'Ik kan het
niet uitstaan,
al dieleugens van Dirk!'
£eidóeSöufta/nt
„Alsjij nog
eveneen pilsje
uitde koelkast
haalt, let ik wel
op dat ze geen
doelpunt
maken." f
iutohandelaar
twee jaar uit Italiaanse gevangenis
PIETER MENTEN:
Massale manifestatie
tegen 1-novemberwet
SENAAT WIL VERKLARING OVER PLO-CONTACTEN
NEDERLAND LIET NIETS VAN ZICH HOREN
)5
Verkiezingsstrijd in
VS spitst zich toe
Van der Klaauw antwoordt vandaag
Paus beslist in conflict
over priesteropleidingen
MEL
-1NENLANP
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 28 MEI 1980 PAGINA 13
ONINGEN Het o-
ibaar ministerie in Ita-
|had geen poot om op te
an. Het procederen gaat
jmzettend moeilijk. Wel-
■rechtskundige mogelijk-
len er zijn daar kom je
Nederlander niet ach-
f, zegt een geërgerde
k van Gelder. Als een
iderslag bij heldere he-
l werd de Groningse au-
andelaar door de Ita-
inse justitie na twee
r vrijgelaten. Hij moest
f jaar zitten voor ver
lende medeplichtigheid
i een omvangrijke hasjs-
kkel.
>0'
De twee jaar cel die hij heeft
uitgezeten voordat hij de
grens werd overgezet, bete
kenen voor hem een lange
nachtmerrie waar hij de na
weeën nog van ondervindt.'
Ook over de juridische bij
stand in Italië heeft Van Gel
der, die naar zijn zeggen het
slachtoffer is geworden van
gerechtelijke dwalingen,
geen goed woord over. De
eerste advocaat had hij moe
ten betalen met veel geleend
geld van familieleden in Ne
derland. De daarop volgende
negen maanden heeft hij de
man niet meer gezien. Ook
andere verdedigers hadden
volgens hem weinig vertrou
wen in een goede afloop.
Een smeekbede aan de frac
tievoorzitter van de Tweede
Kamer, minister-president
Van Agt, het Europarlement
en de burgemeesters van
Groningen en Utrecht lever
den niets op. In zijn brieven
trad Van Gelder op als pleit
bezorger voor enkele on
schuldige Nederlanders die
lange tijd in een Italiaanse
cel op hun proces wachten.
Antwoorden bleven uit. Van
Gelder zegt verder tot twee
keer toe veroordeeld te zijn
zonder rechters of advocaten
te hebben gezien. Dat de
zaak met Italiaanse begrip
pen betrekkelijk snel goed
afliep heeft Van Gelder in
zijn ogen alleen aan zichzelf
te danken. De autohandelaar
noemt het Italiaans gedrag
het toppunt van brutaliteit.
De rechtbank in het zuid Ita
liaanse Brindisi veroordeelde
me bij verstek tot acht jaar
cel. Als een man van mijn
leeftijd daartoe veroordeeld
wordt zonder enige vorm
van proces, dan teken je ei
genlijk praktisch gezien je
doodvonnis".
De zaak-Van Gelder kwam
aan het rollen toen de ex-
Groninger naar Duitsland
wilde gaan om auto's te ko
pen. De Italiaanse justitie had
een uitleveringsbevel laten
uitgaan via Interpol nadat
een medewerker van het
transportbedrijf in Utrecht
was aangehouden met 1800
kilo hasj. Bij Hamburg werd
hij aangehouden tijdens een
verkeerscontrole. Het werd
hem noodlottig. Van Gelder
werd geboeid per trein naar
Italië overgebracht. Een dag
vaarding heeft hem nooit be
reikt. Tijdens het transport
werd zijn zaak in hoger be
roep behandeld. Van Gelder
kwam een dag te laat aan om
zich te kunnen verdedigen.
De ervaringen aan het begin
van de lijdensweg waren bit
ter. Ook Italië werd twee jaar
geleden geteisterd door een
strenge winter. Van Gelder
zegt: „Als nieuweling kom je
eerst in een cel onder de
grond. Het was er steenkoud.
Familieleden reisden mij
achterna met dekens, kleding
en geld. Met geld valt er echt
een hoop te versieren, maar
vlot de behandeling van het
proces echter niet", zegt Van
Gelder die nog onwennig
van zijn lang verwachte vrij
heid proeft.
'Sm nader
lerzoek
kinderen
ic^ekkerkerk
ERKERK De kin
van de Lekkerkerkse
{hooi „de Aalschol-
irorden voorlopig niet
onderzocht op moge-
gevolgen voor de ge-
iid van de giftige bo-
moeten de resultaten
jdere onderzoeken wor-
Jewacht en tot nu toe is
bleken dat het gif onder
k en onder de school
vloed is op de gezond-
lldus een woordvoerder
"~~1 gemeente.
Hlllfyingen in het Utrechtse
|rk zijn gisteren ver-
jde concentraties tolu-
IOngetroffen. Het tolueen
Issen 1948 en 1968 zijn
«Br
'Ivang van de gifvondst
Brabantse Hilvarenbeek
veekeinde aan het licht
is niet duidelijk. De
cie Noord-Brabant die
maanden op de hoogte
de illegale stort, kon
p niets vertellen over
bud van de stortput.
(bassadeur
Eer
ét ontlagen"
HAAG De Suri-
se ambassadeur in Ne-
>»d, W. van Eer, is niet
agen maar eervol on-
Jp ui' zijn functie.
L^eeft de zaakgelastigde
Suriname in ons land, La-
gisteren aan het Alge-
^Nederlands Persbureau
Haag laten weten,
'^jerichten uit Suriname
^rekking tot vermeende
llpigen", aldus de zaakge-
„dienen kritisch te
ji beschouwd". Van Eer
ar Paramaribo worden'
èroepen en daar werk-
zijn op het ministerie
gemene en buitenlandse
fen voedsel
nedicijnen
r Iran
HAAG Het verbod
Ivoer en doorvoer van
en aan Iran, behalve
:1 en medicijnen, is
ag ingegaan.
(aatregelen zijn in de
|ourant van dinsdag 27
epubliceerd, aldus het
jrie van economische
1 invoering van de maat-
1 wordt gevolg gegeven
afspraken die de lidsta-
|n de EG hebben ge-
om door middel van
matregelen druk op
t te oefenen teneinde de
1de Amerikanen daar
(krijgen.
ïejange cao
Scompensatie
^redestein
ÜHT De industrie
van FNV, CNV en
ie BLHP, hebben het
weekeinde met
(4000 werkne-
overeenstemming be-
over een tweejarige
•ijkste punten van ak-
dat van april '80 tot
12 loopt, zijn een volledi-
scompensatie per 1 janu-
|1 en daarna per 1 juli en
imber, verwerking van
ledatoeslag" van 26 gul-
de loonschalen, uitbrei-
in de vakantie met één
24 of 25 dagen en ver
van de ploegentoeslag
procent. Enige vorm
eidstijdverkorting is in
bij Vredestein niet aan
komen, op de extra va-
dag na. Over eventuele
•eloning van vuil en on-
„I 'aam werk zijn nog geen
li" te afspraken gemaakt.
rechtzitting.
De vroegere CIA-directeur George Bush heeft zich, zoals
verwacht, teruggetrokken uit de strijd om de Republikeinse
presidentskandidatuur. Op zich is deze stap van weinig be
lang. De voormalige gouverneur van Californië, Ronald Rea
gan, had tijdens de voorverkiezingen van de afgelopen
maanden al zoveel gedelegeerden naar de partijconventie
achter zich gekregen, dat hij zeker is van de Republikeinse
kandidatuur. In dit licht bezien is het besluit van Bush niet
meer dan een formele bevestiging van de onaantastbare posi
tie van Reagan bij de Republikeinen. Na Watergate geldt
deze ex-acteur als de nieuwe grote Republikeinse leider.
Daarbij lijkt men zijn zeer behoudende opvattingen men
denke slechts aan zijn oorlogszuchtige uitlatingen en zijn ex
treme besnoeiingsvoorstellen in de sociale sector voor lief
te willen nemen.
DOOR het wegvallen van Bush kunnen de Republikeinen
zich nu al toeleggen op de campagne voor de presidentsver
kiezingen op 4 november. In schril contrast hiermee staan de
Democraten, die door de felle strijd tussen president Carter
en senator Kennedy nog steeds verdeeld zijn en dat wellicht
ook na de conventie in augustus blijven. Een situatie, waaruit
i de zeer bekwame campagneleiders van Ronald Reagan onge-
i twijfeld politieke munt zullen proberen te slaan. De Demo-
cratische leiders zijn zich terdege van dit gevaar bewust ge-
j tuige het toenemend aantal verzoeken van partijbonzen aan
I Edward Kennedy om zijn campagne te staken en de Demo
cratische gelederen achter president Carter te sluiten.
WANT ondanks alle vaak terechte kritiek op de hui
dige president van de VS hebben de Amerikanen, wanneer
men even voorbijgaat aan de onafhankelijke kandidatuur
van de voormalige Republikein John Anderson, dit najaar
weinig keus. Zij zouden zichzelf en de wereld in ieder geval
géén goede dienst bewijzen wanneer de 70-jarige ex-filmster
Ronald Reagan op 4 november zou worden gekozen tot wat
men nog steeds beschouwd als de machtigste man ter wereld.
ROTTERDAM De hele middag al
hadden de twee bejaarde broers el
kaar smalend en honend bejegend.
Maar toen Dirk, terzake zijn eigen
oorlogsverleden, kalm bleef volhou
den dat hij hierover door de Belgi
sche autoriteiten per se niet is ver
hoord, ontplofte Pieter: „Nee, maar,
nou zullen we het krijgen. Dirk is in
Parijs gearresteerd en toen overge
bracht naar Brussel, meneer de pre
sident!". Vol walging over zo een on
betrouwbare broer voegde hij eraan
toe: „Ik kan het niet uitstaan, al die
leugens".
Op dat moment kon ook mr, P. Schip
per, de president van de bijzondere
strafkamer waarvoor de deze week 81
jaar geworden Pieter Menten terecht
staat, een verwrongen grijns niet meer
onderdrukken. In de zaal ontlaadde de
opgehoopte spanning zich in gul gelach.
De 78-jarige Dirk zelf gaf uiteindelijk
toe dat de Belgische justitie destijds
toch wel .informatie bij hem heeft inge
wonnen over zijn gedrag in de oorlog.
Dat deze informatie heeft geleid tot zijn
ter dood veroordeling (bij verstek), wil
de hij ook niet bestrijden. Maar dit be
richt zou hem pas veel later hebben be
reikt, via een omweg. Namelijk via
broer Pieter. Kennelijk omdat de
gronden waarop hij is veroordeeld (col
laboratie) hem niet bijzonder veel be
lang inboezemden, heeft Dirk de Bel
gen verder maar laten zitten en vestig
de hij zich na verloop van tijd in Can
nes.
Aangezien hij op zijn beurt de „leugens
van Pieter" niet langer kon verdragen
was Dirk gisteren samen met zijn
vrouw uit Zuid-Frankrijk naar Rotter
dam overgekomen. Tot "nu toe had hij
hiervoor geen reden gezien omdat hij
zelf in het zonnige zuiden weinig hin
der ondervond van alle opschudding.
Maar Pieter is zijn verdediging inmid
dels gaan baseren op de stelling dat niet
hij zich in juli 1941, in het Poolse Pod-
horoce heeft opgehouden, maar Dirk.
„Vandaar dat ik me gedwongen zag de
familie-verklaring in de openbaarheid
te brengen die we in 1953 over het ge
beurde in Podhoroce hebben opge
steld", aldus de „Franse" Menten.
„Behalve door mij en mijn vrouw is ze
ondertekend door mijn moeder en mijn
schoonmoeder. Omdat de laatste twee
zijn overleden, heb ik ook maar hun
paspoorten meegebracht. Dan kunt u
de handtekeningen vergelijken. Anders
zegt mijn broer toch weer dat de zaak
vervalst is. Het document is gebaseerd
op hetgeen Pieter in 1943 aan ons heeft
verteld, toen hij per Chevrolet van de
SS uit Polen naar mijn landgoed in
Frankrijk was overgekomen. Hij maak
te zich toen grote zorgen dat Duitsland
de oorlog zou verliezen. En wel omdat
hij in juli '41 bij die executie in Podho
roce aanwezig was geweest. Of hijzelf
een aandeel had in de executie, is ons
nooit duidelijk geworden. Hij zei alleen
dat hij erbij was geweest".
Dit verhaal was in een document neer
gelegd onder de afspraak dat het alleen
zou worden gebruikt als Pieter één van
de ondertekenaars persoonlijk zou aan
vallen. Directe aanleiding voor de op
stelling van de verklaring was het vol
gens de betrokkenen „uitzinnige" ge
drag geweest dat Pieter zich kort tevo
ren zou hebben veroorloofd in de beje
gening van zijn moeder. „Toen hij (na
zijn korte detentie) in Nederland weer
op vrije voeten kwam, had hij geld no
dig", aldus Dirk. Maar onze moeder
had haar bank-machtiging aan hem in
getrokken. In het Haarlemse pension
waar zij toen verbleef heeft hij haar
vervolgens opgezocht en haar van woe
de bijna gewurgd. Intussen had hij mij
ook al bestolen. We zijn toen tot de
conclusie gekomen: deze man is niet
toerekenbaar", zo zei Dirk die ook nog
een schriftelijke verklaring uit zijn kof
fer opdiepte inzake de vermeende
wurgpoging.
Brieven
Pieter Menten en de hem toegevoegde
verdediger mr. Liagre Böhl confron
teerden Dirk gisteren met een serie
brieven die deze destijds vanuit Polen
zou hebben geschreven aan zijn moe
der, zijn toenmalige echtgenote Rie,
zijn dochter Mimi en een zekere Ellie.
Oogmerk hiervan was, in de woorden
van Pieter, tot een inventarisatie te ko
men van „de serie mijneden" die de
Franse broer in de drie uur dat zijn
verhoor duurde, zou hebben afgelegd.
Mr. Böhl wilde ermee aantonen dat
Dirk wel degelijk gedurig aanwezig
was geweest op het landgoed bij Podho
roce, dat voor de helft eigendom was
van moeder Menten, terwijl de beide
broers elk voor een kwart eigenaar wa
ren. Als duidelijk zou worden dat Dirk
zich inderdaad veel en langdurig op het
landgoed heeft opgehouden, zou Pieters
stelling dat de getuigen hem met zijn
broer verwarren, aan overtuigings
kracht winnen.
Van nogal wat brieven zei Dirk echter
dat ze niet in zijn handschrift waren
geschreven of dat de handtekening was
nagemaakt. De post voor Ellie kon hij
helemaal niet thuis brengen: „Ellie? Ik
ken geen Ellie". „In totaal ben ik mis
schien vijf of zes keer op het landgoed
geweest", stalde Dirk, „het kan ook een
paar maal meer zijn gerweest, maar
niet veel. De laatste keer dat ik er ver
bleef was in 1939, een paar maanden
voordat Duitsland Polen binnenviel.
Daarna ben ik niet meer terugge
weest".
Begin juli '41 het tijdstip van de mas
sa-executie waarbij zijn broer betrok
ken zou zijn geweest, bevond Dirk zich
naar zijn zeggen in Parijs. Hij wist dat
zo precies omdat hem juist toen het be
richt bereikte dat er was ingebroken in
zijn Brusselse woning, waar al zijn
kostbare tapijten waren weggehaald.
Enigszins in verlegenheid raakte Dirk,
toen officier van justitie mr. L. Meijers
hem wees op een brief van de SS in
Polen aan de collegae in Brussel met
betrekking tot deze diefstal. Vermoede
lijk geïnspireerd door Pieter Menten
vraagt de Poolse SS hierin alle mede
werking te verlenen bij de oplossing
van deze diefstal. De brief is gedateerd
op juli 1942, een jaar later dus. Dirk
haalde verbaasd de schouders op, maar
bleef vasthouden aan juli 1941.
Ook op tal van andere punten bleek
Dirk zich gisteren te vergissen. Het
pijnlijkst was nog wel een incident
rond een „paardenpas", een identiteits
bewijs van een paard dat de Mentens
destijds in hun Poolse stal hadden
staan. Verdediger mr. Liagre Böhl
vroeg Dirk of hij het document her
kende. Dirk bekeek het al te haastig,
want zijn reactie luidde: „Nou, ik weet
niet, de pas van mijn broer zeker?".
AMSTERDAM Ruim
tienduizend buitenlanders
en Nederlanders hebben gis
teravond in Amsterdam
deelgenomen aan een pro
test-manifestatie tegen de
uitvoering van de 1-novem
berwet. De betogers trokken
met spandoeken vanaf het
Museumplein door de bin
nenstad naar de Mozes en
Aaronkerk aan het Water-
looplein.
Voor het gebouw, waarin een
aantal illegalen hun toevlucht
hebben gezocht, werd de ma
nifestatie besloten. Op dezelf
de plaats had de avond tevo
ren een fascistische organisatie
pamflletten verspreid die op
riepen tot geweld tegen de
buitenlanders in ons land en
pleitten voor hun „deportatie".
Vóór het kerkgebouw werd
ondermeer het woord gevoerd
door vertegenwoordigers van
politieke partijen als D'66,
PvdA, PSP, CPN en PPR en
diverse jongerenorganisaties.
Allen spraken zij hun solidari
teit uit met de slkachtoffers
van de 1-novemberwet. Ria
Beckers (PPR) zei Als een
wet grote groepen mensen on
recht doet, dan moet de rege
ring zeggen: Wij hebben ons
vergist, de wet moet weg en de
mensen moeten worden gele
galiseerd".
Senaat: BTW dagbladen
niet terug naar nul
DEN HAAG De meerder
heid van de Eerste Kamer
vindt dat het op 1 januari van
dit jaar ingestelde BTW-tarief
van 4 procent, voor dag- en
nieuwsbladen gehandhaafd
moet blijven.
Een motie van PvdA-senator
Simons, waarin de regering
werd gevraagd het BTW-tarief
weer terug te draaien tot nul
procent, werd gisteren met 32
tegen 28 stemmen verworpen.
(Van onze parlementaire re- duidelijke verklaring aflegt
dactie) over de houding van de Ne-
DEN HAAG De fracties derlandse regering tegeno-
van CDA, VVD en GPV in ver de Palestijnse Bevrij
de Eerste Kamer willen dat dingsorganisatie PLO. De
minister Van der Klaauw senaatsfracties hebben daar
(Buitenlandse Zaken) een gisteren tijdens de behande
ling van de begroting van
Buitenlandse Zaken op aan
gedrongen. Vandaag zal mi
nister van der Klaauw de
Kamer van repliek dienen.
De woordvoerders van CDA,
VVD en GPV zetten vraagte
kens bij de recente officiële
ontvangst van PLO-vertegen-
woordiger dr. Sartawi door
een hoge ambtenaar van het
ministerie van Buitenlandse
Zaken. Senator Van Hulst
(CDA) sprak in dit verband
van „geflirt met de PLO".
„Een man als Sartawi is in
mijn fractie niet welkom", al
dus van Hulst. Zijn collega
Van der Jagt (GPV) vroeg
Van der Klaauw, opheldering
te verschaffen over de geruch-
Heerlijk,helderHeineken.
Ook dit jaar
geen haring
uit Noordzee
DEN HAAG Er zal dit
jaar geen haring uit de
Noordzee gevangen mogen
worden. Dit is het gevolg
van een negatief advies dat
de internationale raad voor
onderzoek van de zee
(ICES) heeft uitgebracht
over de mogelijke vangst
van 205.000 ton haring uit de
Noordzee in dit jaar.
Minister Van der Stee, toen
nog op de post landbouw en
visserij had reeds 2500 tot
3000 ton van deze hoeveelheid
voor de Nederlandse visserij
geclaimd. Dit quotum was in
principe door de EG aan Ne
derland toegewezen mits aan
twee zaken werd voldaan. Er
moest een positief ICES advies
komen en er moesten water
dichte controle-maatregelen
worden opgezet om ontduiking
van het quotum te voorkomen.
Met het negatieve ICES advies
is reeds een van de twee voor
waarden vervallen. De tweede
voorwaarde werd door de EG-
ministers vooral uit voorzorg
ingebouwd. In feite wilde men
op die manier alsnog een mid
del hebben de haringvangsten
een jaar uit te stellen totdat de
haringstand in de Noordzee
werkelijk zover zou zijn her
steld dat haringvisserij weer
mogelijk zou zijn.'
Vooruit
met
de geit
In het Noordhol
landse Purme-
rend Is gisteren
weer de traditio
nele Pinkster
drie-markt ge
houden. Het jon
getje en het
meisje op de
foto werden
door hun ouders
elk met een geit
je verrast.
ten, dat dr. Sartawi betrokken
zou zijn geweest bij de PLO-
aanslag tijdens de Olympische
Spelen in München: Ir. J. Baas
(VVD) drong er bij de regering
op aan, de uiterste terughou
dendheid te betrachten in haar
contacten met de PLO.
DEN BOSCH/ROME Paus Johannes Pau-
lus II zal er weer aan te pas moeten komen
om een uitweg te vinden voor problemen die
zijn gerezen tussen bisschop Gijsen van
Roermond en zijn collega's over de prieste
ropleidingen in ons land. Dit is een direct
gevolg van het beroep dat de bisschoppen
conferentie heeft gedaan op de raad voor de
bijzondere bisschoppensynode in Rome nu
drie van hen, die krachtens de in januari ge
nomen synodebesluiten een onderzoek in
stellen naar het functioneren van de theo-
logsiche hogescholen, het seminarie van
Rolduc en de convicten voor priesterstuden
ten, bet onderling niet eens kunnen worden.
De aanleiding van het meningsverschil is het
besluit van bisschop Gijsen een bepaalde pries
ter die is opgeleid aan de Hogeschool voor The
ologie en Pastoraat in Heerlen niet aan te stel
len in zijn bisdom. Bisschop Gijsen is een van
de drie bisschoppen die een onderzoek instelt
naar het functioneren van de priesteropleidin
gen. Zijn collega's Ernst (van Breda) en Möller
(van Groningen) zijn met het vaste orgaan voor
de opleidingen, waarin alle betrokkenen sa
menwerken, van mening dat zolang het onder
zoek niet is afgerond men zich moet onthouden
van openbare uitspraken over de opleidingen.
De synodecommissie die zich nu over het conf
lict gaat buigen bestaat uit kardinaal Wille-
brands, bisschop Bluyssen en de Franse kardi
naal Garrone, tot voor kort hoofd van de con
gregatie voor het katholiek onderwijs en de se
minaries. De oplossing die zij vinden zal via
mgr. Tomko, de secretaris-generaal van de al
gemene synode, worden voorgelegd aan de
paus, die uiteindelijk beslist.
Koeler
DE BILT - Er verandert maar
weinig in het weer of het
moest al zijn dat de middag-
temperaturen morgen wat la
ger zullen zijn dan vandaag.
Een uitgebreid gebied met lage
barometerstanden strekt zich
uit van het zeegebied ten wes
ten van Noorwegen over west
Europa tot ver het middel
landse zeegebied in. In dit la
gedrukgebied verschilt het
weer van streek tot streek.
Vanochtend onweerde het aan
de middellandsezee, regende
het in de Alpen, was het zon
nig in Middenfrankrijk en
Zuidengeland, bevond zich een
uitgestrekt mistveld boven
Nóord-Frankrijk, viel een
sneeuwbui in Schotland en re
gende het boven grote delen
van de Noordzee.
In een matige noordelijke stro
ming komt morgen wat koele
re lucht uit Engeland ons land
binnen. In deze lucht kunnen
buien tot ontwikkeling komen,
waarvan sommigen met on
weer.
Vooruitzichten voor vrijdag
opgesteld door het KNMI op
woensdag om 10.00 uur:
Enkele buien, ook opklarin
gen, middagtemperatuur onge
veer 14 graden.
Weersvooruitzichten in cijfers
gemiddeld over Nederland
voor vrijdag:
Aantal uren zon 2 tot 10.
Min. temp.: omstreeks 9 gra
den.
Max. temp. omstreeks 14 gra
den.
Kans op een droge periode
van minstens 12 uur 60 pro
cent.
Kans op een geheel droog et
maal 30 procent.
Voor de temperaturen geldt
een marge van 2 graden.
Weersgesteldheid van gisteren
