weekpuzzel door dr. Pluizer
SCHAKEN
WETENSCHAPPEN
1 BHTT1
HH
rn
ai IMI
j
lil
postzegels
DENKSPORTEN/HOBBY
oplossing vorige puzzel
NR. 20 DIAGONALENPUZZEL
«V
«SSgj®
JmAM
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 17 MEI 1980
1-3 kleine vrucht; 18-26
1-9 zelfwerkend; 19-26
2-6 fraaie, brede laan; 22-27
2-8 onverstaanbare taal; 23-25
3-8 middagslaap.'*; 23-33
4-7 verhoging v%' 24-28
4-15 wispelturig: 24-32
5-10 nors; 25-32
5-14 belachelijk; 28-33
6- 9vrouwenoppasser in een harem; 29-31
7-14 ontbering; 29-39
10-15 grappig; 30-34
11-13 met veel poriën; 30-38
11-21 soort uurwerk;
12-16 donkerblauwe kleur, 31-38
12-20 kleurdragend bestanddeel van 34-39
zekere verfstof; 35-37
13-20 stookplaats; 35-42
16-21 toejuiching; 36-40
17-19 als onkruid voorkomend gras; 36-41
17-27 met sterke krachtsinspanning; 37-41
18-22 niet-giftige reuzenslang; 40-12
openbare bekendmaking;
land in Afrika;
middel van bestaan;
herinneringsbrief;
ronde, spits toelopende vijl;
dwaas;
mate van kracht;
erfmaking;
smakelijke vis;
beroemd park in Wenen;
voorhistorische periode;
hoogdravende taal;
opslagruimte voor zeker voe
dingsgewas;
groen wijnglas;
kipkarretje;
gezelschapsspel met stenen;
opschepper, bluffer;
toestemming;
voorstellingsvermogen;
voorwerp van weing waarde;
licht ontvlambaar scheikundig
element.
Europacup
De strijd om de Philip Morris
Europacup is weer in volle
gang en na tien wedstrijden
voeren de Polen Macieszczak
en Polec het klassement aan
met elk 120 punten.
De „eeuwige" winnaar Peter-
Manhardt uit Oostenrijk moet
tot nu toe genoegen nemen
met de derde plaats (108) en
het meest opmerkelijke van de
ranglijst is, dat de eerste 22
plaatsen worden ingenomen
door 5 Oostenrijkers en maar
liefst 17 Polen!
Onder die Oostenrijkers be
vindt zich ook mevrouw Man-
hardt, die met haar echtgenoot
de wedstrijd in Tel Aviv op
haar naam bracht. Uit die wed
strijd onderstaand spel, waar
uit blijkt op welke manier Peter
erin slaagt topscores te creër
en: (diagram 1).
Met de mannelijke helft op de
zuidplaats ging het bieden via
het Precisiesysteem: zuid 1
klaveren noord 1 harten
O 952
o 1064
A 10743
♦7654 n 93
SB103 w o °H764
AH 1082
O A V 8
o H 7 3
B6
o 10 3 W O (onbelang-
V 9 5 7 r'jk)
s V 8
o 73
4 G
Diagram 1.
zuid 1 schoppen noord 2
klaveren zuid 2 SA noord
3 SA.
Met samen 24 punten in de
hoge kaarten een scherp con
tract, dat door de aanwezig
heid van twee vijfkaarten nog
wel voldoende potentieel heeft
om gerechtvaardigd te worden
genoemd.
West kwam uit met hartenboer
en de leider telde vijf schop-
Diagram 2.
penslagen, twee in harten en
moest dus tenminste een rui
ten- en een klaverslag, of twee
klaverslagen maken.
Maar negen slagen zijn niet
genoeg voor een speler als
Manhardt! Het is een paren
wedstrijd, dus elke overslag is
goud waard. De eerste slag
was, via hartenheer voor zuids
aas. Klaverboer werd gespeeld
en toen west daarop de heer
legde liet zuid hem die slag
houden. Het is voor de verde
diging nu bepaald niet gemak
kelijk om een goede voortzet
ting te vinden. West ging met
schoppen van slag, noord nam
en Manhardt speelde nu stout
moedig een ruitentje van tafel
naar zijn heer, die de slag won.
Vervolgens werden alle schop
pens afgespeeld, hetgeen leid
de tot de volgende situatie:
(diagram 2).
Manhardt sneed nu op klaver
vrouw, incasseerde klaveraas
en bracht vervolgens west met
klaveren aan slag, die daarna
in de hartenvork moest spelen,
of noord de laatste twee sla
gen moest laten maken. Dat
waren 11 slagen en magistrale
score voor de Oostenrijkse
„tovenaar".
Er zijn nog twee wedstrijden te
spelen: 2425 mei in Düssel-
dorf en 46 juli in Montreux.
We zullen afwachten of Man
hardt het Poolse geweld het
hoofd kan bieden.
door
C. J. de Feijter
Tijdens zomerse dagen ben ik
eens naar de polder gefietst.
Doel „The White Horse", met
in het achterhoofd de gedach
te dat ik daar meester Vonk
zou aantreffen. „Dat komt
mooi uit, want ik wilde je net
gaan schrijven. Ga er bij zitten,
dan kan ik je mijn nieuws ver
tellen". Meester Vonk stak
meteen van wal, en ik laat hem
hier nu maar zijn verhaal ver
tellen. „Je weet, dat ik nooit zo
erg ben ingenomen geweest
met die schaakcomputers,
maar wat ik in de afgelopen
week heb meegemaakt heeft
me toch wel iets van gedach
ten doen veranderen. Een
vriend van me heeft zich de
laatste visie van de Chess
Challenger X aangeschaft.
Weliswaar geen nieuwe. Dat
ding is ingesteld op vele speel-
sterkten, zo iets van beginners
tot en met grootmeestersterk
te. Het kan tweezetten feiloos
oplossen en een paneelbord
maakt het mogelijk onverschil
lig welke stand op het bord te
zetten en dan wel wit of zwart
„aan zet" te brengen. Ik heb
toen een stelling opgegeven
om eens te testen wat zo'n
ding daar van terecht zou
brengen. En daarvoor heb ik
dan gebruik gemaakt van een
studie van jou, omdat die een
paar hele leuke verleidingen
bevat:"
Studie van C. J. de Feijter.
2e Eerv. Verm. Toernooi 1967.
(zie diagram
Wit: Kf7, Tg7; pion: b2.
Zwart: Kh3, Lh6; pionnen: a3,
b3.
Wit begint en houdt remise.
Welnu, een dag later kreeg ik
de eerste zet door van de
C.C.X. en wel: 1. Tg7—h7....
1 1
Toen ik daarop zei, dat dan
zwart won hoorde ik gesputter
door de telefoon het zou
dan volgens de Computer re
mise zijn. Omdat ik mijn vriend
een dag later toch zou opzoe
ken, heb ik gezegd dat ik dat
dan wel zou bewijzen, en ver
zocht ik hem, als eerste zet
voor wit de zet: 1. Tg7-g1,.. uit
te voeren, en daarna de C. met
zwart weer aan zet te brengen.
Nu, dat gebeurde. Er volgde:
1... a3xb2 en dat vond ik knap,
want dan is het precies remise
als volgt: 2. Tg1-b1, Lh6—c1 3
Kf7e6... en de witte koning
komt precies op tijd om b3
aan te vallen en zwart kan dan
zijn toren offeren op b2 en met
zijn koning de laatste pion op
b3 nemen. Maar ik wees er
toen op, dat dat niet de sterk
ste zet voor zwart was
(1...,a3xb2,...) maar dat de zet
1...,a3—a2 veel sterker was
voor zwart. Opnieuw dus ver
zocht om die zet uit te voeren
en de C. met wit verder te la
ten spelen. Zo gezegd zo ge
daan, en het antwoord was dat
de C. wit dan de zet: 2. Kf7—
e6liet spelen. En dat was
dan opnieuw fout, want nu
komt de tweede verleidingsva-
Schaakcomputer
riant en die doet zwart weer
winnen. Natuurlijk moest ik na
derhand een en ander bewij
zen maar dat was niet zo moei
lijk, want ik had jouw oplossing
bij de hand. En die heb ik na
derhand dan ook verschaft, en
nu dacht ik dat dit verhaal iets
was voor je schaakrubriekje. Ik
ga nu even die twee winstva
rianten voor zwart afdraaien, 1.
Tg7h7? a3a2 2. Th7xh6:+,
Kh3g2 (Hier greep de C.
weer even mis met: 2... Kg4,
maar dat zal wel aan de be
handeling van het paneel heb
ben gelegen, want direkt daar
op kwam de goede zet er wèl
uit). Weer ging het verder: 3.
Th6g6+, Kg2—f2 4. Tg6—
f6+, Kf2e2 5. Tg6—f6+.
Kf2—e2 6. Tf6—e6+, Ke2—d2
7. Te6d6+, Kd2—c3. Maar
hier speelde de C. 7..., Kd2
c2 en ging hier dus opnieuw in
de fout, nu ten eigen voordele.
Natuurlijk accepteerde ik de
zet niet. En de spelleider nam
genoegen met de juiste va
riant: 8. Td6c6+, Kc3b4 9.
Tc6b6+, Kb4—c4 10. Tb6—
c6+, Kc4b5 en als dit op de
C. zou zijn uitgevoerd was hier
stellig het antwoord geweest:
„I lose". Hoe het spel op de C.
zou zijn verlopen in de tweede
verleidings variant weet ik niet,
want dat hebben we niet meer
op de C. uitgevoerd. Maar ik
laat hem toch maar even vol
gen: 1. Tg7g1, a3a2 2.
Kf7e6?, Lh6g7 (2Le3
duurt iets langer, maar komt
op hetzelfde neer) 3. Ke6d5,
Lg7xb2 4. Kd5—c4. Lb2—cl!
en na deze fraaie en verras
sende zet kan wit niet verhin
deren dat zwart een dame
haalt: 5. Tg1xc1, b3—b2 en wit
kan opgeven. Na deze verlei
dingsvarianten zal de enige
echte oplossing wel iets meer
indruk maken: 1. Tg7gl,
a3a2! 2. Tg1—a1ü, Lh6—e3
3. KI7e6, Le3d4 4. Ke6—
d5, Ld4xb2 5. Kd5—c4.
Lb2xa1 6. Kc4xb3... en de
laatste pion van zwart gaat er
ook aan. Déèrom moest die to
ren op de tweede zet naar het
veld a1 om dat dan de loper
het reddende veld voor de a-
pion bezetten moet."
Tot zover meester Vonk, die er
overigens blijk van gaf, dat hij
toch wel enig respekt voor
„die komputerdingen" er van
had over gehouden.
Nu wil het geval, dat ik even
daarna een enthousiaste brief
kreeg van de heer F. G. Heij-
koop uit Rijswijk. Deze heeft
sinds kort ook zo een C. C. X.
en, schrijft hij, ik wil daar toch
een grote pot voor breken. Hij
heeft die tweezet van enkele
weken terug op de C. inge
voerd. Ik geeft nog even de
stand:
Wit: Ke8, De1, Tf5, Tg8, Lc1,
Pg7; pionnen: d4, g5.
Zwart: Kg6 Kd2; pionnen: d5,
h6, h7.
Wit begint en geeft mat in twee
zetten.
De computer C. C. X. deed er
exact 8 minuten en 22 sekon-
den over en dat lijkt lang, maar
ik vind het maar knap. Niet
veel oplossers doen het in de
zelfde tijd. De mens maakt er
ook nog fouten bij. Want de in
zender geeft aan dat als eerste
zet: 1. Delf2,...ook in twee
zetten mat geeft. Maar dat is
nu net niet goed. Want in de
computeroplossing is er na: 1.
Delf 1e2xd1D de matzet: 2.
Df 1a6,...en vanuit f2 kan de
dame geen mat geven omdat
daarvoor de pionnen op de d-
lijn zijn geplaatst!
Interferon: wapen tegen virus
Interferon is een in 1957 door
Lindemann en Isaacs ontdekt
eiwit, dat niet alleen uiterst
werkzaam is tegen virussen,
maar bovendien diensten be
wijst bij de bestrijding van
sommige kwaadaardige ge
zwellen. De moeilijkheid met
interferon is. dat het zeer
moeilijk in voldoende hoeveel
heden aan te maken is. Voor
één gram interferon bijvoor
beeld is een miljoen liter bloed
nodig. Daar staat dan wel te
genover, dat dat ene gram vol
doende is om 2000 patiënten
een jaar lang te behandelen.
Interferon is een stof, die door
een met een virus geïnfecteer
de cel in zeer kleine hoeveel
heden uitgescheiden wordt en
vervolgens de nog niet aange
taste cellen tegen dit virus be
schermt. Het belang van inter
feron springt dan onmiddellijk
in het oog: er bestonden nog
geen middelen, die een virus
rechtstreeks aanpakken; inter
feron opent daar nu de moge
lijkheden toe.
Een virus is een merkwaardsig
stuk schepping. Het behoeft,
om zich te kunnen voortplan
ten, een levende cel van mens,
dier of plant. Wat dat betreft
verschilt het virus van de bac
terie, die uitsluitend op dode
stof tiert. De wisselwerking is
duidelijk: bacteriën kunnen
zich meester maken van een
door een virus vernietigde cel.
Zo ontstaat bijvroorbeeld de
gevreesde, door bacteriën ver
oorzaakte longontsteking na
een door virussen te weeg ge
brachte griepinfectie. Een virus
verandert (muteert) om de ha
verklap en kan zich voorts uit
stekend vermommen. Dat
maakt een bestrijding met ge
neesmiddelen juist zo moeilijk
en het komt er eigenlijk op
neer, dat het lichaam zelf de
nodige afweerstoffen moet
produceren om het virus de
baas te worden. Interferon
speelt daarin klaarblijkelijk een
belangrijke rol.
Een methode om interferon in
redelijke hoeveelheden te ver
krijgen is ontwikkeld door de
Finse viroloog prof. Kari Can-
tell. Hij maakt gebruik van wit
te bloedlichaampjes, die na
bloedtransfusies uit het bloed
worden verwijderd. Als deze
witte bloedlichaampjes met
een bepaald virus, van de
griepgroep wordt besmet,
gaan ze interferon maken.
Daarvoor zijn wel enorme hoe
veelheden cellen nodig. Een
andere methode is ontwikkeld
door prof. Billiau van het Rega-
instituut in Leuven. In zijn met
hode worden menselijke bind
weefselcellen tot interferonpro-
ductie aangezet door deze te
confronteren met poly I.C.. een
stof die overigens niets met vi
russen van doen heeft.
De anti-virale werking van in
terferon wordt in Nederland
voornamelijk onderzocht door
de artsen Huub Schellekens en
Willem Weimar van het Rotter
damse academisch ziekenhuis
Dijkzigt. Dit onderzoek richt
zich met name op de vraag in
hoeverre interferon bruikbaar
is bij chronische virale lever
ontsteking en bij niertransplan
tatiepatiënten, die erg gevoelig
kunnen zijn voor virusinfecties,
omdat hun natuurlijk menselijk
afweermechanisme onderdrukt
moet worden, om afstoting van
de nier te voorkomen. Dit on
derzoek is enigszins beneden
de verwachtingen gebleven.
Om de oorzaken te achterha
len bestudeert het tweetal de
werking van interferon bij apen
en ratten.
Bij de TNO in Rijswijk wordt
ook interferon geproduceerd,
dat geschikt is voor experi
menten met ratten en apen.
Deze productie, die uniek is in
de wereld, geschiedt volgens
een methode, die door Schel
lekens en Weimar ontwikkeld
is. Met dit type van interferon
kan niet alleen de anti-virale
werking, maar ook die tegen
kwaadaardige tumoren bestu
deerd worden.
Wat het laatste betreft: er zijn
aanwijzingen dat interferon
werkzaam is tegen borst-,
bloed- en huidkankervormen.
De vraag is evenwel of interfe
ron werkzamer is dan de ge
bruikelijke behandelingsme
thoden. zoals bestraling of
chemische behandeling. Eén
ding heeft interferon wel voor:
het heeft geen bijwerkingen,
wat van bestraling en chemi
sche methoden niet gezegd
kan worden.
Het grootste probleem mo
menteel is de productie van
voldoende interferon. Niet lang
geleden hebben een Zwitserse
en een Japanse firma aange
kondigd, dat zij er in waren ge
slaagd om met DNA-manipula-
tie een bacterie te kweken, die
menselijk interferon kon pro
duceren. De hoeveelheden zijn
evenwel nog niet voldoende
voor toepassing. Bovendien
heeft dit type interferon het
bezwaar, dat het niet compleet
is.
De
prijswinnaars
van de puzzel
van vorige week
zijn:
Vijftien gulden:
A. den Boef,
Obrechtstraat
17, 2324 VL
Leiden.
A. Mol, Aert
van Neslaan
601, 2341 HV
Leiden.
De prijzen
worden binnen
drie weken per
cheque
toegestuurd.
Oplossingen
onder
vermelding van
Puzzel 20
dienen uiterlijk
woensdag
middag in bezit
te zijn van:
Leidse Courant,
Postbus 11,
2300 AA
Leiden.
Eigen
postcode
nummer s.v.p.
leesbaar
vermelden.
adii
-
door
B. J. Nuys
Oploswedstrijd (16)
Vandaag moet dan de beslis
sing gaan vallen, wie de win
naar wordt van de derde op
loswedstrijd. Daarvoor moet
de laatste hindernis worden
genomen, namelijk de zestien
de ronde. En die bestaat uit
twee vraagstukken van Van
Velzen. die de deelnemers nog
wel even zullen bezighouden.
Toegegeven, dit duo vormt
geen gemakkelijk slot van deze
wedstrijd. Zijn eenmaal de
raadsels ontsluierd dan over
heerst ongetwijfeld de voldoe
ning. Ik geef u de verzekering
dat beide eerste publikaties
bijzonder knappe constructies
zijn, die eindigen in een simpe
le. één om één.
De oplossingen moeten uiter
lijk zaterdag 31 mei in het bezit
zijn van B. J. Nuys, Oleander
12, 2671 NN Naaldwijk.
De cijferstanden luiden: Van
Velzen (32): zwart: 6. 8/10, 12,
13, 15, 18. 19, 23, 26. 30. 36
en 45; wit: 11, 17, 21, 22. 25.
27, 28, 32. 34, 37. 40. 47, 48
en 50; Van Velzen (33): zwart:
1, 2, 7, 9, 13. 15/17, 24, 29, 30,
34/36 en 45, wit: 18. 20. 25,
VAN VELZEN.(32)
26. 28, 32. 37. 38. 40, 41, 44
en 47/50.
Dan heeft u nog de oplossin
gen tegoed van de dertiende
en de veertiende ronde. HAU-
SCHILD (26): 32—28 12x43
48x39 33x24 42—37 23x41
34x3 26x37 16—11 6x17
3x47 met bekend eindspel.
Schijnoplossing: 3228 12x43
48x39 33x24 42—38 23x43
34x3 26x37 16—11 6x17
3x49 met remise, immers:
1923 en wit heeft een tempo
te weinig!
VAN VELZEN (33)
VAN VELZEN (27): 20—14
33x42 25—20 10x19 32—28
23x41 48X37 41x32 20—15
26x37 46—41 37x46 43—39
34x43 49x9 4x13 45x14
46x10 en 15x4.
HAUSCHILD (28): 44—40
30x48 26—21 35x44 22—17
11X22 27x18 36x29 28—23
48x17 23x5 12x23 5x50.
VAN VELZEN (29): 38—32
27x47 44—40 35x33 50—44
26x37 36—31 37x26 34—29
23x34 48—42 47x38 43x21
26x17 44—39 33x44 49x27.
In de serie „korte paK>
vandaag aandacht voolbt
man (Twente's Eerste)M
Ie (Ons Genoegen), gap
voor de competitie op v
vember 1979. Ne
Karman heeft wit. 1.>'<
20—25 2.37—32 14—20 er
37 10—14 4.34—30 f"
5.39X30 16—21 6.31—2#©'
16 7.37—31 20—24 8.ft
18—23 9.44—39 12—18 *n
34 1722 (de onvermijM
ruil, die vooral kenmerkjt
voor het spel van de (d
spelers, al is een jongere^
generatie een andere spW
ze toegedaan) 11.26x17 ft
12.34—29 23X34 13.39x313'
23 14.46—41 7—12 15.**
12—18 16.31—27 f5
17.25X14 9X20 18.50—44
25 19.44—39 25x34 20Ji*
510 21.49 44 en nu I
de gigantische blunder
14???
Na 22.27—22 18x27 23,1
23X41 24.21—17 11X22 2»
37 41X32 26.38 x29 levert
toch bekende typezetj«
schijf winst en de pari)
Fonville heeft geen t
Boycot treft ook Olympische zegels
De boycot van de Olympische
Spelen in Moskou door ver
schillende landen heeft ook ge
volgen voor de filatelisten. Zo
heeft b.v. de Belgische PTT de
bijzondere zegel die op 24
maart j.l. zou uitkomen terug
getrokken. Deze zegel zou een
waarde heben van 20 fr. plus
10 fr. toeslag en de Olym
pische Spelen als onderwerp
hebben.
Uitgezonderd Tweede Paasdag
verscheen in België iedere
maandag in april een bijzonde
re emissie. Op 14 april j.l. was
dat èèn bijzondere zegel in de
waarde van 10 fr. zonder toe
slag. Deze zegel werd uitgege
ven ter gelegenheid van het
50-jarig bestaan van wat in
België heet: de „Regie van Te
legraaf en Telefoon". De zegel
die dit feit onder de aandacht
brengt toont op gestyleerde
wijze enige van de activiteiten
van de R.T.T., naar ontwerp
van Mathy Graphicx. Het druk
ken van deze zegel werd ver
zorgd door de Algemene
Werkplaats van het Zegel te
Mechelen.
Op 21 april verscheen in België
een zegel met als onderwerp
de „Dag van de Postzegel".
Als afbeelding op deze zegel
een reproductie van de lucht
postzegel van 5 fr. Deze zegel
werd uitgegeven op 3 decem
ber 1930, om gebruikt te kun
nen worden bij de eerste lucht
postverbinding tussen België
en Belgisch-Congo. Na op 7
december 1930 van Brussel
vertrokken te zijn kwamen de
vliegers Vanderlinden en Fabry
na een tiental tussenlandingen
op 15 december 1930 te Leo-
poldstad aan. Men had toen
over deze vlucht 8 dagen, 9
uur en 25 minuten gedaan, en
6241 poststukken vervoerd.
Het ontwerp van deze zegel
werd vervaardigd door J. Ri-
chez en eerder genoemde
drukkerij verzorgde het druk
ken.
Voor 28 april heeft men in Bel
gië de „Europa-CEPT"-zegels
op de agenda staan. Ook hier
gaat het weer om een serie be
staande uit twee zegels. Op
één van deze zegels komen wij
St. Benedictus tegen, een heili
ge die door tal van andere lan
den op Europa-zegels werd af
gebeeld en als zodanig ook al
enkele keren in onze rubriek
aan de orde is geweest. De
Belgische „Benedictus-zegel"
heeft een waarde van 9 fr. en
toont de heilige naar een re
productie van een schilderij
van Hans Memling dat
bewaard wordt in het Uffizi-
museum te Florence.
„Margaretha van Oostenrijk"
vormt het onderwerp voor de
tweede Belgische Europa-ze
gel. Deze zegel heeft een waar
de van 14 fr. en toont haar
portret naar een schilderij van
een onbekende meester dat
zich in het Louvre te Parijs be
vindt. Margaretha van Oosten
rijk werd te Brussel geboren
op 10 januari 1480. Zij wa& de
enige dochter van keizer Maxi-
miliaan 1 en van Maria van
Bourgondië.
Op 28 november 1501
zij met Philibert, herto
Savoye. Gedurende haai
heeft zij een belangrijke
speeld wat betreft de re
van de toenmalige Zui
Nederlanden. Zij overk
Mechelen op 1 dec
1530. Het ontwerp voo
zegels werd vervaardig!
de heer O. Bonnevalle
deze zegels werden
door de drukkerij te Me<
Wij willen dit België-ov
afsluiten met nog wat
over diverse gebruiks-
Zo zal na 30 septemb
een aantal zegels buit
bruik worden gesteld,
hier om de zegels van
„Koninklijke Beeltenis
Elström, in de waarde
fr., 3 fr., 4,50 fr. en
geldt ook voor de zeg
dit type met het mo
„B" in de waarde van
4,50 fr. en 5 fr.. Sinds
j.l. zijn voorafgestem
gels in de waarde van
verkrijgbaar.
