Laat
onschuldige
Sjaranski
gaan
£cidóe6oo?a/tit
Thatcher schaft 75000
arbeidsplaatsen af
in openbare sector
Ormskerk overleden na mishandeling
Brzezinski staat ontspanning
inet Moskou niet in de weg*"
ïederland maakt kans op NAVO-order
Absurde beschuldiging
Les voor Moskou
In haven Rotterdam
2000-4000 banen
op de tocht
Onlusten in Seoel
Sadat benoemt Hassan op
buitenlandse zaken
ITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 14 MEI 1980 PAGINA 15.
:ort voor 2ijn ver
rek naar Europa
ad de Ameri-
aanse minister
buitenlandse
aken, Muskie,
een onder-
loüd met presi-
lant Carter.
X-VN-AMBASSADEUR ANDREW YOUNG:
■MSTEBDAM De voorzitter van de
iÖ7kmeri kaanse Nationale Veiligheidsraad,
m bigniew Brzezinski, staat de detente tus-
S «n Mos kou en Washington niet in de weg.
ontwikkeling van de ontspanning tus-
I Oost en West is veeleer aanmerkelijk
rslechterd door de interventie van Sov-
Üt-troepen in Afghanistan. Dit is de me-
m ng van de voormalige Amerikaanse am-
issadeur bij de Verenigde Naties, An
ew Young, die deze week in Nederland
as in verband met het Sjtsjaranski-tribu-
aal in Amsterdam.
olgens Young, die gevraagd werd naar zijn
isie op onder meer de Amerikaanse buiten-
indse politiek, is het president Carter zelf
5 lie het buitenlands beleid van de VSbepaalt,
I denkt men in West-Europa nog wel eens
V lat zijn adviseur in veiligheidszaken een gro-
inbreng heeft. Ter illustratie van die laat-
j gedachte voert men dan aan dat twee
aaste medewerkers van de president, Young
»lf en Cyrus Vance voor het eind van de
perste ambtstermijn hun congé hebben gekre
gen. Maar volgens Young zijn er nog meer
Pfciensen die meehelpen bij de bepaling van
et buitenlands beleid en neemt de president
i laatste instantie zelf de beslissingen neemt.
lp de vraag of er sprake is van een duidelij-
accentverschuiving in Carters beleid van
mensenrechten naar machtspolitiek zegt de
voprmalige VN-smbassadeur dat „het nieuwe
er wat af is". Toen hij zelf en de president in
de eerste jaren van de regering-Carter op het
aambeeld van de mensenrechten hamerden,
viel dit extra op omdat het een nieuw ele
ment was. Young wijst erop, dat het beleid
met betrekking tot Nicaragua, en de Iran-po-
litiek sinds 1977, duidelijk beïnvloed zijn door
de aandacht die Washington aan de mensen
rechten schenkt.
De ex-ömbassadeur blijft van mening dat
Carter het goed doet. Met name de overwe
ging dat een president in zijn tweede termijn
meestal effectiever is dan in zijn eerste maakt
het voor Young betrekkelijk gemakkelijk om
zich, ook voor het thuisfront, uit te spreken
voor nog eens vier jaar Carter op de hoogste
post. Daar komt bij dat in het Democratische
kamp de doelstellingen van senator Edward
Kennedy niet opmerkelijk verschillen van
die van de president, aldus Young.
Aan het slot van het vraaggesprek geeft An
drew Young te kennen dat hij nu niet, en ook
in het verleden niet, rancune koestert of
heeft gekoesterd jegens de huidige Ameri
kaanse president. Illustratief daarvoor is zijn
antwoord op de vraag wie straks de nieuwe
bewoner van het Witte Huis wordt: „Ik ge
loof Jimmy Carter".
EGATTENBOUW VOOR PORTUGAL
IJ vervolg van voorpagina
La inister van defensie Scholten heeft in Brus-
1 gezegd dat de extra-Uitgaven voor maatre
den op lange termijn moeten worden gefi-
incierd door een verlegging van de priori-
iten en de stijging van de defensielasten
et drie procent gehandhaafd moet blijven.
Verigens hebben twee landen, België en De
lmarken, met betrekking'tot de verhoging
in de defensiebegroting met drie procent
n voorbehoud gemaakt. Als oorzaak noe-
gg en zij hun financiële positie.
i Brussel is ook gesproken over het Neder-
ndse voorstel om de drie nieuwe fregatten
>or de Portugese marine met grote Neder-
ndse steun te bouwen. Een van de schepen
i in Nederland gemaakt worden, terwijl bij
bouw van de andere boten aanzienlijke fi-
ficiële en materiële steun zou worden ver-
- end. Een werkgroep van de NAVO zal bin-
m enkele weken rapport uitbrengen en
zoals de zaken nu staan maakt het Neder
landse aanbod een goede kans.
Aan de besprekingen in het NAVO-hoofd-
kwartier wordt ook deelgenomen door de
nieuwe Amerikaanse minister van buiten
landse zaken, Muskie. Hij arriveerde gisteren
in Brussel. Voor zijn vertrek kondigde hij aan
dat zijn bezoek de gelegenheid zou bieden om
„de bondgenoten de verzekering te geven dat
ons beleid ten aanzien van het bondgenoot
schap, ten aanzien van Iran en ten aanzien
van Afghanistan wordt voortgezet".
Tegelijk met de NAVO-bijeenkomst in Brus
sel wordt in de Poolse hoofdstad Warschau
een conferentie gehouden van de landen van
het Warschaupact. Volgens sommige waarne
mers zou de conferentie het begin kunnen
zijn van een nieuwe vredesoffensief van de
Sovjet-Unie met betrekking tot Afghanistan,
waarbij onder meer wordt verwezen naar de
ontmoeting van de Russische en Amerikaan
se ministers van buitenlandse zaken in We
nen, komende vrijdag.
JURY TRIBUNAAL
EENSTEMMIG:
aisa géén staatshoofd Oeganda meer
II PAL A Een uit zes man bestaande militaire^ com
ic heeft gisteren verklaard dat president Godfrey Bi-
a niet langer staatshoofd van Oeganda is en dat hij
residentie wel zal willen verlaten als hij er achter
dat hij niets te doen heeft".
og voortdurende onduidelijkheid in Oeganda begon toen de
'dent eind vorige week de stafchef van het leger ontsloeg,
e achtergrond speelt waarschijnlijk de persoon van Milton
een rol. De burgerpresident, die negen jaar geleden door
Amin ten val werd gebracht en zich daarop als balling in
fcnia vestigde, kondigde vorige week aan binnenkort naar
"tda te willen terugkeren om daar een gooi te doen naar het
Identschap.
b boycot ongeveer vier weken geleden begon.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM De elf leden van de
jury van het gisteren afgesloten Sja-
ranski-tribunaal hebben gisteren het
intitiatief genomen voor de oprichting
van een Internationaal Sjaranski-co-
mité voor Mensenrechten. Behalve de
aanwezige leden van het panel in Am
sterdam, onder wie de politici An
drew Young, Mario Soares, Joop den
Uyl en de Amerikaanse jurist Ramsey
Clark, zullen daarin zitting hebben
mevrouw Coretta King, weduwe van
Martin Luther King, Walter Scheel*
voormalig president van West-Duits-
land en de Amerikaanse senator
Frank Church.
De nieuwe commissie zal het opnemen
voor de mensenrechten van politieke
en religieuze gevangenen waar ook
ter wereld. Het is de bedoeling dat het
comité regeringen benadert, maar ook
het Rode Kruis, de kerken en weten
schapsmensen. Het tribunaal werd
gisteren besloten met een unaniem
aangenomen verklaring waarin de
Sovjet-Unie wordt opgeroepen Sja
ranski vrij te laten.
De jury erkende gisteren dat „elk land vrij
moet zijn z'n eigen sociale en politieke systeem
te kiezen en de belangen te verdedigen die het
onmisbaar vindt voor zijn nationale veiligheid
en overleven. Er zijn echter vragen van men-
Mevrouw Avital Sjaranski luistert samen
met organisator, PvdA-kamerlid Harry van
den Berg, naar de getuigeverklaringen op
de afsluitingsdag van het Sjaranski-tribu-
naal in Amsterdam.
senrechten waarbij de wereldopinie de morele
plicht heeftzijn mening te geven. De Sovjet
unie heeft dit feit erkend door de Aakkoorden
van Helsinki uit 1975 te ondertekenen en door
de waarborgen in zijn grondwet van 1877.
De Belgische oud-minister Charles Hanin, te
genwoordig vice president van de Raad van
Europa had zich, voordat het tribunaal begon,
afgevraagd of het gerechtvaardigd was zo'n
omvangrijke conferentie op te zetten voor een
persoon. „Ik heb gisteren geleerd dat het erger
was dan ik dacht of...ik wist het wel, maar ik
wilde het niet tot me laten doordringen. Maar
elke vrijheidsberoving rechtvaardigt ieder pro
test. Want Sjaranski staat voor duizenden ande
ren, niet alleen in de Sovjet-Unie, maar overal
op de wereld.
Andrew Young, oud-ambassadeur voor de Ver
enigde Staten bij de VN, hoopte dat in de Sov-
i'et-Unie eindelijk iemand zal opstaan die er-
cent dat er fouten zijn gemaakt. „Geen enkele
staat is volmaakt. Maar vrede, veiligheid en het
rechtop geluk komt iedereen toe. Niet alleen
Sacharov of Sjaranski; ook de kinderen van de
leden van het Russische politburo. Hij wees op
twee recente gebeurtenissen, die tot voor kort
onmogelijk waren gehouden. „Het hoofd van
het Zuidafrikaanse bureau voor staatsveiligheid
gaf onlangs toe dat de belangrijkste Zuidafri
kaanse vrijheidsstrijder Nelson Mandela on
schuldig gevangen zat. Een paar weken geleden
gaf Fidel Castro van Cuba iedereen die in zijn
land niet gelukkig was het recht om te vertrek
ken. Dat waren reacties op internationale ac
ties. Ik heb dan ook de stellige hoop, aldiis
Young, dat de Sovjet-Unie zal inzien dat onze
actie voor vrijlating van Sjaranski rechtvaardig
Oud -minister Pronk zou betrokken zijn geweest bij de ge
wapende coupe, die enige weken geleden erop gericht was
het militaire bewind in Suriname omver te werpen. Het is de
militaire raad zelf, die dit zeer twijfelachtige en niet met be
wijzen gestaafde bericht de wereld in heeft gebracht.
Het feit dat een dergelijk bericht publiek wordt gemaakt
zegt veel over het nieuwe Surinaamse regime. Het moet ron
duit absurd genoemd worden, dat men een dergelijke be
schuldiging op die manier de wereld instuurt.
Geen goede beurt van het nieuwe regime, dat overigens
wel nog steeds in de Surinaamse verhoudingen het voordeel
yan de twijfel verdient. Voor een blijvende Nederlandse
band met Suriname als staat moet als toetssteen gelden of het
democratisch systeem er gevestigd blijft.
HET Sjtsjaranski-tribunaal in Amsterdam heeft de Sovjet-
Unie een belangrijke les geleerd: de jury, die bestond uit be
kende figuren die hun stem eerder verhieven tegen schen
dingen van mensenrechten elders, maakte duidelijk niet te
willen zwijgen als de Sovjet-Unie zich er schuldig aan maakt.
Het tribunaal heeft in zijn slotverklaring duidelijk aange
toond, dat Anatoli Sjtsjaranski op grond van valse voorwend
sels werd veroordeeld en onschuldig een straf uitzit van der
tien jaar. En dat de Sovjet-Uftte in de hele zaak-Sjtsjaranski
voortdurend (ook door Moskou erkende) internationale
rechtregels heeft geschonden en zelfs zijn eigen wetten heeft
overtreden.
De „anti-Sovjet-show", die het Russische persbureau No-
vosti had verwacht, werd een gebeurtenis waarin onmisken
baar werd aangetoond hoe zeer de Sovjet-Unie het zijn eigen
burgers moeilijk maakt. Als Novosti in het zoeken naar recht
een „terugkeer naar de oudste tradities van de koude oorlog"
ziet, vestigt deze officiële spreekbuis van het Kremlin juist
de aandacht op het feit dat niet alleen de zaak-Sjtsjaranski,
maar ook de Russische mensenrechten in het algemeen, om
maar te zwijgen van Afghanistan, de politiek van de Sovjet-
Unie kwetsbaar maakt. Juist waar een groep vooruitstreven
de mensen, zoals deze jury, met elk een eigen reputatie in de
strijd tegen de onderdrukking, zijn stem verheft, zou dat
Moskou tot nadenken moeten stemmen.
Grote gasvondst voor Noorse kust
OSLO - Bij een boring in de Noorse sector van de Noordzee is
komen vast te staan dat zich ter plaatse een aardgasveld bevindt
met een reserve van naar schatting achthonderd miljard tot an
derhalf biljoen kubieke meter. Dit heeft een functionaris van
het Noorse ministerie van olie en energie gisteren verklaard-
Een eerder genomen proefboring had al op de aanwezigheid van
een grote reserve geduid. Het veld ligt ongeveer 125 kilometer
ten noordoosten van Bergen en is nog omvangrijker dan het
grote gasveld Frigg, dat op de grens van de Noorse en de Britse
sector ligt. De reserve van Frigg wordt geraamd op ongeveer
tweehonderd miljard kubieke meter.
Student gedood bij onlusten
Van onze correspondent)
PARIJS Tijdens een studentenbetoging tegen regerings
maatregelen om de toevloed van buitenlandse studenten te
beperken is het gistermiddag in Parijs tot onlusten geko
men waarbij een student door een ongeluk om het leven
kwam.
Sedert enkele dagen heerst er in studentenkringen een aanzien
lijke opwinding met name in de steden Grenoble en Caen omdat
de minister voor hoger onderwijs maatregelen genomen heeft
om de toelating van buitenlandse studenten, grotendeels Afrika
nen, tot de faculteiten te controleren.
Volgens de Franse regering telt Frankrijk 108.000 vreemde stu
denten, evenveel als West-Duitsland en Engeland bij elkaar. Bij
een poging de echte van de pseudo-studenten te scheiden zou ge
bleken zijn dat dertig procent van hen nog niet in staat zijn twee
regels Frans correct te kunnen schrijven. x
AANVOER STUKGOEDEREN
DAALTSTERK
(Van onze sociaal-economische redactie)
DEN HAAG Door een sterke terugval in de stuk
goedsector staan In de haven van Rotterdam in de
komende jaren 2000 tot 4000 arbeidsplaatsen op de
tocht. Zo is in de eerste drie maandan van dit jaar
de stroom goederen naar de haven met 23 procent
teruggelopen. Deze tendens zal zich naar verwach
ting ook de toekomst voortzetten.
„Dit hoge percentage kan grote gevolgen hebben", aldus mr. H.
van de Braak, hoofd van het bureau Havenbeheer van de ge
meente Rotterdam. Wanneer niet wordt ingegrepen zou dit kun
nen betekenen dat er 4000 arbeidsplaatsen in deze sector gaan
verdwijnen. Worden wel maatregelen getroffen, bijvoorbeeld
door samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en het aantrek
ken van nieuwe goederenstromen, dan kan dit getal tot 2000
zakken.
In de stukgoedsector werken totaal 10.000 mensen. Volgens Van
de Braak zal het verlies aan arbeidsplaatsen moeten worden op
gevangen door het scheppen van nieuwe werkgelegenheid in
aanverwante industrietakken.
(Van onze correspondent Roger Simons)
LONDEN De Britse conservatieve rege
ring heeft besloten in de komende vier jaar
nog 75.000 arbeidsplaatsen af te schaffen in
de openbare sector. Sinds premier Thatcher
aan het bewind is, zijn al 27.000 arbeids
plaatsen opgedoekt. De nieuwe maatregel
zal het getal van de Britse staatsambtena
ren op 630.000 brengen. Toen de Conservatie
ven een jaar geleden aan het bewind kwa
men, was het aantal arbeidsplaatsen 730.000.
Groot Brittannië heeft de laatste jaren voortdu
rend meer ambtenaren gekregen. Premier
Thatcher is de eerste die drastisch bezuinigt in
de overheidssector, onder meer door een gevoe
lige verlaging van de getalsterkte van het per
soneel.
Elk jaar verlaten ongeveer 80.000 employe's en
arbeiders de Britse overheid. Dat zijn personen
die met pensioen gaan of ontslag nemen. Vol
gens premier Thatcher kunnen dus over een
periode van vier jaar gemakkelijk 75.000 ar
beidsplaatsen weggewerkt worden.
De meeste afdelingen van de Britse ministeries
zijn zwaar overbezet. Een beetje minder men
sen zal op de kantoren nauwelijks verandering
brengen, op voorwaarde, dat de overblijvende
ambtenaren wat harder werken.
Maar hun acht vakbonden zeggen, dat er veel
meer staatsambtenaren nodig zijn in plaats van
minder, vooral omdat het leger van de werklo
zen iedere dag aangroeit.
ADVERTENTIE
JONGE DUBBElf GRAANJENEVER
Geen krant ontvangen? Bel
tussen 18.00 en 19.00 uur num
mer 122248 en per speciale
koerier wordt de krant alsnog
bezorgd.
SEOEL Duizenden met stenen gooiende jongelui, die de
mocratische hervormingen en beëindiging van de staat van
beleg willen, hebben gisteren in Seoel slag geleverd met de
politie. Hierbij zijn ruim twintig betogers gewond geraakt
De politie verrichtte ongeveer honderd arrestaties.
De rellen begonnen met een bijeenkomst van studenten, die ge
organiseerd was om van de regering te eisen dat zij de staat van
beleg zou beëindigen en meer haast zou maken met het invoe
ren van politieke hervormingen. Toen betogers door een poli-
tieafzetting braken en de straat opgingen kwam het tot botsin
gen met de politie, die met stenen werd bekogeld. Zij slaagde er
tenslotte in de betogers, voornamelijk studenten, met behulp
van wapenstokken en traangas terug te dringen op de campus
van hun universiteit. Twee uur later ontstonden opnieuw ge
vechten toen dé studenten probeerden wederom de straat op te
gaan.
CAIRO De voormalige mi
nister van defensie generaal
Kamal Ali Hassan is gisteren
benoemd tot de nieuwe minis
ter van buitenlandse zaken
van Egypte. Hij wordt tevens
een van de zes vice-premiers
van het land.
Dit heeft het Egyptische pers
bureau MENA bekendge
maakt. Ali was voorzitter van
de commissie tot normalise
ring van de betrekkingen met
Israël en nam deel aan de on
derhandelingen met Israël en
de Verenigde Staten over Pa
lestijns zelfbestuur.
De vorige regering onder lei
ding van premier Khalil is
maandag afgetreden om de
weg vrij te maken voor „een.
nieuwe fase van nationale ac-;
tie". Volgens de Egyptische
vice-president Hosni Moeba
rak wordt het nieuwe kabinet;
onderverdeeld in vier secto--
ren, soevereiniteit, produktie,
openbare diensten en econo
mie, die elk onder leiding
staan van een vice-premier.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG/PARAMARIBO De
Nederlandse adjudant Fred Orms
kerk, die de leiding gehad zou heb
ben bij een poging het nieuwe be
wind in Suriname omver te werpen,
is waarschijnlijk doodgemarteld.
Dit leiden politieke kringen in Den
Haag af uit de mededeling van de
Surinaamse regering dat Ormskerk
dood werd aangetroffen in zijn cel
in de Memre-Boekoekazerne, nadat
hij enkele uren daarvoor bij een ver
hoor verwondingen had opgelopen.
Volgens de autoriteiten zou de adju
dant zich tijdens het verhoor hebben
verzet
Voor de Nederlandse regering is deze
nieuwe versie van de omstandigheden
van Ortnskerks dood eerder was of
ficieel meegedeeld dat de man Stan
drechtelijk was veroordeeld en gefusil
leerd geen aanleiding tot een nieuw
protest, aldus minister De Koning (Ont
wikkelingssamenwerking). Deze voer
de gisteren samen met zijn collega Van
der Klaauw (Buitenlandse Zaken) over
leg met de betrokken commissies uit de
Tweede Kamer. Na afloop van de bij
eenkomst wees De Koning erop dat Ne
derland eerder protest nad aangete
kend tegen het feit, dat Ormskerk geen
normaal proces had gehad en dat hij
niet de mogelijkheid had gehad zich
rechtskundig te verdedigen. „Dat blijft
uiteraard staan," zo zei de minister.
Wanneer het stoffelijk overschot van
Ormskerk aan Nederland is overgedra
gen de machthebbers in Suriname
hebben dat toegezegd zal er zeker
Hij wees erop dat dan wellicht met ze
kerheid kan worden gezegd of Orms
kerk inderdaad is doodgemarteld. Nu
houden de Surinaamse autoriteiten vol
dat het oorzakelijke verband tussen de
verwondingen tijdens het verhoor en
het overlijden niet vaststaat. De woord
voerder achtte het niet uitgesloten dat
de regering na de sectie alsnog diplo
matieke stappen onderneemt in Para
maribo.
De regering hecht, aldus De Koning,
„absoluut geen geloof" aan de bewering
dat het Tweede-Kamerlid Jan Pronk
(PvdA), minister van Ontwikkelingssa
menwerking in het kabinet-Den Uyl,
bij de mislukte tegencoup betrokken is
geweest. De kritiek van premier Chin a
Sen op een uitlating van zijn ambtge
noot Van Agt („de democratie in Suri
name is aan erosie onderhevig") wijst
de regering volledig af.
De jongste gebeurtenissen in Suriname
hebben er toe geleid dat ambassadeur
Vegelin van Claerbergen maandag in
Paramaribo een memorandum heeft
aangeboden. Daarin wordt bezorgdheid
geuit over het ontbreken van rechtsze
kerheid in Suriname (arrestaties bij
voorbeeld worden verricht buiten de
justitie om) en aangedrongen op herstel
van de democratie. Minister De Koning
zei vooralsnog geen reden te zien de
ontwikkelingshulp op te schorten of te
verminderen. Eind juni brengt hij be
zoek aan Surinafne en zal dan gesprek
ken voeren over hoe het overleg over
de hulp zal worden voortgezet.
Het parlement van Suriname heeft gis
teren met algemene (25) stemmen de
zogeheten „machtigingswet 1980" aan
genomen. Deze wet draagt bepaalde be
voegdheden van het parlement aan de
regering over.
advertentie
duinrell 1. wassenaar^Ss-^
C tel 017 51-19212
