Leidse Courant | 1980 | 3 april 1980 | pagina 9

Bondsrepubliek regelt zomerklok
met Duitse grondigheid

Zom<

Zomertijd geen enkel probleem meer

Willibrord Vereniging: Oecumenisch
gesprek zeer moeilijk na synode

kerk
vuèreld

Korte metten

Monster
enquête van
Opus Dei op
vierhonderd
universiteiten

L

ZESTIG JAAR GELEDEN LAG DAT WEL EVEN ANDERS

In groot deel van Europa
zomertijd van
6 april tot 28 september

Eli

Actieve euthanasie
soms verantwoord

Schakel voorziet
gewetensconflict
over abortuswet

(NNENLAND
ZESTIG J

LEIDSE COURANT

DONDERDAG 3 APRIL 1980 PAGINA 9

DEN HAAG Na vier jaar
Ss iedereen nu wel gewend
geraakt aan de zomertijd en
pok de openbare instellin
gen en het bedrijfsleven
hebben er geen moeite meer
inee. De meeste kinderziek
ten van de eerste jaren zijn
Verdwenen en vrijwel ieder-
feen is enthousiast geraakt
over de recreatieve moge
lijkheden die een uur lan
ger licht te bieden heeft. De
zomertijd heeft ook nog een
energiebesparend effect, of
schoon de resultaten nou
ook weer niet overweldi
gend te noemen zijn: zo'n
fén- tot tweetiende procent
op het totale energiever
bruik. Maar goed, alle klei
ne beetjes helpen.

tk agrariërs schijnen hier en
dfaar wat problemen van de
om- en terugschakeling te on
dervinden, maar hebben
daarmee blijkbaar leren le
ven. Onderzoeken naar ver
meende negatieve gevolgen
van de zomertijd leverden
niets of nauwelijks iets op.
gortom: er is alle reden te
verwachten dat de zomertijd
ook dit jaar geen enkel pro
bleem meer zal opleveren. Ze
ker nu ook West-Duitsland
Besloten heeft om mee te
doen, zodat geen hinderlijke
tijdsverschillen meer bestaan
biet onze buurlanden.
De enige kanttekening die
men bij het fenomeen zomer
tijd kan zetten is de suggestie
van de naam uitgaat, alsof
men dit jaar al vanaf 6 april
daadwerkelijk in zomertijd
Ipeft. Vergeet niet dat het nog
volop lente is en nog een kou
de lente ook. Dus 6 april niet
te voorbarig zijn met het aan
trekken van veel te luchtige
kleding. Want alleen de pure

Ïtimist gelooft dat op de dag
t de zomertijd ingaat, de

Jïn in alle hevigheid door het
ikke wolkendek zal breken.
Weinig nieuws dus over het
vierde jaar zomertijd in ons

DEN HAAG Voor 1980 is door de lidstaten van de
Europese Gemeenschap, uitgezonderd Groot-Brittannië
en Ierland, een uniforme zomertijdregeling tot stand

6 april tot 28 september. Ook Noorwegen is dit
jaar daartoe overgegaan.

Het gevolg is dat dit jaar vrijwel geheel Europa op vier
landen na zomertijd voeren in de dezelfde periode, na
melijk van 6 april tot 28 september. Ierland en het Vere
nigd Koninkrijk wijken daarvan af met een zomertijd-pe
riode van 16 maart tot en met 26 oktober. Joegoslavië en
Zwitserland hebben helemaal geen zomertijd. Hoewel de
Zwitserse regering wel veel voelde voor de zomertijd, ging
de invoering niet door omdat de bevolking zich in een re
ferendum er tegen heeft uitgesproken. De Nederlandse re
gering verwacht dat volgend jaar mogelijk ook Ierland en
Engeland wat de zomertijdperiode betreft mee in de pas
gaan lopen.

EEN UUR MEER DAGLICHT

land. Want in 1977 werd bij
ons voor de eerste maal de zo
mertijd heringevoerd. Vóór
de Tweede Wereldoorlog ken
de Nederland ook al de zo
mertijd.

Besparing

We gaan terug naar het jaar
1916, toen Nederland besloot
het voorbeeld van Duitsland
en Engeland te volgen en de
klok in de zomermaanden een
uur vooruit te zetten. Ook
toen wilde de regering daar
mee kolen en andere brand
stoffen besparen. De als tijde
lijk bedoelde maatregel bleef
ook na de eerste wereldoorlog
gehandhaafd, want de men
sen wilden het uur extra licht

blijkbaar niet meer missen.
De enigen die zich gingen
verzetten waren de boeren,
die uit protest huh klokken in
de zomermaanden gewoon op
„wintertijd" hielden. Voor
vechter van de boeren was
destijds boer Braat, een soort
voorloper van boer Koekoek,
die voor de Plattelandersbond
in de Tweede Kamer zat.
Ieder jaar probeerde hij tever
geefs de zomertijd afgeschaft
te krijgen. Samen met zijn
fractiegenoot De Boer diende
hij in totaal drie wetsontwer
pen in ter afschaffing ervan.
Maar het lukte hem niet. In
1923 leek hij echter zijn zin te
kriigen, want toen wilde ook
de Tweede Kamer wel van de
zomertijd af. Jammer voor
Braat dat de Eerste Kamer

weer ging dwarsliggen. Pas
twee jaar later in 1925 wist hij
te bereiken dat de toenmalige
minister-president Ruys de
Beerenbrouck een voorstel tot
afschaffing van de zomertijd
indiende.

Amsterdamsche tijd

Vóór 1908 kende Nederland
geen uniforme, wettelijk gere
gelde tijd. Als richtlijn was er
wel de Amsterdamsche Tijd
(A.T.), maar sommige steden
bleven gewoon hun eigen
zonnetijd erop nahouden: het
was twaalf uur in de middag,
wanneer de zon pal boven de
stad hing. Soms was het zelfs
zo dat in een en dezelfde stad
verschillende tijden werden

gebruikt. De Nederlandse
Spoorwegen, die met hun in
ternationale verbindingen za
ten, trokken zich ook lange
tijd helemaal niets aan van de
A.T. Het spoorboekje werd
gewoon afgesteld op de West-
europese tijd die toen ook in
België en Frankrijk gold. Dus
vertrokken de treinen naar
Amsterdamse Tijd gemeten
twintig minuten te laat en lie
pen ook de stationsklokken
twintig minuten achter.
Pas op drie juli 1908 werd een
wet aangenomen, waarbij
voor geheel Nederland de
middelbare zonnetijd van
Amsterdam ging gelden. Toen
liepen de stationsklokken ook
weer gelijk. Die tijd week
echter weer beduidend af van
de Westeuropese en Midde-

neuropese tijd, die respectie
velijk in Engeland en Duits
land werden gehanteerd.
Vanaf 1 mei 1909, de datum
waarop de wet in werking
trad, was er een tijdsverschil
met Greenwich van bijna
twintig

Boer Braat

Terug naar boer Braat die on
verdroten doorstreed voor af
schaffing van de zomertijd. In
1925 bleek de Kamer ineens
genoeg te krijgen van de Am
sterdamse Tijd. Men wilde in
de winter de Middeneuropese
en in de zomer de Westeuro
pese tijd gaan aanhouden.
Kuys de Beerenbrouck verzet
te zich heftig tegen dit plan,
en stelde dat daarmee de
chaos alleen nog maar groter
zou worden. Tien jaar later
lukte het minister de Wilde
om Nederland een goede aan
sluiting te geven bij de rest
van Europa: 's winters de
Westeuropese en 's zomers de
Middeneuropese tijd.
Dit betekende in feite een
kleine tegemoetkoming aan
boer Braat, want de klok zou
's zomers geen uur, maar
slechts veertig minuten op de
Amsterdamse tijd vooruitlo
pen. De volgende stap deed de
Tweede Kamer die er toen
weer veel voor voelde de
Middeneuropese tijd het gehe
le jaar door te voeren. De
Wilde verklaarde zich ak
koord, maar wéér lag de Eer
ste Kamer dwars en dus ging
het niet door.

In 1940 maakten de Duitse
bezetters een einde aan het
geharrewar en zetten onze
klok gelijk aan die in de Hei
mat. Sindsdien is het in Ne
derland even laat als in de
rest van West-Europa. Ook na
de oorlog keerde de zomertijd
niet meer terug, tot in 1977
wordt besloten tot herinvoe
ring ervan. En daarmee is de
cirkel gesloten.

FRANS WEERTS

(Van onze correspondent
Ami van Vree)

BONN Uit het feit dat alle vroegere be
zwaren tegen de invoering van de zomertijd
in Duitsland zijn verstomd, kan men aflei
den dat het drogredenen of op zijn mirist
I overdrijvingen waren. De vakbonden wa
ren ertegen omdat arbeiders (vooral in
ploegendienst) minder uitgeslapen zouden
zijn en omdat aankomende of jonge moe
ders het recht ontnomen werd om tussen
20.00 en 06.00 niet te hoeven werken.

pe boerenorganisaties vreesden een verminde
ring van de melkproductie omdat de koeien
Van slag zouden raken als zij een uur vroeger
gemolken moesten worden. Alsof zogende
mensen en dieren in de Bondsrepubliek een
teerder gestel zouden hebben dan die in de
overige Westeuropese landen waar de zomer

tijd allang was ingevoerd. Het kwetsbare punt
bleek dan ook veel meer te liggen in de breek
bare Duits-Duitse relaties: nog had Oost-Ber-
lijn niet laten doorschemeren wel voor een zo
mertijd te voelen, of Bonn wierp alle bezwaren
overboord en schaarde zich in de rij van lan
den waar men de voordelen van de lange dag
al benutte.

Zondag wordt dus voor het eerst in de beide
Duitslanden de klok een uur vooruit gezet en
Duitsers zouden geen Duitsers meer zijn wan
neer een en ander niet perfect zou zijn gere
geld. In de kranten verschenen artikelen met
zorgelijke geluiden over de consequenties van
de tijdverschuiving die ik in Nederland toen
het zover was nooit ben tegengekomen.
Over het feit, dat alle installaties die de stop
lichten in de grote steden regelen, moeten
worden omgesteld omdat de spitsuren worden

verlegd. Over de problemen waarmee het o-
penbaar vervoer en de post worstelen. Over de
vrees dat veel gelovigen wel eens uur te laat in
de Paaskérkdienst zouden kunnen komen en
daarmee hun geestelijk heil tekort doen.

Voor de continu-arbeiders in de ijzer- en staal
bedrijven heeft de zomertijd zijn specifieke

problemen. De vakbonden hebben gedaan ge
kregen dat op 6 april de mensen in de nacht
dienst hetzelfde loon krijgen als anders (hoe

wel zij een uur minder hoeven werken)
dat zij op 28 september, als de zomertijd
eindigt, het uur meerarbeid als overwerk krij
gen uitbetaald. Typerend detail: het verdwe
nen paasuur wordt wel uitbetaald, maar zon
der de zondagstoeslag!

Zelfs de burgerlijke stand heeft zich het hoofd
moeten buigen over de gevolgen van de invoe-
l der zomertijd. Op 28 september wordt r

melijk de klok

r teruggezet en dat staat

een nauwkeurige tijdsbeschrijving van geboor
te in de weg. Oplossing: babies die tussen 2 en
3 uur 's nachts tijdens de zomertijd nog ter we
reld komen, krijgen de aanduiding „2 A"; jong
geborenen van een uur later, als net wederom
tussen 2 en 3 is, krijgen het ambtelijke stempel
„2 B". Niets wordt aan het toeval overgelaten.

Toch heeft Duitsland al ruimschoots ervaring
met de zomertijd: de nazi's voerden deze na
melijk al in 1942 in en hij werd pas in 1950 af
geschaft. Curieus is het om te horen hoe op dit
moment, na jarenlange onthouding, het ver
manende Duitse vingertje wordt uitgestoken
naar landen als Joegoslavië en Zwitserland die
standvastig gebleven zijn en nog altijd niet met
de zomertijd meedoen en die zich daarmee
aldus de berispende Duitse commentaren
isoleren van de overige Europese landen met
alle nadelige gevolgen vandien.

Prins van Oranje krijgt standaard

Koningin Juliana heeft gistpren in 't Harde aan het twee jaar ge
leden opnieuw opgerichte regiment Huzaren Prins van Oranje
een nieuwe standaard uitgereikt. Het was de laatste officieele
daad van de vorstin binnen de Nederlandse krijgsmacht. In haar
toespraak ging koningin Juliana kort in op de geschiedenis van
het legeronderdeel, dat 165 jaar geleden, enige maanden voor
de Slag bij Waterloo, door haar overgrootvader was opgericht. In
de Tweede Wereldoorlog werd het legeronderdeel door de be
zetter ontbonden.

RAPPORT VAN PVDA:

(Van onze parlementaire redactie)

DEN HAAG Het kan in bepaalde gevallen verantwoord
zijn een stervensproces door actief ingrijpen drastisch te be
korten. Actieve euthanasie moet kunnen worden toegepast
als een immens groot lijden het nog resterende bestaan van
een patiënt totaal dreigt te ontluisteren. De verantwoorde
lijkheid daarvoor moet echter geheel bij de patiënt liggen.
Dit schrijft het Centrum voor Levensbeschouwing en Poli
tiek van de PvdA in een gisteren uitgebracht rapport over
euthanasie.

Volgens het rapport hoeft passieve euthanasie (het staken van
medische handelingen die ten doel hebben het leven te rekken)
niet altijd te worden toegepast op verzoek van de patiënt. Indien
deze dartoe niet meer in staat is mag de arts beslissen, in overleg
met de familie. Actieve euthanasie (het toedienen van middelen
die de dood ten gevolge hebben) mag echter alleen worden toe
gepast op verzoek van de patiënt zelf.

ZWARTSLUIS „De CDA-
Tweede Kamerfractie zal
zich straks voor een groot
dilemma geplaatst zien wan
neer de abortuskwestie weer
aan de orde is. Ze komt voor
een geweldig conflict van
verantwoordelijkheden te
staan. Aldus het CDA-Twee-
de Kamerlid mr W. Schakel
gisteravond in Zwartsluis.

De abortuskwestie wordt bin
nenkort weer actueel, als het
parlement het ontwerp van de
ministers de Ruiter en Ginjaar

in behandeling neemt. Schaart
de Tweede Kamer zich in
meerderheid niet achter het
regeringsvoorstel, dan komen
de fracties van PvdA en VVD
zeker met een initiatief-ont
werp. Het CDA moet daarom
kiezen: „voor een ontwerp
waar we als christen niet ach
ter kunnen staan, dat in strijd
is met ons geweten, of tegen
dat ontwerp, waardoor de weg
vrijgemaakt wordt voor een
wet, waar het CDA nog min
der achter kan staan", aldus
Schakel.

De St-Willibrord Vereniging, het oecume
nisch adviesorgaan van de r. k. kerk in Ne
derland, is van mening, dat de resultaten
van de bijzondere synode het oecumenisch
gesprek zeer zullen bemoeilijken. De r. k.
kerk zal er als partner in de dialoog met de
Reformatie veel wantrouwen door zaaien.
De plaatselijke oecumenische groepen be
hoeven zich echter door de synode niet te
laten ontmoedigen. Verwacht wordt, dat er
geen grond is voor een beleidsombuiging
bij de hier gegroeide oecumenische prak-
jtijk.

'De verklaring van het hoofdbestuur, waarin
jeen en ander is vervat, betreurt het, dat in
[woordkeuze, prioriteit en aandacht de beslui
ten van de synode onvoldoende een weerslag
zijn van het tweede Vaticaans concilie en nau
welijks een echo van de daaruit gegroeide ge
loofsinzichten. Gevreesd wordt, dat ze onvol
doende perspectief bieden voor de kerkelijke

en interkerkelijke eenheid.

Geconstateerd wordt, dat „communio" (ge
meenschap of eenheid) als deelname aan het
leven en de zending van Jezus Christus de
basis van de gemeenschap van alle gelovigen
gevaar loopt te moeten wijken voor een vi
sie op „communio" die na Paulus is ontstaan
en die uitgaat van de kerkelijke gemeenschap
rondom de kerkelijke leiders.

Het hoofdbestuur tekent in de verklaring be
zwaar aan tegen een vijftal theologische uit
gangspunten, die aan de tekst van de besluiten
in zijn geheel ten grondslag schijnen te liggen
en die het oecumenisch gesprek in Nederland
zeer zullen bemoeilijken

Als eerste noemt de verklaring de te magere
aandacht voor de wereld van deze tijd, waarin
de kerk zich bevindt, zoals werkloosheid, be
wapening, discriminatie en de positie van de
vrouw. Het tweede punt is het laten samenval
len van de openbaring mét de uitleg daarvan

door het kerkelijk leergezag. Met de kennelij
ke voorrang van het leergezag boven Schrift
en traditie in het leven van de kerk blijft het
synodedocument ten achter bij de visie van het'
tweede Vaticaans concilie.

Bovendien wordt een onnodige tegenstelling
geschapen tussen de geloofszin van alle gelovi
gen en het kerkelijk leergezag. Vaticanum II
wijst eerder op het innig samengaan van ge
loofszin en leergezag dan op de onderscheiden
autoriteit, aldus de verklaring, die als derde
bezwaar noemt, dat het synodedocument het
doet voorkomen alsof uitgangspunten van het
geloof samenvallen met de kerkorde of be
stuurlijke maatregelen van de kerk.
Ten vierde wordt een te grote nadruk gecon
stateerd op de hiërarchische opbouw van de
kerk, die afbreuk doet aan de visie van Vatica
num II op de kerk als volk van God. De in
druk wordt gewekt, dat de kerk een genoot
schap is van ongelijken, waarbij de hiërarchie

voorop staat. Ten slotte wordt gewezen op de
te vanzelfsprekende aandacht in het stuk voor
de bisschoppelijke verantwoordelijkheid als
het eigen instrument van communio. „Als de
communio onder de bisschoppen slaagt, moet
het ook lukken in de kerkprovincie als ge
heel", zo schijnt de vooronderstelling te zijn.
De verklaring van de Willibrordvereniging
noemt de eenzijdige uitleg van Handelingen
15,6 in de inleiding van het synodestuk illu
stratief voor het geheel. Eerder dan om de
eenheid van de kerkelijke leiders ging het op
het concilie te Jerusalem om de eenheid van
kerkelijke gemeenten, die een nieuwe weg van
een andere pastorale lijn beproeven én bea
men, aldus de verklaring.

Medegedeeld wordt nog, dat er op woensdag 16
april in Den Bosch een besloten overleg is van
de St.-Willibrord Vereniging, het Hervormd
Beraad Rome-Reformatie en de Gereformeer
de Taakgroep Reformatie-Rome, in aanwezig
heid van kardinaal Willebrands.

De Amerikaanse wijbis
schop van Boston, William
F. Murphy, is door de paus
benoemd tot ondersecreta
ris van de pauselijke com
missie „Justitia et Pax"
XGerechtigheid en Vrede)
als opvolger van de Duitse
prelaat Johannes Dyba, nu
pauselijk vertegenwoordig
er in West-Afrika. In krin
gen van de Nederlandse
commissie bestaat geen en
kele verwachting, dat deze
benoeming enige wijziging
in het beleid van de pause-

lijke commissie tot gevolg
zal hebben. Zoals gemeld
heeft mevrouw dr. M.
Klompé als voorzitster van
de Europese conferentie
„Justitia et Pax" bij de
paus geklaagd over het ge
brekkig functioneren van
de pauselijke commissie.

De Chinese dominee Wang
Ming Dao (79) is, na drieënt
wintig jaar in gevangenissen
en kampen te hebben door
gebracht, vrijgelaten. Ds.-
Wang is een van de bekend-

uit China. Hij werd al sinds
lang dood gewaand.

Bij gelegenheid van het
honderdjarig bestaan van
de Bibliotheca Rosentha-
liana te Amsterdam zal
van 1 tot 3 september een
internationaal symposium
worden gehouden over de
geschiedenis van de joden
in Nederland. Het wordt
georganiseerd door de com
missie voor de geschiedenis
van de joden in Nederland.

universiteitsbibliotheek

een tentoonstelling geo
pend met een keuze uit de0
collectie van de jubilerende
bibliotheek. De in 1880 ge
schonken bibliotheek van
judaica en hebraica van Le-
ser Rosenthal vormde het
begin van deze collectie.

De landelijke hervormde
jeugdraad heeft zich gesteld
achter het Borssele-manifest,
uitgegeven door milieu-actie-
groepen en een aantal poli
tieke partijen. De jeugdraad
zal ook de Borssele-demon-
stratie op 26 april in Middel
burg steunen. In het manifest
wordt gevraagd de kemcen-

trale in Borssele stop te zet
ten Di, in verband noemde

grote gevaren die zijn ver-
bonden aan de opslag en de
verwerking van kernafval.

Onder de titel „God in Pa
rijs" heeft het katholieke
weekblad „La Vie" de re
sultaten gepubliceerd van
een onderzoek naar de kat
holieke kerk in de Franse
hoofdstad. Onder meer
blijkt daaruit, dat er 104
katholieke kerken zijn,
waarvan er 75 eigendom
van de stad zijn. Van de
kinderen is 38 procent ge
doopt en veertig procent

van de huwelijken is voor
de kerk gesloten. Er zijn
1.055 priesters in Parijs
werkzaam. Kardinaal
Marty, die in het voorjaar
zal aftreden, wordt in zijn
bestuur bijgestaan door
vijf wijbisschoppen.
De Amerikaanse universiteit
„Boston College", de grootste
katholieke universiteit in de
Verenigde Staten, heeft kar
dinaal Joseph Malula, aarts
bisschop van Kinshasa, het
eredoctoraat verleend. De
universiteit wil daarmee de
verdiensten van de kardinaal
eren voor de kerk in Zaire
en in de derde wereld.

De internationale r. k. lekenorganisatie „Opus Dei"
heeft in de afgelopen maanden op meer dan vierhon
derd universiteiten over de gehele wereld rond 44.000
studenten cn enkele duizenden hoogleraren onder
vraagd over de organisatie van de academische instel
lingen en vooral over het huidige denken.

De resultaten van deze monsterenquête, getiteld „Het doel
van de mens en de toekomst van de universiteit" zijn deze
week aan de paus voorgelegd door de Mexicaanse hoogle
raar F. Ugarte Orcucerca, die de paus mededeelde, dat
diens „stem van de onopgesmukte en duidelijke christelij
ke waarheid" ook in de toekomst „in tamelijK veel geval
len ergernis zal veroorzaken".

In zijn interpretatie roept de leer van de kerk weerstand

op bij academici die geen afstand willen doen van middel
matigheid of van hun geestelijke luiheid. Zelfs in landen
met een christelijke traditie is er een type student die geen
gevoel voor religieuze motieven meer heeft. „Deze is opge
voed in een sfeer van conformisme, zonder idealen. De
school noch het gezin hebben hem menselijke waarden bij
gebracht, waarvoor hij zou strijden. Hij heeft ook onvol
doende scholing gekregen om zich te verzetten tegen de al
lerlaatste modieuze tendenzen".

Volgens prof. Ugarte zijn er echter ook nog veel studenten
en docenten, die ondanks alle problemen bereid zijn een
wetenschap en een cultuur op te bouwen, die openstaan
voor de mens en de menselijke geest en die geworteld zijn
in het geloof en de christelijke ethiek.