w
H EMEN B#LLEN
Voor tuinbouw
„innovatie"
nu 't wachtwoord
Tuinbouw
kan verbruik
van energie
tot bijna helft
omlaag
brengen
j I
ir
b
-j»ji
^ND EN TUINBOUW
GROENE PAPRIKA'S GEDUIKELD
IN MEI LAGER OMZETBEDRAG VOOR SNIJBLOEMEN
MECHANISATIE EN OPVOEREN KWALITEIT
LEIDSE COURANT
MAANDAG 9 JUNI 1980 PAGINA 11
'jj fAGENINGEN De
^jereldeconomie worstelt
pet problemen. En dat gaat
e vaderlandse tuinbouw
iet onopgemerkt voorbij.
^1 heeft men nog dit voor-
eel dat het belangrijkste
fzetgebied-Wcst-Duitsland
vlak naast de deur ligt en
e! at dit land er economisch
,u" ezien nog relatief gunstig
oorstaat. Dat neemt niet
weg dat er een aantal le-
M 'ensgrote problemen op de
Bij uinbouw afstormen.
jöwel de sierteeltsector als de
IJjoedingstuiribouw worden
gj laarmee geconfronteerd. Op
'ie problemen zal men een
jjj ntwoord moeten vinden. Het
al in de komende jaren „in-
lovatie" zijn wat de klok
s.! wenst te slaan wil men de
Wrace goed kunnen uitlopen.
U Innovatie op het gebied van
ij energiebesparing, bodemkun-
w de en waterhuishouding, ar
il beidsbesparing, behandeling
van het produkt na de oogst,
iK lewasbescherming, introduc-
5j tie van nieuwe rassen en
jj nieuwe gewassen. De direc-
zj teur Akkerbouw en Tuin-
bouw, ir. W. van Soest, heeft
M op de noodzaak van dat alles
y oiet nadruk gewezen toen hij
de Tuinbouwdagen in Wage-
[J "jngen opende. En zich
richtend tot de vele aanwezi
ge voorlichters, onderzoekers
en andere wetenschappers zei
hij: „Innoveer de tuinbouw,
maar begin bij Uzelf!".
Er is geen reden om aan te
nemen dat de vraag naar tra
ditionele produkten in de
voedingstuinbouw zal toene
men, Wellicht profiteert de
Nederlandse tuinbouw wel
van de teruglopende produk-
tiecapaciteit van de concurre
rende glastuinbouw in Noord-
west- en Oost-Europa.
Sierteelt
In de sierteeltsector is nog
ruimte voor enige groei daar
in verschillende landen nog
sprake is van een in onze
ogen bestaande ondercon
sumptie. De groei van de afzet
zal overigens in een langza
mer tempo gaan dan in de ze
ventiger jaren het geval was.
De internationalisering van
de handel in tuinbouwpro-
dukten neemt toe en dat bete
kent een toenemende concur
rentie die vooral in de bloe
men-, de fruit- en de kas-
groentensector goed voelbaar
is.
Ook op onze eigen markt. Een
pre voor Nederland is dat de
internationale handel voor
het grootste deel via ons land
loopt. Het wapen bij uitstek in
de felle concurrentiestrijd om
de binnen- en buitenlandse
markt zal zijn: het leveren,
van een kwaliteitsprodukt,
dat efficiënt wordt geprodu
ceerd en gecommercialiseerd
met gebruikmaking van alle
moderne marketinginstru
menten.
Maatschappelijke
betrokkenheid
De maatschappelijke betrok
kenheid bij net te vormen
kwaliteitsbeleid neemt toe.
Milieu-, energie- en voedings
aspecten zullen een grotere'
rol gaan -spelen. Niet alleen
ten aanzien van het te leve
ren eindprodukt, maar ook
met betrekking tot de wijze
van de voortbrenging. Neder
land beschikt niet alleen over
een uitstekend produktie-ap-
paraat, maar ook over een dy
namisch handelsapparaat.
Helaas is Holland geen goed
kope leverancier (meer) en, zo
zei de heer Van Soest, laten
we hopen dat we niet te duur
zullen gaan worden. De kwa
liteit van onze produkten en
die van een probleemloze en
prompte leverantie zal dit na
deel moeten compenseren.
Glastuinbouw
De rentabiliteit van de glas
tuinbouw staat onder druk.
Naast algemene prijsstijgingen
doet vooral het duurder wor
den van olie en gas zich sterk
Brusselse kringen
De toekomstige positie van de
West-Europese en de Neder
landse glastuinbouw wordl
verschillend beoordeeld.
Vooral in „Brusselse kringen'
ontbreekt het vertrouwen in
deze bedrijfstak. Een opper
vlakkige beoordeling van gla
zen kas versus natuurlijke
broeikas leidt gemakkelijk tol
deze slotsom. Bij meer diep
gaande studie komt men
evenwel tot èndere gedach
ten.
Het allerbelangrijkste, num
mer één van lijst eén, aldus de
heer Van Soest, is echter dat
de bedrijfstak zelf vertrouwen
in de toekomst behoudt. Het
ondernemersklimaat is gun
stig en met een variatie op het
onsterfelijke woord van wij
len Winston Churchill zei de
heer van Soest: geef die on
dernemer de „tools and they
wil do the job". Die nieuwe
„tools" oftewel innovaties zul
len van verschillende kanten
worden geleverd. Want nood
maakt vindingrijk. Het be
drijfsleven zal als vanouds be
reid zijn deze „tools" toe te
passen. De glastuinbouw staal
voor een gigantisch aanpas
singsproces. Dat staat wel
vast. Maar het sterke techni
sche groene front zal onge
twijfeld verwachte en onver
wachte vindingen produce
ren.
Het loopt allemaal wat vreemd in de bloe
men- en plantenhandel tot dusver. Ty
pisch voorbeeld is, dat in de afgelopen
maand mei het omzetbedrag van snijbloe
men aan de CCWS bijna drie procent, of
tewel bijna twee miljoen gulden lager was
dan in dezelfde maand van het vorig jaar.
toen er toch ook echt geen „vetpot" in de
bloemen zat.
Het is voornamelijk aan de potplanten te
danken, dat mei toch een totaal hoger om
zetbedrag gaf van bijna vijf procent of
(slechts) een half miljoen gulden méér.
Qver het geheel van dit jaar tot en mét 31
mei bedroeg de totale omzet aan de CCWS
301.686.369,70 tegen 248.308.764,66 in
dezelfde periode van het vorig jaar, een
toename met 53.308.604,04 of 21,50 pro
cent.
Bij een toename in aanvoer van produk
ten pet bijna 8 procent lag de gemiddelde
prijs ongeveer 10 procent hoger.
Nog niet direct een reden tot pessimisme
maar evenmin tot optimisme. Het kon be
ter.
Maar wel opvallend was het afgelopen
week, dat vrijwel voor alle produkten de
gemiddelde prijs iets hoger lag dan in de
zelfde week van het vorig jaar.
Dat komt ook tot uitdrukking in de totale
aanvoer van 42.344.244 bos of stuks en op
brengst van 16.913.423,22 tegen een aan
voer van 38.786.361 bos of stuks voor
9.779.755,73. Dus vier miljoen meer aan
voer met zeven miljoen gulden hoger op
brengst.
Vooral in het begin van de week was het
veilingbeeld beslist niet slecht te noemen,
al zakte het later wat af.
Er moet worden gesteld dat de mei-maand
voor de bloemenkwekers een tegenvaller
is geweest, hetgeen toch wel reden geeft
tot bezorgdheid.
Het is niet onwaarschijnlijk dat de talrijke
feestelijkheden in de afgelopen maand
een remmende werking heeft gahd op de
handel. En verder dient te worden opge
merkt dat de vergelijking met het vorig
jaar wel wat mank gaat, omdat het rond
pinksteren toen warm was hetgeen van de
afgelopen week nog niet zozeer kan wor
den gezegd.
Er kwamen aan de CCWS nu 1.046.925
potplanten met een opbrengst van
1.700.643,16 tegen een aanvoer van
503.007 en opbrengst van 941.669,02 vo
rig jaar.
Met de perkplanten werd het wat rustiger
met een aanvoer van 1.056,242 en op
brengst 193.057,64 tegen vorig jaar
815.481 en opbrengst 182.052,65.
Er is momenteel een enorme variëteit aan
bloemen en planten dus keus volop en
prima kwaliteit! hetgeen teveel afwijkt
gaat al gauw in de doordraai.
Gemiddelde prijzen van een aantal pro
dukten met tussen haakjes die van vorig
jaar zijn: Amerikaanse anjers 47(30) tro-
sanjers 44(27) anthuriums 94(92) snijgroen
16(13) jaarrondtroschrysanten 55(35) idem
geplozen 61(53) freesia met een aanvoer
van tegen de negen miljoen weinig afwij
kend van vorig jaar, 21(31) irissen 19(11)
leliekelken 37(20) idem takken 55(37) gro
te cymbidium 67(72) idem klein 23(15)
grote rozen 37(20) klein 28(16) sonia 33(16)
belinda 25(15) red garnette 21(13)
Verder waren er nog ruim 20.000 import
trosanjers met prijzen van 23(44) en een
zelfde aantal statice voor 34(60).
Het is dus maar goed dat het met de im
port rustig aan gaat!
Gezien de totale gang van zaken en dé
nog steeds toenemende teeltuitbreidingen,
is het goed dat dezer dagen de Vereniging
Nederlandse Bloemisterij (VBN) besloot
4,5 miljoen gulden via het Produktschap
te verlenen voor onderzoekdoeleinden!
De eisen die aan de kwaliteit van de bloe
men en planten gesteld worden steeds ho
ger, mede door de buitenlandse concur
rentie.
Wat deze week betreft, onder invloed van
de zonnige dagen kan een ruim aanbod bij
de CCWS worden verwacht met waar
schijnlijk een druk op de prijs.
gevoelen. Het gerealiseerd»?
prijspeil is niet voldoende om
alle kostenstijgingen op te
vangen. De siergewassensec-
tor ziet nog groeikansen in
Frankrijk en Engeland, Het
gebruik in die landen is nog
laag, vooral omdat het aantal
distributiepunten klein is en
de winstmarges van de klein
handel hoog.
De potplantenproduktie ver
toonde de grootste groei. De
veilingaanvoer van dit gewas
steeg vorig jaar met niet min
der dan 21 Niettemin bleef
de rentabiliteit nog positief.
Bollen rooien toen.
De mechanisatie van de bloembollenteelt
is laat van start gegaan. Eigenlijk is die
pas in de zestiger jaren langzaam op gang
gekomen. Verzet rees vooral van de zijde
van de kwekers in de oude bollenstreek.
Men was bevreesd dat zware trekkers en
rooimachines de struktuur van de grond
zouden bederven. Uiteindelijk moest men
onder druk van de omstandigheden de
remmen wel los gooien en toen ging de
mechanisatie werkelijk met een „nood
gang" uit de startblokken.
Iedere zichzelf respecterende bloembol
lenkweker heeft vandaag een schuur vol
machines, die voor een deel slechts enkele
weken per jaar gebruikt kunnen worden.
De produktie per man per dag is enorm
opgevoerd. De arbeidsbehoefte per ha tul
pen was bijv. in 1960 nog 1900 uren, maar
die is nu teruggebracht naar 440 uren. Bij
de gladiolen ging het zelfs van 1600 naar
175 uren! Alles inclusief de verwerking
van de oogst in de schuur. Als gevolg
hiervan kon de beteelde oppervlakte per
man belangrijk worden uitgebreid. Een
negatief gevolg van de mechanisatie was
dat sommige kwekers nu gingen menen
dat alles mogelijk was. Er werd te veel
van de machines en.van de bollen ge
vergd en het gevolg was een achteruit
gang van de kwaliteit. Met name het aan
tal beschadigingen kan bij onoordeelkun
dig gebruik van machines fors oplopen.
Op de in Wageningen gehouden' Tuin
bouwdagen heeft de consulent voor de
bloembollenteelt, drs. A. F. G. Slootweg,
gewezen op het feit dat er zeker tegen de
achtergrond van een op handen zijnd be
leid meer aandacht zal besteed moeten
worden aan de kwaliteit.
De ontwikkelingen zijn niet te stuiten. De
zaak terugdraaien is een onmogelijke op
gave. „The point of no return" is al gepas
seerd, hoewel er uit het oogpunt van de
kwaliteit zeer zeker van redenen zijn om
zich te bezinnen. De grote opgave voor de
komende jaren wordt: een optimale me
chanisatie te laten samengaan met de
beste kwaliteit. Het Landbouwkwaliteits-
besluit Bloembollen zit er aan te komen
en dat zal de kwekers nog meer dan voor
heen met de neus op dè feiten drukken.
T eelthandelingen
De meeste teelthandelingen van planter
tot rooien zijn gemechaniseerd. Palletkis-
ten hebben hun intrede gedaan. Aanvan
kelijk alleen voor het transport, maar toen
bleek dat men in dit fust de bollen ook
kon drogen versnelde dat de komst van-
de palletkisten op tal van bedrijven. Min
der snel ging de vervanging van arbeid
door machines in de schuur. Vooral het
tijdrovende pellen van tulpen en die
nemen met 6000 ha de helft van het totale
bloembollenareaal in beslag! blijkt niet
zo simpel te mechaniseren. Er zijn wel
pelmachines, maar het probleern blijft dat
men de bollen niet zo uit de rooimachine
in de pelcombine kan laten rollen. De bol
len moeten eerst gedroogd en dan in pel-
bare conditie worden gebracht De ene
cultivar stelt heel andere eisen dan de an
der en alle problemen op dit gebied zijn
zeker niet opgelost.
Gaat het pellen van tulpen met de machi
ne bepaald nog niet van een leien dakje,
er zijn werkzaamheden in de bollenteelt
die zich helemaal niet laten mechanise
ren. Dat zijn: het ziekzoeken en de selek-
tiewerkzaamheden te velde en het uitzoe
ken van de gerooide bollen in de schuur
Dat zijn geen klusjes die men een machine
kan laten doen. Integendeel: dat zijn de
werkzaamheden die alleen doo bekwame
vakmensen verricht kunnen worden. Het
zijn ook deze werkzaamheden die een nog
verdere uitbreiding van het areaal tegen
gaan. En dat is maar goed ook!
Op het Laboratorium voor Bloembolle-
nonderzoek te Lisse is voor de belangrijk
ste bol- en knolgewassen vastgesteld wat
het effect van machinale verwerking van
de bollen op de kwaliteit is en hoe bescha
digingen te voorkomen zijn. Fabrikanten
van machines maken bij de constructie
van hun werktuigen veelvuldig gebruik
van de informatie die het Laboratorium
kan geven, zo deelde de heer Slootweg
mede. Met de mechanisatie lijkt men nu
aan de top te zitten, al zullen bepaalde
machines natuurlijk nog wel geperfectio
neerd kunnen worden. Maar voor de ko
mende jaren zal de nadruk meer dienen te
gaan vallen op het opvoeren van kwali
teit
zoek betekent dit een keihar
de uitdaging. Door een goed
gecoördineerde aanpak op
brede basis mogen we en
móeten we verwachten dat
snel resultaten geboekt wor
den, aldus de heer Van Soest.
I
Afvalwarmte
Ook in de praktijk zoals al
tijd één groot proefterrein
zal vooruitlopend op de on
derzoekresultaten veel geëx
perimenteerd worden. Daar
om zal dankzij financiële be
dragen uit het Energiebespa
ringsfonds van het Land--
bouwschap een aantal ener
giebesparingsdeskundigen in
de voorlichting worden aan
gesteld. Zij zullen die resulta
ten in de praktijk kunnen
evolueren en brugfiguren
vormen tussen onderzoek en
praktijk.
Veel aandacht zal worden be
steed om rest- en afvalwarmte
te benutten. De Nederlandse
Energie Ontwikkelings Maat
schappij, de NEOM, is bezig
een warmtekaart van Neder
land op te zetten waarop
vraag en aanbod van laag
waardige energie in beeld
wordt gebracht. In Zuid-Hol
land wordt door de NEOM als
voorbeeld het volgende on
derzoekprogramma geënta
meerd:
leveringsmogelijkheden
van warmte uit het Water
weggebied;
gedencentraliseerde ener
gie-opwekking in T.E.-instal-
laties en levering van overtol
lige electriciteit aan de cen
trales;
levering van warmte door
sloophoutverbranding van de
stad Den Haag en wel naar
schatting 80.000 ton per jaar!
j^e laatste weken lonkte de prijs van de
groene paprika's vooral naar de tuinders
die op „rood zaten". De prijs van de groe
ne paprika's was als gevolg van het kleine
aanbod zeer aantrekkelijk en bewoog zich
tussen de vijf en zes gulden per kilo. Voor
deze prijzen is menigeen gezwicht, het
geen natuurlijk zeer begrijpelijk is. De er
achter liggende filosofie valt niet moeilijk
te raden, nl. men kan de groene wel be
waren tot ze rood zijn, het is echter de
vraag of de rode met het vorderen van
het seizoen ook nog dergelijke prijzen op
brengen. En het is ook zo, dat wat men
binnen heeft, mooi meegenomen is. Er
ging zich dus een situatie ontwikkelen
van het achter de markt aanlopen. Hier
van weet ook iedereen wat er de gevolgen
van kunnen zijn. Men heeft dit risiko
veelal bewust genomen. Op donderdag 5
juni duikelde de prijs dan ook. In vergelij
king met de eraan voorafgaande week
daalde de prijs van de groene paprika's
van gemiddeld 5,06 per kilo naar 2,67.
Niet getreurd zal men geneigd zijn om te
zeggen, nu laten we ze weer rood worden.
Daar steekt echter wel weer het gevaar
in, dat er straks weer een golf rood aan de
veilingen komt. De aanvoer van rood
bleef vrij stabiel, de prijs daalde wel iets,
maar hij bleef toch nog op een aantrekke
lijk niveau, nl. 4,92 per kilo. In zijn tota
liteit wordt er een groter aanbod ver
wacht, waardoor zowel de prijs van de
groene als de rode sorteringen onder druk
blijft. Er moet daarom rekening gehouden
worden met wat lagere prijzen.
De tomatenmarkt bleek zich ook de afge
lopen week weer ijzersterk te handhaven.
Alle tuinders, vooral ook die van de hete-
lucht tomaten, brengen hun tomaten mét
plezier naar de veiling. Hierdoor is er ech
ter beslist nog geen situatie ontstaan van
slapende rijk worden. Als er de laatste ja
ren naar de rentabiliteit van de bedrijven
gekeken wordt, dan blijkt duidelijk dat
deze op de tocht staat. Hogere opbrengsten
zijn daarom dringend nodig om de- be
drijfstak gezond te houden. Dè thans gun
stige marktsituatie ontstaat door de aan
houdende afwezigheid van Marokko op de
Westduitse markt, een grotere export naar
Tuinder Ammerlaan uit Bleiswijk bij
zijn paprika's.
Zweden en een aanmerkelijk grotere ex
port naar Engeland. De toegenomen ex
port naar Engeland, is mogelijk door een
tegenvallende Engelse produktie en een
kleinere export van Guernsey en Jersey.
In zijn totaliteit lijkt het aanbod van Hol
landse tomaten groter te worden, zeker
ook als gevolg van het fraaie weer voor
het weekend. Zo zal er naar alle waar
schijnlijkheid vandaag een ruim aanbod
zijn, dat tegen lagere prijzen verkocht lijkt
te worden.
Met ingang van 3 juni heeft de Commissie
van de Europese Gemeenschappen beslo
ten om de ingestelde compenserende hef
fing van 134,63 per 100 kg op komkom
mers uit Spanje te laten vervallen. De ex
port van komkommers blijft echter vlot
verjopen. De concurrentie op de West
duitse markt bleef van beperkte omvang
Daarnaast worden er meer Hollandse
komkommers geëxporteerd naar Enge
land en Frankrijk. In de afgelopen week
bleef de prijs vrij vast. De sortering 61/76
liep met 2 cent op naar 66 cent per stuk.
De sortering 51/61 bracht 53 cent per stuk
op en profiteerde niet van een prijsher
stel. Dit was met de sortering 41/51 echter
weer wel het geval, de prijs liep met 6
cent per stuk op naar 50 cent. Het aanbod
lijkt niet veel te veranderen, de kans is
groot dat het aanbod echter kleiner dan
groter wordt. Als gevolg hieivan lijkt de
prijs ook weinig te veranderen.
Er is nog steeds sprake van een verzadig
de markt voor radijs. Het grote aanbod
vindt duidelijk moeilijk zijn weg. De prijs
bleef onder druk, dit betekende een ge
middelde prijs van 36 cent per bos. Het
aanbod lijkt wat kleiner te worden, er
wordt door de matige vraag echter niet op
hogere prijzen gerekend. De aanvoer van
bospeen groeit duidelijk naar een hoogte
punt, als gevolg hiervan daalde de prijs de
afgelopen week aanmerkelijk, nl. naar
1,47 per bos. Het aanbod blijft groeien,
de druk op de prijs wordt groter. Door de
oplopende temperaturen van de vorige
week, neemt de oogstsnelheid van bloem
kool toe, bij aanhoudend hoge temperatu
ren kan de prijs snel dalen. Deze daling
was eind vorige week al merkbaar, er'
werd gemiddeld 1,67 per stuk betaald.
De belangstelling voor Chinese kool is
zeer matig. Het kleiner wordende aanbod
heeft geen bijdrage kunnen leveren voor
een prijsherstel. Er werd gemiddeld 43
cent per kjlo betaald. Nog lagere prijzen
zijn niet uitgesloten. Het aanbod van kool
rabi fs nog steeds vrij groot, zeker in ver
gelijking met vorig seizoen. De gemiddel
de prijs schommelt rond de 26 cent per
stuk. Een kleiner wordend aanbod lijkt
weinig invloed op de prijs te hebben. An
dijvie behoort met een prijs van 36 cent
per kilo tot *de goedkope groentesoorten.
Er wordt een aanhoudend groot aanbod
verwacht, dat tegen lage prijzen verkocht
zal worden. Voor Ijsbergsla bleef de prijs
met 53 cent per stuk gelijk aart de prijs in
de eraan voorafgaande week. Het ai'nbod
van de volle grond kan bij dit gewas snel
van grotere betekenis worden, de prijs zal
als gevolg hiervan verder dalen. Het afne
mende aanbod van prei wordt tegen oplo
pende prijzen verkocht. Eind vorige week
lag de prijs op 2,55 per kilo. De prijs zal
verder oplopen. De aanvoer van ogen- en
suikermeloenen begint ook weer op gang
te komen. De prijzen bewegen zich tussen
de 4,- en 8,40 per stuk, al naar gelang
de grootte en de soort.
W. van Soest
deiAGENINGEN De va-
•J vj rlandse tuinbouw kan het
r üi ergieverbruik fors om-
n i if brengen. Sinds de olie-
igaisis van het begin der ze-
cwi mtiger jaren heeft men al
Jjm ins gezien het verbruik
e rij iet 15 procent terug te
iZ, i ingen. Voor het komende
t h cennium mag een verdere
er. sparing van 40 procent
mi i opzichte van het ver
hoe uik van 1980 worden ver
koi «ht. Rekening houdend
g iet een productiestijging
i r vierkante meter een
n n est dat nog steeds door
'sm at! ligt naar schatting
ig energiebesparing pei
iter ïheid-produkt tot 1980 in
ai orde van grootte van 33
leent
gu
kru t 1990 zou deze 45 procent
i ia nnen worden. Als de
ïl/e nststoffenindustrie er in
'■ijo agt en daar zijn aanwij
zingen voor! te zorgen voor
kasdekken met een grotere
lichtdoorlatenheid dan glas.
dan komen de zaken er nog
gunstiger voor te staan. Im
mers: dan kan het warmte
verlies sterk worden beperkt
zonder dat dit ten koste gaat
van licht. De energiebespa
ring moet in de tuinbouw een
zeer hoge prioriteit hebben.
Er zijn voldoende mogelijkhe
den tot innovaties op dit ter-
.rein voor handen, zo zei de
directeur Akkerbouw en
Tuinbouw, ir. W. van Soest,
tijdens de in Wageningen ge
houden Tuinbouwdagen.
De overheid ziet het grote be
lang van dit alles in en heeft
voor dit jaar en voor 1981 bej
langrijke bedragen beschik
baar gesteld om energiebespa
ringen te entameren. Voor
het tuinbouwkundig 1 onder-
