Als de solidariteit wegvalt,
hebben we geen land meer
Belgische WILFRIED MARTENS:
premier
doet derde
poging
Een overtuiging
is geen handschoen
die je uit
Wereldkampioenschap
Hairstylingvoor
tweede maal in ons land
V!
10% LENING 10SQ
PER 10SB/100O
■RUSSISCHE
OUD MAJOOR-GENERAAL
PJOTR GRIGORENKO:
BINNENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 6 JUNI 1980 PAGINA 12
De 44-jarige Vlaming Wilfried Martens
is nog maar veertien maanden eerste
minister van België en toch leidt hij in
middels al het derde kabinet-Martens.
"Onoverkomelijke problemen tussen
Vlamingen en Walen over de verdeling
van de macht, de centen en van de
hoofdstad Brussel heeft het politiek kli
maat in het land uiterst labiel gemaakt.
Zoals we tot nog toe in Europa alleen
maar gewend waren van Italië.
Niet alleen de hervorming van de Belgi
sche staat zelf is daardoor al jaren lang
geblokkeerd (de grondwet beveelt al se
dert 1970 de vorming van drie zelfstan
dige deelstaten), ook het zeer spoedei
sende versoberingsplan voor de sociale
en andere overheidsvoorzieningen is tot
nog toe in de Vlaams-Waalse twisten
blijven steken. Het failliet van de staat
wordt wekelijks met reusachtige lenin
gen vooruit geschoven.
Premier Martens, zoon van een kolen
boer uit de omgeving van Gent, voorma
lig Vlaams activist, heeft zich nu dan
ook een rigoreus doel gesteld. Zijn kabi
net van Nationale Eenheid (zowel libe
ralen als christen democratenen, socia
listen uit Vlaanderen en Wallonië ne
men er in deel) zal nog voor de zomer
vakantie aan het parlement alle concre
te wetsontwerpen voorleggen, die einde
lijk moeten leiden tot de definitieve
staatshervorming en tot de gezondma
king van de rijksbegroting en de econo
mie.
Heel België betwijfelt sterk of de rege
ring Martens-III in staat is om ineens in
al die slepende conflicten de knopen
door te hakken. Alleen al de vraag waar
de bezuinigingen precies moeten vallen
is nog steeds onbeantwoord. En de vak
bonden maken zich op voor de strijd.
Over de levenskansen van zijn kabinet
en van de honderdvijftigjarige staat
België, over de vraag of Belgen zich wel
laten besturen over de grote verschil-
len en over andere wederwaardigheden
van een Belgisch regeringsleider had
onze correspondent in Brussel een ex
clusief vraaggesprek met premier Mar
tens.
heeft Wilfried Mar-
Bij vriend en vijand hebt U bewondering afge
dwongen voor uw vermogen telkens weer nieuwe
compromissen te bedenken tussen onverenigbare
Vlaamse en Waalse eisen. Maar toen u als premier
van de vorige regering eindelijk met de staatsher
vorming in het parlement kwam werd u ogenblik
kelijk ten val gebracht. Het lijkt wel of België, tel
kens als het er op aan komt. terug schrikt voor de
staatshervorming die iedereen zegt te willen.
Premier Martens: „Het nieuwe van de vorige re
gering was dat ze het gewaagd heeft om met een
regeling voor de staatshervorming in het parle
ment te verschijnen. Geen enkele eerdere rege
ring had het zover gebracht. Ik meende dat ik het
parlement het-bewijs moest leveren of daarvoor in
dit land de vereiste twee derde meerderheid be
staat Het is vastgelopen omdat in de senaat een
vijftal leden van de CVP-fractie de waarborgen
voor de Vlaamse minderheid in het bestuur van
Brussel onvoldoende vond. Maar ik ben vol ver
trouwen dat de nieuw gemaakte afspraken nu
door het parlement komen. De meerderheid waar
over de regering beschikt is zeer groot en die rea
liseert zich dat de Nederlandstalige en de Fransta
lige gemeenschap in ons land hun eigen zaken
moeten geen regelen. Alleen op die manier kun
nen de grote spanningen worden opgelost die het
tot nog toe onmogelijk maken het land normaal te
besturen.
Maar het grote struikelblok, de manier waarop
Vlamingen en Franstaligen samen Brussel moeten
besturen, is voorlopig in de ijskast gezet. Dat is
toch een tijdbom onder het kabinet?
Martens: „Dat zal moeten blijken. In de herfst be
ginnen de onderhandelingen over de inrichting
van Brussel als derde gewest of als hoofdstedelijk
gebied. Het is van groot belang dat we hebben be
sloten dat het probleem Brussel niet langer de
hele vorming van een federaal België mag blok
keren".
In Nederland heerst een hardnekkig ongeloof dat
zich aan de zuidgrens een autonome deelstaat
Vlaanderen aan het vormen is. Is dat echt nabije
toekomst?
Martens: „Jazeker. Op 1 oktober aanstaande reeds
zullen naast het nationale parlement, twee deel-
parlementen gaan werken. Een van de deelstaat
Vlaanderen en een van de deelstaat Wallonië. Ze
worden bevoegd op de terreinen van welzijn, ste
denbouw en ruimtelijke ordening, leefmilieu, re-
Wilfried Martens
gionaal industrie- en werkgelegenheidsbeleid,
voogdij over gemeenten en provincies en alle cul
turele aangelegenheden. Het Belgische nationale
parlement zal op al deze gebieden de wetgeving
dus toevertrouwen aan de parlementen van de
deelstaten. De deelregeringen, die nu als minis-
terscomité's reeds deel uitmaken van het natio
naal kabinet, zullen na de volgende verkiezingen
eveneens zelfstandig worden. De deelstaten zullen
gaandeweg met eigen belastingen gaan werken, al
blijven er belangrijke toelagen uit de nationale be
groting bestaan.
Kon de taalstrijd niet anders worden beslecht?
Martens: „Het is lang niet alleen'een kwestie van
taalstrijd. Die is al - op Brussel na - beslecht met
de taalwetten en de culturele onafhankelijkheid
van Vlaanderen. Dat is het formidabele resultaat
geweest van de Vlaamse beweging. Als je bedenkt
dat in de jaren '30 het hele middelbaar onderwijs,
de justitie en het leger nog franstalig waren. Het
gaat er nu om dat de twee Belgische cultuurge
meenschappen ook hun eigen regio kunnen bestu-
Bestaat niet het gevaar dat een klein landje als
België straks met - als ook Brussel is geregeld -
vier premiers, vier parlementen en etc. helemaal
uit elkaar valt?
„Duitsland heeft nog veel meer deelstaten. En
Zwitserland ook. Vlaanderen is met vijf miljoen
mensen groter dan bepaalde staten van Amerika.
Het gevaar is wel dat de onderlinge solidariteit
kan wegvallen. Daarom is in de wetsontwerpen
ook voorzien dat de financiële verdeling altijd het
gunstigst uitvalt voor het gewest dat er econo
misch het slechtst voorstaat, zoals thans Wallonië.
Het wordt een van de grootste problemen om
Vlaanderen te overtuigen van die noodzaak van
solidariteit. Want als die wegvalt, dan hebben we
geen land meer. En het is natuurlijk de bedoeling
dat de eenheidsstaat voor een belangrijk deel blijft
bestaan. Het algemeen financieel economisch be
leid. de sociale zekerheid, justitie, defensie en bui
tenlands beleid blijven de bevoegdheid van het
nationale parlement en de centrale regering.
ke moeilijkheden van België - toch ook boeiend
om hier premier te zijn. De positie van eerste
nister is in ons land zeer bijzonder geworden. Je
moet aanvaard worden door beide gemeenschap-
Êen. Dat is een heel moeilijk te vervullen vereiste,
n het is natuurlijk een grote uitdaging om de
kans te hebben je ideaal als Vlaamsgezinde te ver
wezenlijken het land weer regeerbaar te maken".
Toch lijkt er een groot verschil te bestaan tussen
de Belgische en Nederlandse burgers. De Belg
neemt een verdedigende houding aan tegenover
zijn overheid. De belastingontduiking is gigantisch
grote maatschappelijke verschijnselen,
oorbeeld kernenei
slijks belangstelling.
"Belgen zijn zeer materialistisch ingestelde
sen. Ze hechten grote belangen aan de pri
dingen des levens. Ze zijn daardoor ook heel
listisch en niet gemakkelijk te bewegen tot diep
gaande discussies. Men spreekt wel over het Bel
gisch gezond verstand. Dat verklaart bijvoorbeeld
dat er in ons land nooit een debat is geweest over
de kernenergie en dat we op dat gebied het meest
ontwikkelde land van Europa zijn. Straks zal 50
procent van onze elektriciteit door zeven kerncen
trales geleverd worden.
Wel komt er onder invloed van Nederland een
verandering in België op gang. De Nederlandse
invloed in Vlaanderen, vooral via de televisie, is
zeer groot. Ik zie dat in de politiek, in bepaalde
stromingen in mijn eigen partij, de christen-demo
cratische CVP, en bij de Vlaamse socialisten. Het
verzet in België tegen de installatie van kernra
ketten is een voorbeeld. Ik weet niet of die beïn
vloeding altijd een goede zaak is. Er zijn Neder-i
landse politici die me zeggen: Hadden wij maar
uw politiek klimaat, was men bij ons maar minder
principieel en meer realistisch ingesteld. Men zegt
wel eens, Nederlanders zijn plannenmakers en
Belgen zijn plannentrekkers. Ons volk heeft zich
eeuwenlang onder vreemde bezettingen moeten
zien te redden. En dat verklaart een bepaalde
mentaliteit".
Honderdvijftig jaar België wordt dit jaar maar so
ber en met talrijke incidenten herdacht. De Volk
sunie blijft als de Vlaamse en het FDF als franco
fone taaipartij weg van de plechtigheden.
„De taaipartijen hebben hun beste tijd gehad in
België. Ze zijn wanhopig aan het zoeken naar een
nieuw gezicht want het idee van een federale
staat wordt inmiddels door alle grote partijen ge
deeld. Er worden inderdaad geen grote monumen
ten opgericht bij 150 jaar België. Het mooiste ge
denkteken zou de aanvaarding van de staatsher
vorming zijn, ten teken van de ontwikkeling die
België in anderhalve eeuw heeft doorgemaakt".
MARC DE KONINCK
AMSTERDAM „U moet mij wel la
ten uitspreken! Als U dat niet doet, ge
draagt U zich net als een communist. Ik
heb niet „meegeheuld" met het sy
steem. Destijds was het een machtig
ideaal voor ons, dat de maatschappij
nut zou brengen. Als jongere in de par
tij (in 1927, op twintigjarige leeftijd
werd Grigorenko lid, red.) werden wij
betrokken bij een groots idee. dat wij
fanatiek hebben verdedigd. Als over
tuigde aanhangers wilden wij ons niet
van de goede zaak laten afleiden. Wij
zagen niet tegen inspanningen op. De
collectivisatie, de kolchoseboerderijen,
we hebben het toegejuicht. Maar met
het komen der jaren wordt een mens
wijzer.
Van communist dissident worden is
overigens een langdurig en ongelooflijk
pijnlijk proces. Hebt U veel mensen ge
zien in uw leven die van levensopvat
tingen wisselen? Een overtuiging, is
geen handschoen die je zomaar aflegt!
Toen ik in 1961 in botsing kwam met
het partijcomité zeiden ze tegen me:
hoe kun je zo'n groot inkomen als het
jouwe nou weggooien. Het tekent de
mentaliteit van de partijleden. Ze be
grepen er niets van. „Je wil niet rijk
worden?", zeiden ze tegen ons. Lang
zaam, in verschillende fasen is het tot
me doorgedrongen dat we van het volk
vervreemd waren geraakt.". Oud-gene
raal Grigorenko in debat met Neder
landers, zonder dat hij zich overigens
door zijn emoties laat beheersen
1961 was overigens niet de eerste keer
dat Grigorenko kritiek leverde. Twin
tig jaar daarvoor bekritiseerde hij in
een privé-gésprek dat Stalin ter ore
kwam, diens gebrekkige oorlogsvoorbe
reiding. In de algemene chaos van de
oorlogsjaren en dankzij zijn goede repu
tatie als militair bleef hem echter het
vuurpeloton bespaard, dat zovele critici
van Stalin in de jaren dertig hadden
ondergaan.
De onthullingen over de misdaden van
Stalin door Kroetsjev in 1956 op het
twintigste partijcongres waren naar zijn
zeggen de eerste diepe schok die aan
zijn overtuigingen werd toegebracht.
Kort na zijn kritiek op de partij in 1961
richtte hij een bond voor de herleving
van het oorspronkelijke leninisme op.
Hij kwam in de Moskouse Loebjanka-
gevangenis terecht, maar werd snel
naar een psyschiatrische kliniek over
gebracht en werd door een aantal, ook
in het westen niet onbekende, psychia
ters mentaal ziek verklaard. Met name
stelde men een vorm van achtervol
gingswaanzin bij hem vast, waardoor
hij niet langer verantwoordelijk kon
worden gehouden voor zijn daden.
Grigorenko: „Ze vroegen me daar
voortdurend of ik me krankzinnig
voelde. Ik weigerde altijd op dergelijke
vragen in te gaan, want wat moet je in
hemelsnaam met zo'n vraag aanvan
gen?" In november 1964, toen Kroets
jev ten val werd gebracht vertelde zijn
vrouw, de politicologe en lerares Zinai-
da met wie hij in 1943 huwde, aan
vrienden door de telefoon dat Pjotr een
bekende was van Brezjnjev. Snel daar
op kwam er verandering in zijn toe
stand; een vriend van Brezjnjev kon
onmogelijk in een psyschiatrische in
richting zitten, zo oordeelden leidingge
vende figuren die door afluistering van
deze relatie hadden gehoord. Het be
kortte zijn verblijf in de psychiatrische
gevangenis, maar na zijn vrijlating in
1965 kon hij geen werk meer vinden.
Grigorenko: „De autoriteiten hebben
mij toen van het laatste restje commu
nistische overtuiging afgeholpen. Dat
was het einde van een lange weg". Hij
schreef brieven aan Kosygin, de KGB
Deze week bracht de Russische
dissident Pjotr Grigorenko (73)
en zijn vrouw Zinaida (71) op
uitnodiging van de Stichting
Jong Atlantisch Genootschap
Nederland een bezoek aan Ne
derland. Grigorenko is niet zo
maar een dissident. Als arme
boerenzoon begifigd met gezond
verstand klom hij op tot
majoor-generaal in het Rode
Leger en was tot het begin van
de jaren zestig een warm pleit
bezorger van het communisti
sche experiment. Hij kent dan
ook het Russische staatssys
teem van binnenuit en zijn hui
dige leiders; met partijleider
Leonid Brezjnjev die hij in de
oorlog ontmoette, was hij lange
tijd bevriend. Maar toen hij in
1961 kritiek leverde op het ge
brek aan democratie in het le
ger, leerde hij tot zijn eigen ont
goocheling ook de keerzijde
van het systeem kennen. Hij
werd tot tweemaal toe in psy
schiatrische inrichtingen opge
nomen. In 1977 zou Grigorenko,
tijdens een bezoek aan zijn zoon
in de Verenigde Staten, tot per
en het partijblad Pravda en nam het
openlijk op voor in de oorlog verdre
ven Krim-Tataren en dissidenten als
Sinjavski, Boekovsky en Ginzboerg. In
1969 werd hij opnieuw gearresteerd
mentaal evenwel gezond bevonden,
maar plotseling voor de tweede maal
door een groep psychiaters van het
Russische Serbsky-instituut geestelijk
ziek verklaard. In 1974 kwam hij weer
op vrije voeten.
„Ik heb twee jaar doorgebracht in een
zame opsluiting, andere dissidenten
zoals de nu in Parijs levende Leonid
Ploutchev brachten vier jaar door te
midden van krankzinnigen. Dat is nog
erger dan wat ik heb meegemaakt. Ik
heb daar mensen gekend die hun opi
nies niet wilden prijsgeven. Als je dat
echter niet deed, kwam je er nooit
meer uit." In 1977 werd Grigorenko tij
dens zijn'verblijf in de Verenigde Sta
ten het staatsburgerschap
Ontberingen
Het verbaast niet dat Grigorenko na
alle ontberingen die zijn land hem
heeft bezorgd geen al te vriendelijke
opinies koestert over het communis
tisch systeem. Hij heeft het hartstochte
lijk beleefd en erin geloofd. Vervol
gens, toen hij aan het twijfelen sloeg,
het diepgaand bestudeerd, (hij heeft
een universitaire graad behaald in de
geschiedwetenschap en de logistiek) en
het tenslotte als „louter demagogie"
terzijde geschoven. Hij beschrijft het nu
in de termipologie van Solsjenitsyn als
een kankergezwel, dat onophoudelijk
voortwoekert wanneer men het laat be
gaan.
Volgens hem moet het Westen op de
toetsingsconferentie in Madrid kornen-
Pyotr Grigorenko
sona non grata worden ver
klaard. Sindsdien wonen de
Grigorenko's in New York, te
gen hun zin overigens, want de
generaal en zijn vrouw vinden
dat hun strijd alleen in de Sov
jet-Unie naar behoren kan wor
den gevoerd.
de herfst zich hard opstellen, vooral
waar het de naleving van de mensen
rechten betreft; het kan dit volgens
hem ook zonder risico's doen, omdat de
Sovjet-Unie „door zeer veel banden
(technologische, financiële en qua
grondstoffen) van het westen afhanke
lijk is".
Toen Grigorenko in 1977 in de Vere
nigde Staten aankwam en nog niet
wist, dat hij niet naar de Sovjet-Unie
mocht terugkeren was een van de eer
ste dingen die hij ondernam een uitge
breid psychiatrisch rapport aan te vra
gen. Hij was, namelijk bang, dat hij bij
terugkeer opnieuw in een kliniek zou
belanden en dat wilde hij tot elke prijs
voorkomen door zich te laten onderzoe
ken door gerespecteerde psychiaters.
Vervolgens onderzochten onafhanke
lijk van elkaar drie Amerikaanse psy
chiaters hem. die vertrouwd waren met
de Russische psychiatrie, zich daarbij
baserend op het rapport dat de Russi
sche psychiaters over hem hadden op
gesteld. Zij onderzochten hem op zijn
gevoel voor werkelijkheid, het beeld,
dat hij koesterde over zichzelf en de
door de Russische psychiaters gesigna
leerde achtervolgingswaanzin, zijn
voornaamste mentale gebrek. Unaniem
kwamen zij tot de conclusie dat „waar
de Russische psychiaters aldus pro
fessor Walter Reich in een samenvat
ting van het onderzoek in een onlangs
gepubliceerd artikel in het Engelse
maandblad Encounter obsessies
constateerden, wij volharding aantrof
fen, waar zij spraken over zelfbedrog,
wij rationaliteit vonden, waar zij psy
chotische roekeloosheid vaststelden, wij
slechts toewijding aantroffen, en waar
zij pathologie vaststelden, wij slechts
gezondheid onderkenden".
GROOTSTE KAPSALON TER WERELD IN AHOY
ROTTERDAM De grootste kapsalon ter
wereld komt op 21, 22 en 23 december van
dit jaar te staan in het AHOY-complex in
Rotterdam. Daar worden dan de achttiende
wereldkampioenschappen „Hairstyling" ge
houden. Naar verwachting zullen 60.000 kap
pers uit de hele wereld dit evenement bijwo
nen. Aan dit kampioenschap doen 20 landen
met 120 deelnemers (per land 3 herenkap
pers en 3 dameskappers) mee.
Nieuw bij deze wereldkampioenschappen die
om het jaar worden gehouden en die voor de
tweede keer in Nederland plaatsvinden zijn
de wereldkampioenschappen junioren. Dit on
derdeel is toegevoegd om ook bij de jeugd de
groeiende belangstelling voor het kappersvak
een verdere impuls te geven.
Naast het wedstrijdgebeuren verzorgen 150 cos
metica- en haarverzo'rgingsbedrijven een vak
tentoonstelling die 20.000 vierkante meter vloe
roppervlakte bestrijkt.
In het wedstrijdprogramma is, behalve de ge
bruikelijke opdrachten zoals bijvoorbeeld het
maken van een galakapsel, een nieuw element
opgenomen: de deelnemende teams moeten de
haarmode van hun eigen land laten zien. Op de
laatste dag van de wereldkampioenschappen
worden er de zogenaamde „open" kampioen
schappen gehouden: wedstrijden voor kappers
die niet in een landenteam zitten.
De puntentelling van het wereldkampioen-
schap.^die tot nu toe door zo'n acht mensen ge
durende twee dagen uitgerekend werd, wordt
ditmaal door een computer verwerkt. Voordeel
hiervan is dat de uitslag binnen 30 minuten be
kend is en dat de deelnemers na de prijsuitrei
king de complete uitslag uitgereikt krijgen.
De wedstrijden vinden plaats in de „piste" van
het AHOY-sportcomplex. De belangstellenden
kunnen via honderd monitoren en een 40 vier
kante meter groot video-scherm volgen wat
hun collega's op de „binnenplaats" van het
sportcomplex presteren.
Voor de organisatie is een wereldwijde boot- en
vliegdienst opgezet. De Air France pendelt
vanuit Parijs naar Schiphol, om de talrijke
Franse kappers die het" evenement willen bij
wonen, naar Rotterdam te brengen. Duitsers
komen met Rijnschepen, zodat zij tegelijkertijd
hotelaccomodatie ter beschikking hebben. Met
de KNVB is de afspraak gemaakt dat Feye-
noord dat weekeind „uit" speelt, zodat alle par
keerruimte in Rotterdam door kappers ge
bruikt kan worden. Om de te verwachten par
keerproblemen verder zoveel mogelijk in te
dammen zijn er daarnaast speciale regelingen
getroffen met de Nederlandse Spoorwegen en
het gemeentevervoerbedrijf de R.E.T. Voor
f.25,- kan elke Nederlandse kapper een dag
kaart kopen, die geldig is voor trein, metro en
bus.
STAAT DER NEDERLANDEN
bedrag open bedrag
koers de koers wordt na de inschrijving op 10 juni 198u
vastgesteld volgens het tendersysteem
rente jaarlijks op 15 juli
aflossing in 5 jaarlijkse termijnen van 15 juli 1986 af
vervroegde aflossing is niet toegestaan
inschrijving 10 juni a.s. van 9 tot 15 uur via banken en commissionairs
storting 15 juli 1980
prospectus kosteloos bij banken en commissionairs
PAUL VAN VELTHOVEN
