vindt men er niet. Tot in 1959 was het bedrijf privé-be- zit. Dat jaar werd Harrods overgeno men door de Schotse manufacturier Sir Hugh Fraser, die in Glasgow be gonnen was met een warenhuis en in 1959 aan het hoofd stond van de maatschappij „House of Fraser". Die overname veroorzaakte veel deining omdat conservatieve Britten bang wa ren dat Harrods zijn goede naam en waardigheid zou verliezen. Ze hoef den zich echter geen zorgen te maken. Harrods bleef een fraai warenhuis en kreeg, toen het wat werd gemoderni seerd, zelfs een grotere populariteit. Het warenhuis raakte voor een groot deel van zijn verwaande atmosfeer kwijt en is nu een zaak, waarin men naast dure spullen ook goedkope klei nigheidjes vindt. En in tegenstelling met twintig jaar geleden kun je er te genwoordig elke dag over de hoofden lopen. Privé-leven kreeg als verkoper in het Glasgowse warenhuis Mac Donalds, dat eveneens ,tot het concern van zijn inmiddels 'overleden vader toebehoort. Sir Hugh is er in dertien jaar in geslaagd het omzetcijfer van House of Fraser van 400 miljoen naar 2,4 miljard gulden te laten stijgen. De winst liep van 20 miljoen naar 140 miljoen gulden op. Maar zoveel geluk als Fraser heeft in het zaken-doen, zo slecht vergaat het hem in zijn privé-leven. Hij heeft in middels twee echtscheidingen achter de rug en zijn derde vrouw pleegde .afgelopen juli zelfmoord. Daar komt nog bij dat Sir Hugh een onverbeter lijk gokker is. Zo heeft hij vier jaar geleden voor zes miljoen gulden aan aandelen verkocht om in casino's ge maakte schulden te kunnen betalen. Deze handelswijze veroorzaakte een financieel schandaal, waarvoor Fraser openlijk op de vingers getikt werd door de directie van de Londense beurs. In die tijd werd ook de kiem gelegd voor het prbleem, waarmee hij nu heeft af te rekenen. Toen hij drin gend dat geld nodig had, verkocht hij zijn aandelen in een andere familie zaak, Scottish and Universal, aan zijn toenmalige vriend Tiny Rowland, de grote man cahter het Lonhro-Conglo- meraat, dat in de jaren '60 opgebouwd werd op sterke belangen in Afrikaan se mijnen en landbouwbedrijven. De aandelen van Scottish and Universal, die Fraser aan Rowland verkocht, werden evenwel vergezeld door een froot pakket aandelen van House of raser. House of Fraser bezit naast Harrods nog 123 andere warenhuizen, waaron der het bekende Illums in de Deense hoofdstad Kopenhagen, maar be schouwt Harrods nog steeds als de pa- ODSchudding rel aan haar kroon. Sinds 1966 wordt het „House" geleid Sir Hugh Fraser (43), die als 16-jarige zijn eerste baan Sindsdien heeft Rowland, via Lohnro, zijn aandelenbezit van het „House" Harrods, het beroemde Londen se warenhuis. vergroot, zodat hij momenteel dertig procent van alle House of Fraser-aan- delen in zijn bezit heeft. Deze Row land, een trouwe supporter van de Labourpartij, heeft overigens de afge lopen jaren diverse malen voor enige opschudding gezorgd. In het begin van de jaren '70 was hij betrokken in een schandaal rond steekpenningen en te hoge onkostenvergoedingen. En hoewel alle onderzoeken die naar hem werden ingesteld tot niets leid den, hebben zij Rowlands naam en het aanzien van zijn maatschappij meer kwaad dan goed gedaan. Sedert dien spant hij zich in om zijn aanzien in financiële kringen een beetje op te vijzelen. Met zijn pogingen om Har rods in zijn bezit te krijgen en tot pa rel van de Lohnro-kroon te maken, lijkt hij het middel te hebben gevon den om dat doel te bereiken. Op de jaarvergadering van House of Fraser zal Rowland voorstellen een aantal directeuren te vervangen door zijn eigen mannetjes. Als de aandeel houders daarmee instemmen zal Row land pogingen kunnen ondernemen om Harrods te laten overnemen door Lohnro. Dit laatste zal natuurlijk niet direct gebeuren en de aandeelhoudes kunnen Rowland dwingen een hoge prijs te betalen, waarvoor hij dan ook nog geld zal moeten vrijmaken. Sir Hugh Fraser op zijn beurt, is van plan zich met hand en tand te verdedigen en Harrods niet prijs te geven. Hij kan blind varen op de steun van vijf pro cent van de aandelen. Wellicht zal hij ook kunnen rekenen op de steun van grote investeerders, die beschikken over 35 procent van de aandelen. Het wordt morgen in Glasgow beslist een spannende aandeelhouders-vergade ring. Populariteit Carter naar dieptepunt WASHINGTON De populariteit van president Carter is op het laagste niveau gekomen sinds de gijzelingsaffaire in Teheran op 4 november 1979. Uit een opiniepeiling van „Gallup" blijkt dat nog slechts 33 pet van de Amerikanen achter Carter staat, tegen 38 pet aan het be gin van deze maand. In december 1979 was dat percentage nog 61. Bij verkiezingen op dit moment zou Reagan 45 pet van de stem men kriigen tegen Carter 42 pet. Bij deelneming van de onaf hankelijke kandidaat voor het presidentschap, Anderson, zou Carter 35, Reagan 36 en Anderson 23 pet van de stemmen ver- Repatriëring Cambodjanen begonnen KHAO-I-DANG Ongeveer 500 Cambodjanen hebben gis teren een groot vluchtelingenkamp in het oosten van Thai land verlaten om te worden teruggebracht naar Cambodja. Hiermee is een begin gemaakt met een programma voor vrijwil lige repatriëring van ongeveer 150.000 Cambodjanen dat wordt geleid door de Verenigde Naties en het leger van Thailand. Sovjetfilm hekelt vrijheid in het westen MOSKOU Leonid Zamjatin, voormalig algemeen directeur van het persbureau Tass en hoofd van de afdeling buitenlandse voorlichting van het centraal comité van de Russische commu nistische partij, heeft het draaiboek geschreven van een nieuwe Rdssische film die de titel draagt „Deze vrije wereld". In de in Moskou uitgekomen film halen Zamjatin en een mede-auteur de „ongeneeslijke ondeugden en ziekten van het kaptitalisme" over de hekel, berichtte Tass. „Sovjet-cultuur", spreekbuis van het centraal comité van de Russische partij, schreef dat „deze vrije wereld" het masker afrukt van de „schijnheiligen van het Wes terse theater van de prostituering van de vrijheid. Spaanse chauffeurs heffen blokkade deels op LA JUNQUERA De Spaanse vrachtwagenchauffeurs hebben gisteren hun blokkade van de Spaanse grenspost La Junquera aan de grens met Frankrijk ten dele opgeheven. Het personenverkeer in beide richtingen kan er weer door, maar de Spaanse chauffeurs weiegeren nog steeds ook vracht verkeer door te laten. Met deze actie protesteren de Spaanse chauffeurs tegen het ver nielen van tien Spaanse vrachtwagens door ontevreden Franse boeren, die met lede ogen de import aanzien van goedkope Spaanse land- en tuinbouwprodukten. Engeland geeft plaats aan kruisraketten LONDEN De Britse regering heeft bekendgemaakt, waar met ingang van 1983 de honderdzestig Amerikaanse kruisraketten zullen worden geplaatst die op Britse bodem worden gestatio neerd. Minister van defensie Francis Pym verklaarde in het Lagerhuis dat de nieuwe kernraketten voor de middelgrote afstand komen te staan bij Greenham Common, op ongeveer honderd kilometer ten westen van Londen, en bij Molesworth op tachtig kilometer ten noorden van de hoofdstad. Brigitte Bardot wegens smaad veroordeeld MARSEILLE De filmactrice Brigitte Bardot en twee Franse tijdschriften zijn dinsdag door een rechtbank in Marseille ieder veroordeeld tot een boete van ongeveer 1000 gulden wegens smaad tegen het Sarles-instituut voor medisch onderzoek. Dit vonnis moet gepubliceerd worden in de twee tijdschriften, Paris Match en VSD. Onder de titel: „Waarom ik strijd tegen vivisectie" hadden de tijdschriften een vraaggesprek met La Bardot gepubliceerd. EN De vooruitzichten voor de Nieuwe Hebriden its-Frans kolonie in de Stille Zuidzee die, als alles s plan verloopt, op 30 juli a.s. de onafhankelijkheid ft zijn er niet beter op geworden nu de eilanden- bestaande uit 12 grotere en 60 kleinere eilanden, ort het toneel vormt voor een komische Frans-Engel- De hoofdrollen worden vertolkt door Franse kolo- y-Jr endarmes. Engelse marineofficieren en inboorlingen y' met veren en gewapend met pijl en boog. Het exo- C^ktakel dat met de dag ongeloofwaardiger vormen Jbnt, kan echter nauwelijks verhullen dat zich op de Hebriden ontwikkelingen voltrekken die wellicht i in een menselijk drama waarvoor de Britse en regering uiteindelijk verantwoordelijk zijn. Jige onlusten op de Nieuwe Hebriden zijn een direct ge il het in 1906 genomen Brits-Frans besluit om de soeve- t over de eilandengroep te delen. Het hieruit voort- lie condominium met een gescheiden onderwijssysteem, «heiden politiemacht en gescheidep immigratie-autoritei- £n van de vreemdste overblijfselen uit het koloniale tijd- jch kwamen de zwakke plekken van het regeringssys- s goed aan het licht toen de Britse en Franse autoriteiten kele jaren geleden bereid verklaarden de eilandengroep Jhankelijkheid te verlenen. biking van de Nieuwe Hebriden bestaat voor het meren- i Melanezen die in stamverband leven. Met elke nieuwe generatie brandt in deze kleine stammen een nieuwe strijd om de macht los. De trouw aan de eigen stam is groot en de onder linge samenwerking nihil. Telkens weer is het gevaar voor af-' scheidingsbewegingen levensgroot aanwezig. Het probleem is nu om deze verschillende stammen te verenigen tot één nationale staat. Een extra complicatie is de invloed van de Westerse cul tuur, handel en godsdienst die een voedingsbodem vormt voor nieuwe verdeeldheid. Verreweg het verontrustendste aspect van de huidige onlusten is dat de Melanezen waarschijnlijk geen kans krijgen om hun ei gen problemen op te lossen. Zoals de zaken er nu voorstaan, lij ken buitenstaanders die de plaatselijke bevolking zoveel moge lijk manipuleren, over de toekomst van de Nieuwe Hebriden te gaan beslissen. Op dit moment spelen er ook nog een aantal externe belangen een rol op de Nieuwe Hebriden waar niemand een eind aan kan maken. In de eerste plaats zijn er twee regeringen, elk met zijn eigen favorieten en zijn eigen invloedssfeer. Verder is er ook nog de Phoenix Stichting, een instelling van ultra-rechtse Ame rikaanse miljonairs die telkens weer proberen om een belasting vrij paradijs te scheppen dat wordt geregeerd door leiders van hun eigen keuze. Deze stichting heeft de leider van de afschei dingsbeweging op Santo, Jimmy Stevens, een eigen radiostation en andere faciliteiten ter beschikking gesteld. Het radiostation opereert illegaal, maar niemand doet er iets aan. Walter Lini De moeilijkheden vormen tesamen een troebel beeld waarin slechts duidelijk is dat de huidige regering van pater Walter Lini, de enige wettige, politieke macht is die op aanzienlijke steun van de bevolking kan rekenen. Bij de verkiezingen van vorig jaar behaalde zijn Vanuaaku-partij, na enkele jaren op grote tegenwerking te zijn gestuit, uiteindelijk een overweldi gende overwinning. Op de grote eilanden behaalde de partij 63 procent van de stemmen hetgeen resulteerde in tweederde van het totaal aantal zetels. Het grote probleem waar de partij mee worstelt is dat zijn aanhang voor het merendeel uit Engelstali gen bestaat hetgeen onverteerbaar is voor een aantal Franse overheidsfunctionarissen en kolonisten. Degenen die beweren zich zorgen te maken over de stabiliteit en territoriale integriteit van de toekomstige natie, zouden de rege ring van premier Walter Lini zoveel mogelijk moeten steunen, omdat alleen hij er in zou kunnen slagen om tot een akkoord te komen met de verschillende afscheidingsbewegingen. Maar tot nu toe hebben de meeste gezaghebbende personen hun steun toegezegd aan separatistische leiders. Engelse marineofficieren zijn inmiddels gearriveerd in Port Vila. Dit zou kunnen beteke nen dat de Britse autoriteiten een poging gaan ondernemen de gekozen regering van Walter Lini daadwerkelijk te steunen en veilig naar de onafhankelijkheid te loodsen. De Franse minister voor overzeese gebiedsdelen Dijoud maakte deze week in het parlement bezwaar tegen hun aanwezigheid. Zij willen de af- scheidelingen op het voornaamste eiland van de Nieuwe Hebri den, Espiritu Santo, zoveel mogelijk „met overleg" benaderen. De Fransen zijn anders misschien bang dat de opstandelingenbe weging overslaat naar andere delen van hun Overzeese gebied in de Stille Oceaan. Oostduitse partijleider Ericti iecker heeft zich persoonlijk be- S met de leiding van de voorbe- tingen voor de herdenking in van het feit, dat het dan vijf- derd jaar geleden is, dat de khervormer Maarten Luther in I Pruisische Eisleben werd gebo- leider van de Oostduitse commu- he partij werd in Oost-Berlijn algemene stemmen gekozen tot rzitter van het staatscomité voor Lutherherdenking. Dit comité, dat f herdenking moet voorbereiden, be- fjQjBt uit honderd personen, onder wie "lende politici, partijfunctionarissen, triogen, marxistische historici en '"ie bisschoppen. idem *s de eerste keer, dat een Oost duitse partijleider is betrokken bij de herdenking van een religieuze figuur. Pas de laatste jaren werd Luther ge leidelijk „gerehabiliteerd" en in offi ciële commentaren geprezen als een voorloper van de latere communisti sche revolutie. In een onlangs gehouden toespraak prees Honecker de hervormer om zijn verzet en noemde hij de Reformatie de „beslissende stoot tot de revolutie van de middenklasse". „De Duitse so cialisten zullen niet toestaan, dat het beeld van zijn leiderschap wordt ver sluierd. Luthers sociaal-ethische prin cipes hebben voor een grotere eenheid van het volk gezorgd. Iets, dat wij vandaag de dag nog steeds hoog in het vaandel voeren", «ddus Honecker. In verband met de viering is al be gonnen met de reeds lange tijd nood zakelijke restauratie van de uit de twaalfde eeuw daterende Wartburg bij Eisenach, waar Luther zijn verta ling van het Nieuwe Testament schreef. Overigens heeft de Oostduitse evan gelische bisschop van Maagdenburg, Werner Krusche, tijdens de viering van 450 jaar „Augsburgse belijdenis" in West-Berlijn betoogd, dat de protes tantse kerken afstand dienen te doen van hun reformatorische traditie en zich minder gezagsgetrouw ten aan zien van de regeringen moeten opstel len. Hun houding moet worden ge kenmerkt door een kritische medeve rantwoordelijkheid en een oproep in houden tot begrenzing en controle van de staatsmacht. Bepaalde eisen van de Augsburgse be lijdenisgeschriften gehoorzaamheid van de christenen aan hun regering en het deelnemen aan een rechtvaar dige oorlog gaan volgens bisschop Krusche niet meer op. De kerken kunnen tegen een oorlog met zijn to tale vernietigingsmogelijkheden al leen maar een duidelijk „nee" zeggen. Voor de kerken in de communistische landen ziet bisschop Krusche als bij zondere taak, dat zij daar moeten bij dragen tot een realistischer visie op de mens dan die van het „anthropolo-- gisch optimisme" van het marxisme. Dit optimisme leidt onherroepelijk tot teleurstellingen. Het optimisme van de marxistische anthropologic dreigt, volgens de Oostduitse bisschop, om te slaan in eisen tot steeds grotere pres taties en in een wantrouwend zoeken naar schuldigen. Een commissie van het mi nisterie van defensie en van de r. k. kerkprovincie be reidt de wijziging voor van een koninklijk besluit, op dat ook diakens of pastora le werkers als legeraalmoe zenier kunnen worden aan gesteld. Aanleiding tot de oprichting van de commis sie is de bezorgdheid binnen het militair vicariaat over het toenemende personeels tekort bij de r. k. geestelij ke verzorging in de krijgs macht Voorzitter van de commissie is mr. C. Schaep- man, die op het ministerie de belangen van de geeste lijke verzorging behartigt. Het breed moderamen van de hervormde kerk heeft rege ring en parlement schriftelijk erop gewezen, dat de her vormde synode al in novem ber zich bij het standpunt van de Raad van Kerken had aan gesloten vóór een olie-embar go tegen Zuid-Afrika. Het breed moderamen (algemeen bestuur) besloot dit, op ver zoek van de werkgroep Kai- ros, opnieuw onder de aan dacht van regering en parle ment te brengen, omdat de kwestie van de Nederlandse deelneming aan een interna tionaal olie-embargo weer grote actualiteit heeft gekre gen. De hervormde synode nam haar besluit destijds met 26 stemmen voor en 18 tegen. Een commissie, bestaande uit vertegenwoordigers van het Vaticaanse secretariaat voor de eenheid en van de Hervormde Wereldbond, heeft besloten de leiding van de respectieve kerken te adviseren aan een nieuwe fase in de dialoog te begin nen. De commissie heeft in Rome de gesprekken, ge voerd tussen 1970 en 1977, geëvalueerd. In een commu niqué wordt zonder dat een en ander nader wordt gepreciseerd gezegd, dat het gesprek tussen Rome en Reformatie meer mogelijk heden heeft, maar dat tege lijkertijd de problemen ook zijn toegenomen. In overleg tussen het Vati- caan en het Spaanse episco paat wordt in Spanje een re- organiatie van de Spaanse bis dommen voorbereid. Een be gin hiermee is gemaakt door de oprichting van een nieuw bisdom in Zuid-Spanje. Daar is het gebied van Jerez de la Frontera als zelfstandig bis dom afgescheiden van het aartsbisdom Sevilla. De vol gende stap in de reorganisatie zal de oprichting zijn van een eigen Baskische kerkprovin cie. De Vredesweek, die van 21 tot 28 september door het Interkerkelijk Vredesbe raad wordt georganiseerd zal in het kader van de ac tie „Help de kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland", aandacht besteden aan drie onderwer pen: theologische bezinning op het thema zelfbehoud, de binnenlandse politieke situ atie en de kernwapens in het buitenland. De menselij ke behoefte aan zelfbehoud wordt getoetst aan evange lische normen, waarbij wordt gevraagd of men be vrijding en geweld kan for ceren en of geweld met zachtzinnigheid moet wor den beantwoord. Aan de universiteit van Lei den is gisteren gepromoveerd tot doctor in de godgeleerd heid, Abraham van de Beek, predikant van de hervormde gemeente te Raamsdonk. De titel van zijn proefschrift luidt: „De menselijke persoon van Christus". De promoven dus specialiseerde zich ook in de botanie. In 1974 promo veerde hij tot doctor in de wiskunde en de natuurweten schappen aan de Rijksuniver siteit van Utrecht. CL1kgeveer 480 studenten in de theologie aan ..-piiiysclijke universiteiten en hogescholen in 'lycii^nie, afkomstig uit 57 landen, zullen deze zo- oor er twee maanden lang in West-Duitsland ir of «lorbrengen om daar taalcursussen te volgen, chtin^esters te vervangen of als werkstudent erkzaam te zijn. Van de bijna vijfhonderd studenten zijn er 97 die, een stipendium ontvangen van het Goethe-Insti- tuut in München. Zij zullen onderricht ontvangen in de Duitse taal. Nog eens 240 jonge theologen zullen in de zielzorg werken. De jeugdige pries ters, die voornamelijk uit landen van de derde wereld komen, nemen gedurende zes of acht we ken de dienst waar voor een Duitse geestelijke, die met vakantie gaat. Dit project, dat al verschei dene jaren loopt, geniet steeds meer belangstel ling. De deelnemers spreken al Duits en verster ken met hun werk de contacten, die zij vaak al verscheidene jaren met de kerk in Duitsland heb ben. De overige 140 theologiestudenten krijgen tijdelijk werk in de Duitse industrie. Behalve gelegenheid om ervaring op te doen in de werksituatie krijgen zij de kans om hun kennis van de Duitse taal te vergroten. De studenten zijn afkomstig uit achttien Afri kaanse, twaalf Latijnsamerikaanse, twaalf Aziati sche en elf Europese landen. Drie komen er uit Oceanië/Australië. Gedurende hun verblijf in Duitsland worden zij begeleid door het katholieke missiewerk „Missio".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1980 | | pagina 15