Josie Dom verkende
de hele werel
en kijkt nu tevreden
uit over de Zegerplas
ïoudt Galgewater voor
ietsers aantrekkelijk
len g
Prestatie
loop
AV Holland
Negen
maanden
celstraf voor
rovende
broers
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Elke morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Het nummer van mijn gedulde-
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel! 8 vragen.
In Japan dacht Josie: zou
.die kampcommandant van
daar op Java nog leven
Kagawa Ze heeft hem in
Tokio niet ontmoet, maar
eenmaal weer thuis schreef
ze een ingebeelde
ontmoeting neer. In haar
verbeelding had ze oog in
oog met bloedhond Kagawa
gestaan. Alles kwam weer
terug, in alle
onwezenlijkheid, en ze
sprak de taal die ze ooit zo
verfoeid had: „en een libe'
landde met trillende
vleugels op een lotus-
blad...Mijn speciale beul
trapte me ooit in de rug,
spuwde me toe. Ik heb er
een chronische nierkwaal
van overgehouden.
Kagawa-san, o ja, en
littekens op mijn schedel.."
Dat schreef Josie, later,
toen ze weer thuis was, op.
Ze had Kagawa niet
ontmoet, „maar ik wilde
Japan zien en kijken of ik
genezen was van de ellende
die ik eens gekend heb. In
mijn impressie heb ik
„Kagawa" in Tokio laten
reageren: heeft u het wel
kunnen vergeven Ik heb
toen gezegd: ach, ik ben nu
toch hiér, in Japan? Nu ben
ik tevreden, zei hij; ik ben
zó gelukkig. Dit moet
gevierd worden. Mag ik u
een echte, goede, heerlijke
Sukiyaki aanbieden Ik
keek hem recht in zijn
bodemloze ogen. Nooit, nee
nooit zal ik leren om de
Japanse geest te begrijpen.
Nee, dank u, zei ik Het
wordt mijn tijd. De zon gaat
al onder, het is laat
geworden. Te laat voor een
Sukiyaki-feestje, meneer
Kagawa..." Dat was in '76.
Een proeve van Josie's
proza, dat herinnert aan de
omzwervingen van
Odysseus. „Deze conversatie
is absurd", zegt ze zelf, „dat
gesprek met Kagawa,
bedoel ik; ik dacht dat hij
m'n trots en onbuigzame
arrogantie haatte destijds,
en niet mijzelf. Dat bezoek
aan Japan heeft me
duidelijk gemaakt, dat ik
het ze vergeven heb: ik heb
geen vijanden meer daar,
buitendien is het ook een
ruide L
'ERKGROEP VAN ENFB IN BRIEF
AN COMMISSIE
eerstr
nelma
n vanIIDEN De werkgroep verkeersbeleid
n de Echte Nederlandse Fietser Bond
an dit NFB), afdeling Leiden vraagt in een
v ef aan de leden van de raadscommissie
ingsplan voor de Academiewijk, om het
[markt toverkeer de stad uit over het Galgewater
we „ri Leiden, te schrappen en het Galgewater
de go« reserveren voor een aantrekkelijke fiets-
panifute die aansluit op een Markten-fietsrou-
Ook he^ft de werkgroep zich uitgespro-
tegen een eventuele instelling van ecn-
mptiei htingsverkeer op het Noordeinde.
kant
Leidse afdeling van de ENFB gelooft dat als
autoverkeer inderdaad over het Galgewater
»tad wordt uitgeleid het autoverkeer sterk
toenemen, dat de woonomgeving van het
ol ilgewater sterk in kwaliteit achteruit zal
n( an, dat op die manier de fietsroute over de
ikomstige Galgewaterbrug minder aantrek
kelijk zal worden en dat het onmogelijk zal zijn
om in de toekomst een aantrekkelijke fietsroute
van de Haagweg naar bestemmingen in het
stadscentrum te maken.
De werkgroep zegt verder in de brief dat zij
niet gelooft dat de instelling van eenrichtings
verkeer voor auto's op het Noordeinde een ver
betering in de verkeersituatie zal geven. De
werkgroep betwijfelt de voorgespiegelde ruim
tewinst na de instelling van éénrichtingsver
keer omdat zij verwacht dat die zogenaamde
extra ruimte al snel zal zijn bezet met al dan
niet legaal geparkeerde auto's. Ook vraagt men
zich af of dit de veiligheid van fietsers wel zal.
bevorderen. Zij stelt dat bij eenrichtingsverkeer
automoblisten snel de neiging krijgen harder te
rijden dan anders (bij tegemoet komend ver
keer) het geval is, hetgeen de veiligheid van
fietsers niet bevordert. Ook vreest de werk
groep dat door de soepelere afwikkeling van
het verkeer de toestroming van auto's groter
zal worden.
sn jun
boek ilDEN „Loop mee langs
all zee". Onder dit motto
oi®udt atletiekvereniging
recept V Holland morgenavond
aenbai prestatieloop aan de
tellurt azsenaarse Slag. Het start-
.eesza l»ot wordt om half acht ge-
badoü It.
burea
emeei It deze prestatieloop wordt
1 serie van drie donderdag-
"ld-lopen afgesloten. De lo-
pers die zich na die drie avon
den het best hebben geplaatst,
ontvangen uit handen van de
heer Westgeest de Westgeest-
prestatieprijs. In aanmerking
hiervoor komen de nummer
een bij de jeugd tot zestien
jaar. Nummers een twee en
drie in de groep tot veertig
jaar en de eerste van de groep
van veertig jaar en ouder.
Voor de jeugd onder de zestier
jaar bedraagt het inschrijfgeld
een rijksdaalder, de overige
deelnemers betalen ƒ3,50.
WOENSDAG 11 JUNI 1980 PAGINA 5
Maar vijfhonderd
deelnemers aan
Leidse
avondvierdaagse
LEIDEN/DEN HAAG De
Haagse rechtbank heeft twee
uit Leiden afkomstige broers
van wie de 20-jarige jongste
verdachte nu in Amsterdam
woont en diens 21-jarige broer
zonder vaste woonplaats is,
veroordeeld tot ieder twaalf
maanden gevangenisstraf
waarvan drie maanden voor
waardelijk met proeftijd van
drie jaar en aftrek van voor
arrest, wegens door het twee
tal gepleegde roofoverval in
Leiden.
Op 8 december van het vorig
jaar dwongen verdachten een
personeelslid van de Leidse
Spaarbank tot afgifte van
8.350 door hem te bedreigen
met een pistool en de uitroep:
„Geen geintjes, alleen de tas
met geld vullen," waarop de
jongste verdachte het geld uit
de lade greep terwijl zijn broer
op de uitkijk stond. Verder
werd een vrouw door ver
dachten gedwongen tot afgifte
van vierhonderd gulden. De
officier van justitie had tegen
verdachten 18 maanden ge
vangenisstraf geëist
..■11 <IIÜ
/REGIO
LEIDSE COURANT
gegeven in Bangkok. „Ik
was op een wereldreis, een
cruise, zalig ach, ik ben
zuinig, ik leef ernaar hè
en we belandden op een
geweldig grote
zondagsmarkt in Bangkok.
Met gedroogde hagedissen
en zo. Daar liep ik met een
Fransman en een Italiaan.
Die spraken hun eigen taal
alleen en verder met
handen en voeten. We
verdwaalden; het was er zo
groot. We schoten allerlei
kerels aan, maar niemand
kon ons helpen. Tot er een
man kwam die uitweg bood.
Maar, zei hij, ik kan u ook
iets laten zien wat een
toerist hier nooit ziet. Ik
kwam tpen in een
boeddhistisch
nonnenklooster terecht.
Alleen. De kerels moesten
buiten blijven wachten. Ik
werd aan de moeder
overste voorgesteld. Het
was er prachtig. Een
onnoemelijke sfeer.
Monniken zie je er wel op
straat, maar boeddhistische
nonnen nooit. Ik heb daar,
diep onder de indruk,
meegedaan. Met het ritueel
rond de lotusbloem, het
branden van wierook. Je
ziel kwam daar los. Toen ik
wegging zei de Thaise
moeder-overste: waarom
blijf je hier niet Je hoort
hier zo
In Oeganda was Josie één
van de laatste toeristen die
door Idi Amin eruit werden
getrapt. „Never mind; het
was op m'n tweede safari
daar". Veertiendaagse
rondreis door Marokko.
Japan helemaal door,
Manilla op de Filippijnen,
Hongkong. Zalig. Ergens,
een douane-beambte:
„Ma'm, are you smuggling
anything „Of ik iets
probeerde binnen te
smokkelen. Jazeker,
antwoordde ik: I'm
smuggling booze..! Okay, zei
de man, go along; en ik kon
met m'n flessen drank
doorlopen. Zalig gewoon. Ik
weet niet zo gauw meer
waar het was, maar het was
enig. Wat zeg ik
Natuurlijk weet ik waar dat
was, maar dat vertel ik
niet".
andere generatie die ik er
ontmoet heb'
En dan Tahiti: paradijsje
midden in de Pacific, de
Stille Oceaan. „Een droom.
Daar trouwen ze niet. Ze
zijn er zo gelukkig en blij
en als ze elkaar aardig
vinden, gaan ze gewoon bij
elkaar wonen. Die sfeer
heeft me aangetast. Almaar
dansen in Tahiti. Die
muziek blijft je
achtervolgen. Nee, het lijkt
niet op Hawaï, ook niet op
de Fidji-eilanden, die zijn
erg toeristisch en vies.
Tahiti is een schoonheid,
die bloemen als kransen'om
je heen legt. Een
atollentoestand, maar
Aloha.. Alohahe
Josie Dom, die met Vondel
de bengel zou kunnen
luiden van Utrecht tot
Keulen (overigens: Europa
heeft ze helemaal in d'r
ransel; dat werelddeel
bereisde ze met haar zoon"
en met een tent), haalde
gisteren op het terras,
terzijde van de doffe
Zegerplas, een grote
kartonnen atlaskaart
tevoorschijn. Daarop lijnen
in kleuren, die de wereld
bijkans omspannen: blauwe
lijnen voor de
scheepsreizen, groene voor
de autoritten, rode voor de
vliegtuigverbindingen en
bliksemflitsjes bij de
plekken met groot geweld,
zoals hevige stormen in de
buurt van Wellington,
Nieuw Zeeland. Jawel.
Josie Dom heeft de aarde op
haar manier bevolkt. Tot
tweemaal toe Mexico,
Guatemala, de Antillen ook,
met de passaat die
verkoeling bracht. Met tien
kilo om haar nek: vier
camera's en een
bandrecorder. „Maar de
held spelen Nooit weer.
Daar heb ik de leeftijd niet
meer voor. Ik ben
verdraaid ongemakkelijk
geweest. Ooit geschorst van
school, omdat ik tijdens de
scheikundeles iets met
nitroglycerine deed. Ik ben
nog steeds een doerak. De
hemel zij dank. Ik hoop het
nog een paar jaar vol te
kunnen houden. En toch
die aarde te kunnen
Een ruime 500 mensen verzamelden
zich gisteravond bij de kantine van de
Voetbalvereniging VTL om op de twee
de avond van de wandelvierdaagse de
5, 10 of 15 kilometer af te leggen. On
danks het feit dat de opkomst niet lager
is dan in andere jaren moet het voorzit
ter J.l. Huyssteden de Wit van de wan
delsportvereniging Leiden Zuid-West
van het hart dat het hem wat tegenvalt:
„Met dit ideale wandelweer zou je toch
wel meer mensen verwachten". De mas
sale opkomst bij soortgelijke evenemen
ten In andere gemeenten in de nabije
omgeving ondersteunen deze stelling.
De verwachting is dat de Groen van
Prinkstererschool dit jaar definitief be
slag zal leggen op de wisselbeker die
beschikbaar wordt gesteld aan de
grootste deelnemende groep. De school
won de voorgaande twee jaren reeds de
beker en neemt dit jaar deel met 182
leerlingen. Het is bovendien de enige
school die meeloopt. De avond-wandel-
vierdaagse wordt dit jaar voor de zeven
de maal georganiseerd. Enthousiaste
joggers, trimmers of gewone wandelaars
kunnen zich woensdagavond en donder
dagavond alsnog bij de kantine van VTL
inschrijven voor dit wandelgebeuren. De
laatste avond worden de deelnemers
feestelijk ingehaald op hat Vijfmeiplain.
Roosje Dom:
„Hier op de
flat, met da*
uitzicht en
vriendelijke
mensen om je
heen, kom je
tot rust".
verkennen en te bewaren
in mijn hart. Elke dag die
me gegeven is".
Eens zat ze met een vrouw
in het vliegtuig, op weg
naar ergens. Die vrouw had
nooit eerder gevlogen en
stond duizend angsten uit;
op z'n minst. „Ik merkte,
dat ze religieus was en ik
loodste haar door de
moeilijkheden heen. Ik zei:
kijk, nu gaat het toestel op
de baan steeds sneller de
aanloop nemen. Steeds
sneller, sneller...En dan zijn
we los. Dan gaan we door
de wolken heen. Nog even.
Kijk maar: nu zijn we er
boven uit. Een prachtig wit
veld van wolken beneden
ons; witter dan sneeuw.
Ook een deel van een
schitterende schepping. En
God kijkt daar op neer.
Misschien zitten we nu wel
een stukje dichter bij Hem.
Die vrouw was over haar
angst helemaal heen en
lachte toen ze door het
raampje naar beneden
keek".
„Heimwee naar een land
O ja, dat komt meermalen
voor. Dan schilder ik het
neer op een doek. Je moet
iets kwijt, in welke vorm
ook. Reizen naar ergens,
waar de mensen mensen
zijn en toch anders. Waar A
opeens G blijkt te zijn. Je
blijft binnen het alfabet,
maar de klanken
verwisselen van
breedtegraad tot
breedtegraad en van lengte
tot lengte. We bewegen ons
van poolijs tot evenaar en
dan weer verder, tot we
nooit, maar dan ook nooit
uitgekeken zijn.
Neerstrijkend over „the
family of men": de mensen
die samen de wereld
bevolken en zonder
onderbreken tot
„burengerucht" aanleiding
geven. Maar met elkaar zijn
we ontegenzeggelijk
boeiend en waard om met
elkaar te leven. Al is het
nog zo kort, als het op een
generatie aankomt. Reizen
Nou, laat ik het maar
zeggen: het is een vreselijk
aardige hobby, die
behoorlijk in de papieren
loopt..
Lirele.
comni
ien di
naart
iarsda
uit d
in dc
irkt ii
mw
realia
iwijk
r verl
uwpn
nman,
ngfezin
tarnde
dert
>and
te ter
n me
e fase
In den
en vei i
chweil
veel
:en sob
tet van
finait
zijn
anbren
ruppel
teekpl
lamsei
/oorts
lijk
eel m
bruik
verb
bouw
een
De.
Ie don
•ring I
rmijm
;n wo
ïutsbe
id te
e kun
aanleg
ïg zijn
Jrag
dit
;raad
Over een klein half jaar
.vaart Roosje Oscarine
;Margadant als meisje
de di .Dom geheten over de
coöri Jangtse Kiang; op een
primitieve Chinese schuit
zonder enige accommodatie.
De Jangtse langs,
honderden kilometers ver,
west naar oost, en maar
(vitaal) genieten. En daarna
naar de Chinese Muur,
want die had ze nog niet
eerder gezien. „De Chinese
Muur is het enige
menselijke bouwwerk dat
IC* vanaf de maan te zien is".
Roosje zou best eens gelijk
kunnen hebben. Ze heeft
een ontoombare hang naar
het unieke, naar vrijwel
onbetreden paden, naar het
menselijke in de
wereldruimte.
Waarschijnlijk passeert ze
in oktober weer de
Himalaya-keten, die te hoog
is om er overheen te
vliegen. De Himalaya
„kende" ze al. Nu de Muur
nog en, later in de tijd,
Zuid-Amerika met het
Andesgebergte, de Rocky
Mountains (waar ze ook
iddelli voetstappen heeft liggen) op
Lijste z'n latijns. „Dan heb ik het
wel zo n beetje gezien. Dan
heb ik de wereld gedaan,
met uitzondering van de
Sowjet-Unie, maar dat trekt
me niet. hou er niet van
binnen de paden fce lopen
en geen dwarsstraat in\te
mogen slaan. Bovendien zou
Ik daar zó de bajes ingaan,
ik met m'n grote bek. En
dan: mijn wilde verlangen
ooit eens Dostojewski in zijn
t Sch\ eigen taal te kunnen lezen
ssie o; (daarvoor heb ik zelfs wat
Russisch geleerd) is nooit
verwezenlijkt. Veel te
moeilijk; dat is geen
beste spreektaal. Dostojewski is
zeifs te moeilijk in een
vertaling..."
Inderdaad, de mond van
Roosje Dom staat zelden vol
tanden als ze zit. Ik bedoel
maar: ze is rap van tong,
snel van geest, bezit een
warm hart, zo te horen, en
zoekt naar de einder die ze
al eerder bereikt heeft. En
id hie toch is ze helemaal weg van
het vergezicht over de
Zegerplas bij het Alphense
Ridderhof, met een
Hollands wolkenspel
erboven. „Daar ben ik
verliefd op geworden. Bij
toeval. Weg uit Den Haag,
bah; ik ben geen stadsmens.
Hier op de flat, met dat
uitzicht en vriendelijke
mensen om je heen, kom je
tot rust. Het is een beetje
somber, drukkend vandaag,
maar als de zon schijnt,
komt de plas met die bootjes
erop tot leven. Bijna net zo
mooi als een bergmeer". En
Roosje Dom (maar dan
denk je eerder aan de Dom
van Utrecht dan aan een
leemte in de intellectuele
vermogens) kan het weten:
ze is een Roelse, die meer
dan bereisd is.
Sinds een jaartje inwoonster
van Alphen aan den Rijn,
bij de gratie van een goede
neus voor een settlement
Zo ongeveer gepensioneerd
ambtenaar van
Economische Zaken. In
1915 geboreq op midden-
Java. Heeft moeilijkheden
met haar voornaam.
„Roosje: erg hè Oscarine
O nee, dat kan ik helemaal
niet horen. Iedereen zegt
Josie. Josie Dom. Dat is
beter dan dat geroos. Laten
we het daar maar bij laten,
met die naam en toenaam.
Als anonymous voel ik me
't best". Na de oorlog, in '46,
naar Nederland. Op Java in
een vrouwenkamp gezeten.
„Ontredderd gingen we op
Holland aan. We werden in
Egypte aangekleed, we
hadden geen draad meer
aan ons lijf". Josie (Roosje
heeft afgedaan) studeerde
aanvankelijk had ze
ingenieur willen worden
Engels M.O. Ze werd leraar
zijn later alles kwijtgeraakt.
Heerlijke jeugd gehad. Ik
'heb vreselijk veel gelezen
ovqr landen en volken. Dat-
wilde ik zelf gaan zien. Het
is bijna de hele wereld
geworden".
Lezen en dus reizen, filmen,
om vast te leggen. „Ik barst
van de films en de foto's.
En schrijven, omdat ik af
en toe iets kwijt wil en
omdat ik het leuk vind
natuurlijk. Van al m'n
reizen houd ik buitenlandse
relaties over. Desnoods
beren. Zoals in British
Columbia, in het verre
.vesten van Canada, waar
mijn vrinden die dieren zo
ongeveer in hun
„achtertuintje" hebben.
Achter het huis zaten in elk
geval zeven van die
grizzly's en ze deden niks
naars. Je hebt wel lef nodig
voor dat reizen; je loopt van
alles op. zoals ik in India
een keer met een lichte
graad van cholera te maken
kreeg. Daarom reis ik ook
niet alleen, maar met
bescherming van een groep;
dan ben je niet alleen als er
zich iets voordoet. Maar
reizen verbreedt je leven zo.
Ik dring erin, ga bij de
mensen binnen, wil alles
weten; verdiep me in wat ik
gezien heb".
Het grootste compliment dat
Josie Dom zich kan
herinneren, werd haar
Engels („geen lerares; er
bestaat ook geen
doctoranda, of een
voorzitster of een
burgemeesteres of een
wethoudster") en gaf te
hooi en te gras les. „Bij het
rijk viel meer te verdienen
en ik kwam bij de
Octrooiraad terecht. Dat is
nu voorbij. Ik maak
documentaires met geluiden
en alles wat daarbij hoort,
tot en met doodskreten, als
het moet. Ik heb zitten
filmen op een rondvlucht
boven de streek hier,
weken geleden, toen de
Ridderhof jarig was".
Verliefd op, de Zegerplas,
verliefd op Alphen.
Verliefd op weet ik wat.
Eens en altijd weer. Een
figuur als kwikzilver; filmt,
fotografeert, schildert,
schrijft, beschikt over
middelen (ofschoon ze op
koopjes uit is, ook als het op
reizen aankomt en dat is
één, twee of drie keer per
jaar). Hobby: reizen dus, als
dat nog niet duidelijk was.
„Al vanaf m'n negende jaar
heb ik belangstelling voor
archeologie. De oudheid
boeit me enorm. Dat was
m'n drijfveer voor die
reizen. Indië Nederland
heb ik al vijf keer vice
versa gedaan in m'n jeugd,
want mijn ouders gingen
nogal op en neer. We waren
toen nog in goeden doen;
