mmmm
'Lieve Jongens'
naar Reve blijft
aan de buitenkant
HL
m 11
Jfl
HÈ* ||B
Blpfl
Plastieken en
monoprints
in Noordwijkse
Visserskapel
Bettien
Scherft
verbeeldt
de aardse
schoonheid
En verder
Vrij spel voor
'Apostrophes'
in LAK-theater
DEZE WEEK IN DE BIOSCOPEN
Een scene uit de nieuwste Nederlandse film.
LIDO III Lieve Jongens
met Hugo Metsers en Hans
Dagelet. Regie: Paul de
Lussanet.
Paul de Lussanet heeft zich
aan de bijna onmogelijke
taak gezet Gerard Reve te
verfilmen. Bijna onmoge
lijk, omdat een scenario
brouwen van Reve's boe
ken (in dit geval „De Taal
der Liefde" en „Lieve Jon
gens") op bijna onoverko
melijke moeilijkheden
stuit. Reve's merkwaardig
mengsel van persoonlijke
mythes rond zijn homo-
sexualiteit, zijn verhoudin
gen, zijn drankzucht zitten
verpakt in een hecht
woordenspinsel, dat het le
vensgevaarlijk lijkt daar
een simpel verhaal uit te
lichten. Een structuur ont
breekt zo goed als bij Reve.
Wat zijn werk de moeite
waard maakt is juist, die
taal: Dat breiwerk van ver
stopte gevoeligheid, van
daaraan verwant cynisme,
in een persoonlijke hutspot
van hoogdravend bijna bij
bels woordgebruik, manië-
rismes en een steeds weer
luchthartig doorbreken
van dat taaicordon. De
Lussanet heeft dat wél ge
probeerd, samen met pro
ducent Matthijs van Hey-
ningen, en het speelfilmre
sultaat, „Lieve Jongens",
draagt alle ambivalente
sporen van die poging.
Reve's verhaal is het verhaal
een onmogelijke verhou
ding. Tegelijkertijd het oer-
schema van „de bedrieger
ogen". De schrijver Wolf
en verhouding heeft met
de jonge Tijger, ontmoet in
een artistieke kelder (waar
die hinderlijke Astrid Nijgh
een liedje bast), de „oude"
Albert S. en diens wat ordi
naire vriendje Woelrat, dan
nog Freddy geheten. Via een
geraffineerd spelletje tijdens
de logeerpartij in Huize „Het
Gras" wordt de „oude" Al-
- Jgv Jfej
Hoofdrolspelers Hugo Metsers en Hans Dagelet met
in hun midden Gerard Reve, de auteur van 'Lieve Jon
gens'.
bert in zijn hemd gezet en
het vriendje ingepalmd.
Woelrat trekt bij Wolf en Tij
ger in, maar al gauw blijken
die laatste twee alleen nog
maar oog voor elkaar te heb
ben. Dat geheel wordt in een
flashback opgehaald uit de
herinnering van de schrijver
Wolf, die depressief, aange
daan door de alcohol, zijn bed
niet meer uit wil komen als
hij zijn laatste pogingen
Woelrat aan zich te binden
met gespierde verhalen en
bizarre fantasiën mislukt ziet.
De Lussanet c.s. kan je in elk
geval geen sensatiezucht ver
wijten. De moedwillige ge
makzucht van de huidige Ne
derlandse speelfilm met vaak
sexueel opgepept instantver
tier ontbreekt. Natuurlijk
zwerft er aardig wat manlijk
bloot door de film, inclusief
een onvermijdelijke vrijscè
ne. Maar dat kan je Reve
nauwelijks ontnemen. Daar
naast laat hij in een poging
tot getrouwheid Hugo Met
sers in de hoofdrol letterlijk
Reve's boekentè.ksten uit
spreken en dat werkt heel
lang uiterst vreemd alsof een
acteur z'n rol aan het opzeg
gen is (en een rollenspel is
het natuurlijk, in de film zo
wel als in het boek), pas naar
het slot toe ga je daaraan
wennen. Met het verhaal al--
- leen kom je er niet. De Lus
sanet heeft getracht 'de emo
ties van Reve/Wolf achter
het gebeuren in te vullen,
van verliefdheid, bezeten
heid tot tederheid en wan
hoop. Die pogingen blijven
weliswaar herkenbaar, maar
overtuigen alleen in het hu
moristische. Al doet Hugo
Metsers ook zo z'n best, hij is
een te zwak acteur om zich
solo los te maken van zijn ou
dere image. In het samenspel
met een verrassend goede
Bill van Dijk als Tijger en
een gekke Hans Dagelet als
de simpele, ijdele Woelrat
lukt dat beter. Albert Mol
speelt zonder meer de beste
rol als de trieste „oude" Al-
bert S. Al met al is „Lieve
Jongens" niet meer dan een
aardige poging, goed ver
zorgd, maar toch driekwart
van de film pure buitenkant.
BERT JANSMA
LEIDEN De uiterst verfijnde pente
keningen van Bettien Scherft hebben
merendeels de natuur als onderwerp.
Vroeger werd de Leidse kunstenares ook
gegrepen door sociale problemen, die zij
door middel van haar tekeningen aan de
kaak probeerde te stellen. Weliswaar is
die betrokkenheid niet geheel weggeëbt,
maar in haar kunstwerken komt dat on
derwerp thans niet meer aan de orde.
Bettien Scherft motiveert: „Ik heb nu
meer behoefte uit te beelden wat er nog
wél voor leuks te zien is. De natuur bij
voorbeeld."
Tijdens haar opleiding aan de Rietveld
Academie in Amsterdam volgde de latere
kunstenares de richting reclame en illustre
ren. Na de opleiding kreeg zij werk als illu
stratrice van kinderboeken. „Veel was er
met het illustreren niet te verdienen, of je
moest wel bijzonder goed en bekend zijn.
Part-time werkte ik daarom op kantoor om
bij te verdienen," aldus Bettien Scherft, die
zich echter niet beperkte tot het verleven
digen van tekst alleen. Verscheidene malen
had zij zelf een verhaaltje geschreven. Het
script van een door haar geschreven kin
derboek stuurde de tekenares of schrijf
ster naar een uitgeverij in de hoop, dat
het geaccepteerd zou worden. Enige maan
den later kreeg zij bericht, dat de uitgever
bereid was tot publicatie over te gaan. Bet
tien toen nog Bettien van Lookeren-
Campagne schreef vanaf die tijd kinder
boeken, illustreerde of combineerde beide
vormen in haar boeken. Alle activiteiten
werden toen nog vanuit woonplaats Den
Haag ontplooid. Voor zichzelf maakte de
kunstenares ook aquarellen. In de Residen
tie was zij lid van de Haagse Kunstkring.
Eenmaal verhuisd naar en gehuwd in Lei
den, sloot Bettien Scherft zich aan bij Ars
Aemula Naturae. De meeste werken van de
Leidse kunstenares, waaronder veel na-
tuurgezichten, zijn uiterst verfijnd; elk blad
van elke boom is nerf voor nerf nauwkeu
rig weergegeven. „We gaan veel wandelen
in de natuur, daarin vind ik inspiratie. Een
bezoek aan Suriname heeft me ook wel
geïnspireerd. Vooral de typische vorm van
de bomen spraken me wel aan. Het werk
ging een beetje naar het abstracte toe. Door
andere kunstenaars word ik soms ook wel
geïnspireerd. Soms werk ik buiten. Dan
maak ik een voolopige schets, die ik later
thuis uitwerk of ik maak foto's ter onder
steuning," aldus de tekenares.
LUXOR Kramer versus
Kramer (a.l.) Rijkelijk met
Oscars overladën film met
voortreffelijk acteerwerk
van o.m. Dustin Hoffmann.
Het verhaal gaat over een
jong echtpaar dat uit elkaar
gaat en strijdt om de gene
genheid van het zoontje,
(vierde week)
CAMERA Decamerone
(16) Erotische vertellingen
van Bocaccio, op film vastge
legd door de Italiaan Pasoli-,
ni. "(reprise, eerste week)
LIDO I Killerfish (12)
Een niet boven de middel
maat uitstijgende rampenfilm
naar het model van „Jaws".
In de hoofdrollen Lee Majors
(de man van zes miljoen) en
Karen Black, (derde week).
LIDO II The electric hor
seman (16) Aardige film met
o.a. Robert Redford en Jane
Fonda, (tweede week)
STUDIO One flew over
the cuckoo's nest (16) Voor
treffelijke film met o.a. Jack
Nicholson als psychiatrisch
patient. Enkele jaren geleden
rijkelijk overladen met Os-
Spelende kleuter.
Niet alle pentekeningen zijn uitgevoerd in
zwart en wit. Om het geheel te verlevendi
gen wordt soms de verfkwast ter hand ge
nomen om de tekening in te kleuren.
„Maar af en toe denk ik wel eens bij me
zelf, dat ik best eens iets geheel anders zou
willen gaan doen. Dan heb ik ineens even
genoeg van het gepriegel met dat penne
tje." Toch is het 'gepriegel met een penne
tje' niet het enige, waar de kunstenares zich-
mee bezig houdt. De kunstenares bezit en
kele werken, die nogal afwijken van het
grootste deel van haar oeuvre. Zoals de
penseeltekening van haar kinderen tijdens
de eerste levensjaren bijvoorbeeld, die dui
delijk maken, dat zij gemakkelijk van het
'statige' beeld, dat haar pentekeningen op
leveren, af kan stappen. Maar ook die teke
ningen horen bij Bettien Scherft en tonen
haar kwaliteiten.
WIM BUNSCHOTEN
Bettien Scherft aan het wirk
cars, (zevende week)
TRIANON The Amity-
ville horror (16) Pittig, bloe
dig griezelwerk. (derde
week)
REX De porno prooi (16)
Pornofilm.
EUROCINEMA I (Alphen
aan den Rijn) Ten (16)
Een al wat oudere Ameri
kaanse man op vrijersvoeten.
Met de nieuwe sexbom van
de jaren tachtig Bo Derek.
EUROCINEMA II (Alphen
aan den Rijn) Once upon a
time in the west (16) 'Ever
green' onder de westerns (re
prise)
EUROCINEMA III (Alphen
aan den Rijn) De duivel
hale je (a.l.) Amusante avon
turenfilm.
EUROCINEMA IV (Alphen
aan den Rijn) Wie dan
leeft die dan zorgt (a.l.)
Louis de Funès in een al wat
oudere film
GREENWAY THEATER
(Voorschoten) Kiss in the
attack of the phantoms
(a.l.) Speelfilm met en over
de popgroep Kiss. Ook: Spet
ters (16) nieuwste film van
Paul Verhoeven over de be
levenissen van een groepje
jongeren.
LEIDSE COURANT VRIJDAG 9 MEI 1980 PAGINA 9
NOORDWIJK Tot en
met 18 mei is in de oude
Visserskapel aan de
Hoofdstraat een expositie
te bezichtigen van plastie
ken en monoprints van
Gerda van den Bosch en
Bas Haasnoot. In het
werk tfan beide kunste
naars staat de natuur cen
traal.
Gerda van den Bosch uit
Zoeterwoude geeft acte de
presence met een aantal
bronsplastieken waarvan de
vormgeving klassiek te noe
men is en geïnspireerd door
de natuurlijke vorm van
mens en dier. De beeld
houwster maakt haar werk
in steen, hout en brons. De
laatste tijd ligt de nadruk op
middelgrote bronsplastie
ken. Haar figuratieve bron
zen beelden, met name het
welbekende kynologische
werk, trekken sterk de aan
dacht.
Bas Haasnoot (50) is een ge
boren Katwijker en graficus
van beroep. Jarenlang heeft
hij zich intensief bezig ge
houden met etstechnieken.
Vanuit deze etsen heeft hij
de stap gemaakt naar kleur
rijke monoprints. Op de
tentoonstelling zijn onder
meer voorstellingen van in-
sekten en diepzeeleven te
zien. De expositie is dage
lijks geopend van twee tot
vijf uur en van zeven tot
negen ,i
dag van een tot
LEIDEN De groep Apostrophes heeft vanavond in
het LAK-theater vrij spel. „Vrij spel" is echter niet de
juiste uitdrukking, daar de groep nadrukkelijk stelt
dat ze geen toneel speelt, maar het begrip „theater" na
der wil onderzoeken. Wat is theater anders dan bepaal
de, stilzwijgende, afspraken tussen acteurs en publiek
over het verloop van de avond. De toeschouwers besef
fen vaak niet dat ook zij een belangrijke rol spelen in
het geheel van een toneelvoorstelling. Het zijn niet de
acteurs die de voorstelling maken, het zijn publiek en
spelers samen die zorgen dat een avond wel of niet suc
cesvol verloopt. Zonder publiek is er geen voorstelling.
In de relatie acteurs-publiek overheersen de acteurs; zij
zijn het die de actie van de avond bepalen. Zij latei\ het pu-
biek dingen zien, bieden die het publiek aan en hebben zo
grotendeels de touwtjes in handen. Het publiek kan slechts
goed- of afkeuren. Dit behoort allemaal tot de conventies,
de stilzwijgende afspraken die de basis zijn voor het thea
ter. Zij zijn zo vanzelfsprekend geworden dat het publiek
er niet meer over nadenkt, maar gewoon de toebedeelde
rol meespeelt. Die rol begint het publiek al in de foyer te
spelen, zelfs al thuis, wanneer het zich afvraagt wat het zal
De leden van „Apostrophes".
aantrekken. Apostrophes nu wil het publiek een voorstel
ling aanbieden, waardoor het zich bewust wordt van de rol
die het speelt, en waardoor ook de groepsleden hun eigen
functioneren onder de loep nemen. De groep doet dit op
basis van Handke's „Publikumsbeschimpfung", een tekst
over het gebeuren dat theater heet. Deze tekst wordt door
Apostrophes opgezegd. Bij voorgaande uitvoeringen bleek
het publiek zich persoonlijk de tekst aan te trekken, waar
door het emotioneel reageerde. Die emotie was echter ver
keerd gericht. De betrokkenheid van de toeschouwers
diende niet de tekst te gelden, maar de situatie waar spe
lers en publiek deel van uit maakten. Het publiek moet
zichzelf en zijn reactie in ogenschouw nemen, dus eigenlijk
zichzelf zien zoals het een ander zou zien.
Om dit, afstandelijke effect te bereiken, heeft Apostrophes
een scherm ingebouwd om de persoonlijke reacties eruit te
filteren. Voor het gordijn staat een groot wit vlak waarop
het publiek zichzelf geprojecteerd ziet door middel van een
videocamera. De spelers zijn niet direct zichtbaar. Zij staan
achter het gordijn, en worden op hetzelfde scherm in het
publiek geprojecteerd. Daarvoor maken ze gebruik van de
zogenaamde „bleu key"-techniek waardoor mensen los in
de ruimte lijken te zweven. Het scherm krijgt aldus een
dubbele functie: enerzijds schept het een zekere afstand,
zodat het publiek zijn objectiviteit bewaart, anderzijds
toont het de situatie zoals die is, m.a.w. het is de voorstel
ling zelf. Dit benadrukt tevens dat theater een gebeuren is,
een situatie zoals die op dat moment is.
Op deze manier geeft Apostrophes op geheel eigen wijze
vorm aan Handke's experiment. Door het gebruik van de
video hoopt de groep de fouten te vermijden die andere
groepen vóór hen hebben gemaakt. Indien het publiek zich
los kan maken van de tekst en het hele theatergebeuren en
de eigen rol daarin nader bekijkt, kan het experiment ge
slaagd genoemd worden. Jacqueline Mahieu
Bas Haas
noot aan
het werk.
Een brons
plastiek
van Gerda
van den
Bosch.
