Festival of Fools bloeit op
puinhopen van scheepswerf
MNieuwe bestuursvorm katholieke kerk
China niet gericht tegen Vaticaan
UNIEK THEATERGEBEUREN T/M 15JUNI
KORTE METTEN
Gekken en
dwazen
leven zich
uit aan de
boorden
van het IJ
INI lUNSTLEIDSE COURANT WOENSDAG 4 JUNI 1980 PAGINA 9
Gemengde vrijmet
selarij driekwart
eeuw oud
De Nederlandse federatie van de in
ternationale orde der gemengde vrij
metselarij „Le Droit Humaine" (het
menselijk recht) zal zondag in het
Congresgebouw te Den Haag haar vij
fenzeventigjarig bestaan vieren.
De gemengde vrijmetselarij werd einde
vorige eeuw in Parijs opgericht. Het on
derscheid met vele andere nationale vrij
metselaarsorganisaties, zoals de Orde
van Vrijmetselaren onder het Grootoos
ten der Nederlanden, bestaat hierin, dat
de laatste een exclusieve mannenaange-
legenheid is, terwijl de federatie ook
vrouwen met alle rechten toelaat. De
Nederlandse federatie kent dan ook veel
vrouwen als leden. In de achttien loges
in Nederland met in'totaal ongeveer vijf
honderd leden vormen de vrouwen een
meerderheid met ongeveer zestig pro
cent van het ledenbestand.
Het Franse initiatief van een gemengde
vrijmetselarij werd in 1904 in Nederland
overgenomen. Dat jaar werd in Amster
dam de eerste loge opgericht onder de
naam „Cazotte". De officiële erkenning
vanuit Parijs volgde op 15 juni 1905, wel
ke dag geldt als de officiële oprichtings
datum.
Om misverstanden op te ruimen en za
kelijke informatie te geven heeft de jubi
lerende federatie een boekje uitgegeven
onder de titel „75 vragen oeantwoord".
Daarin wordt met name ingegaan op de
geheimzinnigheid, die de vrijmetselarij
wordt verweten. Gezegd wordt, dat de
vrijmetselaars zelf nog al eens grond
voor de bewering hebben gegeven, maar
zo zegt het boekje, de vrijmetselarij
kent wel geheimen, maar geen geheim
zinnigheden.
Lange tijd heeft er een gespannen, zo
niet vijandige verhouding bestaan tussen
de vrijmetselarij en de kerken. Sinds en
kele jaren is over het algemeen de vrij
metselarij niet meer voor katholieke le
ken verboden, al hebben de Westduitse
bisschoppen nog onlangs het verbod van
een lidmaatschap voor katholieken ge
handhaafd.
plek is bewust gedaan. Na het
laatste festival in 1978 was het
duidelijk, dat, als we ooit door
zouden gaan, het op een ande
re m'anier en ook op een an
dere plaats zou moeten. Op
nieuw een Festival of Fools in
Shaffy, Melkweg en Paradiso
zou een w.at gemakkelijke
herhaling zijn".
Rolschaatsen
Toen de Amerikaanse thea
terclown Jango Edwards bijna
zes jaar geleden op rolschaat
sen het Shaffy-theater bin
nenstormde met het idee een
festival te houden rond „the
fooi", de dwaas, was dat een
uniek idee dat aansloeg in
Amsterdam het mekka van
de alternatieve theaterma
kers. Een publiek van 15.000
man, dat de daarop volgende
lachen valt, is te bezien. We
kunnen in deze tijden van
broeierigheid, chaos en verval
niet duidelijk genoeg laten
zien, waar we staan: op de
tocht of in de frisse wind. We
wanhopen niet, voor ons geen
„Apocalypse now". Dit spek
takel aan het IJ staat in het
teken van „De Bloei van het
Verval". En het is niet toeval
lig dat dit tegelijkertijd de ti
tel is van het nieuwste stuk
van Berry Nooy's „Amster
damse Vuilharmonie". Dat dit
Festival of Fools plaats vindt
onder de vleugels van het
Théatre des Nations is trou
wens al een teken aan de
wand. Dat jaarlijkse festival
van het Internationaal Thea
ter Instituut, onderdeel van
de Unesco, begon ooit als een
keurig bijeenkomen van de
grote gevestigde groepen ut
alle delen van de wereld om
bij voorbaat geaccepteerde
cultuurvormen te laten con
curreren in schoonheid of in
zeggingskracht.
Sinds enkele jaren heeft het
Théatre de Nations een losser,
speelser karakter gekregen.
Ruud Engelander, voorzitter
van de commissie Internatip-
nale Zaken van het Neder
lands Theater Instituut, waar
onder de Nederlandse afde
ling van het ITI ressorteert:
„Onder druk van de zich wij
zigende situatie heeft het ITI
in het afgelopen decennium
ruimte moeten vrijmaken,
voor zaken die het lang als
marginaal beschouwde. En
dat zijn nu juist die groepen
en voorstellingen waarop dit
Festival of Fools zich richt.
Door het gunnen van de orga
nisatie van het Théatre des
De Poolse censor staat invoer van de
ijPoolstalige maanduitgave van het Va
ticaanse dagblad „Osservatore Roma
no" niet meer toe, zo is in Warschau
van kerkelijke zijde medegedeeld. De
^.eerste editie, van de nieuwe maande
lijkse uitgave was wel toegelaten en
had vrijelijk mogen circuleren. Ver
moed wordt, dat de overheid niet in
stemde met enkele artikelen, die In
„volgende nummers stonden afge
drukt.
JRuim 2500 handschriften, die zich in het
Vaticaan bevinden, zullen worden gea
nalyseerd en gecatalogiseerd. De hand
schriften dateren uit de middeleeuwen
en bevatten teksten betreffende het ker
kelijke en Romeinse recht. Het project,
cjat bijna een miljoen gulden kost, staat
onder leiding van het instituut van mid
deleeuws kanoniek recht van de Berke-
ley-universiteit in Californië (VS) en het
Duitse historische instituut in Rome. Het
onderzoek is een belangrijke bijdrage tot
de bronnenuitgave van de geschiedenis
van het middeleeuwse kanonieke recht.
President Carter van de Verenigde
Staten zal tijdens zijn bezoek aan Ita
lië op 21 juni een bezoek aan paus Jo
hannes Paulus II brengen.
De bisschop van het Poolse Gdansk,
mgr. Lech Kaczmarek en zijn vicaris-ge
neraal B. Polzin brengen van 14 tot 17
ini een bezoek aan het Limburgse
runssum op uitnodiging van het Bruns-
sumse mannenkoor. Toen het koor in
september een concertreis maakte naar
Gdansk, toonde de bisschop belangstel
ling voor de Poolse gemeenschap in
Limburg van ongeveer drieduizend
mensen. Mgr. Kaczmarek is een vriend
van de paus, schrijver vhn een aantal
boeken en oud-docent vtfn het seminarie
van Poznan. Aan dit seminarie worden
uitsluitend Poolse priesters opgeleid die
De studentenpredikant P. van Dijk
(47) wordt per 1 augustus aangesteld
als wetenschappelijk hoofdmedewer
ker aan de onderafdeling wijsbegeer
te en maatschappijwetenschappen
van de technische hogeschool Twente.
Drs. Van Dijk zal zich in onderwijs
en onderzoek bezighouden met de rol
van de religie in een technologische
samenleving en met de ethische as
pecten van de voortschrijdende tech
nologie. Ds. Van Dijk is sinds 1965 in
dienst van de Stichting Oecumenisch
Campuspastoraat, waarin vijf kerken
samenwerken.
Het juninummer van „De Heraut",
maandblad voor geloofsverdieping (Post
bus 418, 6500 AK Nijmegen), is gewijd
aan de natuur. Veel aandacht wordt be
steed aan het leefmilieu (leven zonder
auto), maar ook aan het genieten van de
scheppjng. Beschreven wordt hoe Fran-
ciscus God ervaart en ook wordt inge
gaan op de vraag of „geloven in de zon"
en kerkelijkheid haaks op elkaar staan.
AMSTERDAM Er blijkt
even een meeuw verdwaald
te raken boven de instant-
Hamiet van het Engelse
straattheater „Sheer Mead-
ness". De vogel scheert zich
weg als Laërtes en Hamlet
elkaar te lijf gaan met van
die stokken met zuignappen
waarmee je onwillige goot
stenen bewerkt, in plaats
van met degens. Verderop
zijn een aantal jonge men
sen onduidelijke voorwer
pen aan het opblazen en
schoonspoelen, vlakbij
staan een paar acteurs zich
witte koppen te schminken
en uit een kermisachtig
brouwsel klinkt mechani
sche oude muziek ter bege
leiding van een clowns-ach-
spektakeltje dat het
midden houdt tussen de
stomme film ut het oude
Hollywood en de absurdi
teiten van Samuel Becket
met in asemmers verstopte
figuren, Tussen alles door
een eenzame fietser, be
snord en in geel tricot, die
in z'n eentje iaan een gek-
kentoer bezig lijkt. We zijn
op de terreinen van de voor
malige répara tie werven
van de ADM, ooit het on
derkomen van een scheeps-
gigant nu een terrein aan de
Amsterdamse haven, bin
nen te komen via de Meeu
wenlaan in Amsterdam
Noord, dat er uitziet alsof
het bedacht is door een kun
stenaar, die geïnspireerd
door de Parijse artistieke
burcht een Beaubourg uit
afval heeft willen creëren.
Tot en met vijftien juni
vindt hier, buiten op de
keien langs de haven en in
de fabriekshallen, kantoor-
en andere onderkomen,
het Festival of Fools plaats.
Een gekkenhuis van tegen
de honderd theatergroepen
ut wat officieel de „marge"
vin het toneelleven heet:
Gekken en dwazen, gooche
laars en grappemakers, mu
zikanten en minstreels, se-
r/euzen en schlemielen. Een
carnaval van kunst op de
mesthoop van een vervallen
stuk van de maatschappij.
Organisator Wouter de Boer
zegt:„Met het vijfde Festival
of Fools hebben we ons in een
regelrecht avontuur gestort:
door de keuze van de winde
rige plek in de haven van
Amsterdam èn door onder de
vlag te varen van het „Théa-
des Nations". De plaats is
uniek; in deze hallen van de
Amsterdamse Droogdok
Maatschappij zijn honderd
lang scheen ^gebouwd,
eeuw havenwerk. Nu
zo ontruimd en later
iken. een prachtig
van 19e eeuwse indu-
architectuur zal verlo-
gaan. De keuze van deze
al ontkenden de organisato
ren daarnaar te streven. Zij
zagen hun werk eerder als
een noodzakelijke aanvulling
op het dagelijkse aanbod: De
laatste trends, de nieuwste
verschijnselen, alles dat bui
ten de officiële kaders viel.
Broerigheid
Wouter de Boer: „Als inspira
tiebron heeft de „fooi" anno
1980 niets aan kracht verlo
ren. Integendeel. Alleen is tot
nu toe voornamelijk één kant
van de dwaas te zien geweest:
die van de clown. Maar de
„fooi", de dwaas, is grimmiger
geworden en laat zijn andere
zijde zien. In 1976 zeiden we
dat die „fooi" dë mensen een
spiegel voorhield, zodat ze
konden huilen en lachten om
zichzelf. Of er nu nog veel te
bie
De derde nationale synode van
de patriottische kerk van China,
begin deze maand in Peking,
heeft een blijvend, belangrijk ge
volg gehad: opgericht is een „na
tionale bestuurscommissie van
,de Chinese kerk", een van het
Vaticaan onafhankelijk bestuur
sorgaan. Tevens hebben de bis
schoppen van de patriottische
kerk zich verenigd in een bis
schoppencollege. Maar een
woordvoerder van de kerk heeft
onmiddellijk laten weten, dat
hierin geen vijandige daad tegen
het Vaticaan mag worden gezien.
De vormjng van de bestuurscommissie is
veeleer onvermijdelijk gebleken als ge
volg van de groeiende organisatorische
moeilijkheden van de kerk. Haar enige
doel is, volgens genoemde woordvoerder,
die merkwaardig genoeg op het latijn
overschakelde, deze problemen op te los
sen „ad majorem Dei gloriam et salutem
animarum Christi", tot grotere eer van
God en tot heil van de aan Christus toe
behorende zielen.
De nieuwe nationale bestuurscommissie
bestaat uit 105 leden, een directeur en
twaalf plaatsvervangende directeuren.
De synode zelf telde 207 gedelegeerden
uit alle nu bestaande zesendertig bisdom
men. Vóór de stichting van de Volksre
publiek China waren er 143 bisdommen.
De drieëndertig aanwezige bisschoppen
drie waren er ziek formeerden een
bisschoppenconferentie onder leiding
van de bisschop van Sjanghai, de 86-jari-
ge Zhang Jiashu, die aan het begin van
de jaren zestig zonder goedkeuring van
de paus tot bisschop werd gewijcf.
Op de hogere posten van de nieuwe ker
kelijke instituties werken evenwel ook
twee bisschoppen, die nog door paus Pius
XII zijn benoemd: de aartsbisschop van
Huhehaote in Binnen-Mongolië, Francis
Wang Xueming, als een van de onderdi
recteuren van de bestuurscommissie en
vice-voorzitters van de bisschoppencon
ferentie, alsmede de 72-jarige bisschop
van Wanxian in de provincie Sichuan in
centraal China, Matthew Duan Yiming,
als een van de onderdirecteuren van de
bestuurscommissie.
De situatie van de patriottische katholie
ke kerk in China is moeilijk te peilen.
Zuiver kerkrechtelijk gaat het om een
schismatieke kerk, omdat zij de jurisdic
tie van de paus van Rome niet erkent.
.Niettemin kon kardinaal König bij zijn
bezoek in maart aan China constateren,
dat hij geen spoor van een schismatieke
gezindheid had kunnen vinden. De pa-
triottisch-katholieke bisschoppen waren
veeleer in elk opzicht katholiek en ker
kelijk gezind.
Hoewel ook vele Chinese katholieken
die hun geloof door de vervolging heen
hebben bewaard, zich van oudsher van
de patriottische kerk hebben afgekeerd
vanwege het feit, dat zij zich van Rome
heeft losgemaakt en vanwege haar band
met de regering, valt het anderzijds niet
te loochenen, dat de kerk zonder deze
organisatie niet had kunnen overleven
in China. Zonder haar was het ook niet
gekomen tot heropening van katholieke
kerkgebouwen in tot nu toe tenminste
acht grotere steden. Bovendien heeft de
patriottische kerk bij haar eigenmachtige
bisschopswijdingen altijd de apostolische
successie in het oog gehouden, zodat
haar bisschoppen, weliswaar zonder
goedkeuring yan de paus, dus ongeoor
loofd, maar niettemin geldig gewijd zijn.
jaren zou verdubbelen en ver
driedubbelen, maakte van een
aarzelend experiment een tra
ditie. Een chaotisch festival
zonder culturele hoogstandjes,
maar met clownswerk, mooi
van lelijkheid als het Nieuwe
Theater. Al 'jaren daarvoor
had het jonge publiek zich de
finitief wars getoond van het
gevestigde- schouwburgtheater
en via optredens in de „kant
lijn" van het officiële theater,
in zaaltjes en op zolders naar
andere vormen gezocht die op
den duur weer bevruchtend
zouden werken op het tonee
laanbod in Nederlnad. Het
Festival of Fools werd de
krooit op die verzameling van
alternatieve theatermakers,
dwazen, mime-spelers, pop
penspelers en dansers. Een al
ternatief Holland Festival
werd her en der al genoemd,
Susaku en donnu dance theatre uit Japan
Studio K uit Hongarije
Keatons" opgestaan waren.
Het Festival of Fools brengt
compleet nieuwe groepen,
maar ook de inmiddels be
kende toppers uit de Shaffy-
Mickery-traditie. Het frêle
Engelse clowntje Nola Rae
maakt haar opwachting,: de
Zuidamerikaanse clown met
Chaplin-neigingen Hector
Malamud laat er, zijn fantasti
sche theaterballonnetjes weer
op, Carlos Traffic toont zijn
befaamde absurde humor, en
uit Nederland is het KA-thea-
ter er met een fascinerende
versie van Boelgakovs roman
De meester en Margaretha,
„Djavol". Bovendien is er mu
ziek, worden er films ver
toond en in de inmiddels van
diverse festivals en manifesta
ties befaamde Belgische
„Spiegeltent" vindt in samen
werking met One World
Poetry een aantal dichtersa-
vonden plaats. Bovendien ge
ven een aantal artiesten les in
de zogenaamde „Foolsschool".
Het kan niet op.
Wie op een zonnige middag
vanaf het Centraal Station de
Valkenwegpont neemt naar
de overkant, komt in een vol
komen andere wereld terecht.
Een blij gebeuren met ronds
lenterende, in de zon liggende
en zich voor theaters verdrin
Nations 1980 aan het Festival
of Fools, bewijst het ITI niet
meer exclusief „het establish
ment" te vertegenwoordigen,
maar een open oog gekregen
te hebben voor een groot aan
tal ontwikkelingen die in de
afgelopen jaren bewezen heb
ben werkelijk internationaal
te ziin. Dat „nieuwe theater"
wordt nu eens niet als grappi
ge voetnoot, tolerabel bijver
schijnsel of marginale aante
kening gepresenteerd maar
als hoofdmoot".
gende mensen van kleurrijke
snit. De grote montagehal is
nog leeg en ziet er uit als een
moedwillig geschapen staal
constructie met artistieke al
lures. Er binnen vind je een
aantal kramen met snuiste
rijen, een vegetarische brood
jesstand vlak naast het gegril
de Turkse vlees. Al is de kap
van ëen van de gebouwen
jammerlijk afgebrand, vol
gens de barndweer aangesto
ken, en kreeg het begin van
het festival daardoor een ern-
sige domper, elders hebben
Amsterdamse kunstenaars
binnen de BKR-regeling mu
ren in kunstwerken veran
derd en overal merkwaardige
losse objecten neergezet, een
hoge gipsen golf wil het festi
val terrein alsmaar niet over
spoelen, en als een fraai sym
bool steekt de achtersteven
van een stuk nagebouwde
oceaankruiser uit het water
omhoog, een kopie van de
vergane Titanic, zeggen de
makers. Duidelijker kan het
niet: De ondergang van het
verval kijken je overal aan,
op het ADM-terrein langs de
Amsterdamse Meeuwenlaan.
Maar er bloeit een nieuwe
cultuur op. Op de mesthopen
schijnen ook rozen te bloeien.
BERT JANSMA
Draadje
Dat internationale karakter is
in bijna verbijsterende mate
duidelijk voor wie even in het
programma van dit Festival
of Fools duikt: Het Poolse
STU, het Tjechische Theater
aan een draadje, het Engelse
Footsbarn Theatre, het Thea
tre National de Bucarest, de
Catalaanse Companyia Alber
to Vidal, de Amérikaanse San
Fransisco Mime Troüpe, i het
Zweedse Pisto Teatern, uit Ja
maica de Black Theatre Co-op
uit Joegoslavië Teathar Roma,
uit Japan Shusaku, het Pales
tijnse theater El Hakawati uit
de bezette Westelijke Jor-
daanoever, en het Groenland-
se Tukag Teatret. Zomaar een
greep die de veelkleurigheid
van 'het spektakel aan de
boorden van het IJ weergeeft.
Dat die ontwikkeling van het
alternatieve theater uit de
marge ook de „andere "kant
op werkt, blijkt uit de suces-
sen van Nederlandse groepen
elders. Hauser Orkater, in
middels ontbonden na een
laatste voorstelling van „Zie
de mannen vallen" eind vori
ge week in het festival, oog
stte wekenlang volle zalen in
Parijs, waar de als lastig be
kend staande kritikasters rie
pen dat er „elf nieuwe Buster
