Bestuurlijk
apparaat
raakt
ontredderd
Bezuinigingsoperatie: uitstel van executie
buitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinneï
/p
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 17 MEI 1980 PAGINA
TAAL
In haar ..Goed Nieuws
1 Show heefi Sonja Ba-
j rend onlangs een gooi-
i het-maar-in-m'n-pet-
prijs ingesteld. Minister
j Albeda. die de Sociale
Zaken van ons land be
stiert, was de eerste die
de prijs kreeg toege
kend en daarmee op
zijn vingers werd getikt
voor het bezigen van
een taal waar een nor
male Nederlander geen
touw aan kan vastkno
pen
Als het aan ons lag zou
Sonja aan politici elke
week wel vijfentwintig
gooi-het-maar-in-mijn-
pet-prijzen kunnen toe
kennen. Wat wij weke
lijks aan het Binnenhol
te horen krijgen, tart
vaak iedere beschrij
ving
Voor de grap zou Sonja
bijvoorbeeld afgelopen
maandag eens een kijk
je hebben moeten ne
men bij de vergadering
van de Onderwijscom
missie uit de Tweede
Kamer De commissie
wisselde van gedachten
met minister Pais en
diens staatssecretaris De
Jong over het Ontwik
kelingsplan Voortgezet
Onderwijs. kortweg
aangeduid als OPVO.
Volgens dat plan moet
het voortgezet onder
wijs voor iedereen be
ginnen met een tweeja
rige brugklas. Daarna
pas kun je als leerling
verschillende kanten
op
Wat een petten had
Sonja tijdens die verga
dering niet kunnen uit
delen! Aan CDA-
woordvoerder Gerard
van Leijenhorst bijvoor
beeld, die wij op een ge
geven moment de vol
gende zin hoorden uit
spreken: „Voor de
tweede helft van de
eerste fase wordt mira-
bele diet ia de status quo
gehandhaafd Dit heeft
ons bijzonder ver
baasd" Ons ook. Ge
rard. Waarom zei je niet
gewoon dat tot je opper
ste verbazing het twee
de brugklasjaar hetzelf
de is als het eerste, of
woorden van gelijke
strekking
We zullen ons beperken
tot dit ene zinnetje van
Van Leijenhorst. Het
zou niet eerlijk zijn,
hem alleen te beschul
digen van ingewikkeld
taalgebruik, want Chel
Merlens van D'66 kon
er ook wat van. Welis
waar sprak hij de be
windslieden niet in het
latijn toe. maar met het
Nederlands had ook hij
blijkbaar grote moeite
Uit zijn mond tekenden
wij herhaaldelijk woor
den op die thuishoren
in engels sprekende
landen. Zo hoorden wij
Chel spreken over onze
„permissive society" en
over de setting en
streaming van het on
derwijssysteem" Tot
zover. Gooi het maar m
VET 1
Het Dordtse PvdA -
Tweede Kamerlid Wij-
me Jabaay. dat vrijwel
geen week voorbij laat
gaan zonder door mid
del van een publiciteits
stunt de aandacht op
zich te vestigen, zorgde
de afgelopen week voor
een klein culinair dra
ma in het kamerge
bouw In het radiopro
gramma „In de Rooie
Haan had zij zich vori
ge week laten ontval
len. dat het voedsel in
het restaurant der
Tweede Kamer veel te
vet is. „De Kamerleden
worden daardoor veel
te dik. De maaltijden
moeten gezond wor
den", aldus Wijnie. En
ze voegde daaraan toe
„Als het eten niet min
der vet wordt, ga ik
desnoods zelf de keu
ken in"
Uiteraard wekten deze
uitspraken grote op
schudding in het restau
rantbedrijf. hetgeen
deze week resulteerde
in een gesprek tussen
het kamerlid en enkele
smaakmakers uit de
kamerkeukenHet
eind van het liedje was.
dat Wijnie haar excuses
aanbood Zo had ze het
ook weer niet bedoeld.
Het verweer van de
koks was een voudig
„We voelden ons danig
in de kuif gepikt, want
we koken helemaal niet
vet. De kamerleden ma
ken het eten zelf vet",
vertelde ons Rudyard
Blokpoel. plaatsvervan
gend chef-kok „Ze vra
gen vaak om biefstuk,
gebakken in roomboter
Of ze willen aardbeien
met een enorme berg
slagroom Ja, dat zijn
vette dingen Ze kun
nen net zo goed bief
stuk van de grill krij
gen of een vegetarische
schotel, of aardbeien
zonder slagroom. We
hebben trouwens toch
ook niet voor niks
kwark als toetje op het
menu staan En die gro
te kwakken mayonaise,
waar vaak om wordt
gevraagd, dat hoeft toch
ook 0101!*"
VET 2
Had Wijnie nog andere
klach ten „Ja wel, het
eten was ook te zout.
vond ze Eigenlijk zou
ieder kamerlid ver
plicht zoutloos eten
voorgezet moeten krij
gen. Nou ja. dat is toch
dok overdrevenOns
eten is niet zout Maar
je moet eens zien. wat
men vaak zelf aan zout
bij het eten gooit En ie
dereen verplicht op een
zoutloos dieet zetten,
dat gaat toch wel wat te
ver Dan zou je bij wijze
van spreken ook alle
kamerleden moeten
voorschrijven in wat
voor auto ze moeten rij
den Maar goed. de zaak
is bijgelegd. Zand ero
ver. Als Wijnie een ac
tie wil beginnen voor
gezond voedsel, dan
moet ze haar eigen col
lega 's aanpakken en
niet ons".
Over actie gesproken:
Wijnie laat het er niet
helemaal bij zitten. „Ik
geef toe. dat ik ten on
rechte de indruk heb
gewekt de koks te wil
len beschuldigen", ver
telde zij ons. „Natuur
lijk ligt het vetgehalte
van het eten vooral aan
de kamerleden zelf.
Maar ik ben ervan
overtuigd, dat velen het
wel anders willen.
Daarom heb ik de res
taurant-directie ge
vraagd. onder de ka
merleden een enquête
te houden om er achter
te komen welk voedsel
men eigenlijk het liefst
wil eten De directie
vond dat een goed idee.
Misschien dat naar aan
leiding van die enquête
het assortiment gezond
voedsel kan worden
vergroot, zodat iedereen
voldoende gelegenheid
heeft om vitamines en
andere opbouwende gé-
zonde stoffen te nutti
gen Juist in de politiek
heb je dat hard nodig"
BOOS
Dick Dolman heeft zich
in negen maanden ont
wikkeld tot een uitste
kende kamervoorzitter.
Daar is iedereen aan
het Binnenhof het over
eens. Geen kwaad
woord over de wijze
waarop Vondeltngs op
volger de voorzittersha
mer hanteert. Het enige
kritische nootje dat hier
en daar wordt gekraakt,
geldt de boosheidsaan-
valletjes waaraan Dol
man soms lijdt. Maar
een kniesoor die daaro
ver valt. want meestal
zijn Dolmans uitingen
van gramschap, hoe
fraai ook om aan te zien
en te horen, terecht
Zoals woensdagavond,
tijdens het debatje over
de boycot van de Olym
pische Spelen in Mos
kou.
De socialist Relus ter
Beek had in zijn betoog
de CDA 'er Jan Nico
Schol ten ervan beschul
digd. enige onjuistheden
te hebben verkondigd.
Scholten. bijgestaan
door zijn fractiegenoot
Van Ierse!probeerde
die beschuldiging te
weerleggen. Het gevolg
was een zodanige
stroom van interrupties
over en weer. dat Dol
man er kriebelig van
werd. „Het woord is nu
aan de heer Ter Beek
en aan niemand an
ders", riep hij, toen
Sc hol ten opnieuw een
poging deed de inter
ruptiemicrofoon te grij
pen Scholten ging ech
ter on verdroten door,
waardoor Dolman nog
meer geïrriteerd raakte
Opnieuw liet hij de ha
mer vallen, gebaarde
naar Scholten dat hij
zich koest moest hou
den en riep andermaal,
dat het woord aan Ter
Beek was. Hetgeen
Scholten deed opmer
ken: „Dat is partijdig".
Nu sprong Dolman
werkelijk uit zijn vel
Hij trok wit weg en
brieste: „Die woorden
neemt u terug! Ik heb u
de meeste interrupties
toegestaan!". Er viel een
pijnlijke stilte. De woor
den van Dolman
striemden het kle
de hoofd van Jan
Scholten. die zich
kend terugtrok u |j
bankje. Uiteindelij.
het de PvdA 'er Ec,
Thijn. die het ijs
brak. „Zullen we hU
weer gewoon ove
mensenrechten he\
meneer Scholl
vroeg hij. „Daar b r
altijd voor, meneet ;e
Thijn", antwcn e
Scholten poeslief
later vroeg Schol te
leefd het woord. „1
dit debat niet bel
met onnodige em
Het komt mij
er al genoeg emofi
deze zaal aanwezig
Daarom trek ik
beschuldiging aan\
adres van de voc
namelijk dat hij
dig zou zijn, terug'
een korte hoofdkni
cepteerde Dolman
excuus. Het ine
was gesloten.
DICK
VAN RIETSCHi
NIJMEGEN Het gaat fout met ons o-
penbaar bestel als het niet snel in zich
zelf „ingrijpt". Het denken en handelen
van de overheid is de laatste 25 jaar ge
baseerd geweest op economische groei.
Die groei is er nu uit, maar het bestuur
lijk apparaat heeft daar geen antwoord
op. Er dreigt vergrijzing van het ambte
lijk apparaat, onmacht voor de bestuur
ders, de hoognodige veranderingen in
het systeem komen in het gedrang.
Sombere woorden uit de mond van dr. Roel in 't
Veld. hoogleraar in de bestuurskunde aan de Kat
holieke Universiteit van Nijmegen. Hij voorziet
ontreddering van ons bestuurlijk apparaat, met
stijging van de werkloosheid en een kwalitatieve
daling van de arbeidsomstandigheden „Denk bij
voorbeeld eens aan een universiteit Bijna alle me
dewerkers zijn in vaste dienst, de groei is eruit,
het geld is op Niemand van de medewerkers gaat
weg. de gemiddelde leeftijd wordt steeds hoger en
jong talent komt niet meer aan bod".
Als het om grote ambtelijke organisaties gaat ligt
de zaak al niet anders. Ook die waren helemaal
ingesteld op groei Er kon wat veranderen, er
kwamen nieuwe mensen in dienst, omdat de orga
nisatie steeds groter werd. Dat steeds groter wor
den is verleden tijd. Er is dus ook geen ruimte
meer voor veranderingen, die nu juist zo hard no
dig zouden zijn. Verstarring van het bestuurlijk
systeem is het gevolg als er niet wordt ingegrepen.
Natuurlijk is het mogelijk oplossingen te vinden,
maar dat zal verre van eenvoudig zijn. Dan moet
er namelijk worden gesleuteld aan gegroeide
structuren, zullen de bestuurders weer greep moe
ten krijgen op het beleid, zal er beweeglijkheid
moeten worden terugggebracht in personeel en fi
nanciering.
Uitbreiding
Economische groei van ons land betekende, dat de
overheid ieder jaar meer geld te besteden kreeg
Er werden nieuwe activiteiten ondernomen, wat
'er r.l was kon rustig blijven bestaan. Met hel aan-
treKken.van mensen ging het evenzo. Nu de zaak
stagr.eert komen er echter geen nieuwe jonge
mensen bij Met als gevolg dat de gemiddelde leef
tijd van het ambtelijk apparaat steeds hoger
wordt En aangezien er wordt gewerkt met het
stelsel van de periodieke verhogingen van salaris,
worden de gemiddelde personeelskosten ook
steeds hoger. Het budget, het totale bedrag dat de
organisatie ter beschikking krijgt, mag niet wor
de overschreden. Dus zou het kunnen betekenen
dat het aantal personeelsleden gaat dalen
De verzorgingsstaat die Nederland is geworden
lijkt ook in het gedrang te komen omdat de groei
uit de economie is verdwenen. Neem het onder
wijs, waarin wordt getracht ieder gelijke kansen
te geven. Maar dan wordt alleen gekeken naar de
kans dat onderwijs te volgen. Steeds meer jonge
ren gingen langer naar school, kregen een hogere
opleiding. Het beroep dat men daarmee zou kun
nen uitoefenen bleek echter niet in die mate te
worden gevraagd. ..De afwezigheid van economi
sche groei zal deze effecten aanzienlijk verster
ken. zodat teleurgestelde verwachtingen des te
sterker zullen optreden."
De verzorgingsmaatschappij kan alleen goed func
tioneren als de maatschappij zelf het geld daar
voor opbrengt. Er zijn echter knelpunten als het
er om gaat het geld te innen, er zijn pogingen de
verplichting tot betalen te ontwijken en te ontdui
ken. Nu de premie- en belastingdruk stijgt, zal de
neiging tot ontwijken en ontduiken nog sterker
worden. En het geld dat wordt besteed wordt
vaak niet doelmatig besteed.
Inspraak
De deelname van de burger in het openbaar be
stuur is steeds groter geworden: actiegroepen. ïn-
Dr. Roel in 't Veld is 37 jaar. Hij heeft rechten en economie ge
studeerd en is gepromoveerd op een proefschrift over maatschap
pelijke besluitvorming. Van 1964 tot 1969 was hij wetenschappe
lijk medewerker economie, van 1969 tot 1977 was hij belast met
beleidsfuncties aan de Rijksuniversiteit in Leiden. Hij was on
der meer directeur beleidsplanning. Sinds 1977 is hij hoogleraar
in Nijmegen.
In 't Veld is tevens lid van de Raad voor het Binnenlands Be
stuur. Politiek actief is hij binnen de Partij van de Arbeid, in
Leiden maakte hij deel uit van de gemeenteraad. Een van zijn
laatste politieke daden was het mee-opstellen van het rapport
over interne partij-democratie, dat thans ter discussie staat bin
nen de PvdA.
NIJMEEGSE
HOOGLERAAR IN 't VELD:
omdat daar bijzonder veel tijd in gaat zitten. L
stelen we al met de volgende verstoring vaif
evenwicht, voordat we bezig waren met hetr
stel van de vorige. En dan komen we er r<
meer uit. U
Daarom, zegt In 't Veld. moeten we gaan herijs
Een soort rekenkamer moet de prestaties va
ambtelijke organisaties gaan bekijken WerlU
organisatie nog wel naar behoren, hebben vr
nog behoefte aan of niet. Het gaat hem er mep.
dat het apparaat te groot is, maar er moetL|
nauw op worden toegezien dat er doelmatL
werk wordt gegaan. „Naar mijn vermoeden z|
met dat herijkingsproces de jaren tachtig
deels zijn gevuld. Het zal zich afspelen in et
bulente bestuurspraktijk waarin golven va:
leurgestelde verwachtingen voortdurende dij
waking zullen vergen om de polder die v<
gingsmaatschappij heet niet te laten overstroi
Koek is op
spraak, het in beroep gaan. bezwaarschriften in
dienen. Volgens In 't Veld hebben die groot
scheepse inspraakoperaties een specifieke functie
van de bestuurder ontmanteld „Niet langer zijn
bestuurders in staat te pretenderen gezamenlijk de
voorkeuren der burgers in het algemeen èn bij af
zonderlijke vraagstukken te representeren Dat
laatste geschiedt immers „verantwoord" door in
spraak. waarvoor de vraagstellingen niet noodza
kelijk maar in de praktijk dikwijls wel zijn be
dacht door de ambtelijke organisatie".
Dat vergroot de spanningen waarin de bestuurder
leeft aanzienlijk. Als hij het zelf niet eens is met
de gang van zaken komen er spanningen tussen
hem en het ambtelijk apparaat Het kan ook dat
het politiek niet goed valt, dan worden de span
ningen tussen bestuurder en politieke achterban
opgevoerd. Wat er moet gebeuren is de vormge
ving van het proces tot beleidsvorming zoals die
nu wordt gevolgd op de helling Zetten „Pas gelei
delijk zal een nieuw evenwicht optreden doordat
het meest wezenlijke gedeelte van de bestuurlijke
arbeid de ordening, selectie en formulering van
probleemstellingen, weer aan hem toevalt"
Dan heeft de bestuurder weer greep op het beleid
van het begin af aan. ..in plaats van hijgend en
vergeefs te trachten de uit door ambtenaren ont
wikkelde inspraak opborrelende verlangens van
burgers te honoreren".
Tijdelijkheid
In 't Veld wil minder vastigheid en meer tijdelijk
heid. „Lichamen en organen die binnen het open
baar bestuur tot stand komen worden in het alge
meen voor onbepaalde tijd ingesteld Dat geldt
niet alleen voor volksvertegenwoordiging, rege
ring en rechterlijke macht, maar ook voor de hon
derden advieslichamen die Nederland alleen al op
nationaal niveau kent. zelfs de onderdelen van
een ambtelijke organisatie lijken, eenmaal inge
steld. bij voorkeur het eeuwig leven beschoren."
Al die organen moeten in stand gehouden worden
en dai kost geld Maar ook tijd, omdat ze worden
betrokken in de beleidsvorming. De tijd tussen het
idee en het in praktijk brengen van dat idee
neemt dus toe, de beweeglijkheid van bestuurders
wordt daardoor verminderd.
Dat kan zeer ernstig zijn. We hebben lange tijd in
een periode geleefd met min of meer economisch
evenwicht Dat evenwicht wordt nu verstoord
Het beleid van de overheid zal er op zijn gericht
tot herstel van het evenwicht over te gaan. Maar
..De effectiviteit van het bestuur zal in een i
daglicht komen te staan", verwacht de hoogl^
„Niet alleen de koek is op en het beleid is n^
staat te komen tot snel herstel van een hoge
voet. zeg meer dan 2.5 procent per jaar. maa
ven^ien schiet het bestuur als beheersende, v
lende instantie openlijker tekort".
Van verschillende kanten wordt er op de bes
der druk uitgeoefend Het ambtelijk appara;
vergeefs op groei aandringen die men als noi
is gaan ervaren. De politieke achterban zal
geefs aandringen op het uitvoeren van poli
prioriteiten om het geschokte vertrouwen vi
burgers op te vijzelen
En daar staat de bestuurder dan
nog? Gewoon doorgaan met hetzelfde beleid j<
gesloten, zegt In 't Veld. Wat die bestuurder
heeft is para-planning. Daarmee bedoelt hi^
beleid waarin niet de verwezenlijking van ir0]
delijke politieke doelstellingen centraal 0
maar met het komen tot grotere bestuurlijk^-
weeglijkheid kt
Dat is een verstandige bestuurder Hij pleitL
een beleid, dat flexibiliteit mogelijk maakt ak
om personeel en geld gaat. Hij zal weer
moeten krijgen op dg probleemstelling in h(L
leid. Hij zal dood hout wegkappen in plaatsje
een stuk van het hele apparaat af te schij
„zoals bekend genezen schaafwonden zeer ïft
lijk". Hij zal tijdelijkheid inbouwen als er nifc
structuren tot stand komen en de bestafr
nauwgezet onderzoeken op bestaansrecht. jr
ix
Verzet E
Die aanpak zal hem niet in dank worden aftf
men „Wat gebeurt er met die verstandig#
stuurder9 Zal hij bezwijken onder het verzeil
eigen collega's en ambtelijke organisatie, zk
politieke achterban hem terugroepen omdli
het verkiezingsprogramma niet uitvoert of zrj
volksvertegenwoordiging hem steun ontholf
op grond van het verwijt van onvoldoende jii
kracht9 Zal hij zijn opgewassen tegen de verj
ring van groepen, c.ie deelbelangen vertegen^
digen9" P'
Misschien heeft hij gedeeltelijk succes, miss/
kan hij wat doen aan de bestaande structr
Maar dan bestaat de gerede kans dat hij merit
de zaak al is vastgelopen en dat er niets meef
te doen is. De voortekenen dat de flexibility
het openbaar bestuur kan worden verwezef
lijken niet gunstig, is de mening van de NijmP
hoogleraar. En daarmee komt het voorbef
van de verzorgingsmaatschappij zelf in het geu
Geen optimistische kijk op de jaren taehtigF
Maar er is nog hoop. Roel in 't Veld kent hela1
te ondernemingen en organisaties op deze wf
die tot herstel zijn gekomen zonder dat er hj
te worden gehakt. „Misschien gaat het wel P
zegt hij ..Of misschien herstelt het zich docL
merkwaardige buigzaamheid die onze samL
ving heeft".
PIETER TAFp
DEN HAAG Frans Andriessen is
drie maanden geleden geheel terecht
afgetreden als minister van financiën.
Hij beschuldigde het kabinet ervan he
lemaal de verkeerde weg op te gaan en
de drie miljard ombuigingen waartoe
het na veel ruzie had besloten voor
tweederde op drijfzand te hebben
gebouwd. Hij heeft deze week voor 100
procent gelijk gekregen. Andriessens
opvolger, Van der Stee, kwam dinsdag
(vier maanden na de aankondiging dat
het met de Nederlandse economie hele
maal de verkeerde kant op ging en dat
er fors bezuinigd moest worden om het
tij te keren) eindelijk met de concrete
invulling van die drie miljard (op 200
miljoen na). En jawel: drijfzand alom.
Het kabinet vermijdt elke wezenlijke
keuze en kiest slechts voor de vlucht
voorwaarts. Uitstellen is het devies bij
Van Agt en de zijnen. Hun optreden be
gint steeds meer de geest te ademen
van „wie dan leeft, die dan zorgt".
Zoals Andriessen al voorspelde lost het
kabinet de problemen niet op. maar
schuift het die alleen voor zich uit En de
beslissing daartoe kost dan nog eens vier
maanden wikken en wegen. Ombuigen is
immers pas echt ombuigen als je het blij
vend doet. Dat wil zeggen dat wat je nu
niet uitgeeft volgend jaar niet gewoon
weer als rekening krijgt gepresenteerd.
Structureel heet dat. Welnu, van de drie
miljard ombuigingen waartoe het kabinet
besloten heeft is slechts ruim een miljard
structureel, de rest geeft alleen tijdelijk
een beetje lucht, iets wat Van der Stee ook
ruiterlijk erkent.
Er moet dus bij het opstellen van de be
groting voor 1981 in elk geval al voor
twee miljard gulden aan achterstallige
ombuigingen worden gevonden Geld dat
alleen dit jaar niet werd uitgegeven maar
in de nieuwe begroting wel gewoon weer
als kostenpost wordt opgevoerd. Als dat
nu het enige probleem was waarmee het
kabinet deze zomer te kampen krijgt zou
het allemaal nog wel meevallen. Maar het
probleem van die twee miljard is nog
maar het begin. Daar moet nog voor en
kele slordige miljarden aan nieuwe om
buigingen bij worden opgeteld Een greep
uit de problemen die nog om een oplos
sing vragen:
Om te beginnen ligt er nog voor enkele
honderden miljoenen aan gaten in Bestek
'81 die nog moeten worden gedicht. Ge
voegd bij de ruim 200 miljoen van de drie
miljard van deze week die nog moeten
worden ingevuld, zitten we al met ruim
een half miljard.
Verder heeft het kabinet in januari afge
sproken, dat het financieringstekort (zeg
maar het gat in het huishoudboekje van
de regering) alleen dit jaar nog een beetje
opgerekt kon worden. Volgend jaar mag
dat niet en moet het terug naar de vijf
procent. Dat gaat niet zonder extra om
buigingen Voor het verminderen van het
financieringstekort met i.5 procent zijn
nieuwe bezuinigingen nodig van drie tot
drieènhalf miljard
Last but not least is er dan nog het pro
bleem van de groeibijstelling. Simpel ge
zegd komt dat hier op neer- de overheid
rekent bij het maken van plannen op een
bepaald percentage economische groei.
Daarbij wordt uitgegaan van gemiddel
den Tot en met dit jaar werd er bij die
plannenmakerij (via de zogenaamde
meerjarenramingen) rekening gehouden
met een gemiddelde groei van drie pro
cent. Er is echter al enkele jaren sprake
van een veel geringere groei (dit jaar tus
sen 0,0 en 0,5 procent). Dat gemiddelde
moet nu worden bijgesteld, en verwacht
wordt dat het op zo'n 1,5 tot 2 procent zal
uitkomen. Ook dat betekent extra ombui
gingen, ter waarde van twee tot drie mil-
Een eenvoudige optelsom leert dan dat er,
als het kabinet aan het opstellen van de
begroting voor 1981 begint, al een hypo
theek ligt van minstens zeven miljard gul
den aan door te voeren ombuigingen. Er
is dus in vrij korte tijd een herhaling no
dig van drie kwart van de hele operatie,
die onder de naam „Bestek '81" al zoveel
stof heeft doen opwaaien en waar deze re
geringsploeg vier jaar voor had uitgetrok
ken. Nu hebben Van Agt en de zijnen die
jaren al een hele reputatie in het ombui
gen weten op te bouwen. Gaandeweg
bleek, het echter steeds moeilijker nog
postjes te vinden waar geld vanaf gehaald
kon worden en tegelijk wezenlijke politie
ke keuzes te omzeilen. Wie zich nog her
innert welke taferelen zich in januari af
speelden rond de drie miljard waarover
toen een akkoord moest worden bereikt
(Andriessen gooide er zelfs het bijltje bij
neer) zal beamen dat er wel een zeer hete
politieke zomer voor de deur staat.
En als de voortekenen niet bedriegen is
het best mogelnk dat dit vuurtje nog wat
wordt opgestookt. De prijzen vliegen de
pan uit en de lonen zijn bevroren De
koopkrachtdoelstelling van het kabinet
(handhaving bij de minimuminkomens)
loopt ernstig gevaar. Zowel de regerings
partijen als de oppositie hebben het kabi
net al laten weten dat die koopkracht
voor de minima gehandhaafd moet wor
den, waarschijnlijk via een nieuwe
tingverlichting. En dat kost ongetw
weer de nodige miljoenen.
Al met al zou het verstandiger ge'
zijn als het kabinet de afgelopen
maanden had besteed om daadwerl
blijvende oplossingen voor de noodza
ke ombuigingen te vinden. In plaats
van koos het voor de weg van de n
weerstand: uitstel van betaling. Poli
meningsverschillen hebben daarbij
belangrijke rol gespeeld. Dat zullen
komende maanden in toenemende
doen als de leden van het kabinet
langer om de echte politieke keuzes
kunnen: de verkiezingen naderen
weer. Vriend en vijand van het ki
houden er na deze week nog meer
ning mee dat het uitstel van bet
waartoe thans besloten is, slechts
van executie zal blijken. Executie vi
kabinet Van Agt dan wel te verstaa
ARJEN BROEKHU
