Kees Brusse
veelzijdig
knap in
„De verjaring"
Ouders proberen leven
met spastisch
dochtertje draaglijk te maken
TERUGBLIK
RADIO/TELEVISIE
i
TELEVISIE VANAVONl
hou r
het lJ
scherm
in het
oog
„Ja natuurlijk"
krijgt nieuwe
presentator
NCRV organiseert
gedichtenwedstrijd
voor kinderen
Cinemalgia-prijs
voor makers „Neon"
TELEVISIE WOENSDAd
LEIDSE COURANT
TV
DINSDAG 22 APRIL 1980 PAGII
Kees Brusse als
Casper de Lan
ge in „De verja
ring".
Alleen een heel goed acteur kan een voorspel
baar einde van een film zó spelen, dat de
voorzichtig opgebouwde spanning niet voor
tijdig tot een hoogtepunt komt. Kees Brusse
presteert dit in de door hemzelf geschreven
film „De verjaring" die de NCRV 4 mei uit
zendt. De BRT, die de film in co-produktie
met de NCRV maakte, bepaalde de uitzend
datum op 30 april. Voorzichtig in de opbouw
was Brusse zeker, toen hij zijn gegeven uit
werkte, dat in hoofdzaak niet meer omvat
dan de herinnering van een man aan de ge
welddadige manier waarop de Duitsers zijn
jonge Joodse vrouw oppakten, 35 jaar gele
den. Toch maakte Brusse er een boeiend stuk
drama van, waarin emotie en spanning el
kaar in evenwicht houden. Tot en met het
slot, waarin herinnering en werkelijkheid sa
menkomen. In dit einde kan de door haat te
gen de Duitsers opgejaagde man zijn persoon
lijke vijand treffen: de SS'er Van Hünze die
in Nederland een ontspannen leven leidt.
Heel knap van Brusse is de veelzijdige ma
nier, waarop hij, soms met vluchtige beelden,
gestalte geeft aan de draden waarmee zijn le
ven ineen is gevlochten. Het totaal komt uit
op de man die niet kan vergeten, daardoor
niet kan terugkeren tot de werkelijkheid en
geen vrede heeft met de mogelijkheden die
het na-oorlogse leven hem biedt.
De film begint sober, met een volgebouwd
Amsterdam. Een commentaarstem vertelt hoe
Nederland in de oorlog was bezet door de
Duitsers, maar tussen de Nederlanders onder
ling een band bestond. Nederland is thans,
zoals de camera afdoende duidelijk maakt, be
zet dpor onszelf. Maar nu is een leegte ont
staan tussen de Nederlanders.
In de stroom van Amsterdammers is nog net
het gezicht van Brusse te ontdekken, in deze
film Casper de Lange, één van de miljoenen
Nederlanders, op weg naar een persoonlijk
doel. De Lange is op weg naar zijn werk, een
groot kantoor waar hij enveloppen mag open
maken en daar nog een eigen kleur aan weet
te geven.
De Lange vegeteert in dit werk, maar hij kan
daar vrede mee hebben. Te meer, omdat hij
regelmatig, samenkomt met oorlogsvrienden
om muziek te maken, jazz, die in de oorlog
verboden was. In dat gezelschap bloeit hij,
naar vermogen, enigszins op. Tot het moment
waarop hij zijn ontslag krijgt, onder gunstige
voorwaarden, waarvan zijn tweede vrouw
(goed gespeeld door Dora van der Groen) on
middellijk de voordelen ziet. Zij kan daar on
geremd over praten, maar zij heeft dan ook
geen last van de oorlogsherinneringen, die De
Lange al die jaren geestelijk hebben verlamd.
Voor de vrouw is het ontslag in feite een be
vrijding en deze mening wordt gedeeld door
een bejaarde vrouw, die in de oorlog koerier
ster was en de band met haar jongens nooit
heeft willen verbreken. Zij zegt nuchter over
dat ontslag: „Er is je niets afgenomen, je krijgt
iets aangereikt. Pak het! Je krijgt nu tijd om
te leven en je wordt er nog voor betaald ook".
Maar zelfs deze vrouw is niet op de hoogte
van de gedachtenstromen die het leven van
De Lange beheersen. Heel erg knap geeft
Brusse weer, hoe in ieder mens hoogstper
soonlijke gedachten razen, hoe wisselend de
omstandigheden ook zijn.
Later komt dit gegeven terug, wanneer De
Lange en zijn vrouw een restaurant opzoeken.
De vrouw wil het feestelijk houden en De
Lange speelt mee. Maar zijn gedachten blijven
bij het moment, waarop zijn vrouw in de
Duitse auto werd gesleurd en in dit restaurant
wordt wraak beraamd. Ondanks de feestelijke
stemming.
De Lange, op zoek naar zijn slachtoffer, de
voormalige SS'er Van Hünze, schaft zich de
voorwerpen aan waarmee hij Van Hünze het
leven kan benemen: honkbalknuppel, dolk
mes en touw; een revolver met patronen heeft
hij al. Door niets laat hij zich weerhouden, hij
heeft zich op zijn doel gefixeerd en zelfs als de
auto van De Lange bij een botsing betrokken
raakt, is dat niet van invloed. Brusse heeft
zich in de verfilming hiervan niet laten weer
houden door praktische belemmeringen. De
Lange laat zijn gedeukte auto staan waar deze
staat en hij schaft zich een tweedehands auto
Beeld voor beeld werkt Brusse in deze film
naar het einde, waarin hij eindelijk zijn
slachtoffer kan treffen. Het lukt hem goed,
want de voormalige SS'er vermoedt niets en is
gewoon met zijn hond aan het wandelen.
Gaandeweg bouwt De Lange zijn wraak af: hij
laat Van Hünze 35 spoorwegbielsen tellen,
even zoveel oorlogsjaren. Hij wilde de SS'er
uit zijn leven schrappen. Maar hoe?
In welke vorm Brusse het einde van zijn film
ook giet, hij laat De Lange zijn doel bereiken;
diens wraakgedachte wordt volledig afge
werkt. Dat De Lange met het oorlogsverleden
heeft afgerekend, toont Brusse, wellicht ten
overvloede aan, als hij De Lange voor het
eerst sinds 35 jaar over de Berlagebrug laat
rijden; deze brug, waarop zijn vrouw destijds
brug wordt opge-
door de Duitsers werd opgepakt, heeft hij
sindsdien gemeden.
De film van Brusse zit opvallend knap in el
kaar en het spel van de acteurs is soms voor
treffelijk; vooral de jazz-musici met hun oor
logsherinneringen, hebben aangrijpende ka
rakters gekregen.
Enige discussiepunt kan zijn het Joodse ele
ment in deze film, waarop een, voor deze film
wellicht onnodig zwaar accent wordt gelegd.
Brusse heeft alleen willen aantonen hoe het
leven van de individuele mens kan worden
vergiftigd door herinneringen die niet verja-
ren. „Het ging me alleen om de mens", zou
Brusse later toelichten. Maar hij gaat eraan
voorbij, dat die herinnering wordt ingevuld
door een Joodse vrouw, met alle consequen
ties vandien. Opmerkelijk, dat Brusse dit ele
ment niet heeft onderkend; te meer, omdat de
film tot in de kleinste details lijkt te zijn over
wogen.
FRITS bromberg
Peter Nichols, auteur van
het toneelstuk „Een dag uit
de dood van Verdomde Loe
wietje" dat de KRO vana
vond uitzendt, schreef het
stuk zö, dat het zich op eer
ste gezicht bijna voordoet
als een blijspel. Naarmate
het probleem leven met
een spastisch kind dat een
plantaardig bestaan leidt
evenwel duidelijker wordt,
heeft de stemming niets
lachwekkends meer. Ze
wordt aangrijpend en zelfs
schokkend. Vooral als
blijkt, dat één van de ouders
de situatie niet langer meer
aankan. De ouders van het
dubbelgehandicapte meisje,
gespeeld door Anne-Wil
Blankers en Jeroen Krabbé,
proberen hun moeilijke en
pijnlijke situatie te relative
ren door die na te spelen in
cabareteske schetsen. Daar
bij maken zij er cynische
grappen over, waardoor zij
zelfs om hun moeilijk te ver
werken problemen kunnen
lachen. Ilun situatie wegla
chen, daartoe zijn zij echter
niet in staat. „A day in the
death of Joe Egg", zoals de
oorspronkelijke titel luidt,
werd in 1967 uitgeroepen als
het beste Engelse stuk van
dat jaar. Omdat het spel, ge
regisseerd door John van de
Rest, door sommige kijkers
als choquerend kan worden
ervaren, zendt de KRO voor
af al een gedeelte uit van de
discussie, die onmiddellijk
na afloop van de voorstel
ling werd gehouden tussen
de hoofdrolspelers en het in
de studio aanwezige pu
bliek.
Ned. II 20.27 uur.
Bevrijding, nou en?
Wat zegt de bevrijding aan de
jeugd van 1980? Weten zij
waarvoor hun grootouders
zich hebben ingezet?.
Ned. I 19.30 uur.
Natuur
De kijker w.ordt in „The great
Americain wilderness" terug
gevoerd naar het verleden,
toen de natuur nog ongerept
Juliana
De eerste aflevering „Vroeger
tijden" van de driedelige serie
„In het Nederland van
Juliana" schetst een beeld van
de Nederlandse samenleving
in de eerste veertig jaren van
Een scène uit „Een dag uit de dood van Verdomde Loewietje".
Herman van Veen in de nieuwe jeugdserie „Herman en de zes".
de twintigste eeuw. Deze serie
is een aanloop op het uitge
breide biografische program
ma over de koningin, dat de
NOS aanstaande zondag uit
zendt.
Ned. I 22.10 uur.
De robot
Onder de titel „Herman en de
zes" maakte Harlekijn Holland
in samenwerking me(t de Bay-
erische Rundfunk een zestal
kinderprogramma's. In het
eerste deel „De robot" heeft de
wereldberoemde professor Al-
bert von Klabasky de robot
Hermandix gemaakt en deze
doorverkocht aan de beruchte
werkgever B. Beton. Deze ba
zige meneer gaat nogal slordig
om met Hermandix, te slordig
volgens de professor en hij
stuurt B. Beton een straatje
Ned. II 18.59 uur.
De Muppet-show
De muzikale komiek Spike
Milligan uit Engeland is de
speciale gast in de Muppet-
show.
Ned. II 19.25 uur.
HILVERSUM Kick Stokhuyzen, de huidi
ge presentator van het t.v.-programma „Ja
natuurlijk", wordt in oktober aanstaande
opgevolgd door ir. Jan Just Bos. Kick Stok
huyzen gaat dan een nieuw NCRV-spelpro-
gramma presenteren, dat gebaseerd is op
het onderwerp „kunst".
Jan Bos is botanicus en wetenschappelijk mede
werker aan de Landbouwhogeschool in Wage-
ningen en heeft al diverse malen zijn medewer
king verleend aan dit programma.
HILVERSUM De NCRV-radio en -televi
sie organiseert in samenwerking met Unes
co Nederland een gedichtenwedstrijd voor
kinderen die op 30 juni 1980 nog geen veer
tien jaar zijn. Dit is in aansluiting op de in
ternationale kindergedichtenwedstrijd die
de Unesco organiseerde in het kader van het
Jaar van het Kind onder het thema „Kinde
ren helpen kinderen".
De gedichten, die niet langer mogen zijn dan
dertig regels, moeten vóór 30 mei aanstaande
ingezonden worden aan NCRV-Literama, Post
bus 121 in Hilversum. Eind juni wordt de uit
slag bekendgemaakt in het radioprogramma
„Literama", waarin de vijf hoofdwinnaars hun
gedicht zullen voorlezen. De jury die de gedich
ten beoordeelt, bestaat uit Mies Bouhuys
(schrijfster van kinderboeken), mevrouw M. C.
Literama). Bij deze wedstrijd zijn vijf boeken-
bonnen van honderd gulden te winnen en
twintig van vijfentwintig gulden.
HILVERSUM De Cinemalgia-prijs 1979 is
toegekend aan de makers van het omstreden
VPRO-programma „Neon". Volgens de jury,
dit jaar bestaande uit Këes Hin, Hans Kei
ler en Jos 'Vrijburg, zijn de makers erin ge
slaagd als een ironische, kritische en blik-
verruimende commentator te functioneren
op het gesloten karakter van het Nederland
se media-establishment.
De Cinemalgia-prijs, die in 1977 is ingesteld bij
het 25-jarig bestaan van de Audiovisuele be
roepsvereniging NBF, wordt aanstaande zater
dag in het NOS- hoofdgebouw aan de makers
uitgereikt.
NEDERLAND 1
NOS
18.00 Nieuws voor doven
en slechthorenden
18.30 Sesamstraat
18.45 Paspoort voor
Joegoslaven en Italianen
18.55 Journaal
18.59 Avonturen op
Denneheuvel,
kinderserie
19.05 EO-Kinderkrant
19.30 Bevrijding, nou en?,
documentair
programma
20.15 EO-Aktief
20.20 The great American
wilderness,
filmserie
20.50 Tijdsein
21.24 Tenslotte
NOS
21.37 Journaal
21.55 Den Haag vandaag
22.10 Het Nederland
van Juliana,
documentaire serie
23.15 Journaal
NEDERLAND2
NOS
TELEAC
18.25 Kleding, 2e cytus,
les 4
KRO
18.59 Herman en de zes,
kinderserie
19.25 De Muppet Show
NOS
20.00 Journaal
KRO
20.27 Een dag uit de doc|
van verdomde
Loewietje,
toneelstuk
NOS
23.10 Journaal
DUITSLAND 1
(Region, progr. NDR: 18.00 R
dros - Reporter der Groi
WDR: 18.00 Misdaadverhaal.
Intermezzo. 18.40 Holmes 6
tv-serie. 19.15 Aktual. 19.45 {u/
20.00 Journ. 20.15 Pop''
21.00 Aktual. 21.45 Schauplat
York. tv-serle. 22.30 Aktual.
Filmreportage. 0.15 Journ.
DUITSLAND 2
18.20 Tekenfilm. 18.40 Teker
19.00 Journ. 19.30 Ferien
speelfilm. 0.05
DUITSLAND 3 WDR
18.00 Kleuterprogr. 18.30 Tv-Ab!
Wiskunde. 19.00 Muzikaal show
19.45 Journal 3. 20.00 Journ.
Reportage. 21.00 Aktueel n u,
21.15 Filmreportage. 21.45 G« et
22.30 Medisch magaz. 23.00 J
BELGIE NEDERLAND 1
18.00 Tekenfilmserie. 18.05 KI Ut
progr. 18.30 Documentaire. 19.1 nr
ligieuze uitz. 19.35 Meded. en L,
gen. 19.45 Journ. 20.10 Amuse l°!
sprogr. 20.45 Medisch magaz.
22.00 Inform, progr.
speelfilm.
BELGIE FRANS
18.15 Spelprogr. 18.30 Inform. Ate
'19.00 Cultureel magaz. 19.15 ft
magaz. 19.29 Weerber. 19.30
19.55 Traitement de choc, spt
21.25 Gesprek, aansl.: Journ.
BELGIE FRANS 2
18.30 Mededelingen. 18.45 Cuftai
du cinéma. Filmmagazii le'
NEDERLAND 1
NOS-NOT
10.00-12.00 Schooltelevisie
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
TROS
15.30 Ongewone buren,
filmpje
15.47 De dieren van het
groene woud,
kinderserie.
16.10 Ren jerot:
jeugdprogramma
16.55 De Vijf, jeugdserie
17.20 Betty serveert:
lessen in tennis
NEDERLAND2
NOS
13.00 Nieuws voordoven en
slechthorenden
■fle
DUITSLAND 1
10.00 Journ. en aktual. 10.25 I hu
s.progr. 11.55 Aktueel magaz. iwc
Aktual. 12.50 Persoverz. 13.00 Ji rm
16.10 Journ. 16.15 Gespreksp
17 00 Krelling, tv-serie. 17.50 J<lei
(Reg. progr.: NDR: 9.30 Kleuterp ha
WDR: 8.05-11.55 Schooltek ve
(9.30 Kleuterprogr.)).
DUITSLAND 2
16.25 Kleuterprogr. 16.30 Kin jn
tual. i
Gib
'•""lie
(9.30 Kleuterprogr.). 17.00-1 ka
Schooltelevisie.
BELGIE NEDERLAND 1
16.00 Open School. 16.30 Jeugd
BELGIE NEDERLAND 2
16.00 Open School. 16.30 Jeugdi
gaz.
BELGIE FRANS
Daar heeft een mens dan toch
ook televisie voor, om in staat
te zijn met eigen ogen in het
journaal te kunnen zien, dat
NOS-voorzitter Eric Jurgens
op een receptie de hand van
de ambassadeur van Saoedi-
Arabië drukt en uit diens ei
gen mond mag vernemen, dat
wij (hoogstwaarschijnlijk dan)
geen last zullen krijgen of
schoon wij dan toch maar die
prinses nog eens een keer heb
ben laten onthoofden. Zodat
de gehele affaire eindigde in
een vrolijk soort kater: waar
om hebben wij ons eigenlijk zo
druk gemaakt? Er zijn er ove
rigens geweest die zich dat al
voor woensdagavond jl. af
vroegen. Enfin, als die mensen
de oliekraan hadden dichtgek
nepen hadden wij altijd nog de
invoer van tulpen kunnen
stopzetten.
Wat de „Alles is anders-show"
betreft: ik heb vooral met eni
ge geamuseerde verbazing zit
ten kijken en luisteren naar
een item over het interviewen
in de parlementaire sfeer. Mi
nister Wiegel en Henk van
Hoorn schenen vorige week
buiten mijn medeweten „met
elkaar in aanvaring" te zijn
geraakt. Dat zagen wij n
even in de herhaling. En v«
volgens konden wij het bel
ven dat de heer Wiegel j«
van Tijn beschuldigde omd
hij de heer Lubbers destiji
„volstrekt onbehoorlijk" za
hebben aangepakt. Lubbe
zelve zat erbij, maar zwe
wat dat betreft in alle talen,
vroeg je even af wat er nou e
genlijk precies aan de han
was of was geweest. Maarj
bleef het je afvragen ook.
De AVRO bracht „Doden
mijn beroep" op het scherfl
een documentaire-speelfil
over het leven van Rudo
Höss, de kampcommandai
van Auschwitz. Hij heette i
deze rolprent Franz Lanf
Waarom hij niet gewoon H<*
kon blijven heten, is mij nid
duidelijk. Het was een Duit*
film, zodat het behalve om
uitermate gruwelijke biograft
ook een tikje ging om een ze*
portret van het ontzettenij
„Deutschtum". Ik heb er iW
diep afgrizen naar gekekea
Maar in ieder geval weten «5
straks bij de herdenking op
vierde mei weer zo ongevtf
waar het eigenlijk om gaaLi
herman hofhuize]
