Leidse Courant | 1980 | 14 mei 1980 | pagina 5

pe Hooglandse kerkeen feestkerk

Lakenhal en Geologie en Mineralogie"
irengen hun (cultuur)goederen aan de man

Friese kastanjeboom zet in
Hazerswoude het 20-jarige
oude leven voort

LEIDS m
ERKE-
PAD

^AD/REGIO

LEIDSE COURANT

WOENSDAG 14 MEI 1980 PAGINA 5

ZONDAG 18 MEI IS HET WEER INTERNA TIONALEMUSEUMDAG

Jet is wat te stellen met die
tiaand mei. Gaat u zelf
tiaar eens na: om te
[eginnen leggen dezer dagen
|le vogels met
(zondering dan van de
)ekoek en de griet éen
met Hemelvaartsdag
ven ie op Pinksteren af
dat lijkt dan weer een
lerale repetitie van de
imervakantie; het is de
iaand dat het eerste gras,
itgesproten in april, hooi
igint te worden, tot dolle
igernis van degenen die
lergisch voor hooi zijn en
ïverdiend gestraft worden
iet hooikoorts. Nou, en dan
ebben we goed en wel
loederdag op bed, aan tafel
in de keuken achter de

lie3» u£' en ^aar staat weer cJe

iternationale Museumdag
foor de deur.
pimbambeieren, all over the
r|| vorld. Dat is het feest van
®Ömende zondag 18 mei. In
eiden kom je die dag een
eind-, want er zijn meer
tien musea. Niet dat die
Op llemaal zo
n d luseumdagachtig zijn, maar
r zijn altijd wel een paar
epl lie met veel gepaste omhaal
ii en halve zondag de grendel
de an de poort laten en het
indaolk naar binnen trachten te

ikken met hun
Ha anbiedingen.
aardig handje daarvan
in eeft het stedelijk museum
za

De Lakenhal, schitterend
gehuisvest aan de Oude
Singel achter een geweldig
gave goudeneeuwse gevelrij.
Twee iaar heeft die
Lakenhal,

tentoonstellingsruimte par
excellence, al aan die
Museumdag meegedaan met
een OPEN HUIS. Tot volle
tevredenheid van
museummedewerkers en
hele ritsen bezoekers. Groot
succes in 1978 en 1979. Geen
wonder, want wat de
Lakenhal biedt, vindt z'n
weerga niet. Ook achter de
schermen is dit stedelijk
museum een hedendaagse
topper. Dat is wel gebleken
uit de reacties van mensen
die bij vorige museumdag-
gelegenheden ter plaatse in
alle hoeken en gaatjes
vrijelijk blikken hebben
mogen werpen. Er waren
geestdriftige lieden bij die
het in 't jonge verleden
betreurden dat die
Museumdag, de 18e mei
steeds, op een doordeweekse
dag gehouden werd zodat
lang niet iedereen de
mogelijkheid had om te
komen.

Wel, dit bezwaar bestaat in
1980 dus niet, want de 18e
valt op een zondag. Komt
het zien, komt het zien, wat
er te koop is in de Lakenhal.
Te koop natuurlijk niet,
maar figuurlijk gesproken

word je er ook rijker van, bij
de omwegen door het
museale complex, dat
geopend is van 's middags
een tot vijf uur. Let wel: de
toegang is GRATIS en het
kopje koffie, van tijd tot tijd
ververst, is eveneens
GRATIS. Er zullen
regelmatig

RONDLEIDINGEN worden
gegeven langs de
restauratie-ateliers, de
studieverzameling en de
verschillende
opslaggebieden. of depóts;
enorme zolders die veel
meer laten zien dan het
topje van de ijsberg zoals die
zich voordoet in de openbare
magnifieke expositieruimten
in de gebouwen. In de hal
beneden zal bovendien een
diaklankbeeld worden
vertoond over „Leiden na
1574 tot 1900"; vanaf het
aloude ontzet derhalve tot
midden in een periode dat
het verval van de
Sleutelstad groot en
schilderachtig was. We zijn
allemaal van harte welkom.
De Lakenhal is er voor
iedereen.

Wie trekt er die dag nog
meer aan de

tentoonstellingsbel Dat is
het onvolprezen
Rijksmuseum van Geologie
en Mineralogie. Ook hier
worden Jan en alleman
verwacht. De aard van de

collectie is geheel
verschillend van die in de
Lakenhal, maar zeker (en
dat zegt niet alleen het
hoofd van de Educatieve
Dienst van het museum,
mevrouw drs. E. van der
Wilk, dat zeg ik ook zelf, uit
ervaring) zo boeiend. Aan de
Hooglandse Kerkgracht
wordt zondag een exquise
gelegenheid geboden om
even door te dringen tot de
diepste geheimen der aarde.
Weliswaar een uurtje korter
rondscharrelen dan in de
Lakenhal: „Geologie en
Mineralogie" is die middag
geopend van twee tot vijf
uur, maar dat is altijd nog
dik de moeite van een
bezoek waard.

Er worden ook hier
RONDLEIDINGEN gegeven
(niemand hoeft op eigen
houtje tot ontdekkingen te
komen) in de verschillende
afdelingen van het museurh;
men wandelt door de
Schatkamer (edelstenen) en
Vulkaanzaal, door de
showzaal (mineralen en
meteorieten), men ziet er
processen aan de
oppervlakte van de aarde
(onder andere koraaleiland,
bliksembuis troetelobject
van de directie, heb ik
weieens gedacht. U staat er
ook oog in oog met fossielen
uit Nederland, waaronder
reuzenhert en mammoetkop.
En dan de „planten en

:ilv Stedelijk museum de Lakenhal: in alle schoonheid langs de Leidse Oude Singel; in een ongekende setting met
dee ïechts twee auto's voor de deur I

dieren van vroeger", zoals
dinosauriërs (nee, geen
dinosaurussen) en
vishagedissen. En niemand
die hier muizenissen aan het
hoofd heeft, want het is een
blijde aangelegenheid, die
internationale Museumdag.
Ik heb me laten vertellen,
dat

filmzaa
over geologische
onderwerpen wordt
vertoond, zoals („met name",
heet dat tegenwoordig bij
heel wat taalgoochelaars;
jongens, hou er nou toch
eens mee op over de
ontwikkeling van het leven
op aarde niet het kabaal
en over ons Nederland
zoals het vroeger was en
nooit meer zal worden; over
het ontdekken en ontginnen
van aardolie, die dan weer
deviezen in de nationale
geldlade spuit. Ik zou het
schadelijk vinden als de
rondleidingen en de
vertoningen inderdaad
gelijktijdig zouden
plaatsvinden; dan zou men
zich immers de ezel moeten
voelen die heeft te kiezen
tussen twee schelven hooi.
We mogen op een redelijke
oplossing hopen.
Het draaiboek vermeldt
verder, dat rondleidingen en
filmprogramma's steeds een
half uur duren, waarna
tijdens de pauze van een
kwartier in de filmzaal een
GRATIS kopje KOFFIE of
een evenzeer welkom glas
FRISDRANK zal worden
geoffreerd. De oude
Romeinen kenden dat al:
offertur aliquid, er wordt
Iets Aangeboden. Vraag en
aanbod; wisselwerking ook
bij Geologie en Mineralogie.
Ons wordt voorts
medegedeeld, dat de toegang
tot dit kapitale rijksmuseum
(geopend op maandag tot en
met vrijdag, van 10 tot 12
uur en daarna van 14 tot 17
uur, 's zondags van
14honderd tot 17honderd
uur wat is: van twee tot
vijf) altijd en zonder meer
GRATIS is.

Vlieg er zondag
eerstkomende eens een paar
uurtjes uit. Doe in elk geval
deze twee voornoemde
muséa aan. Laat u niet
weerhouden door het
attractieve zomerweer en
Ajax is tóch al kampioen;
plaatselijk schijnt het
overigens voetballogisch
(van die sportredactie krijg
je toch geen hoogte) aardig
knudde te zijn. Trouwens,
ach wie weet, misschien
regent het zondag wel, of is
het miezerig. Hetgeen door
de gezamenlijke actieve
musea-staven van harte
gehoopt wordt en de goden
aanbevolen. Anders is het
donderen geblazen, vrees ik;
dan zit men in de depóts en
showzalen domweg bij de
pakken neer. En zoiets mag
je een internationale
Museumdag van z'n leven
niet toewensen. Die
openbaar kunstbezitmensen
zitten er ook niet de hele
middag voor Jan
Doedeldandy.

De kastanjeboom in de voortuin van Driehof.

Gooi geen oude schoenen
weg voordat je nieuwe hebt.
Een zegswijze, die een
soliede basis heeft gevonden
in onze zuinigheid die
onverminderd met vlijt
huizen bouwt als kastelen.
Maar met bomen moet je
helemaal bedachtzaam
omspringen. Dat zijn
trouwens levende wezens.
Een erg mooi voorbeeld van
het verantwoord omgaan
met de flora wordt
-gevonden in Hazerswoude-
dorp, aan de Dorpsstraat,
waar het bejaardenhuis
Driehof een welgedane
indruk ligt te maken. De
directe omgeving van
Driehof wordt steeds meer
„aangekleed", wordt
leefbaarder, gezelliger. Vóór
het complex ligt een groene
weide, op het moment
bedekt met een witte lading
van madelieven, waar best
een hooggroeier op z'n plaats
zou zijn. De gemeente
Hazerswoude heeft
daarvoor, in een
verantwoord opgebouwde
context, een oplossing
gevonden. Ze kocht een
kastanjeboom aan, afkomstig

van het landgoed
Hardenbroek dat in het
lommerrijke Friese
Achtkarspelense Kooten
gelegen is.

Vanuit Kooten naar de
voortuin van Driehof, een
hele sprong, maar een
welkome. Van Fries naar
Hollands, dat is een afstand
die sinds eeuwen al
verscheidene malen eerder
is overbrugd. Voor een boom
mag dat niets betekenen. En
alle hulde aan dè dienst
gemeentewerken van
Hazerswoude, want die heeft
de ongeveer drie ton
wegende „kolos" gekoesterd,
als ware het een klein kind.

De boom is, gemeten naar de
jaarcirkels, rond de twintig
jaar oud. Dat is dus nog een
jonkie, die" met veel zorg
verpoot is. Acht meter hoog
en vijf meter breed in de
kroon. Dat is topwerk. Ik
heb de kastanje gezien en ik
heb ook gezien, dat er
sprake is geweest van
koesteren. De stam is
zorgzaam omwikkeld met
textiel; „gelegd in doeken".

De boom is ingegraven op
een aarden terpje, als op een
stevig eiland, en de
zespuntige bladeren
dwarrelen om en ora in de
wind. Niet zo gezwind als de
lootkinderen van een
populier, maar toch Ze
bewegen zich alsof ze alles
voor het zeggen zouden
hebben, al was het maar
voor een paar maanden....
Daar staat dus de kastanje
die Hazerswoude vanuit het
Friese heeft aangekocht, nu
zich warmend in een vrij
optimistisch zomerzonnetje:
„wat je vandaag hebt, is leuk
meegenomen. Tot het
volgend jaar...." En maar
door. En dat vooraan, aan
het begin van de zomer van
'80. Het lijkt op een
beginnelingetje, een
welgekoosd kind. En de
mensen van de
Hazerswoudse
plantsoenendienst maar
spuiten, rond die verworven
kastanjeboom. Er wordt
beweerd, dat het ongeveer
duizend liter in veertien
dagen was. Om het leven er
in te houden..! We wachten
maar af....

!cf

v-as wat je noemt een vol huis" op
Krc ftingsdag 1980 in de Hooglandse
p aan den lijve merkbaar toegewijd
etejjc/e ijsheilige Pancratius, die op 12
Wj ijö jaarfeest had. Veel muziek, die
hoorbaar en veel gepraat, dat on-
>bsM was. En wat doet een mens,
i. Ve YSl luisteren wil, maar door de
leid van electronische apparatuur
oor de roep om spraakles van spre-
doof gehouden wordt, hij gaat zit-
'ijken. Ik moet U bekennen, dat ik
wonderlijke dingen in de kerk ge-
KI' heb. Gebouwd in 1280, staat er op
"or restauratiebord uit 1840. Leuk,
V wanneer u bedenkt, dat de kerk
e. dein houten noodkerkje in 1315
eigesticht. Voor mij hadden de
hw Voogden dat bord bij de recente
in Sura tie mogen laten wegrestaure-

restauratie is klaar, maar nog niet
erVPe orgelkast gaapt je met glazen
1 Xan ^eeSte en pijpen op vakantie
[ke Het orgel is in restauratie. De col-
ika uit de Marekerk kreunt nu al
:k Jetandend, dat het onderdelen
t'gaan afstaan aan het speelwerk in
nd aneraskerk. Het is, dat de veertien
en PUWse pastoor van de Pieterskerk
iel yn begrafenis al tot niets vergaan
;ev <jaar anders zou hij zich vast in zijn
I omdraaien bij het horen, dat weer
deel van de Pieterskerk (het orgel

in de Marekerk stamt namelijk uit de
hoofdkerk) aan de Pancras moet wor
den afgestaan. Waarom hij zich in zijn
graf zou gaan omdraaien leest u vol
gende weken, want volgende week
start hoofdstuk 3 van Leids kerkepad,
dat voor de rest van het jaar over de
Pieterskerk zal handelen.

Terug naar de ijskerk op het Hogeland,
waar balkbeschilderingen zó mooi ge
restaureerd zijn, dat je zou denken, dat
het net niet meer écht is. Zoiets van,
mooie plastic bloemen, net echte". Keu
rig neergelegde grafzerken, die met
name in het oude priesterkoor zijn te
ruggelegd op een manier, die ervan ge
tuigt, dat de restaurateurs net zoveel
kaas van middeleeuwse katholieke tra
ditie hebben gegeten als de os van haar
ossestaartsoep: op een plaats waar nooit
begraven kon worden, liggen antieke
grafstenen met het hoofd op het voete
neind. Wat nou weer? Wel, katholieken
werden in vroeger dagen begraven in
de kerken. Daar bestond een soort
tweerichtingsverkeer: leken met het
hoofd naar het altaar, priesters met
hun hoofd van het altaar af. Je mag het
natuurlijk helemaal niet zeggen, maar
voor leken daagt nog wat in het Oosten
en priesters hebben zó dikwijls aan het
naar het Oosten gerichte altaar gestaan,
dat ze het na hun dood wel voor gezien
bielden. Nu is het eenheidsworst in de

Hooglandse graven wereld: alles moet
dagen naar het Oosten, ook het massale
priestergraf, dat in de Hooglandse kerk
aanwezig is geweest en waarvan de
zerk verzaagd om een pilaar heen ligt.
Het is te hopen, dat bij de restauratie
van de Pieterskerk die fout niet wordt
herhaald.

Hooglandse kerk, feestkerk. Onwille
keurig moest ik aan een woord van
Wim Kan denken: „we vertruien zo".
Op 5 mei werd in die kerk weer eens
duidelijk hoe mensen verloederen. Het
zakje met knisperende zuurtjes ging te
regelmatig rond en wanneer het niet in
het programmaboek staat, staat slechts
een enkeling op bij het horen spelen
van het Wilhelmus in een compositie
van de oudste prins der Nederlandse
toondichters Hendrik Andriessen: „Dat
is nu watje „vertruiïng" kunt noemen.
Dat kun je van de Pancraskerk niet
zeggen, want of je het eens bent met de
vorm van restauratie of niet, de trui is
haar uitgetrokken en ze pronkt in een
duidelijk zichtbaar spiksplinternieuwe
bruidsjapon. Dat hoort ook voor een
feestkerk, vind ik. Alleen de bruilofst-
gasten merken hoe ijzig de bruid is; zij
zelf is er aan gewend, al eeuwen! „Uit
wind en steen, uit kou en hout, met rij
zig licht is een kerk gebouwd" om het
„chemisch bruiloftslied" uit de- Rand
stadbundel te parafraseren. Het zou al

leen leuker zijn wanneer de feestkerk
gasten kon ontvangen, die zich wat vu
riger van cultuur en traditie bewust
waren.

5 Mei 1980 was weer een heel duidelijk
bewijs hoe acultureel de „roomsen"
zijn, alhoewel zij toch de oudste kerke
lijke traditie door d'aderen kunnen la
ten vloeien: ze blonken uit door bijna
massale afwezigheid. Je kon het duide
lijk horen. Horen? Ja, de niet-Romana
zingt de laatste regel van het Wilhel
mus namelijk altijd fout en die laatste
regel denderde fout door de feestkerk.
Conclusie: de niet-katholieken waren
duidelijk in de meerderheid en statis
tisch zou dat niet moeten kunnen. De
bruidsjurk is er natuurlijk al een paar
eeuwen aan gewend, dat het „lieve
moeder van de Heer" is vervangen
door „moeder, onze kraai is dood" en
dat op de plek waar in haar oude glorie
het altaar ter ere van Sebastiaan stond,
nu een herinneringsplaquette hangt
voor de orangistische lector Jan le
Francq van Berkhey. En toch blijft de
bruid een feestkerk, omdat ze vindt dat
al die veranderingen haar niet aan
gaan, want ze staat er bovenboven op
het Hogeland, met de zon op haar mu
ren, maar met ijskoude voeten.

JAN DOOVE Hoe hoger, hoe ijziger. De Pancraskerjr op het Hogeland.

BURGERLIJKE
STAND

LEIDEN Overleden: A. P. J. Dol
ling, geb. 05 jun. 1957, dochter, H. A.
C. de Frankrijker, 23 dec. 1933, man;
K. Kooij, 13 nov. 1906, man; C- Alge-
ra, 08 aug. 1916, man.

Geboren: Cèline Marguerita, d.v. W.
J. M. Hocks en J. M. Reckinger; Mar
lijn Sebastiaan, z.v. F. Vink en A. de
Ruijter; Serkam. z.v. A. Yasin en S.
Palta; Andrea Elisabeth Johanna
Sophia, d.v. P. van Polanen en E. S.
M. Schmitz; Emiel, z.v. W. J. Walburg
en M. I. G. van den Berg; Ronnie, x.v.

F. J. Buls en A. Guërin; Marlijn. z.v. L.
J. C. Camp en J. W. M. van der Put
ten; Jorrit Johannes Alexis, z.v. J. F.
J. Slingerland en C. J. Salman; Su
zanneBernadina, d.v. W. Lommers
en B. J. M. van Driel; Jannie Cathari-
na, d.v. J. Heemskerk en C. de Mooij;
Vincent, z.v. J. J. Tacx en P. Hill»-
brand; Clazina Wllhelmina Johanna,
d.v. A. J. van den Berg en C. J. Co-
lijn; Wouter Johannes, z.v. R. A. M.
de Haas en T. van Beelen; Annet, d.v.
R. J. Weber en A. Laman; Anlka, d.v.
D S. Remerij en M. van Duijn; Ester
Sophia, d.v. M. C. Binnendijk en S. C.
M. Smit; Ftonald Manuel, z.v. E. H. M.
Maas en E. J. Lohuizen; Marjolein,
d.v. N. W. A. Meeuwenoord en A. M.
Melters; Ahmed, z.v. M. D. Soussi en
Z. Sarghini; Coralie Viviane, d.v. Ci
Pluimgraaf! en J. Hoek; Johan Peter,
z.v. H. J. R. Dongelmans en A. P. van
der Meulen; Wendy, d.v. J. Groenen
dijk en M. A. Stravers; Marianne Ber-
nadette, d.v. G. J. van Mourik en H.
J. van der Koppel; Letty Heleen, d.v.

G. A. Pasma en J. M. in 't Veld;
Jeflry, z.v. P. L. Looijestijn en H. P. L.
Turenhout; Silvia Adriana Maria. d.v.
T P. M. van den Burg en A. J. M.
Coene; Jacob Pieter. z.v. J. P. van
Duijn en J. de Jong; Akin, z.v. D. K.
Inderson en L C. Jaquet; Annemarie
Cornelia, d.v. C. W. A. J. Spcuijt en A.
van der Hulst; Maria Adriana, d.v. H.
P. Zoet en C. M. van Ruiten; Leendert
Johannes, z.v. G. L. van Egmond en
R. J. W. Heemskerk; Ruiger Hans,
z.v A. Klootwijk en Z. van der Heide;
Johannes Jacobus Lam bert us, z.v. J.
J. C. Schetter en E. A. Heerlnga;
Mehtap. d.v. S. Atak en S. Atak; Ste
fan, z.v. W. Smit en A. van der Meu
len; Arjan, z.v. R. J. Gijsman en A.
Bomeman; Richard Cor nel is Hendrik,
z.v. C. P. D. de Haas en Y. 0. Kooi-
stra; Annemleke Christina, d.v. D. T.
Krul en K. B. Hofstra; Cornelia Elisa
beth. d.v. G. Dijkhuizen en E. van
Slooten; Sanne Maartje. d.v. J. G. J.
Bauman en M. J. A. T. van de Kruija;
Selina, d.v. H. J. M. de Ridder en J,
C. Schellevts.