Wiegel: geen vuurwapens
bij bestrijding rellen
Gif-affaire
Doetinchem:
strengere
eisen
Staking in
Zweden breidt
zich uit
Massa-on tslagen
in bouw zijn
bangmakerif
£eidoe(3omci/tit
Machtsvacuüm in
Joegoslavië
Bezetters van
Iraanse ambassade
laten drie
gijzelaars vrij
Toenemende spanning op westelijke Jordaanoever
Abva-Kabo wil stakings
recht voor meer ambtenaren
BINNENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 5 MEI 1980 PAGINA 5
bij
M
Kolisevski
nieuwe
president
Joegoslavië
(Vervolg van voorpagina)
BELGRADO Lazar Koli
sevski, de 66-jarige Joegosla
vische vice-president die
Tito gedurende zijn ziekte
heeft vervangen, zal hem
ook opvolgen als voorzitter
van het staatspresidum, een
functie die kan worden ver
geleken met die van presi
dent. Hij zal deze functie
echter slechts een jaar bekle
den. Dit is een van de gevol
gen van het systeem van col
lectief leiderschap, dat in de
afgelopen jaren door Tito
zelf is ontwikkeld en dat het
land tot politieke stabiliteit
moet leiden.
Westerse politieke waarne
mers geloven ook, dat dit sy
steem de eerste tijd zal kunnen
functioneren. Men vraagt zich
echter af, of het op de lange
duur past in een staat met een
een-partijstelsel. President
Tito heeft voor de leiding van
het land een collectief presidi
um ingesteld dat uit 9 leden
bestaat. Voor de leiding van de
partij vormde hij een dergelijk
orgaan van 24 leden. Sinds
1978 kent het staatpresidium
een roulerend voorzitterschap,
bedoeld om een deel van het
dagelijks werk van Tito over
te nemen, en sedert 1971
wordt ieder jaar een andere
vice-president van het land
gekozen, die de voorzitter
moet kunnen vervangen. De
statuten van de communisti
sche partij en de grondwet be
palen dat deze „plaatsvervan
gers" Tito's functies overne
men bij diens overlijden. Tito
was zowel voorzitter van de
communistische partij als pre
sident van Joegoslavië. Vol
gens de huidige wetgeving
verdwijnt de functie van staat
spresident na de dqod van
Tito. Nu Tito is overleden, valt
het partijvoorzitterschap, alt
hans voor enkele maanden,
toe aan de 68-jarige Stevan
Doronjski, een communist uit
Vojvodina. Daarna zal een an
der worden gekozen. Het door
Tito ontworpen stelsel is be
doeld om rekening te houden
met de diverse regionale en
nationalistische stromingen in-
Joegoslavië, een federatie van
zes republieken en twee auto
nome gewesten, die pas sinds
68 jaar een eenheid vormt. In
het partijpresidium wordt elke
republiek vertegenwoordigd
door drie leden en de twee au
tonome gebieden elk doof1
twee leden.
DEN HAAG Minister Wiegel
(Binnenlandse Zaken) voelt er niet
voor de politie bij eventuele volgen
de ernstige rellen de bevoegdheid te
geven met scherp te schieten. „Dat
kan echt niet", aldus de bewindsman
gisteren in een radioprogramma. Hij.
reageerde op onder meer een opmer
king van de Amsterdamse commis
saris De Rhoodes, dat zoiets in de
toekomst wellicht niet te vermijden
zou zijn.
Wiegel vindt het wel noodzakelijk dat
de defensieve uitrusting van de Mobie
le Eenheid beter wordt. Omdat sommi
ge agenten door stenen op de kaak ge
troffen 2ijn, meent hij dat er een betere
helm ontwikkeld moet worden. Ook
moet volgens hém bekeken worden off
de schilden verbeterd kunnen worden.
Het geld dat voor dit soort zaken nodig
is, wil Wiegel, die verantwoordelijk is
voor de binnenlandse veiligheid, be
schikbaar stellen.
Hij acht het ook van groot belang dat
onderzocht word( hoe net woensdag al
lemaal zo ver heeft kunnen komen.
Daarbij hoort zijn inziens ook een on
derzoek naar de rol, die de krakers in
De Groote Keijser gespeeld hebben.
Naar verluidt hebben zij via eigen ra
dio-uitzendingen de demonstranten
voortdurend op de hoogte gehouden
van de plaatsen waar de politie op z'n
sterkst was. Zo zouden grote groepen in
staat geweest zijn tot vlak bij de Dam te
komen. Wiegel stemt in met de kritiek
van de politiebonden, waarmee hij
morgen een gesprek heeft, op de „be
stuurlijke onzekerheid" in Amsterdam.
„Als je verkeerd parkeert, krijg je een
bon, maar als je iets veels ergers doet,
gebeurt je niets", aldus de minister.
Wiegel hield vast aan zijn mening dat
de VARA, die woensdag een „alterna
tieve" radio-uitzending had, „onwijs"
heeft gehandeld. Dat is naar zijn me-'
ning geen aantasting van de perevrij
heid in ons land. „Ook ik heb vrijheid
van meningsuiting. Die uitzending
heeft een slechte uitwerking gehad op
de gang van zaken".
De politiebonden hebben de ministers
van binnenlandse zaken en van iustitie
gevraagd om een spoedig gesprek over
het politiebeleid bij rellen van een om
vang als die van vorige week. Het CNV
heeft dit verzoek ondersteund. „Er zijn.
grenzen overschreden en er moeten
maatregelen worden genomen om her
haling te voorkomen'aldus het CNV.
PPR-fractievoorzitter Ria Beckers
vindt dat met name de linkse partijen
moeten laten horen dat de gebeurtenis
sen van 30 april niet door de beugel
kunnen. „Omdat ze hebben plaats ge
had onder het valse etiket „linkse ac
tie", aldus mevrouw Beckers.
HAAGSE BOUW-ONDERNEMER NVOB:
DEN HAAG „De geruchten van de laatste tijd, dat er
vijftigduizend ontslagen in de Nederlandse bouwsector zul
len vallen als gevolg van de slechte huizenmarkt, is niets
meer dan een greep uit de lucht. Volgens mij praten veel
mensen elkaar een bepaald beeld aan, waarmee ik overi
gens niet wil suggereren dat ik de situatie onderschat", al
dus ing. B. Vermeulen, voorzitter van de afdeling 's-Graven-
hage en omgeving van het Nederlands Verbond van Onder
nemers in de Bouwnijverheid (NVOB).
„Het enige wat je met die indianenverhalen bereikt", zegt de
heer Vermeulen, „is dat de mensen onnodig angstig worden. Je
beperkt er de doorstroming mee, iets wat in mijn ogen nu juist
het grootste probleem is. Als we wat aan die doorstroming doen,
zijn we een stap verder. Teveel mensen wonen naar hun vermo
gen in een te goedkope woning en dat drukt alleen maar op de
gemeenschap".
De heer Vermeulen gelooft niet dat de Haagse situatie op korte
termijn erg achteruit gaat, vooral omdat hier veel kleine en
middelgrote bouwbedrijven zijn waar de klappen nog het minst
hard vallen. Desondanks is de concurrentie tussen die bedrijven
de laatste tijd bijzonder verscherpt. „De lengte van de orderpor
tefeuilles van de bedrijven is behoorlijk ingekort, maar van
ontslagen is vooralsnog geen sprake", stelt Vermeulen.
„We hebben het gehaald"
„We hebben het gehaald", gilden deze twee Cubaanse vluchtelingen, toen zij gisteren
door een Amerikaans schip samen met 200 andere Cubaanse vluchtelingen bij de
marinebasis Key West in Florida aan land werden gezet. Ondanks pogingen van zo
wel de Amerikaanse als de Cubaanse overheid om de vluchtelingenstroom in te dam
men, nemen dagelijks nog enige honderden Cubanen de wijk naar de VS.
HET is niet verbazingwekkend dat het overlijden van presi
dent Tito niet alleen waardering oproept voor de overledene,
maar ook alle aandacht richt op Joegoslavië, het land waar
van het lot in de afgelopen vijfendertig jaar in zo'n belangrij
ke mate gekoppeld is geweest aan dat van Tito zelf.
BEWONDERING in de eerste plaats voor de raspoliticus
Tito, die Joegoslavië als eerste Oostblokland succesvol wist te
ontrekken aan de greep van Moskou. Vervolgens om het feit
dat hij uit zes republieken de federale staat Joegoslavië heeft
gesmeed en het dank zij een originele opvatting van het
marxisme tot een welvaart heeft gebracht die sterk aan die
van het Westen doet denken. Internationaal tenslotte omdat
Tito Joegoslavië een positie heeft weten te verschaffen die
ver uit gaat boven de omvang van het land zelf.
MAAR deze verworvenheden hangen ten nauwste samen
met de figuur van Tito en kunnen dus ook gemakkelijk weer
mét Tito verdwijnen. De eenheid van Joegoslavië is gebleken
alleen bij Tito in goede handen te zijn. Hij is als geboren
Kroaat zelf een voorbeeld van iemand die een echte Joegos
laaf is geworden. Er valt Tito in zijn machtsstreven en
machtsuitoefening veel te verwijten, maar niet dat hij zich
aan nationalistische voorkeuren heeft schuldig gemaakt
INTERNATIONAAL heeft Tito de veiligheid van zijn land
gewaarborgd door het een plaats te geven in de door hem
zelf met Nehroe en Nasser opgezette Beweging van Niet-Ge-
bonden Landen. Maar de beweging is vooral de laatste tijd
sterk in communistisch, dat wil zeggen Russisch vaarwater
terecht, gekomen. Als een van de stichters werd Tito in staat
geacht de onafhankelijke koers van die beweging te handha
ven.
In de gegeven internationale omstandigheden lijkt het on
denkbaar dat de Sovjets zullen profiteren van het machtsva
cuüm in Joegoslavië. De Sovjets hebben waarschijnlijk voor
lopig genoeg geleerd van de reacties op de inval in Afghanis
tan. Op de langere termijn kunnen machinaties echter niet
uitblijven.
HET belangrijkste probleem waar 'Joegoslavië voor staat is
het vinden van een nieuw samenbindend beginsel. Het besef
een inwoner te zijn van Joegoslavië blijkt ondanks Tito's lan
ge regeerperiode, nog altijd minder sterk ontwikkeld dan het
gevoel dat men behoort tot een van de zes nationaliteiten
binnen Joegoslavië. Ook de communistische ideologie kan
ondanks de sterke aanpassingen die zij onder het bewind van
Tito heeft ondergaan, niet op ieders instemming rekenen, in
tegendeel zij is nog altijd een splijtzwam van gewicht, al zijn
de scherpste kanten er wel van afgehaald.
Een presidentieel collectief dat Tito negen jaar geleden op
zette, neemt voorlopig het bestuur van het land waar. En dan
is er nog het leger. In het ergste geval kan dat leger die sa
menbindende rol afdwingen. Tito heeft er ooit zijn hoop op
gesteld. Dat is geen gunstig voorteken.
iaWIW
4ËËt*W
iMi
m
Twee onbekende Iraniërs verschenen gisteren in een
van de ramen van de bezette Iraanse ambassade in
Londen. Zij spraken gedurende enige tijd met voor het
gebouw staande agenten.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN Terwijl de bezetters van de Iraanse ambassade
in Londen gisteravond voor de derde maal dit weekend een
van hun gijzelaars lieten gaan, een 37-jarige Syrische jour
nalist, hield het Britse ministerie van buitenlandse zaken
zich nog steeds bezig met de eis van de bezetters, dat de am
bassadeurs van Irak, Jordanië en Algerije gevraagd moeten
worden te bemiddelen over hun lot en dat van hun gijze
laars. De bezetters hadden in een communiqué gezegd, dat
als de ambassadeurs van deze landen afwezig waren, zij ge
noegen zouden nemen met hoge diplomatieke vertegen
woordigers van Libië, Syrië of Koeweit Of de Britse over
heid een dergelijke bemiddeling gesteld dat de landen er
zelf mee instemmen zal accepteren is nog niet bekend.
De Syriër die gisteravond werd vrijgelaten had last van maag
krampen. Nadat hij met zijn handen achter zijn hoofd uit de am
bassade was komen lopen, werd hij door twee politiemensen
naar een brancard geleid en vervolgens per ambulance naar het
ziekenhuis gebracht, maar hij hoefde niet te worden opgenomen.
Hij was de vijfde gijzelaar die de bezetters sinds het begin van
hun actie, afgelopen woensdag, hebben vrijgelaten.
Duidelijk is inmiddels, dat de bezetters zelf een vreedzaam en
geweldloos einde van hun actie verlangen. Ze dreigen nog wel
wat, maar ze zetten geen tijdslimiet meer voorop. Bovendien is
het een goed teken, dat ze naast de zieke man van gisteravond,
dit weekeinde nog twee twee gijzelaars hebben laten gaan.
De ene is een Pakistaan, die last heeft van zijn maag en de ande
re een 23-jarige Iraanse, Haydeh Kanji, gehuwd met een Tanza-
niaanse accountant. Deze laatste had in de loop van de dag via
radio en tv de bezetters gesmeekt zijn vrouw vrij te laten, omdat
ze drie maanden zwanger is. Mevrouw Kanji werkt als secreta-
resse op de Iraanse ambassade.
De politie, die de Iraanse ambassade in de rustige Princes Street
nog steeds onafgebroken bewaakt, is sinds vandaag geregeld te
lefonisch in contact met de bezetters. Hiervoor wordt gebruik
gemaakt van een speciale veldtelefoon van Scotland Yard. De
relaties tussen de mensen van de Yard en de bezetters verbete
ren elke dag. Dankzij de verklaringen van vrijgelaten gijzelaars
kan de politie zich nu een duidelijker beeld vormen van de ge
wapende kerels, die de ambassade bezet houden. In het gebouw
moet zich trouwens ook een flinke voorraad eten en drinken be
vinden, want sinds vrijdagmorgen hebben de bezetters alle voor
stellen van de politie om nog wat voedsel te laten aanrukken,
%ordaat van de hand gewezen.
NA UITWIJZING ARABIEREN
JERUZALEM Hebron, de stad op de door
Israël bezette westelijke Jordaanoever waar
vrijdag vijf Joden bij een aanslag om het le
ven kwamen, is gisteren door het Israëli
sche leger van de buitenwereld afgesloten
om wraakoefeningen door joden te voorko
men. Na de aanslag van vrijdag, waarvoor
de PLO de verantwoordelijkheid heeft op
geëist, de begrafenis van twee van de doden
en de uitwijzing door Israël van drie voor
aanstaande Arabieren naar Libanon, is de
spanning, zowel op de „Westbank" als in het
gehele Midden-Oosten, sterk toegenomen.
De beslissing om de drie Arabieren, de burge
meesters van Hebron en Halhoul en een reli
gieus leider, uit te wijzen, is genomen door de
Israëlische minister van defensie, Weizman.
Het drietal, dat bekend staat als sympathisant
van de PLO, is inmiddels in de hoofdstad van
Libanon, Beiroet, aangekomen. Zij riepen daar
op tot „actief en lijdzaam verzet". Minister Wei
zman gaf voorts bevel de huizen in Hebron op
te blazen, die door de guerrillastrijders waren
gebruikt tijdens hun actie van vrijdag. Verder
werden op grote schaal huiszoekingen verricht,
maar zonder resultaat
In Israël zelf is verschillend op de aanslag in
Hebron en de maatregelen van de regering ge
reageerd. Linkse politici veroordeelden de uit
wijzing. Anderen riepen echter om een harder
optreden van het Israëlische leger, toestemming
voor de vestiging van meer nederzettingen op
de „Westbank^' en het aftreden van de minister
van defensie, Weizman, die voor de veiligheid
in de bezette gebieden verantwoordelijk is. Het
Israëlische kabinet stelde zich gisteren echter
achter minister Weizman. Bijzondere maatrege
len met betrekking tot de Jordaanoever, waar
de winkels van Arabieren uit protest gesloten
bleven, werden niet afgekondigd. Joodse kolo
nisten hebben wèl de waarschuwing gekregen,
geen represailles te nemen tegen Arabieren.
Maar in sommige steden op de westelijke Jor
daanoever kwam het gisteren toch tot ongere
geldheden en in Oost-Jeruzalem werd een Ara
bische taxichauffeur vermoord.
De schappen in de supermarkten waar normaal brood
ligt zijn leeg: Zweden hamstert levensmiddelen.
Het ar-
Zweden,
miljoen
STOCKHOLM
beidsconflict i
waarbij al e
werknemers zijn betrokken,
breidt zich de komende
week verder uit Zo zullen
vannacht bijna alle scheep
vaartverbindingen van Zwe
den met het buitenland wor
den verbroken door een sta
king van de bijna 6.000 zee
lieden. Alleen tussen Heisin-
borg en Helsingör zullen
dan nog twee schepen van
de Deense staatsspoorwegen
varen.
Aan het eind van de week
gaat ook al het personeel in de
het land telt zal eveneens niet
meer worden gewerkt.
Door de staking, die inmiddels
een week duurt, is in sommige
steden een gebrek ontstaan
aan basis-levensmiddelen, wat
de bevolking ertoe heeft ge
bracht te gaan hamsteren. In
veel zaken zijn brood, meel,
melk, fruit en groenten uitver
kocht Verder wordt doordat
drie van de vier olieraffinade
rijen die het land heeft stillig
gen én de vervoerders van olie
en bezine eveneens gaan sta
ken, volop brandstof geham
sterd.
DOETINCHEM B. en w.
van Doetinchem willen de
hinderwetvergunning voor
Misett grafische bedrijven
in die gemeente verscher-
Sen. Dit gebeurt naar aanlei-
ing van de ontdekking
ruim twee weken geleden,
dat in de afgelopen drie
maanden via een lekke lei
ding tenminste 50.000 liter
van het giftige en zeer
brandbare tolueen in de bo
dem rond het bedrijf is te
rechtgekomen.
Het gemeentebestuur zal aan
de bestaande hinderwetver
gunning ónder andere de
nieuwe voorwaarden verbin
den, dat de voorraad tolueen
bij Misset periodiek wordt ge
controleerd. Ook het verbruik
moet exacter worden bijgehou
den. Dit blijkt uit antwoorden
van b. en w. op schriftelijke
vragen uit de gemeenteraad.
Hierin komt verder tot uiting
dat Misset al ruim een week
van de tolueen-lekkage op de
hoogte was, althans daar een
vermoeden van had, voordat
de autoriteiten werden ge
waarschuwd. De komende
w»ek zal in de bodem bij Mis
set door een gespecialiseerd
bedrijf met vonkvrije appara
tuur worden geboord om de
„tolueen-bel" op te sporen.
Carter en
Reagan
onbedreigd
in Texas
(Van onze corres
pondent
Dick Toet)
WASHINGTON -
President Carter
en zijn Republi
keinse tegenpool
Ronald Reagan
hebben opnieuw
een flinke stap ge
daan naar de nomi
natie van hun par
tijen voor het pre
sidentschap.
Bij voorverkiezin
gen in Texas werden jsjj -.v
hun tegenstanders
Kennedy en Bush
verslagen, hoewel het verschil tussen Reagan en Bush minimaal
was. Reagan verzamelde echter meer gedelegeerden voor de na
tionale conventie en bouwde daarmee zijn toch al onaantastbare
voorsprong nog verder uit De mislukte bevrijdingsactie in Iran
lijkt Carter derhalve in de verkiezingsstrijd geen problemen te
hebben opgeleverd.
Hoewel de precieze einduitslag nog geruime tijd op zich zal laten
wachten, kan Carter rekenen op minstens honderd van de 152
in Texas te verdelen gedelegeerden. In de staat Oklahoma, waar
eveneens voorverkiezingen werden gehouden én Carter en Rea
gan ook wonnen, zal de president nog eens 35 achter zich weten
te krijgen. Het is daardoor alleen nog in theorie mogelijk, dat
Edward Kennedy erin slaagt Carter in de resterende voorver
kiezingen in te lopen.
DEN HAAG Het rapport van de commls-
sie-Toxopeus over het sluitstuk op het amb-
tenarenoverleg en het stakingsrecht voor
het overheidspersoneel roept bij de federatie
Abva-Kabo tal van vragen op. „In het geor
ganiseerd overleg zal het nodige verduide
lijkt moeten worden", aldus Jan Dutman,
voorzitter van de ambtenarenfederatie
Abva-Kabo in een eerste reactie.
Ronduit teleurstellend noemt de federatievoor
zitter de naar zijn oordeel veel te lange lijst van
groepen ambtenaren, die in geen geval aan sta
kingen mogen deelnemen. „Reeds meerdere
malen is door onze bonden gezegd - en wij heb
ben dat ook laten blijken - dat wij onze eigen
verantwoordelijkheden kennen", aldus Dut
man, die het onbegrijpelijk vindt df.t het PTT-
pereoneel door de commissie van acties is uitge
sloten.
Positief noemt de federatie Abva-Kabo de mo
gelijkheid tot vrijwillige arbitrage in geval van
stagnatie van het overleg. Het is alleen nog de-
vraag of de minister van Binnenlandse Zaken
zich tijdens zo'n arbitrage van eenzijdige beslui
ten zal onthouden, zo meent de federatie Abva
Kabo.
Ook bestaat onduidelijkheid over de opvatting
van de commissie-Toxopeus dat ambtenaren
geen solidariteitsacties mogen voeren. „Dat zou
betekenen dat wij aan een oproep van onze ei
gen vakcentrale, de FNV, geen gehoor zouden
mogen geven," aldus Dutman. „Een uiterst
vreemde zaak, waarover in het overleg met de
minister een stevige noot gekraakt moet wor
den".
