CPN op zoek naar een
progressieve meerderheid
„In dit
heidens
moeilijk
vak ben ik
een
gelukskind
geweest
„Dirigeren
kun je
niet leren.
Dat is
een gave,
die je bij
je geboorte
meekrijgt99
i&JNST/BINNENLAND
ZONDER ER ZELF NOG ECHT
IN TE GELOVEN
Het Metropole Orkest zonder Dolf van derLinden
is even absurd als Parijs zonder Eiffeltoren9
Bassie zonder Adriaan en een pot zonder deksel
MSTERDAM De
tatste jaren is er binnen
Communistische Par
Nederland (CPN) wel
et een en ander veran-
erd. De partij heeft niet
leer die volstrekte star-
eid van vroeger, toen
een enkele interne dis*
mogelijk was
ver de communistische
rincipes. Zij is ook
aar buiten toe opener
eworden. De partij
eeft zichzelf als het
rare een face-lift toege*
iend met de onmisken*
are bedoeling zich beter
de kijker te plaatsen
an progressief Neder*
md. Binnen de verschil*
nde afdelingen is men
steeds meer gaan
teren en hier en daar
onden de afgelopen we
en zeer kritische gelui
en van andersdenkende
PN-ers worden opge-
angen over het beleid
at door het partijbe-
uur wordt gevoerd. En
communistische
weede Kamerleden
akker en Wolff stellen
ch tegenwoordig heel
at meegaander op te-
{cnover de andere frac*
3 in
minder lieve woorden in
de mond genomen.
De CPN wil heel ver gaan
in het vinden van eqn pro
gressieve meerderheid,
want ook D'66 en zelfs het
progressieve deel van het
CDA (de dissidenten) wor
den in de congresstukken
gezien als potentiële ge
sprekspartners. Op weg
naar De Grote Verzoe
ning, lijkt het. En dat dan
onder het motto van een
door de partii noodzakelijk
geachte „richtingverande
ring in de Nederlandse po
litiek", zoals partijvoorzit
ter Henk Hoekstra het
vanmorgen in zijn con
gresrede uitdrukte. Met
andere woorden: het kabi
net-Van Agt moet kost
wat kost verdwijnen en
ook de vorming van een
CDA-PvdA-coalitie moet
worden voorkomen. Zeker
nu de rol van de progres
sieve CDA-voormannen
als AR-voorzitter Hans de
Boer en professor Goud
zwaard is uitgespeeld.
Met behulp van een parle
mentaire meerderheid wil
de CPN twee dingen be
reiken: de macht van het
grootkapitaal beknotten en
vermindering van de be
wapening met afschaffing
van de atoomwapens. Die
eisen maken wel duidelijk
dat de CPN vooralsnog
niet van plan is veel water
in de wijn te doen.
KOERSWIJZIGING
Henk Hoekstra is de man
die verantwoordelijk is ge
weest voor de geleidelijke
koerswijziging die de afge
lopen drie jaar binnen de
partij heeft plaatsgevon
den sinds de teleurstellen
de verkiezingen van 1977.
De CPN viel destijds terug
van vijf naar twee zetels
in de Tweede Kamer. De
verkiezingsleus „Van Agt
De CPN houdt vandaag, morgen en
overmorgen in Amsterdam haar 27e
congres sinds de oprichting van de
partij. Dit congres verschilt in zover
re van de vorige, dat voor het eerst
sinds lange tijd weer in het openbaar
wordt vergaderd. In het verleden wa
ren deze bijeenkomsten traditioneel
potdicht voor buitenstaanders. Op het
congres zal een viertal door het par
tijbestuur voorgestelde resoluties ter
sprake worden gebracht. Vanuit de
verschillende afdelingen zijn de nodi
ge kritische geluiden te horen ge
weest op de inhoud van deze resolu
ties. Deze openlijke kritiek was een
aantal jaren geleden nog ondenkbaar.
eruit, de CPN erin" had de
partij blijkbaar meer
kwaad dan goed gedaan.
De toenmalige voorzitter
Paul de Groot werd min
of meer voor het debacle
verantwoordelijk gesteld
en verdween van het to
neel.
Op het congres zal nog
moeten blijken of de CPN
ook daadwerkelijk opener
en democratischer kan
gaan functioneren. De vier
nogal traditioneel getoon
zette ontwerpresoluties
van het partijbestuur zijn
namelijk niet onverdeeld
gunstig ontvangen door
een groep minder behou
dend ingestelde CPN-ers.
Notabene in het CPN-dag-
blad De Waarheid - het
hol van de leeuw - is on
langs nog een aantal zeer
kritische'stukken geplaatst
over de inhoud van de
ontwerpbesluiten: te be
perkt, het bestuur ontloopt
uitspraken over bijvoor
beeld feminisme en eman
cipatie, wazigheid over de
internationale politiek. Die
openlijke kritiek was ove
rigens een aantal jaren ge
leden nog ondenkbaar.
De vraag is echter of de
nog altijd traditioneel en
behoudend ingestelde
meerderheid binnen de
partij soepel genoeg zal
zijn om op het congres ook
de meer verlichte CPN-ers
aan het woord te laten.
Het CPN-bolwerk Gronin
gen bijvoorbeeld onder de
bezielde aanvoering van
Fré Meis zal het de meer
genuanceerd denkende
CPN-leden in Amsterdam
zeer lastig kunnen maken.
SPANNINGEN
Zeker is dat de CPN met
haar koerswijziging naar
een toleranter en demo
cratischer opstelling een
proces op gang heeft ge
bracht dat nog voor de no
dige interne spanningen
kan zorgen. Want de con
sequentie van die omme
zwaai is dat nu ook geluis
terd moeten worden naar
die jongere CPN-garde en
hun openlijke kritiek op
het gebrek aan standpunt
bepaling in de vier resolu--
ties. Hun stem in de partij
is steeds luider hoorbaar.
Het is eigenlijk verwon
derlijk dat juist binnen de
CPN - veel meer dan in de
andere linkse partijen -
een politieke stroming
ontstaat, die zich zeer kri
tisch en idealêftisch op
stelt. En dat terwijl de
weerstanden tegen dfze
stroming in de CPN juist
het grootst zijn.
Maar nogmaals, een over
grote meerderheid in de
CPN behoort nog altijd tot
de zogenaamde „gestaalde
kaders". Het zal hun veel
moeite kosten om de tot
voor enkele jaren gehan
teerde strakke partijlijn al
weer een eindje te laten
vieren. De krampachtig
aandoende resoluties staan
dan ook nog voornamelijk
in het teken van behoud
van de eenheid in de par
tij. Woorden als strijd, ac
tie en solidariteit komen
in vrijwel elke alinea voor.
Zaken waarover binnen
de partij nogal verschil
lend wordt gedacht - en
die dus aanleiding kunnen
geven tot onenigheid - ko
men niet of slechts ter
loops aan de,orde. Afge
wacht moet worden of
men op het congres genoe
gen neemt met het gebrek
aan harde standpunten
over bijvoorbeeld vraag
stukken op het gebied van
cultuur en onderwijs en
emancipatie.
SAMENWERKING
De CPN zal zich sterk ma
ken voor het tot stand
brengen van een progres
sieve meerderheid in ons
land, zo staat in een van
de congresresoluties te le
zen. De CPN biedt zich
dus aan voor deelname
aan een progressief kabi
net. De kans dat dit ook
inderdaad gaat gebeuren
moet zeer gering worden
geacht De PvdA vorft
daar nog niet zo veel voor
en zal waarschijnlijk nog
liever kiezen voor een
links minderheidskabinet
dat dan door de CPN moet
worden gedoogd. De PvdA
heeft haar gereserveerde
houding tegenover de
CPN onlangs nog eens
duidelijk laten bliiken
door wél PPR en PSP uit
te nodigen voor een ge
sprek over verdergaande
samenwerking, maar niet
de communisten. D'66, die
in een progressieve coali
tie zeker niet gemist kan
worden, heeft nog veel
meer moeite met de com
munisten als coalitiepart
ner.
Voorzitter Jan Ter-
louw heeft duidelijk laten
merken dat voor hem het
CDA oua ideeën en demo
cratische instelling verf
eerder in aanmerking
komt dan de CPN.
Ook CPN-voorzitter Henk
Hoekstra gelooft eigenlijk
niet echt in die progressie
ve meerderheid. Hoekstra
in een interview met het
weekblad Vrij Nederland:
„Je kunt zeggen dat er
eerst samenwerking nodig
is tussen PPR, PSP en
CPN. Dat zou voor de
PvdA aanleiding kunnen
zijn om zich te heroriënte
ren." Ook op het congres
erkende hij „dat nog verf
werk verricht zal moeten
worden om barrières naar
een progressieve meerder
heid te slopen". De fractie
voorzitter in de Tweede
Kamer, Marcus Bakker
beschouwt de progressieve
meerderheidsvorming
echter als een uitdaging.
FRANS WEERTS
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 6 JUNI 1980 PAGINA 15
HILVERSUM Alleen dat Idee al:
het Metro pole Orkest voortaan zonder
Dolf van der Linden. Zonder de Heer
van Stand, die tijdens talloze Eurovi
sie Song Festivals weggooi-artiesten
van Nederlands fabrikaat een stijlvol
le, gezongen uitvaart bezorgde. Zonder
de alsmaar in gewicht afnemende dui
zendpoot, die 35 jaar lang even moeite
loos van muzikale genres verwisselde
als een kameleon van kleur. Smeuiige
jazz, semi-klassiek strooigoed, operet
teklanken en beukende beat toverde
hij met de beheerste wiekslag van zijn
handen uit violen, celli en bassen, uit
trompetten, trombones en tuba's, uit
piano's, harpen, trommels en klarinet-
Het idee, dat deze onoverwinnelijke com
bine Metropole Orkest en doordouwer
Dolf achteraf toch geen eeuwig leven
beschoren was, leek tot voor kort even
absurd als Parijs zonder Eiffeltoren, als
Bassie zonder Adriaan en een potje zon
der deksel.
En toch gaat het er nu echt van komen:
op zaterdag 7 juni zal de Meester, die nog
het meest lijkt op een belastinginspecteur
met een groot inlevingsgevoel, nog één
keer voor het voetlicht treden in de
Haagse Prins Willem-Alexanderzaal. En
als vanouds zal hij daar virtuoos zijn
manschappen naar de overwinning voe
ren. Alsof er geen definitief afscheid bo
ven zijn grijze, dunnende haar hangt, zal
hij het ook aan de stok krijgen met topar
tiesten Marco Bakker, Ramses Shaffy,
Toots Thielemans, Liesbeth List en
'Emmy Verhey, die op zijn aanwijzingen
het slotaccoord van zijn carrière voor
hun rekening nemen.
Big bands
Daarna komt er een einde aan het open
baar leven van de bijna 65-jarige diri
gent-arrangeur- en componist, die kort
na de Tweede Wereldoorlog van het be
stuur van Herrijzend Nederland de op
dracht kreeg om een groot radioorkest te
formeren naar het voorbeeld van de toen
razend populaire Big Bands in Amerika.'
Waarom ze uitgerekend hem met die
taak opzadelden? „Hij vreest, dat die be
noeming alles te maken had met zijn
alomtegenwoordigheid in Hilversum.
„Om in de crisisjaren brood op de plank
te houden, heb ik de gekste schnabbels
aangepakt en in elk orkest gezeten, waar
ze een pianist nodig hadden. Je kunt het
Izo gek niet opnoemen of Dolf was van de
partij. Het ene moment was ik een pseu-
do Romein in een Italiaanse formatie en
een week later zat ik alweer in een on-
Niet onmisbaar
Dolf van der Londen „iedereen krijgt
tenminste één keer in zijn leven de kans
om zijn idealen te verwezenlijken. Maar
die moet je dan ook wel gelijk pakken
wenst zijn naderend afscheid onder geen
beding te dramatiseren. „Niemand is on
misbaar", stelt hij met duidelijke tegenzin
vast, „en zelfs voor een dirigent luidt op
een dag onherroepelijk de bel voor de
laatste ronde. Ik wil best bekennen, dat
ik het er danig moeilijk mee gehad heb.
Want muziek maken is toch nog wat an
ders dan een stoel in mekaar timmeren
of een raamkozijn in de grondverf zetten.
Met alle respect overigens voor timmer
lieden en schilders. Maar muziek is een
virus, dat je hele lichaam infecteert. Als
ie die ziekte eenmaal onder de leden
hebt, blijf je er tot aan je dood mee tob
ben".
Een seintje
Daarom is het voor mij misschien een
wrang geluk geweest, dat ik tijdig van
mijn dokter een seintje heb gekregen. In
1975 zei hij al: ,je moet het wat kalmer
aan gaan doen". Een stapje terug noemde
hij dat Want anders zou de motor af
slaan.
Na die waarschuwing heb ik serieus ge-
probeerd om mijn vak te relativeren. Ik
deed ernstig mijn best om de door hem
aangegeven stapjes terug te doen. Want
ik wilde vast wennen aan het idee, dat ik
op een ochtend wakker zou worden als
ambteloos burger".
Muzikale noten
Op 1 juli 1980 is het voor hem zover. Dan
wordt zijn taak als orkestleider, school
meester, klaagmuur en sociaal werker
van het Metropole Orkest door Rogier
van Otterloo overgenomen en zal hij
voortaan als kersverse A O W-er zijn mu
zikale noten zonder hulp van anderen
moeten kraken.
„Het is drommels mooi geweest", stelt hij
opgelucht vast, „want ik behoor tot de
bevoorrechte mensen, die kunnen zeg
gen: „ik heb bereikt, wat ik wilde. Niet
meer en niet minder".
Gelukkig barst het in Nederland van het
talent en dat maakt het afscheid nemen
voor mij een stuk eenvoudiger. Als ik
straks thuis de radio aanzet en de omroe
per hoor zeggen: „In het komende half
uur speelt voor u het Metropole Orkest",
zal ik gegarandeerd iets te horen krijgen,
dat mij als muziek in de oren klinkt. Die
tranen bewaar ik liever voor mezelf".
LEO THURING
Dolf van der Linden: „als ik straks de radio aanzet en het Metropole Orkest hoor. zal ik gegarandeerd iets te horen krijgen, dat me als muziek in de oren
klinkt"
wijs hemd met wijde soepmouwen
smachtende Balalaika's te spelen. Maar ik
heb ook Russische balletten begeleid en
danslessen voor een paar gulden tn de
week".
Dik tevreden
De zoon van een Vlaardingse muziekhan
delaar, die viool- en pianolessen kreeg
van de legendarische Jos Vranken senior
en harmonie- en compositieleer studeer
de bij de gebroeders Zagwijn, blijkt na
het opmaken van zijn levensbalans dik
tevreden te zijn. Hij is straks 45 jaar ge
trouwd „een opmerkelijke score op de
Gooise matras", meent hij en daar
naast heeft hij het Nederlandse muziekle
ven verrijkt met een orkest, dat door zijn
specifieke klankkleur en zijn oeverloos
repertoire tot een uniek instituut is uitge
groeid. Onder zijn stimulerende directie
kregen tientallen getalenteerde musici
ook de kans om door te stoten naar de
toppen van de vaderlandse lichte muziek:
Dick Schallies, Cees Verschoor, Benny
Behr, Sem Nijveen, Ferdinand Povel,
Ack van Rooijen en Rudi Brink bouwden
in zijn muzikale laboratorium een water
dichte carrière op, die hen internationale
bekendheid gaf. En Jos Cleber, Jan Cor-
duwener en Piet Daalhuizen maakten
van zijn noot een privé deugd en for
meerden eigen orkesten in etherland.
Gave
„Dirigeren", is zijn vaste credo, "kun je
niet leren. Dat is ëen gave, die je bij je ge
boorte mooi meekrijgt. Om uit te leggen,
wat ik nou precies deed, heb ik het diri
geren wel eens vergeleken met het be
spelen van een instrument. Je staat voor
een gigantisch orgel, waarvan de toetsen
gevormd worden door de muzikanten. En
met gebaren moet je proberen om ze tot.
leven te brengen. Wat een schrijver met
woorden duidelijk maakt, doet een diri
gent met gebaren. Ik kan je zeggen, dat
het een gigantische klus is, waar je je le
ven lang op blijft studeren. En achteraf
moet je toegeven, dat je er minder van
begrijpt dan op het moment, dat je er aan
begon.
Van binnen en buiten
Toen ik in 1945 de kans kreeg om naar
mijn eigen inzichten een groot orkest te
formeren, heb ik stad en land afgestroopt
om de allerbeste muzikanten bij elkaar te
krijgen. ,Alle Amerikaanse, Engelse en
Canadese clubs, die je toen overal in Ne
derland had, kende ik na een paar maan
den van binnen en van buiten. Want
daar zaten immers de talenten, die ik no
dig had om mijn droom te realiseren. In
het begin arrangeerde ik de meeste num
mers ook nog zelf, maar op den duur
hield ik het niet vol en kwamen er men
sen bij als Pi Scheffer, Manny Oets, Bert
Paige en Jos Cleber, die goddank precies
op mijn golflengte bleken te zitten. Ik
moet eerlijk toegeven, dat ik in dit hei
dens moeilijke vak een gelukskind ben
geweest. Want wat kan een dirigent zich
nou nog meer wensen dan de beste muzi
kanten en de beste arrangeurs van Ne
derland?"
