Groeiend verzet tegen
Belgische wapenexport
Zimbabwe kan
niet zonder
contacten met
Zuid-Afrika
Oppositie El Salvador
verenigd in Nationaal
Democratisch Front
Udter s^oom
OIOIK?
Uitzichtloze burgeroorlog verwoest Tsjaad
Deze week
bij de melkman:
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 1 APRIL 1980 PAGINA 9
In de Zambiaanse
hoofdstad Lusaka
is vandaag een
eendaagse confe
rentie gehouden
van staatshoofden
van negen zwarte
Afrkaanse staten,
onder wie pre
mier Mugabe van
Zimbabwe. Op de
conferentie is on
der meer gespro
ken over de mo
gelijkheden om
zeven van de ne
gen landen, Zam
bia, Mozambique,
Botswana, Swazi
land, Lesotho,
Malawi en Zim
babwe, wier eco
nomie bijna hele
maal steunt op de
contacten met
Zuid-Afrika, min
der afhankelijk
van Pretoria te
maken (de ove
rige twee landen,
Angola en Tanza
nia, drijven geen
handel met Zuid-
Afrika). Aan het
eind van de con
ferentie zijn de
staatshoofden met
een verklaring
gekomen, waarin
richtlijnen wor
den geven voor
het te volgen be-
Premier Mugabe van Zimbabwe er
kent, dat zijn land economisch van
Zuid-Afrika afhankelijk is.
leid.
waarvan
overigen op korte
termijn nog wei
nig resultaat
wordt verwacht
Guardian -corres
pondent James
MacManus gaat in
onderstaand arti
kel in op de nau
we contacten die
óók het Zimbab
we van Robert
Mugabe uit
economisch lijfs
behoud moet
onderhouden met
Zuid-Afrika.
MUGABE WIL GOEDE BAND MET
PRETORIA VOORLOPIG BEHOUDEN
SALISBURY Meer dan enig ander land heeft Zuid-
Afrika zich de afgelopen vijftien jaar ingezet om de
Rhodesische oud-premier Ian Smith te dwingen, de
macht over te dragen aan de zwarte meerderheid. In
een poging om een stabiel en bevriend regime in Salis
bury te installeren, heeft Pretoria een tegenstribbelen
de Ian Smith eindelijk zover gekregen dat hij in maart
1978 met bisschop Muzorewa in zee ging. Ironisch ge
noeg heeft echter het falend beleid van bisschop Muzo
rewa geleid tot de verkiezingsoverwinning van de ra
dicale guerrillaleider Robert Mugabe. En dat was wel
het laatste wat Zuid-Afrika zich wenste.
Hoewel Zuid-Afrika nooit is overgegaan tot een officiële
erkenning van de republiek van Ian Smith, was de Zuid-
afrikaanse ambassade tijdens de jaren van illegale onaf
hankelijkheid een drukbezocht gebouw. Alle belangrijke
financiële en militaire activiteiten die Salisbury in de pe
riode van sancties en burgeroorlog op de been hebben ge
houden, liepen via deze ambassade. Het ziet er nu ook niet
naar uit, dat die nauwe commerciële en financiële banden
plotseling verbroken zullen worden wanneer op 18 april de
Rhodesische, of eigenlijk Zimbabwese, onafhankelijkheid
wordt uitgeroepen. Premier Robert Mugabe heeft er geen
twijfel over laten bestaan dat hij weliswaar afwijzend staat
tegenover de Zuidafrikaanse apartheidspolitiek, maar hij
de realiteit onder ogen wil zien. Een speciale band tussen
Pretoria en Salisbury zal hiervan waarschijnlijk het gevolg
zijn.
Minder afhankelijk
De nieuwe regering van Zimbabwe zal alles in het werk
stellen om minder afhankelijk van Zuid-Afrika te worden,
maar het beeld van het vervoersnet in zuidelijk Afrika
wijst er op, dat Zimbabwe voorlopig afhankelijk blijft van
de Zuidafrikaanse havens en spoorwegen. De beide alter
natieven, de havens Beira en Mapoeto in Mozambique,
kunnen het Rhodesische handelsaanbod met geen moge
lijkheid verwerken. Beira kan met moeite de verhoogde
Mozambikaanse kolenexport naar Oost-Duitsland verwer
ken en Maputo heeft zijn handen vol aan het handelsver
keer met Zuid-Afrika.
Ook Mugabes partij, de Zimbabwe Afrikaans Nationale
Eenheidspartij (ZANU), onderkent de noodzaak van het
contact met het zuidelijke buurland. De premier heeft zelfs
toegezegd dat het toerisme vanuit Zuid-Afrika ook na de
onafhankelijkheid kan doorgaan. En dat is opmerkelijk,
vooral wanneer men weet dat er op dit moment is geen
land is in zuidelijk Afrika, met uitzondering van Malawi
en Ivoorkust, waar een Zuidafrikaans paspoorthouder bin
nen kan komen zonder van tevoren speciale regelingen te
hebben getroffen.
Sportcontacten
Maar het goede nabuurschap tussen Zimbabwe en Zuid-Af
rika houdt niet in, dat bijvoorbeeld de sportcontacten tus
sen de beide landen, die een hoogtepunt bereikten in de
periode dat beide landen van de internationale arena wa
ren uitgesloten, zullen blijven bestaan. Mugabe heeft on
langs gezegd dat hij van plan is zich te houden aan het be
leid van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid (OAE),
die ook op sportgebied alle contact tussen Afrikaanse sta
ten en Zuid-Afrika veroordeelt. In een adem voegde hij er
echter aan toe, dat hij nog niet had besloten of Zimbabwe
een aantal komende sportmanifestaties zal afzeggen. Te
meer omdat bijvoorbeeld voetbal een erg geliefde sport is
bij de zeven miljoen zwarte Afrikanen in Zimbabwe. Een
plotseling verbreken van deze betrekkingen zou bij zowel
de blanke als zwarte bevolking in Zimbabwe erg slecht
vallen. Men moet van hoge huize komen om met een sport
op de proppen te komen die het verlies van voetbal kan
vervangen. Aan de andere kant voelt de partijleiding van
ZANU er ook niets voor om op een goede dag een volledig
blank Zuidafrikaans rugbyteam in Salisbury te moeten
ontvangen, dat het dan zou moeten opnemen tegen een
volledig blank team van Zimbabwe. Vandaar dat men al
gemeen veronderstelt, dat de sportcontacten in de komen
de maanden geleidelijk zullen worden verbroken.
Zachte aanpak
Met deze zachte aanpak wil premier Robert Mugabe onge
twijfeld voorkomen, dat de blanke minderheid in Zimbab
we in paniek raakt. De manier waarop hij de blanken tot
nu toe benadert, wordt wel vergeleken met de omzichtige
wijze waarop men een slapende tijger behandelt. Duidelijk
is wel, dat Mugabes pragmatische aanpak inzake ZuidrAf-
rika grotendeels is te danken aan de stellingname van pre
sident Machel van Mozambique die zijn land, eens een ge
liefd oord voor Zuidafrikaanse toeristen, sinds de onafhan
kelijkheid van vijf jaar geleden voor het toeristisch ver
keer hermetisch heeft gesloten. Met alle finaciële gevolgen
vandien. Premier Mugabe van Zimbabwe zal er echter
voor waken, dat rijn land niet eenzelfde lot ondergaat
(James MacManus/The Guardian)
ONENIGHEID IN REGERING OVER HANDEL MET ONDERDRUKKENDE REGIMES
BRUSSEL De reusachtige verko
pen van Belgische wapens aan het
buitenland beginnen eindelijk op
verzet te stuiten van de politieke
partijen. De twee Vlaamse rege
ringspartijen, de christen-democrati
sche CVP en de socialistische SP
hebben gisteren van het kabinet-
-Martens geëist dat het geen vergun
ningen meer afgeeft voor wapenex
port naar met name Urugay. De so
cialisten verlangen zelfs dat op kor
te termijn alle exportvergunningen
voor wapentuig door het ministerie
van buitenlandse zaken worden ge
weigerd. En ook in het kabinet Mar
tens heerst onenigheid over de even
tuele beperking van de wapenhan
del.
Vooral de levering van wapens aan
Urugay, dat algemeen wordt gerekend
tot de meest corrupte regimes ter we
reld, staat ter discussie. Het feit dat de
leveringen door de Belgische wapenin
dustrie aan dat land tot nog toe onbe
lemmerd konden geschieden, wordt
door de partijen als kenmerkend ge
noemd voor het volkomen ontbreken
van normen bij het exportbeleid van de
regering.
De wapenfabrieken in Belgie leveren
thans jaarlijks voor meer dan 1 miljard
gulden aan buitenlandse bestellingen.
In 1974 was dat voor nog maar 250 mil
joen. Het materiaal bestaat vooral uit
geweren, pistolen, bommen, granaten,
raketten en munitie. Grootste fabrikant
is de Fabrique Nationatel Herstal (FN),
ruim negenduizend werknemers, de
Poudreries Reünies de Belgique (PRB,
3.500 werknemers) komt op een tweede
plaats.
De fabrieken en het ministerie houden
de bestemmingen van de leveranties
meestal geheim, maar de wapens blij
ken terecht te komen bij de meest bie
denden in de meest explosieve gebie
den als Zuid-Amerika en het Midde
n-Oosten. Tijdens de burgeroorlog in de
voormalige Belgische Kongo werden
beide strijdende partijen bevoorraad
door wapenleveranciers uit het moe
derland. Bekend is ook dat de Zuidafri
kaanse regering een grote klant is.
Sinds enkele maanden is in Belgie een
actiecomité „Neen aan de wapenhan
del, omschakeling wapenindustrie" ac
tief. Die leuze moet de vrees van de
vakbonden voor werkloosheid in de be
trokken staalindustriesector wegne
men. Inderdaad heeft de FN zich on
langs op de fabricage van sportartike
len toegelegd, maar vooralsnog moet
dat worden gezien als een resultaat van
de snelle groei die deze multinational
juist in de wapenproductie doormaakt.
Nieuwe
bezuinigingen op
begroting VS
WASHINGTON Presl-
dent Carter heeft de begro
ting van de federale over
heid voor 1981 herzien en het
voorziene begrotingstekort
van 15,8 miljard dollar, dat
hij in januari nog aanvaard
baar vond, in het kader van
de inflatiebestrijding gewij
zigd in een overschot van
16,5 miljard dollar. Op de be
groting van defensie zal één
miljard dollar moeten wor
den besnoeid, zo stelt Carter
De Amerikaanse president
deelde onder meer mee, dat hij
een belasting van tien dollar
cent wil invoeren op een gal
lon (3,79 liter) benzine. Hij
waarschuwde het Congres er
voor wetsvoorstellen aan te
nemen, die de beoogde beper
king van de federale uitgaven
en het evenwicht op de begro
ting ondermijnen. Gebeurt dit
wel, dan zal Carter vragen
hem het recht toe te kennen
om de federale uitgaven tijde
lijk aan banden te kunnen leg
gen.
Dior lanceert
najaarsmode
Niet alleen regeren is vooruitzien, ook mode
maken. Terwijl het land nog zucht onder de
maartse buien en de grillen van april, laat
Christian Dior alvast zien wat de dames vol
gens hem in het komende najaar moewten
aantrekken. Groen, rood en zwart zijn de ba
nen van de ruim vallende rok (links) gedra
gen over een broek met satijnen blouse. Vol
gens Chloé is het jersey pakje (midden) in de
winter uitstekend te dragen. Het is dan ook
„sneeuwbal" genoemd. Tegen koude benen
heeft hij het voorzien van een grijswollen
panty. Ook de bronskleurige anorak (rechts)
is voor het komende koude seizoen bedoeld.
Aanzienlijke
aardgasvondst
in België
BRUSSEL In Havelange,
in de Belgische provincie
Namen, is een gasbel ont
dekt van verscheidene mil
jarden kubieke meters. Dit
heeft het blad „Le Soir"
maandagavond gemeld. Vol
gens het blad is de vondst
gedaan door de Mijnbouw-
kundige Dienst van het mi
nisterie van economische za
ken.
Van officiële zijde wilde men
geen commentaar op het be
richt van Le Soir leveren.
Deskundigen van het bestuur
van het Mijnwezen en van de
Rijksdienst voor Bodemstudie
hebben het bericht van Le
Soir bevestigd. De gasbel zit op
een diepte van'vijf- tot zesdui
zend meter.
Stichting Schouwburg Complex
5,6 en7 april (pasen)
3-daagse
antiekbeurs
gouda-boelekade
(Van onze speciale verslaggever
Jan Schmeitz)
SAN SALVADOR Het zogenaamde coör
dinatielichaam van de linkse volksbewegin
gen in El Salvador heeft vanmorgen de vor
ming aangekondigd van een Nationaal De
mocratisch Front, dat een brede oppositie
zal vormen tegen de junta van burgers en
militairen in deze kleine Middenamerikaan-
se staat. Verwacht wordt, dat in het Natio
naal Democratisch Front ook de sociaal-de
mocratische partij en het progressieve deel
van de christen-democratische partij, die
drie weken geleden de rechts georiënteer
de achter de junta staande moederpartij
verliet, zullen meedoen.
De vorming van het Front wordt algemeen ge
zien als het eerste belangrijke politieke gevolg
van de onlusten van zondag, tijdens de begrafe
nis van de verleden week maandag vermoorde
aartsbisschop Arnulfo Romero. Tevens lijkt de
vorming van het Front erop te wijzen, dat de
linkse volksbewegingen niet voornemens zija
om op korte termijn de bevolking op te roepen
tot een echte burgeroorlog.
Intussen gaan de discussies over wie de verant
woordelijkheid heeft voor het geweld van zon
dag, ondanks de verklaring van de bisschoppen
(zie ook voorpagina) onverminderd door. Dins
dagmiddag' riep de junta een persconferentie
bijeen om haar versie van de gebeurtenissen
„de volksbewegingen zijn verantwoqrdelijk"
te verduidelijken, waarbij gebruik werd ge
maakt van foto's en een videotape, die weinig
opheldering verschaften maar wel een rel ont-
keténden toen bleek dat zowel de videotapes als
de foto's waren van Amerikaanse journalisten
waren gestolen.
Sally Noach
overleden
AMSTERDAM Oud-ver
zetsman Sally Noach is afge
lopen zondag op 70-jarige leef
tijd in zijn woonplaats Am
sterdam overleden.
Noach, in 1909 in Zutphen ge
boren, was tijdens de Tweede
Wereldoorlog aangesloten bij
het verzet in Frankrijk. Mede
door zijn optreden konden
honderden mensen uit handen
van de Duitse bezetters wor
den gered.
Bezit Surinaamse
ministers geregistreerd
PARAMARIBO Alle Surinaamse ministers moeten hun
persoonlijke bezittingen door een notaris laten registreren.
Aldus heeft de raad van ministers in Paramaribo besloten.
Na de regeringsperiode van het kabinet Chin a Sen zal dat nog
maals gebeuren. Het is de bedoeling om op deze manier onrecht
vaardige verrijking van de bewindslieden te voorkomen. De Su
rinaamse ministerraad heeft enige dagen geleden bovendien mi
nister Armand Zunder van ontwikkelingssamenwerking en
planning benoemd tot tweede vervanger van premier Chin a
Sen. Eerder was minister Ramon Reeder (justitie) al tot eerste
vice-premier benoemd.
ADVERTENTIE
Miljoenenfraude in aannemersbedrijf
DEURNE De politie van
Deurne heeft drie directiele
den en een boekhouder van
een aannemersbedrijf aange
houden wegens fraude van
2,7 miljoen in de boekhou
ding.
Volgens de politie had het be
drijf voornamelijk zwartwer
kers in dienst. Het Sociaal
Fonds Bouwnijverheid is door
deze fraude voor een half mil
joen gulden benadeeld en de
fiscus nog voor een aanzienlijk
hoger bedrag.
De politie verwacht meer ar
restaties, omdat nog andere
bedrijven bij deze fraudezaak
zouden zijn betrokken.
N'DJAMENA De eens groene en kleurrij
ke hoofdstad van Tsjaad, N'Djamena, biedt
dezer dagen de troosteloze aanblik van
zwartgeblakerde ruïnes, uitgebrande auto's,
geplunderde winkels en rokende puinhopen.
De aanhoudende zandstormen maken
N'Djamena nog meer tot een onheilspellen
de spookstad.
De meeste inwoners hebben inderhaast een
goed heenkomen gezocht in het buurland Ka
meroen hebben inderhaast een goed heenko
men gezocht in het buurland Kameroen, over
de grensrivier de Chari. In het Kameroense
grensplaatsje Kousseri zijn naar schatting tot
dusver ruim 70.000 vluchtelingen binnengeko-
De weinige achtergebleven inwoners van
N'Djamena hebben zich in hun huizen ver
schanst, veelal omdat ze nog geen kans hebben
gezien zich tussen de hevige beschietingen naar
veiliger oorden te begeven. Ze zijn zal sinds het
begin van de gevechten, tien dagen geleden,
vrijwel verstoken van water en voedsel.
De straat is het domein van de legertjes van de
verschillende partijen in de nu uiteengevallen
regering van nationale verzoening, die met gro
te verbetenheid de onderlinge strijd hebben
hervat
De frontlijn loopt in noord-zuid richting dwars
door de stad. Ondanks hevige beschietingen is
in de posities van dé diverse legertjes weinig
verandering gekomen. Het westelijk deel van
de stad, waaronder de Europese wijk, is in han
den van de „volksstrijdkrachten" van president
Goukouni Oueddei. Zijn troepen zijn een gele-
genheidsverbond aangegaan met de strijders
van het pro-Libische FAC (front van gemeen
schappelijke actie) van Mahamat Abba Said en
Ahmat Acyl, respectievelijk minister van Bin
nenlandse Zaken en minister van Buitenlandse
Zaken en met de restanten van het vroegere
geregelde leger van Tsjaad (FAT), onder aan
voering van de uit het zuiden afkomstige kolo
nel Abdelkader Kamouge, vice-premier in de
overgangsregering.
Deze tegennatuurlijke bondgenoten vormen
een gemeenschappelijk front tegen het FAN, de
troepen van het noorden, van minister van De
fensie Hissene Habre. Diens troepen beheersen
de Afrikaanse woonwijken, waar de uit leem
en stro gebouwde huizen slecht bestand zijn ge
bleken tegen de zware beschietingen.
De strijd blijft overigens niet beperkt tot de
hoofdstad. De verschillende legers hebben mel
ding gemaakt van gevechten in oosten en mid
den van Tsjaad, met name bij de plaatsen
Abech, Ati, Mongo en Bokoro. De meeste aan-
valsacties lijken gericht op het afsnijden van de
bevoorrading en de aanvoer van de versterkin
gen voor de tegenstander, zodat de strijd uitein
delijk beslecht zal moeten worden door de in
N'Djamena aanwerige strijdkrachten.
Verscheidene ambassades in de hoofdstad zijn
ook verwoest. Zoals de Amerikaanse ambassa
de, of geplunderd, zoals het Westduitse consu
laat. De Franse ambassade, die niet meer over
verbindingen met Parijs beschikt, is verhuisd
naar de Franse legerbasis, die dichtbij het
vliegveld ligt. Vanaf deze basis zijn intussen
vrijwel alle buitenlanders uit N'Djamena geë
vacueerd.
Op de basis hebben Franse artsen en verplegers
een hospitaal ingericht, waar vooral gewonden
van Oueddei's FAP worden binnengebracht. In
het hoofdziekenhuis, dat midden in de volks
wijk ligt, krijgen medische ploegen van het
Rode Kruis een niet aflatende stroom van zo
wel gewonde militairen als burgerslachtoffers
te verzorgen. Er zijn tot dusver zeker honder
den doden gevallen en tussen de 2.000 en 3.000
gewonden, zo menen waarnemers.
De 1.100 Franse militairen, die opnieuw zijn ge
groepeerd op de Franse basis hebben opdracht
zich buiten de gevechten te houden. In het ver
leden heben de Fransen in Tsjaad de regerin
gen gesteund van de vertegenwoordigers van
de christelijke en animistische negervolkeren
uit het zuiden van het land: eerst de regering
van Francois Tomalbaye en na diens afzetting
het bewind van Felix Malloum. Sinds 1966
steunden Franse troepen het Tsjadische rege
ringsleger in de strijd tegen de islamitische,
noordelijke nomadenstammen.
Vcrig jaar hebben de verschillende partijen en
de regering-Malloum onder druk van Nigeria
een vredesakkoord getekend, en een regering
van nationale verzoening gevormd.
Sindsdien hebben de Franse troepen verbin-
dingswerk verricht voor de nieuwe regering, in
afwachting van de komst van een Interafri-
kaanse vredesmacht, bestaande uit eenheden
uit Kongo, Guinee en Benin, die op naleving
van het akkoord zou moeten toezien. Met uit
zondering van een Kongolees contingent, dat
het afgelopen weekeinde weer is vertrokken, is
deze vredesmacht nooit gearriveerd. De Franse
troepenmacht is intussen gehalveerd.
Maar in strijd met de vredesakkoordden zijn de
legertjes van de verschillende partijen nooit
ontbonden, maar in stand gehouden, terwijl de
leiders manoeuvreerden om hun machtspositie
te versterken. Het ziet er nu naar uit dat de
strijd om de macht op het slagveld beslist zal
worden, want alle oproepen tot onderhandelin
gen, alle bemiddelingspogingen en bestands-
voorstellen zijn tot dusver zonder resultaat ge
bleven.
Ook als de gelegenheidscoalitie van FAP, FAC
en FAT erin slaagt de strijdkrachten van Habre
uit te schakelen lijkt het eind van de burger
oorlog in deze geteisterde Middenafrikaanse
staat nog niet in zicht De tegenstelling tussen
de „noordelijken" en de „zuidelijken" die nu
voor het ogenblik hun krachten hebben vere
nigd in de strijd t^gen Habre, ligt immers ten
grondslag aan deze uitzichtloze burgeroorlog.
